De Internationale toestand
-
Deze week
Het Portret
De Wereld
SPANJE
GFWNAD4
CAKTAGcnA
C/iDIZ
IBR/UT4
ETOTAW
MAROKKO
AVW0KK0
IN DE AFGELOOPEN WEEK
Vele instellingen van voor den oor
log, die men na den wereldstrijd om
bepaalde redenen afschafte, zijn in
de laatste jaren weer in eere her
steld. Daartoe behoort ook die der
geheime diplomatie, waarover na
1918 de banvloek werd uitgesproken,
wijl zij naar veler overtuiging mede
een der oorzaken van de catastrofe
van 1914 zou zijn geweest. Op deze
meening is men in den loop der jaren
weer teruggekomen, men heeft in
gezien, dat ook een te veel aan pu
bliciteit zijn nadeelen heeft en zoo
kan het op het oogenblik gebeuren,
dat een intense diplomatieke activi
teit gepaard gaat aan een inacht
neming van de grootst mogelijke dis
cretie.
Daar zijn in de eerste plaats de onder
handelingen, die Londen met Rusland en
Turkije voert en waarvan tot nog toe niets
vaststaands is uitgelekt. Het is bekend, dat
Engeland ook deze staten in zijn vredes-
Cront wenscht op te nemen. Beide landen
pchijnen niet ongeneigd te zijn, aan dit
Engelsche verlangen toe te geven, maar er
lloen zich een aantal moeilijkheden voor,
die in het Russische geval van de zijde van
polen en Roemnië komen, de twee buur
landen van de Sovjet-Unie, die een be
paalde vrees voor de achtergronden van
Ivioskou's buitenlandsche politiek hebben
en onder geen beding willen toestaan, dat
Russische troepen hun gebied passeeren. In
dit geval is het natuurlijk moeilijk een
eventueele Russische hulp effectief te
maken. Desondanks blijft men ijverig zoe
ken naar een mogelijke oplossing.
Anders weer is de kwestie in het geval
Turkije. Tegen de opname van Turkije in
het Engelsche vredesfront heeft geen enkele
andere partner een bezwaar. Maar dit land,
dat met het Duitsche rijk goede econo
mische betrekkingen onderhoudt en op den
Balkan bepaalde verplichtingen heeft,
schijnt vooralsnog huiverig te zijn, zich al
te openlijk aan Engeland te binden. Daar
bij komt nog, dat alvorens het daartoe kan
overgaan, eerst de posities op den Balkan
zich duidelijker moeten af teekenen. Zuid-
Slavië, misschien wel het voornaamste lid
van de Balkan-Entente, komt na het be
zoek van zijn minister van buitenlandsche
zaken aan Venetië en Berlijn meer en meer
onder den invloed van de spil te staan, een
omstandigheid, die hoofdzakelijk voort
vloeit uit zijn geografische ligging. Als
tegenwicht zou men nu gaarne Boelgarije
in de Balkan-Entente opnemen, maar dit
land, dat in den wereldoorlog aan de zijde
van de verliezers stond en door de vredes
verdragen zwaar getroffen werd, heeft vele
onbevredigde verlangens, welke zich in
hoofdzaak tegen Roemnië en in mindere
mate ook tegen Griekenland, dus tegen
twee leden van de Balkan-Entente richten.
Ankara stelt thans alles in het werk om
de tegenstellingen tusschen Sofia, Boeka
rest en Athene te overbruggen. Men meent,
dat Boelgarije zich voor de nieuwe plannen
zou laten winnen, indien Roemenië een
deel van de Dobroedzja wil afstaan. Hoe
ver de onderhandelingen op den Balkan
Groothertogin Charlotte van Luxemburg1 met Prins Felix op weg naar de herden
kingszitting in het Parlement. Rechts de troonopvolger, Groothertog Jan.
intusschen reeds gevorderd zijn, is met
geen mogelijkheid vast te stellen; dat be
hoort tot de geheimen der geheime diplo
matie
Ook Londen zal thans eerst een bepaald
resultaat dezer besprekingen moeten af
wachten, alvorens het aan de nieuwe ban
den, die het met Turkije wenscht aan te
knoopen een meer definitieven vorm kan
geven. Dat kan wellicht nog eenige dagen
duren, maar nog geenszins behoeft men
daaruit te concludeeren, dat de nieuwe
Engelsche politiek dreigt te mislukken.
Dienstplicht in Engeland.
Inderdaad doet Londen alles om aan te
toonen, dat het met de nieuwe anti-agres-
siepolitiek ernstig meent. Op het aandrin
gen van zijn bondgenooten Frankrijk,
Polen, Roemnië en Griekenland heeft En
geland zijn traditioneel verzet tegen den
dienstplicht opgegeven. Dit is een maat
regel, die vooral in Frankrijk groote
vreugde heeft opgewekt. De Franschen zul
len zich thans niet langer in de positie
voelen van lieden, die geheel alleen onder
groet bloedverlies den eersten stoot moe
ten opvangen.
Hitler's rede in voorbereiding.
Ook aan de andere zijde, die der spil-
mogendheden, zit men niet stil. Hitier be
reidt zijn groote rede, die als antwoord op
de Boodschap van Roosevelt moet dienen
zeer zorgvuldig voor en daartoe zijn nog
vele diplomatieke besprekingen en acties
noodig gebleken. Dezer dagen werd Mar-
kowitsj, die zoo juist de belangrijke be
sprekingen met graaf Ciano in Venetië had
gehad, te Berlijn ontvangen, waaruit op
nieuw de steeds nauwere toenadering tus
schen de spil-partners en Zuid-Slavië
bleek. Verder heeft Berlijn aan de in de
Boodschap van Roosevelt genoemde staten
een aantal vragen gesteld, waarvan de be
langrijkste is, of „zij zich bedreigd voelen".
Vele regeeringen hebben daar met „neen"
op geantwoord, andere lieten zich op deze
vraag minder rechtstreeks uit. De Engelsche
bladen kennen aan deze antwoorden wei
nig waarde toe. Zij wijzen er op, dat het
ten slotte voor geen regeering mogelijk is,
openlijk te verklaren, dat zij zich bedriegd
acht. De feiten echter spreken een andere
taal. Geen klein neutraal land zal zonder
reden de uitgaven voor zijn defensie enorm
verhoogen. En juist dit is het, wat men op
het oogenblik ziet gebeuren, waaruit de
Engelsche en Amerikaansche pers conclu
deert, dat deze landen zich wel degelijk
bedreigd achten.
Veel opzien heeft het gebaard, dat de
Engelsche ambassadeur te Berlijn, Neville
Henderson, plotseling naar zijn standplaats
is teruggekeerd. Oorspronkelijk wilde men
daarin een zwakheid van Engeland zien.
Naderhand lekte echter uit, dat Londen
nog voor de rede van Hitier aan het Duit
sche staatshoofd wilde laten weten, dat
Londen in zijn nieuwe politiek onwankel
baar is. Tot nog toe heeft Henderson ech
ter nog geen gelegenheid gekregen, dit
mede te deelen. Naar men uit Berlijn hoort,
heeft Von Ribbentrop hem op het matje
laten staan. En aldus zal Hitier zijn rede
afsteken, zonder nog eerst met de Engel-
schen in contact te hebben gestaan.
IN NEDERLAND
Werkloozen vervangen dienstplichtigen.
Het plotseling onttrekken van een groot
Bantal werkkrachten aan de samenleving
neeft uiteraard in tal van gevallen ern
stige moeilijkheden doen ontstaan. Niet
ledereen kan in zijn werk gemist worden;
vooral met personen, die leidende functies
vervullen, ontstaan hierdoor dikwijls ern-
jtige bezwaren. Zooals wij reeds in een
vorig overzicht schreven, kan er evenwel
voorloopig van zakenverlof nog geen
jprake zijn en het is daarom, dat de regee-
iing naar een andere oplossing van deze
moeilijkheden heeft gezocht. Er is thans
ten regeling m voorbereiding, waarbij aan
pen die in de burgermaatschappij noode
gunnen worden gemist, groot verlof zal
gorden verleend, waarna deze personen
rervangen zullen worden door werklooze
Jienstplichtigen. Op deze wijze zal de
auidige sterkte der troepen behoorende tot
ie grens- en kustbeveiliging kunnen wor-
len gehandhaafd, zonder dat het particu-
iere bedrijfsleven al te zeer wordt ont-
vricht.
De opgeroepen K.L.M.-vliegers.
Bij de K.L.M. heeft het plotseling onder
|e wapenen moeten komen van een groot
lantal piloten reeds tot een ernstig conflict
jeleid. Voor de K.L.M., die toch reeds te
tampen heeft met tekort aan ervaren vlie
gers, was het plotseling verlies van een
13-tal piloten natuurlijk een ernstige
aandicap. Daarbij bestond in het geheel
|een zekerheid ten aanzien van den duur
Fan den militairen diensttijd. De directie
jesloot daarom, de opgeroepen vliegers een
naand na aanvang van den werkelijken
lienst op non-actief te stellen, zoodat dan
le uitbetaling der salarissen ophoudt. Voor
le vliegers beteekent dit een zeer ernstige
f N
CINCAR MARKOWITSJ.
De Zuid-Slavische minister van
buitenlandsche zaken Cincar Mar-
kowitsj heeft zijn ambt als opvolger
van dr. Stojadinowitsj op 6 Februari
1939 aanvaard. Hij is 50 jaar en de
zoon van een Servisch officier. On
middellijk na den oorlog ving zijn
diplomatieke Loopbaan aan. Hij
maakte deel uit van de Zuid-Slavi
sche delegatie op de Vredesconfe
rentie van Versailles, waar de eerste
grondslagen voor het Europa van na
den oorlog werden gelegd. Sedert
1924 was Markowitsj als legatieraad
in Ankara, Boedapest, Parijs, Sofia,
VVeenen en Rome werkzaam. Reeds
in 1933 tot gezant te Sofia benoemd,
heeft hij zich zeer verdienstelijk gë-
maakt bij het overwinnen van de
moeilijkheden tusschen Zuid-Slavië
en Bulgarije. Daarop volgde zijn be
noeming tot gezant van Zuid-Slavië
te Berlijn, waar hij drie jaar werk
zaam was.
financieele tegenslag, want niet alleen mis
sen zij een maand van hun vaste salaris,
maar daarenboven de vergoeding voor ge
maakte vlieguren. Wat zij als militair ver
dienen kan hiertegen natuurlijk niet op
wegen. Naar verluidt, worden thans even
wel onderhandelingen tusschen de K.L.M.
en de regeering gevoerd om tot een spe
ciale regeling voor dit belangrijke natio
nale bedrijf te komen.
De huisvesting der vluchtelingen.
De maatregelen tot huisvesting van de
Joodsche vluchtelingen in ons land zijn
thans vastgelegd in een wetsontwerp, dat
bij de Tweede Kamer is ingediend en
waarin wijziging en verhooging van de
begrooting van Binnenlandsche Zaken
wordt voorgesteld. De vluchtelingen, die
thans zijn ondergebracht in een 26-tal te
huizen, zullen in één centraal kamp wor
den gehuisvest. Dit beteekent een aanmer
kelijke vereenvoudiging in de administra
tie, terwijl het verder uniformiteit in de
behandeling en een betere controle waar
borgt. Volgens den voorloopigen opzet zal
het kamp een oppervlakte van 70 a 80 ha
beslaan, terwijl gedacht is aan een levens
duur van 15 jaar. De kosten, aan de op
richting verbonden, worden ruw geschat
op 400 per persoon; het kamp is bestemd
voor 2500 personen, zoodat de bouwkosten
globaal geschat, op 1 millioen gulden zullen
komen, met welk bedrag de begrooting
van Binnenlandsche Zaken dan ook ver
hoogd zal moeten worden. De kosten van
verzorging der vluchtelingen zullen even
als tot dusverre het geval is, uit bijdragen
van -particulieren worden bestreden. Daar
onder vallen ook de kosten van rente en
afschrijving van de oprichtingskosten van
het te stichten kamp. De opzet is vrij
royaal en op eventueele uitbreiding be
rekend. Er zal gelegenheid zijn voor uit
oefening der verschillende godsdiensten,
terwijl recreatietereinen, scholen en terrei
nen voor het geven van landbouwonder
wijs noodig zullen zijn voor ontspanning
en bezigheid der vluchtelingen.
Monopolieheffing voor aardappelen
en suikerbieten.
Gedurende eenigen tijd worden proeven
genomen, ten einde na te gaan in hoeverre
gedroogde suikerbieten en gedroogde aard
appelen als veevoeder ingang zouden kun
nen vinden, waarvan een vergrooting van
de afzetmogelijkheid van aardappelen en
suikerbieten wordt verwacht. Het is ge
bleken, dat dergelijke proefnemingen ook
in het buitenland plaats hebben en dat
daar zelfs reeds vrij groote hoeveelheden
van deze artikelen worden vervaardigd.
Aangezien de import hier te lande van
deze en dergelijke producten, welke een
zeer gunstige voedingswaarde hebben, vrij
van monopolieheffingen is, bestaat er reden
voor de vrees, dat zij ook op onze markt
zullen worden aangeboden. Bovendien zou
de uit den vermelden vrijen invoer voort
vloeiende zeer voordeelige positie tegen
over de als veevoeder gebezigde granen
nadeel voor den graanhandel en voor het
Landbouwcrisisfonds teweegbrengen. Met
het oog op een en ander is thans een wets
voorstel ingediend, waarbij de als vee
voeder te gebruiken gedroogde hakvruch-
ten met een monopolieheffing worden be
last.
Een nieuwe gemeente.
De regeling van het bestuur van Neder
lands jongste „provincie", de Wieringer-
meerpolder, heeft nog niet geheel haar be
slag gekregen. Eenigen tijd geleden dien
den Gedeputeerde Staten van Noord-Hol
land een voorstel in tot instelling van een
gemeente Wieringermeer op 1 Januari
1941. In de dezer dagen gehouden vergade
ring van de bestuurscommissie voor de
Wieringermeer is thans het advies op dit
voorstel vastgesteld, dat aan den minister
zal worden gezonden. Hierin geeft de be
stuurscommissie als haar oordeel te ken
nen, dat, hoewel op dien datum de samen
stelling der bevolking nog niet is vastge
steld en het saamhoorigheidsgevoel nog
niet voldoende tot ontwikkeling zal zijn
gekomen, de datum van instelling der ge
meente toch niet langer behoeft te worden
verschoven, omdat psychologische fac
toren, n.1. de drang van de bevolking naar
een eigen bestuur, hier zwaarder wegen
dan de bestaande bezwaren.
ENERGIEVERBRUIK VAN EEN TYPISTE.
Een Zwitsersch geneesheer, dr. Schroe-
der, heeft een onderzoek ingesteld naar het
energieverbruik van een tikkende typiste.
Hij kwam daarbij tot de verrassende con
clusie, dat reeds drie minuten werken op
de schrijfmachine een energie van 2 calo
rieën vereischt. Rekening houdend met het
onvermijdelijk verminderen der werkkracht
in den loop van een achturigen werkdag
schat hij het energieverbruik van een
stenotypiste, aangenomen dat zij den ge-
heelen dag onafgebroken werkt, op 900
calorieën. Zooals men weet is een calorie
de hoeveelheid warmte, noodig om een
liter water een graad in temperatuur te
doen stijgen. Een
EEN DRASTISCHE LUCHTBESCHER
MINGSOEFENING.
Een voor afbraak bestemde wijk in een
van Londens voorsteden werd tot object
van een luchtbeschermingsoefening ge
kozen. De huizen werden in brand gestoken
en daarna werd het vuur gebluscht.
EEN PRINSES VERJAART.
De vlaggen in top
Door geen buitenlandsche politiek, door
geen geruchten over bedreiging met oor
log, door geen loopgraven aan de grenzen,
door geen alarmeerende berichten uit
andere landen zal het Nederlandsche volk
zich laten weerhouden om met opgewekt
heid den verjaardag te vieren van onze
beminde Prinses Juliana, die naast haar
vorstelijke Moeder en Nederland's popu
lairste baby, de kleine prinses Beatrix, een
eoo groote plaats inneemt in de harten van
alle vaderlanders.
Opnieuw zal het feestgedruisch onze
straten vullen, zullen in alle kerken dank
en zegenbeden opstijgen voor onze Prinses,
die in stralende gezondheid haar verjaar
dag viert.
Niet alleen om de zegeningen van het
blijde voorjaar na den somberen winter is
de maand April ons lief; neen, vooral ook
omdat wij daarin den geboortedag vieren
van de eenige Vorstendochter, die het
huwelijk van Koningin Wilhelmina en
wijlen Prins Hendrik ons heeft geschonken.
Dertig jaar is het geleden, dat het ge
beier der klokken en de donder van het
kanon ons de geboorte aankondigden van
een Vorstelijke telg, van onze Prinses
Juliana.
Dertig jaarThans in den vollen bloei
van het leven, zelf gelukkige echtgenoote
en moeder van een klein prinsesje, dat
zich op haar beurt reeds in een zoo groote
populariteit verheugt
Zoo nauwe banden binden ons aan het
Oranjehuis, dat elke bijzonderheid van
dien geluksdag, 30 April 1909, ons nog
levendig voor den geest staat. Een geheel
volk wachtte.En toen kwam, vroeg in
den morgen, de blijde mare, die zich snel
voortplantte, van stad tot stad, van dorp
tot dorp, van Oost tot West, tot in het
verste hoekje van ons land en van onze
koloniën „Heden is ons een Prinses ge
boren
Juliana Louise Emma Maria Wilhelmina,
Prinses van Oranje-Nassau, Hertogin van
Mecklenburg zoo luidt haar officieele
titel. Maar voor ons is zij en zal zij blijven:
Juliaantje. Het is voor ons een geliefde,
vertrouwde naam geworden.
Het leven is haar welgezind geweest.
Omringd door de teedere zorgen van een
liefhebbende moeder en grootmoeder, een
trotschen vader en gansch een toegewijd
volk, zijn de dagen, de jaren voor haar
vergleden zonder groote emoties, behalve
de twee zware slagen, die haar kort na
elkaar troffenhet overlijden van haar
beminde Grootmoeder, Koningin Emma, en
van haar betreurden Vader, Prins Hendrik.
Weder is de dag gekomen, dat onze
Prinses een nieuwen jaarkring intreedt; en
weder hernieuwen zich de zegenwenschen,
die haar worden gebracht bij dezen ver
jaardag. Klokken luiden, muziek weer
klinkt, zangen stijgen op, vlaggen wap
peren in den voorjaarswind, in de straten
verdringt zich een jubelende menigte....
het is feest, Oranjefeest, in geheel het land,
overal op aarde waar de Nederlandsche
driekleur zich ontplooit.
Een Prinses verjaart; ónze Prinses ver
jaart Deze blijde gedachte dringt by ons
al het andere op den achtergrond. Op dezen
gedenkwaardigen dag is er voor niets
anders plaats in ons hart. Uit het geheele
Nederlandsche volk stijgt één hartelijke,
welgemeende gelukwensch op„Prinses
Juliana, wij feliciteeren U En van harte
hopen wij, dat wij dezen gelukwensch nog
tientallen jaren zullen mogen doen hooren!
VAN DE WEEK
"B
■,0'd
PRINS-REGENT PAUL VAN
ZUID-SLAVIË.
Zuid-Slavië, Frankrijks oude bond
genoot, lid van de vroegere Kleine
Entente en lid van de Balkan-En
tente, schijnt langzamerhand over
geheveld te worden naar de as Ber-
lijn-Rome, waardoor in het bijzonder
aan de Balkan Entente een gevoe
lige slag dreigt te worden toege
bracht. Te Venetië hebben zoo juist
belangrijke besprekingen plaats ge
had tusschen de ministers van bui
tenlandsche zaken van Italië en
Zuid-Slavië en het resultaat daar
van schijnt de ommezwaai in Zuid-
Slavië's politiek te bevestigen. Hoe
wel Belgrado nog geen gevolg heeft
gegeven aan den wensch van Rome
en Berlijn tot onderteekening van het
anti-Komintern-verdrag, zal toch in
de tweede helft van Mei Prins-regent
Paul een officieel bezoek aan Italië
brengen en bij deze gelegenheid zal
Zuid-Slavië naar alle waarschijnlijk
heid uit den Volkenbond treden.
Dat Belgrado onder leiding van
Prins-regent Paul tegenwoordig een
politiek van toenadering tot Berlijn
en Rome voert, kan overigens geen
wonder baren. In geval van een con
flict met deze landen immers, zou
het van twee zijden zeer snel onder
den voet kunnen worden geloopen.
Inderdaad zou Zuid-Slavië, voerde
het een andere politiek, het meest
bedreigde land van Europa worden.
Dat weet men ook in Londen en
Parijs zeer goed en het is waar
schijnlijk geen toeval, dat wel Roe
menië en Griekenland een garantie
ontvingen, "maar Zuid-Slavië niet.
Daar zou hulp van Engeland en
Frankrijk steeds te laat moeten
komen.
IN KAART
GEVAAR AAN DEN INGANG DER
MIDDELLANDSCHE ZEE
Er zijn vele lieden, die de volgende
Europeesche „verrassing" aan den ingang
der Middellandsche Zee verwachten en
wel met name te Gibraltar en te Tanger.
Inderdaad zijn er eenige verontrustende
symptomen, die een dergelijke verwach
ting zouden kunnen rechtvaardigen: de
leden was de stad voortdurend een twist
appel tusschen de mogendheden en net
zwakke Spanje vermocht daarbij weinig
invloed op den gang van zaken uit te
oefenen. Óm aan het eeuwige geharrewar
een einde te maken, werd de stad m 1903
te Algeciras lot neutraal gebied verklaard.
Het z.g. Tangerstatuut dateert daaren
tegen van het jaar 1923. Het werd in 1928
gewijzigd bij het Protocol van Parijs.
Spanje heeft het verlies van Tanger
nooit goed kunnen verkroppen en oo' de
Italianen hebben steeds een begeerig oog
op deze belangrijke stad gehad. Intusschen
is de toestand zoo, dat er van de ongeveer
11.000 Europeesche inwoners 10.000 Span
jaarden zijn, terwijl de stad met umlig-
0
mededeeling van het nationalistische
Spanje, dat ook dit land onrechtvaardig
heden uit het verleden weer goedgemaakt
wil zien, de nog steeds in Spanje ver
blijvende Italiaansche en Duitsche vrijwil
ligers en bepaalde vlootbewegingen der
groote mogendheden.
Daartegenover staan echter minstens
even zoovele geruststellende factoren.
Hoewel men de uitwerking van de lucht
macht op een vesting als die van Gibraltar
nog niet kent, blijft toch elke aanval op
dit Britsche steunpunt, dat de Engelschen
in de 18e eeuw veroverden en sindsdien
twee maal met succes verdedigden, een
gevaarlijk avontuur, waaraan een andere
mogendheid zich niet spoedig zal wagen,
te meer niet, wijl het eerste schot op de
rotsen van Gibraltar naar alle waarschijn
lijkheid een algemeenen oorlog zou in
leiden.
Eenigszins anders staan de zaken in
Tanger, sinds 1906 met omgeving neutraal
gebied en overigens geheel omgeven door
Spaansch-Marokkaansch territorium. Deze
zone van Tanger heeft op het oogenblik
geen militaire beteekenis meer zij is
geheel gedemilitariseerd maar een des
te grootere rvici In hQt ver
gend gebied geografisch ongetwijfeld tot
Spaansch-Marokko behoort.
Overigens heeft Franco dezer dagen
verklaard, dat Spanje geen aanval op
Tanger in den zin heeft en dat de buiten
landsche vrijwilligers na de groote over
winningsparade op 15 Mei te Madrid
teruggetrokken zullen worden. En aldus
kan men in Londen en Parijs, waar men
zeer bevreesd is, dat Tanger wel eens in
handen zou kunner vallen van de spil-
partners en hun aanhang, in ieder geval
voorloopig gerust zijn.
AMERIKA'S CIVIELE LUCHTVAART.
Op 1 Januari 1939 telde de civiele lucht
vaart van de Vereenigde Staten van Ame
rika volgens officieele cijfers 8.322
vliegtuigen tegenover 9.248 in het vorig
jaar. Slechts 6.339 eigenaars van deze toe
stellen zijn in het bezit van de noodige
papieren, welke hun het recht geven hun
machines regelmatig te gebruiken. 13 949
Piloten bezitten een brevet. In de V.S. zijn
668 vliegterreinen en 24 luchthavens voor
watervliegtuigen, welke des nachts de
noodige verlichtingen hebben, zoodat het
mogelijk is ook gedurende de duisternis
veilig te IznJ -
