De Internationale toestand IN DE AFGELOOPEN WEEK De Wereld IN KAART Deze week IN NEDERLAND Het Portret VAN DE WEEK vJ r~ Waar wü op het oogenblik getuigen van zün, is de worsteling tusschen twee groepen van staten en hun tem- poraire politiek. Duhamel noemt dat den „witten oorlog", een woord, dat onlangs ook Mussolini in zijn rede te Turijn gebruikte. De doeleinden van dezen witten oorlog zijn, welke schoone namen men er ook aan moge geven, vooral van strategischen aard. tiet kan niet worden ontkend, dat tot voor kort de totalitaire staten in dezen strijd menige overwinning hebben behaald. Bismarck noemde Bohemen eens „een vesting", door God gesticht in het hart van Europa". Deze tegen hen gerichte vesting hebben de Duitschers op doeltreffende wijze verwijderd. De Italianen hebben kans gezien, hun positie in de Adriatische Zee door de bezetting van Albanië te verster ken. Maar evenmin kan over 't hoofd worden gezien, dat dit alles heeft geleid tot een reactie, die de libe raal-democratische staten met nieuwe energie schijnt te hebben bezield. En ongetwijfeld bevinden deze zich thans in het offensief. De onverdroten voortdurende strijd tus schen de totalitaire mogendheden en de groote Westersche democratieën om zich te verzekeren van de gunstigste positie voor het geval het ooit tot een gewapenden strijd zou moeten komen, speelt zich op het STRIJD OM DE POSITIES IN DE OOSTZEE. De spanning tusschen Duitschland en Polen, die nog toegenomen is door de rel letjes, welke zich te Danzig bij de Poolsche douaneposten hebben voorgedaan, de kwestie van de versterking der Aalands- eilanden en de vraag, of Engeland alsnog aan de Russische wenschen ten aanzien van een garantie voor de Baltische staten, waar van Estland en Letland op het punt staan non-agressieverdragen met het Derde Rijk te sluiten, zal voldoen, vestigen de aan dacht in het bijzonder op het oostelijk deel van de Oostzee. Ongetwijfeld heeft Duitschland er belang bij,, dat de Scandinavische en Baltische staten in geval van een conflict neutraal blijven. Als leveranciers van vele belang rijke grondstoffen (b.v. het Zweedsche ijzer!) kunnen zij immers in deze positie aan het Rijk de belangrijkste diensten be wijzen. Derhalve ook, dat Berlijn juist dezen staten heeft aangeboden, non-agressiever dragen te sluiten. Zooals bekend hebben Zweden, Noorwegen en Finland gemeend dit aanbod van de hand te moeten wijzen op grond van ongeveer de zelfde overwegingen die de Nederland- sche regeering indertijd noopten niet op een dergelijk voorstel in te gaan. Deze lan den stellen zich op het standpunt, dat de neutraliteit het best gediend wordt, indien men geen enkel verdrag, ook indien dit oogenblik in hoofdzaak op den Balkan af. Berlijn en Rome maken geen geheim van hun groote teleurstelling over het feit, dat Turkije, Duitschlands bondgenoot in den wereldoorlog, zijn neutrale politiek heeft laten vareri en zich heeft aangesloten bij Londens anti-agressiefront. Turkije is wel is waar geen groote mogendheid, maar ge zien zijn geografische ligging is zijn mede werking van het grootste belang. Nooit tijdens den wereldoorlog zijn de geallieer den er in geslaagd den doortocht door de Dardanellen te forceeren. Thans echter kan het land, dat reeds vele jaren goede be trekkingen met Rusland onderhoudt, als brug dienen tusschen Engeland en de Sov jets. Een ieder, die weet, onder welke moeilijkheden de Engelsch-Russische com municatie via de Witte Zee tijdens den wereldoorlog gebukt ging, zal de teleur stelling der Duitschers over het Engelsch- Turksche pact, dat dezer dagen zal worden aangevuld door een Fransch-Turksche overeenkomst, kunnen begrijpen. De nederlaag te Ankara geleden trach ten Berlijn en Rome thans ongedaan te maken, door de overige Balkanstaten nau wer aan zich te binden. Het aantal Duit- sche commissies, dat op het oogenblik in Roemenië vertoeft, is verbluffend groot. Natuurlijk zijn de onderhandelingen van overwegend economischen aard, maar men weet het, politiek en economie zijn tegen woordig nauwer met elkaar verwikkeld dan ooit. Of de Duitschers bij deze poging succes zullen hebben, is nog moeilijk te zeggen. Wijl het grenst aan Rusland en het wegens de vrije doorvaart door den Bos- porus en de Dardanellen Turkije te vriend moet houden, zal het zich, zelfs wanneer het dit om economische redenen zou wen schen, moeilijk al te nauw bij de spil kun nen aansluiten. Dat ziet men ook te Ber- slechts een non-agressiepact is, sluit. Dene marken, Letland en Estland zijn echter een andere meening toegedaan en hebben het voorstel van Berlijn aanvaard. Het is duidelijk, dat in de Oostzee Duitschland en Rusland de groote concur renten zijn. De Poolsche vloot is te klein om in geval van een conflict een factor van beteekenis te kunnen zijn. Voor Duitschland zal het er om gaan, de han delswegen met de neutrale Scandinavische landen open te houden, terwijl de gealli eerden, in geval zij tot een overeenkomst met de Sovjets komen, dezen de taak zul len geven, die verbindingen te verbreken. Dat de neutrale staten er weinig voor voe len zich in een eventueel conflict te laten meeslepen, behoeft geen betoog. Zij doen dan ook al hun best zich militair zoozeer te versterken, dat geen groote mogendheid in de verleiding komt, hun neutraliteit te schenden. Zoo is het ook te verklaren, dat Zweden zijn vroegere bezwaren tegen een versterking van de aan Finland toege wezen Aalandseilanden heeft opgegeven. Ditzelfde heeft trouwens ook Duitschland, lijk ongetwijfeld in en derhalve zal men het daar wel reeds als een succes beschouwen, wanneer Roemenië neutraal blijft, d.w.z. met Engeland geen tweezijdig verdrag sluit, zooals Polen en Turkije hebben ge daan. Over Zuid-Slavië maakt men zich in Rome en Berlijn minder zorgen dan over Roemenië. De ligging van het land schakelt ondernemingen tegen Duitschland en Italië uit en Belgrado zelf doet dan ook alles om goede maatjes met de spilpartners te blijven. Griekenland houdt zich bij deze diplo matieke actie klaarblijkelijk het liefst op den achtergrond. Het is dankbaar voor de Engelsche garantie en voelt zich naar het Oosten gedekt door de vriendschap van Turkije. Verder echter wenscht het zoo veel mogelijk met rust gelaten te worden. Houdt men er ten slotte rekening mede, dat Bulgarije zijn medewerking afhanke lijk maakt van eischen, die door Roemenië en Griekenland niet spoedig zullen worden ingewiligd, dan blijft Turkije het eenige Balkanland, dat duidelijk partij heeft ge kozen. Onder deze omstandigheden blijft de overige Balkan een dankbaar jachtter rein voor de groote mogendheden, waarop wij in onze overzichten nog dikwijls zul len moeten terugkomen, De Britsch-Russische onderhandelingen. De Britsche onderhandelingen met Mos kou, die sinds twee maanden sleepen, schijnen thans in een critiek stadium te zijn gekomen. Ook tijdens de laatste zit ting moet Chamberlain weer met leege handen voor het Lagerhuis verschijnen, hoewel Londen nog haast-je, rep-je een nieuw voorstel aan Moskou kon doen toe komen. Ook dit werd echter door de Sov jets van de hand gewezen; zij blijven vast houden aan hun eisch, dat er een driezijdig verbond van wederzijdschen bijstand moet worden gesloten. Inderdaad weten de Rus sen, dat men hen noodig heeft en dat zij derhalve veel kunnen eischen. Londen wordt door hen echter in een uiterst moei lijke positie gebracht. Het weet, dat een dergelijk bondgenootschap op verzet zal stuiten in bepaalde landen, waarmede En geland juist niets liever dan samenwerking wenscht. Anderzijds echter is het er zich volkomen van bewust, dat Rusland in het nieuwe stelsel, dat het opbouwt, niet ge mist kan worden. Men heeft nu zijn hoop gevestigd op de bemiddeling der Franschen, die meer naar het Russische standpunt overhellen. Op zijn reis naar Genève, waar zoo juist de Volkenbondsraad bijeen is ge komen, heeft lord Halifax Parijs aangedaan en daar over deze kwestie langdurig met Daladier en Bonnet gesproken. Een direct contact met de Russen wordt echter be moeilijkt door het feit, dat de Russen ge weigerd hebben Molotoff of Potemkin naar de Volkenbondstad te zenden. Zij worden daar vertegenwoordigd door Maisky, hun ambassadeur te Londen. De overwinningsparade on Madrid. In Madrid is thans de reeds eenige malen uitgestelde groote overwinningsparade ge houden, die het einde van den burgeroor log moet beteekenen. Daarna zullen vol gens belofte de Italiaansche en Duitsche vrijwilligers naar huis worden gezonden. Is dit eenmaal geschied, dan mag men aan nemen, dat de spanning, die nog steeds in de Middellandsche Zee heerscht, aanzien lijk zal afnemen. klaarblijkelijk vertrouwende op den wensch naar neutraliteit van Finland gedaan, ter wijl ook Moskou zijn medewerking in dit opzicht niet heeft geweigerd. Inderdaad kan de versterking van deze strategisch zoo belangrijke eilanden in hooge mate de neutraliteit van Finland en Zweden be schermen. Het zwakke punt blijven de Bal tische staten, met hun gering aantal in woners en gebrekkige verdedigingsmidde len. Zoowel van Duitschland als van Rus land hebben zij echter garanties gekregen en daarop vertrouwen zij dan ook voor- loopig. 4000 TON POEDER VOOR SCHOON HEIDSVERZORGING. Amerika ansche statistici hebben uitge rekend, dat de Amerikaansche vrouw ge middeld 840 gulden per hoofd en per jaar aan schoonheidsverzorging uitgeeft. De cosmetische industrie in Amerika heeft een jaarlijkschen omzet, die in de milliarden loopt. VORSTELIJK BEZOEK IN BRUSSEL Koningin Wilhelmina is in België's hoofd stad ontvangen met een spontane gulheid, welke een blijden weerklank vindt in de harten van ons Noord-Nederlanders. Een verrassing is dat niet voor ons geweest; wij hebben er geen oogenblik aan getwijfeld, of onze Vorstin zou daarginds een even hartelijke ontvangst worden bereid, als Koning Leopold te onzent ten deel is ge* vallen. In Brussel, de aloude stad, die een zoo groote rol heeft gespeeld in de geschiedenis der Nederlanden, is het feest; na vele jaren klinkt weer ons aloude Wilhelmus door de straten als een symbool van hetgeen de Zuid- en Noord-Nederlanders bindt. Van groote en gunstige beteekenis is dit Vorstelijke bezoek voor de verdere toe nadering tusschen België en Nederland; en elke toenadering tusschen deze beide lan den beteekent een verzwakking van andere invloeden, welke zich daartegen verzetten. Vergeten wij niet, dat zich in België twee verschillende oriënteeringen afteekenen, die elkander den voorrang betwisten. Het bezoek van Koningin Wilhelmina kan en zal zeer zeker niet nalaten een in vloed uit te oefenen ten gunste van den Nederlandschen geest in België; en het zal ook den Vlamingen Nederlanders aan gene zijde van de grens zeer welkom zijn, daar iedere steun van Nederlandsche zijde hun moed geeft, om dezen taaien strijd voort te zetten, dien zij strijden voor de volledige verovering van hun cultureele en bestuurlijke rechten. In menig opzicht verkeert Koning Leo pold in een moeilijke positie, als hoofd van een staat, waarin twee elkaar geheel vreemde volksdeelen wonen, die het moei lijk met elkaar kunnen vinden: Vlamingen en Walen. Men moet evenwel met waar deering en erkentelijkheid toegeven, dat hij ernstige en welgemeende pogingen in het werk slelt om het Nederlandsch meer recht te doen wedervaren. Gemakkelijk is dit nietIntegendeel, het is een moeilijke taak, zelfs voor een Vorst als Leopold III, om in korten tijd een grondigen ommekeer te weeg te brengen in een thans reeds meer dan een eeuw be- staanden toestand. Doch de eerste schre den zijn gezet op den weg, die naar het Recht leidt. De bakens zijn verzet van Zuidelijke in Noordelijke richting. Nederland's Koningin in BrusselHet 1 wekt oude, zeer oude herinneringen bij ons I op herinneringen aan eeuwen terug, toen van Brussel, de oude Nederlandsche stad, de opstand uitging tegen Spanje, onder leiding van den eersten Oranje, wiens na- zate er thans met hartelijk gejuich is ont vangen. Zoo knoopen wij aan dit koninklijke bezoek nog gansch andere gedachten vast, dan die van trompetgeschal, eerepoorten, redevoeringen, toejuichingen en banketten. Wij zien er in een versteviging van het Nederlandsche element aan de andere zijde van de grens, waar wij de bevolking stam verwant weten aan ons, Nederlanders; hardnekkig strijdend voor en vasthoudend aan onze taal, die ook de hunne is, in het land van een Grammens, die onvermoeid en onversaagd op de bres staat voor de onvervreemdbare rechten van het Neder landsch in België. Dat het bezoek van onze Vorstin, Konin gin Wilhelmina, krachtig zal bijdragen tot de vervulling van dit alles daarvan zijn wij met ons gansche hart overtuigd De bestrijding van den Coloradokever. In antwoord op de vragen, welke het Tweede-Kamerlid de heer Droesen op het einde der vorige maand in zake de bestrij ding van den Coloradokever aan den minis ter van Economische Zaken stelde, heeft minister Steenberghe thans medegedeeld, dat de bestrijding van dit schadelijke in sect zoowel landsbelang als belang van de tot bespuiting verplichte aardappeltelers is, voor wie het toch van de grootste betee kenis is, dat de in hun perceelen vermoe delijk aanwezige kevers geen gelegenheid kunnen krijgen zich krachtig te vermenig vuldigen en te verspreiden, waardoor ook hun gewas en ook dat van anderen met den ondergang wordt bedreigd. De aan de bestrijding van den coloradokever verbon den kosten zullen dan ook deels door de belanghebbenden zelf, deels door het rijk moeten worden gedragen. Een wetsvoor stel, om hoofdstuk X van het dienstjaar 1939 daartoe met 350.000 te verhoogen, zal binnenkort bij de Kamer worden in gediend. Dc Kamer over de dienstdoende militairen. Over de wetsontwerpen betreffende het onder de wapenen blijven van dienstplich tigen en betreffende het in werkelijken dienst houden van dienstplichtigen is het Voorloopig Verslag van de Tweede Kamer verschenen. Daaruit blijkt dat er verschil van meening bestaat ten aanzien van de vraag, of de genomen maatregelen al dan niet gehandhaafd moeten worden. Som mige leden waren van meening, dat de buitengewone omstandigheden, die aanlei ding waren tot het verhoogen der vredes- sterkte van het leger thans niet meer be staan, doch zeer vele andere leden waren daarentegen van oordeel, dat het aantal in werkelijken dienst zijnde dienstplichtigen aanzienlijk sterker moet blijven dan het een goede maand geleden nog was. Wordt de huidige sterkte aanzienlijk verminderd, dan bestaat de kans, dat de buitengewone oproeping uitwendige veiligheid nog eenmaal of meermalen moet geschieden, hetgeen deze leden met de regeering hoogst ongewenscht zouden achten. Wat de voor genomen vervanging van dienstdoende militairen betreft, die moeilijk in de bur germaatschappij gemist kunnen worden, achtten vele leden het onbillijk, dat hier voor uitsluitend werkloozen worden opge roepen voor verplichte opkomst ander de wapenen. Deze werkloozen, zoo meende men, zullen daardoor voor zoolang hun ver blijf onder de wapenen duurt, zijn uitge sloten van de mogelijkheid, werkgelegen heid te vinden. Men zou het daarom een rechtvaardige oplossing hebben gevonden, indien tusschen werkloozen en anderen, die in het bedrijfsleven niet onmisbaar zijn, geen onderscheid werd gemaakt. Ten slotte werden door sommige leden nog bezwaren gemaakt tegen de geringe soberheid, waar mee met de beschikbare geldmiddelen voor de versterking der weermacht wordt om gesprongen. Het was hun gebleken, dat bij het vorderen van auto's, schepen, paarden e.d. lang niet altijd de vereischte voor zichtigheid was betracht en zij wenschten KONING LEOPOLD DL Het doet in dezen tijd van inter nationale spanning en algemeen wantrouwen weldadig aan, wanneer men den blik kan richten op de van groote vriendschap getuigende be trekkingen tusschen België en Neder land. Aan dezen geest van vriend schap werd door ons volk reeds uiting gegeven, toen Koning Leopold III het vorig jaar de gast van H.M. Koningin Wilhelmina was. Thans hebben onze Zuiderburen gelegen heid gekregen zich te uiten en zij hebben dit gedaan op een wijze, die aan den aard van hun gevoelens geen twijfel laat. Dat de betrekkingen tusschen de beide landen zich in de laatste jaren zoo bevredigend konden ontwikke len, is niet in de laatste plaats het werk van den zoo sympathieken Koning Leopold zelf. Waren zijn voorgangers dikwijls sterk Fransch georiënteerd, wat tot een onderdruk king van'tfè'-aan ons stamverwante Vlamingen tén gunste van de Walen leidde, de jonge koning heeft inge zien, dat het voor den blij venden vrede in een staat noodig is, een einde te maken aan de bevoordee ling van een bevolkingsgroep, die bovendien nog in de minderheid is, ten koste van de andere. Nog is in dit opzicht in België niet alles, zooals het zijn moet. Nog is de opofferende actie van een Grammens noodig om bepaalde autoriteiten eraan te herin neren, dat er taalwetten bestaan, die aan de Vlamingen hun recht moeten geven. Nog is het mogelijk, dat een geleerde als dr. Martens, het politieke gesol met zijn persoonlijkheid moe, ontslag nam als lid van de Vlaamsche Academie voor Geneeskunde. Maar onze stamverwante broeders zetten den strijd voort en gemeten daarbij den steun van den jóngen Vorst, die daardoor in onze oogen nog sympa thieker wordt. te weten, wie in dit opzicht de lagere mili taire autoriteiten van advies dient en aan wien het uitoefenen van onmidellijk toe zicht is opgedragen. De reorganisatie der werkloosheids bestrijding. Bij beschikking van den minister van Sociale Zaken is bepaald, dat een aantal artikelen van het organisatiebesluit werk loosheidsbestrijding 1939 op 19 Mei en de overige op 1 Juni a.s. in werking treden, Dit organisatiebesluit werkloosheidsbestrij ding 1939 omschrijft taak en werkwijze, alsmede de samenstelling van een „rijks dienst tot bestrijding der werkloosheid", Deze nieuwe rijksdienst zal tot taak heb ben het bevorderen der werkloosheidsbe strijding, voorzoover deze plaats vindt dool middel van de uitvoering van werken, Deze taak kan op tweeërlei wijze worden vervuld. In de eerste plaats door de be handeling van alle zaken, welke betrek king hebben op het verleenen van finan- cieelen steun döor het rijk ten behoeve van werken, welke 'door derden worden uitge voerd. De tweede wijze waarop de diensl zijn taak zal vervullen is het geheel of ge deeltelijk voor rekening van het rijk uit voeren of doen uitvoeren van werken. De directie zal weer terzijde worden gestaan door een commissie van advies, waarin behalve de regeeringscommissaris en de directeuren ten hoogste twee vertegen woordigers van de ministers van Algem, Zaken, van Binnenl. Zaken, van Econom. Zaken, van Financiën en van Waterstaat en bovendien ten hoogste twee vertegen woordigers van de Ver. van Nederlandsche gemeenten zitting zullen hebben. Deze commissie van advies moet worden ge hoord, alvorens de directie of de minister van Sociale Zaken een beslissing neemt ten aanzien van werken, waarbij de te ver leenen financieele steun meer bedraagt dan ƒ250.000 of waarbij kosten, die niet voor subsidie uit het werkloosheidssub- sidiefonds in aanmerking komen, voor reke ning van een gemeente zullen zijn. Minister De Wilde afgetreden. Geheel bij verrassing kwam Zaterdag het bericht, dat minister De Wilde was afge treden als minister an financiën en dat minister-president iijn het beheer van het departement ad interim zou waar nemen. Slechts voor hen, die van den gang van zaken en de stemming in het Kabinet op de hoogte zijn, kwam dit bericht niet geheel onverwacht. Reeds geruimen tijd bestond er onder de leden der regeering verschil van meening over de door som mige departementen nieuw aangevraagde uitgaven. Dat voor Defensie onder de hui dige omstandigheden meer noodig is dan in jaren het geval is geweest, is bekenc en dit wordt ook vrijwel algemeen onver mijdelijk geacht. Doch tegelijkertijd is ook minister Romme voor zijn departement met grootscheepsche nieuwe plannen ter be- strijding der werkloosheid gekomen, plan nen die eveneens de noodige millioenen vereischen. Dit alles tezamen maakte, dat minister De Wilde geen kans meer zag, het doel dat de regeering zich voor oogen had gesteld in 1940 de begrooting sluitend te hebben te bereiken en zoo weigerde hij langer de verantwoordelijkheid voor het beheer van 's lands financiën op zich te nemen. Thans wil minister Colijn door be zuinigingen het gestelde doel toch trachten te bereiken. Of het hem gelukken zal en ten koste van welke besnoeiingen? DE STRIJD OM DE ZUID- AMERIKAANSCHE MARKTEN. Volgens een Amerikaansche statis tiek bedraagt het aantal in de Zuid- Amerikaansche staten in gebruik zijnde militaire en civiele vliegtuigen in totaal 1600 eenheden, namelijk 1029 machines van de militaire en 571 van de burgerluchtvaart. Argen tinië beschikt over 331 vliegtuigen, n.1. 161 van de luchtmacht en 170 van de burgerluchtvaart. Van de militaire vliegtuigen zijn er 87 door de Ver. Staten en 74 door Duitsch land geleverd. Brazilië telt in totaal 380 machines, waarvan 290 militaire en 90 civiele. Van de militaire zijn 250 uit de V.S. en 21 uit Duitschland afkomstig, van de civiele 15 uit de V.S. en 23 uit Duitschland. Chili's luchtvloot telt 137 eenheden, waar van 110 militaire en 27 civiele ma chines. Negentien van de militaire werden door de Ver. Staten en 66 door Duitschland geleverd. Columbië ten slotte beschikt over 124 vlieg tuigen, n.1. 86 militaire en 38 civiele. Van de militaire vliegtuigen werden 76 door de Ver. Staten geleverd. Hier uit blijkt, dat in de luchtbewapening der Zuid-Amerikaansche staten Noord-Amerika nog wel een veel belangrijker rol speelt dan Duitsch land, dat, zooals men weet zijn eco nomischen invloed in deze landen zooveel mogelijk tracht te vergrooten. B A fi E N TS Hemmerf Moermansk Archangei Sundsvall Uj EGA MEER SA Manos Leningrad Narwa Stokhol Öwestlan Dunabi UEN Kowno Minski OWarschau p O L E wologda O K.iïnm O Moskou O Smoiensk Gezeten op een troon, begaf Paus Pius XII zich in plechtigen stoet naar de bisschops kerk Sint Jan van Lateraan, om deze kerk symbolisch in bezit te nemen.

Historische kranten - Archief Eemland

Soester Courant | 1939 | | pagina 4