Paalwoninqen aan het Bodenmeer
Zoo leefden de menschen in het
steen- en bronstijdperk
i
FBI
p.rrin
-•
-
".7- -
Jk
-
BOVEN het Bodenmeer staat stralend
de zon. Een lichte bries gaat over
de watervlakte en is niet krachtig
genoeg schuimkoppen op de golven te too
veren, slechts een deining brengt zij te
weeg en wanneer men op den oever staat
Is het rustige, regelmatige, klotsen te hoo-
ren. Men heeft hier een juweel van een
vergezicht. Het ver verwijderde blauw van
de bergen lacht den toerist toe. Heerlijk is
het, hier langs de oevers te dwalen, de
boorden van het Bodenmeer met de talloo-
te bochten, die ons telkens weer een nieuw
aspect van dit prachtige landschap ontslui
ten. Maar opeens staan wij voor een klei
ne nederzetting, die op palen gebouwd, in
het water staan. Doodeenvoudige huis
jes, die geheel van hout vervaardigd en
volgens hun bouwstijl uit zeer ouden tijd
bijzonder liefelijk aandoen. En wanneer wij
bij de groep huisjes zijn aangekomen, blijkt
dat wij ons geen verkeerde voorstelling van
zaken hebben gemaakt. Wij bevinden ons
bij de gereconstrueerde paalwoningen van
Unteruhldingen, als het ware een cultuur
historisch museum, waar men nog eeniger-
mate den indruk kan krijgen, hoe de men
schen van eeuwen her geleefd hebben.
Vele eeuwen lang bleven de overblijf
selen van de paalwoningen aan 't Boden
meer onopgemerkt. In ieder geval schonk
men er geen aandacht aan. In het begin
van de negentiende eeuw woonde in Wan
gen de boer Caspar Löhle, die tevens ge
meenteontvanger was. Ook hij had reeds
dikwijls onder het oppervlak van het meer
de merkwaardige resten van het grijze ver
leden opgemerkt, die reeds vele andere
streekbewoners hadden gezien; zelfs had
men eigenaardige voorwerpen op den bo
dem zien liggen. Op een goeden dag be
sloot hij deze voorwerpen, die tusschen de
paalrestanten lagen, te verzamelen. Zijn
woning werd een verzamelplaats van stee-
nen, bijlen, scherven van oud vaatwerk en
nog vele andere voorwerpen. Het was hem
duidelijk, dat het hier werktuigen en ge
bruiksvoorwerpen van zeer ouden datum
betrof. Maar ook bij hem kwam de gedach
te niet op, hier te doen te hebben met een
oude nederzetting.
Toch had hij onwetend uit cultuur-his
torisch oogpunt bezien een belangrijke
vondst gedaan.
Opnieuw verliepen tientallen van
Jaren. Caspar Löhle stierf en werd met zijn
verzameling vergeten. Eerot togen hc* mi«J
den van de vorige eeuw begon men be
langstelling te krijgen voor die oude paal
woningen en werd een onderzoek inge
steld, dat steeds tot meer verbazingwek
kende resultaten leidde. Thans is men zoo
ver gevorderd dat de geschiedenis van de
eens hier gewoond hebbende oerbevolking
geen vraagteekens meer vertoont. Men
heeft kunnen vaststellen, dat hun optreden
moet zijn gelegen in het tijdvak varx onge
veer 2000800 voor het begin van onze
jaartelling. Niet minder dan 43 paalwonin
gen uit het steentijdperk en 12 uit het
bronstijdperk, zijn voor den dag gekomen.
Men vraagt zich af, waarom deze men
schen toch hun huizen op het water bouw
den. Daarvoor zijn echter verscheidene
gronden aan te voeren.
In de eerste plaats waarborgden de paal
woningen een grootere veiligheid tegen de
ftanvallen van vijanden en wilde dieren,
bovendien waren deze woningen zindelij-
ker dan die op het land, omdat men het
afval eenvoudig in het water wierp, waar
door een probleem van huiselijke hygiëne
op de radicaalste wijze was opgelost. Der
gelijke overblijfselen van paalwoningen
vinden wij tot op den Balkan, waar slechts
meren en moerassen zijn; eveneens aan
beide zijden der Alpen tot aan Savoye toe,
maar de meeste evenwel in de meerenge-
bieden in de streken ten Noorden van de
Alpen. Behalve deze paalwoningen uit een
grauw verleden, dat zoo ver terug ligt, dat
wij er ons eigenlijk geen goede voorstelling
van kunnen maken, treft men in de meeste
niet Europeesche landen eveneens derge
lijke nederzettingen op het water aan. Zoo
zijn dergelijke dorpen bekend op Sumatra,
waar de inboorlingen ter beschutting tegen
de tijgers een onderkomen zoeken, terwijl
de Indianen in Venezuela hun woningen in
het water bouwden, om daar beter be
schermd te zijn tegen de muskieten.
hakt en van een spits voorzien. Het heien
van de palen is geen gemakkelijk werkje.
Machtig weerklinkt het vallen der hamer
slagen, ook deze werktuigen zijn natuur
lijk van steen. Zijn de palen eenmaal in
den bodem gedreven, dan worden zij aan
elkaar bevestigd tot één geheel door mid
del van dwarsbalken, totdat men een ste
vige basis heeft vervaardigd, waarop het
huisje dan in een oogwenk gebouwd is. En
hierna duurt het niet lang of de Huisjes
zijn bevolkt door een schare van jonge
menschen, die tevoren hebben gejaagd, ge-
vischt, den akker bewerkt en veeteelt heb
ben uitgeoefend.
De paalwoningen uit het bronstijdperk
geven blijk van
een hooger ont
wikkelde cultuur.
Dat verraden ons
reeds de bronzen
vaten en het
prachtige aarde
werk. Ook de
vrouwen van de
paalhuisbewoner
wisten reeds van
opschik en siera
den. Het uit vlas
geweven gewaad,
dat eenigszins
doet denken aan
een tunica, was
rijk versierd en
reed komt, gaan er stem
men op van menschen, die
er op wijzen, dat met de
ontwikkeling van het hui
dige bevloeiingssysteem
ook de bilharzia, een pa
rasitaire ziekte, zich meer
en meer zal gaan verbrei
den. In het kanalennet
van de bevloeiingswerken
leven kleine wormen, die
de dragers zijn van de door
den Duitscher Bilharz ont
dekte ziekte. Onder gun
stige voorwaarden ver
meerderen deze diertjes
zich tot in het oneindige,
terwijl zij op een bodem,
die periodiek opdroogt, afsterven.
De fellah's, Arabische landbei-ders, wor
den vroeg of laat door deze wormen ge
ïnfecteerd en trachten zich te bedwelmen
door vergetelheid te zoeken in het gebruik
van verdoovende middelen; hierop wordt
door Russel Pascha, den chef van de po
litie tegen het gebruik van bedwelmende
middelen, met nadruk gewezen. Hij is tot
de conclusie gekomen, dat de ziekte tenge
volge van de verdoovende middelen in on
middellijk verband staat met de bilharzia.
Door deze ziekte worden de fellah's zoowel
lichamelijk als geestelijk verteerd en pro-
beeren door middel van verdoovende mid
delen hun pijnen te vergeten. Het gaat hier
om een even ernstige als afschuwelijke
v K -ï 'v j»
L
-■ •-
k. "fe *5
't
ivfodyft1
M
.j.
.■'y.
jMÉM
Dit aarden vat is het grootste, dat uit het
steentijdperk bewaard bleef. Het is waar
schijnlijk 3000 jaren oud.
Van de Europeesche paalwoningen zijn
die aan het Bodenmeer de interessantste.
In wetenschappelijke kringen heeft men
het idee geopperd deze paalwoningen zoo
zorgvuldig mogelijk te reconstrueeren. Zoo
zijn de paalwoningen opnieuw herrezen bij
Unteruhldingen, in den vorm van een
groot openluchtmuseum. Bij een bezoek aan
dit museum wordt ons het leven, het ge-
heele doen en laten van voorouders, die
eeuwen en eeuwen her geleefd hebben, uit
het steen- en het bronstijdperk, duidelijker,
wanneer wij maar eenigszins de gave heb
ben, te begrijpen wat hier al zoo te zien
valt.
Verplaatsen wij ons in gedachten eens in
dien tijd van de paalwoningen. Wij zijn er
getuige van hoe een jongere generatie van
dezen stam uittrekt om een nieuw terrein
te zoeken, waar zij zich kunnen vestigen.
Een bocht, die beschutting biedt, schijnt
hun goed te dunken. Spoedig wordt het hier
een drukte van belang. Het huisraad wordt
met karren naar de plaats vervoerd. De
dichte wouden op den oever leveren ma
teriaal te over voor het bouwen der bui
zen. Met een steenen bijl worden de stam
men geveld, op de gewenschte lengte ge-
:-vAi
-v -V ■-
H
Rond den haard in de paalwoning. De geheele inrichting is even practisch als doel
matig.
V
Gezicht op een gedeelte der gereconstrueerde paalwoningen.
soms ook rood of geel gekleurd. Het kleed,
werd gesloten en bijeengehouden door een
rijkbewerkten klamp of zelfs door knoopen,
die gesneden waren uit het hertegewei.
Armbanden van brons, ringen voor hals
voel en spelden voltooiden het feeste
lijke gewaad der vrouw. Zelfs verstonden
deze vrouwen reeds de kunst hun haar te
„onduleeren".
Want men heeft niet slechts tangen en
kammen gevonden, om het haar op te ste
ken, maar ook een haarnet en zeer smaak
volle sieraden voor de haartooi. De scheer
messen van brons bewijzen ons, dat ook de
mannen zich reeds geschoren moeten heb
ben, hoewel het natuurlijk onmogelijk was
nog vast te stellen, of zij al dan niet een
baard hebben gedragen.
Is het niet iets wonderlijks, hoe in Un
teruhldingen het leven van menschen, die
drieduizend jaar voor ons geleefd hebben,
opnieuw tot leven gewekt wordt? Het slijk
van het meer heeft zich als een bescher
mende laag uitgespreid over de oude bal
ken en voorwerpen, die daardoor voor ons
behouden zijn gebleven. En nu wij de ge
reconstrueerde woningen voor ons zien
kunnen wij eerst begrijpen, hoe deze men
schen beveiligd waren tegen de aanvallen
van hun vijanden.
EEN GENEESMIDDEL TEGEN DE
BILHARZIA.
Eenigen tijd geleden is in den Nijl een
geweldige stuwdam gereed gekomen. Deze
ligt bij Djebel Aulja in Engelsch-Egypfisch
Soedan, dertig mijlen ten Zuiden van Kar-
thoem, aan den Blauwen Nijl. Bij vloed
worden twee milliard kubieke meter water
tegen dezen stuwdam vergaard, om gedu
rende de waterarme periode afgegeven te
worden. Juist thans, nu het geheele systeem
van stuwdammen, de grondslag voor de
rijkdom der bewoners van het Nijldal, ge
ziekte, die niet slechts in Voor-Azië en
Egypte bekend is, maar eveneens in de
tropische en subtropische gebieden woedt.
Thans is het de wetenschap mogen geluk
ken een geneesmiddel samen te stellen,
„fuadin" geheeten, dat inderdaad met suc
ces ter bestrijding van de ziekte gebruikt
kan worden. Volgens de officieele rappor
ten zouden in Egypte niet minder dan drie
millioen inwoners veel hinder van deze
ziekte bij hun werk ondervinden en niet
minder dan een millioen voor arbeid über
haupt totaal ongeschikt is. In ieder geval
staat dus wel vast, dat deze vinding een
zegen kan zijn.
Messen en schaafijzers hangen aan den wand.
In de kolonie zijn menschen van iederen
leeftijd, iedere sexe en elk ras welkom.
Wij kennen reeds vele tragedies van der
gelijke paradijseilanden, bijv. op de Gala-
pagoseilanden. Ook de bekende Duitsche
schrijver Gerhart Hauptmann heeft in zijn
boek „Insel der Grossen Mutter" een iet
wat boosaardig caricaturaal beeld van een
dergelijke gemeenschap gegeven, die ons
evenwel als zeer waarschijnlijk voorkomt.
De bewoners zijn daar gehuld in matten
en geven toe aan alle, primaire mensche-
lijke driften. Zouden de toekomstige para
dijsbewoners ook afstand kunnen doen van
de radio? Wellicht ontstaat reeds hierover
tusschen de levenslustigen en rustlieven-
den een woordenwisseling, die door de
practijk de onhoudbaarheid van 's heeren
Briggs theorie zou bewijzen.
EEN ROUTE VAN BETEEKENIS.
Het twee duizend jaar oude Trier is stel
lig de stad met het langste verleden in
West-Europa. Oorspronkelijk een belangrijk
centrum van Germaansche beschaving en
later aasidentie der Romeinsche keizers,
werd_ de stad in de Middeleeuwen tot zetel
Van de oude bouu^-.;+cche keurvorsten
schillende overblijfsels, die in min of meer
goeden staat bewaard zijn gebleven, zoo
als de bekende stadspoort „Porta Nigra".
Door het stadsbestuur is thans een plan
uitgewerkt geworden, volgens hetwelk de
.Straat der Duitsche Geschiedenis" aange
legd zal worden. Deze route zal aanvangen
bij de genoemde „Porta Nigra" en langs
alle historische bouwwerken voeren. Ook
de hedendaagsche bouwkunst zal daarbij
volkomen tot haar recht komen. Men is
onder meer voornemens een openluchtmu
seum van groot formaat op te zetten, het
welk een volledig overzicht zal verstrek
ken omtrent de geschiedenis der stad, t«
beginnen met de alleroudste tijden. Dooi
middel van een park zal dit museum in
verbinding staan met de beroemde ruinen
van de bronnen, waar de Romeinsche kei
zers hunne warme baden gingen nemen.
Het oude Romeinsche amphitheater zal
eveneens gerestaureerd worden. Door dal
alles zal Trier heel wat attracties rijkei
worden, hetgeen allicht ten goede zal ko«
men aan het vreemdelingenverkeer.
NIEUWE PARADIJSACHTIGE
EILANDEN?
Vele liefdespaartjes hebben reeds in den
loop der tijden verlangd naar een onbe
woond eiland en evenzoo vele menschen,
die de ingespannen bedrijvigheid van het
moderne leven moede zijn. Nu heeft een
Engelschman Briggs genaamd, afkomstig
uit Tasmanialand op dit thema een para
dijsachtig plan bedacht.
Deze heer Briggs heeft een schip toege
rust, dat binnenkort een verkenningstocht
door Polynesië zal ondernemen.
Vooral heeft men het oog op de Mar-
quesas-eilanden in het Oosten, waar vol
doende garantie aanwezig is voor een ge
zond en onbezorgd leven. Vijftig mannen
en vijftig vrouwen hebben zich bereid ver
klaard mede te varen. Zij zullen de kern
van de toekomstige bevolking van dit „Pa
radij seiland" vormen.
Briggs heeft de verzekering gegeven, dat
op het eiland geen andere wetten en voor
schriften in acht genomen zullen worden
dan die, welke van sanitairen aard zijn.
terwijl veel zorg zal worden besteed aan
de opvoeding der kinderen. Wel vraagt men
zich niet zonder verbazing af, of dit wel
voldoende zal zijn.
Het spreekt vanzelf, dat het kunstig ge
vormde keukengerei bovenal de vrouw be
lang inboezemt
GEBOREN:
Corneii-i, d- v. W,
Kolonie weg 7-
Elizabeth, d* v- A
Burg. Grotbestra
Theodoxa, d» V-
Vos, Viokenweg
Petrus Hendrikus,
v d. Heiden, H.
Henriëtte Antoinetl
A N- S.ork, KI.
ONDERTROUWD
Wi- J- A. Beijersbei
Klaarwaterweg 5
jr. Oude Grachtji
Luchtvaartafdeelii
Lukhtvaartaldeeli
Amsterdam, Oud<
GEHUWD*.
K- B. J. Bikbergen
M. J- Schammelci
driklaan 25-
Wr Verwoerd, 28 j
27 jr- Siteenhoff
J- K- Gaarlandt 22
de Bock, 24 jr-
OVERLEDEN;
Wilhelmina Wijmpjt
Heilbron, Steenh<
Gerrit van Dijk, 5
Postweg 52-
Petrus Wijune, 77
straat 35-
Willem Wo fswinkol
schestraat 125-
GEVESTIGD:
Tb. G- J. Derkscn
J.- v- Bokhorst inw.(
G- A- A. Pijpers ir
A C- J. M. v. d- Kr
G- de Goede inw-,
A H- v. Hengstum
A- Vogel inw-, Plasw
G- Gros, Luchtvaart
P- v. d. Plas m. g|v I
A- Ihrig m- g., Schi
J- v, d. Akker inw.,
L- L^kles inw, den
f- H- Slager, Kerkpa
H- J- Oosten inw.,
B- Kinsbergen inw-,
M* J- L. v. .W.ermesl
64-
J- Muiderman m- vr.
J« Vissschcr m vr.,
"Schmelter inw-,
D- J. Evers inw., Ht
p. v* d. Meeberg m
3 Maal pls
Niet voor i
Mevrouw HART
gezin van 2 pet
net DAGMEISJI
Zondags vrij.
TE KOOP Trt
Eijsink, zonder
Grothestraat 10.
Aangeboden ruim
ZIT-SLAAPKAf>
met ot zonder pe
zin. Brieven ond>
van dit blad.
Gediplom. COS
vraagt werk aan
21a, Telef. 2286
TE Huur pr. halve
bij bosch en bei,
kelderk-, keuken
1 kl- slaapk., 1 vas
m- v. trap. St. gar.
slecht» f25f2<
m- Bevr. Won. bu
Kerkstraat 31»
Gevraagd bij fami
een NET MEISJE-
goed kunnende kc
Zich aan te meidei
Linden", Hertenlaa
der, tusschen 12—'.
TE KOOP eenige
nieuwe Dames-, b
rijwielen en Transj
vens te huur of te
en Tandems. C. v. i
handel. Koninginne!
VERDWAALD.
zoeke terug te bez(
straat 19. Tevens t
soons bed tegen el
GEVRAAGD vot
geh. Werkster., Br.
dit blad.
Te koop gevraagc
met prijsopga*! om
van dit blad.
TE HUUR geheel
landhuisje, aan hoof
onm- nabij de verbi
school- Bev. suite,
der, keuken bijk-; b
kl- slaapk., 1 v. i
geheel keurig in ore
Bevr- Won. bureau
Kerkstraat 31V<
