f V* De Internationale toestand IN DE AFGELOOPEN WEEK Het Portret VAN DE WEEK Deze week IN NEDERLAND v De Wereld IN KAART dmpere v S TL AND De veertiende week van den oorlog heeft zich gekenmerkt door een on gekend groote activiteit, welke haar culminatiepunten vond in den onder gang van de „Admiral Graf Spee" en den luchtslag boven de Duitsche Noord-West kust. Zooals uit nadere berichten omtrent den andergang van het Duitsche vestzakslag- fChip „Admiral Graf Spee" is gebleken, beeft de commandant zelf het schip ver nietigd. MONTEVIDEO -BUENOS AIRES^^j* z LAPLATAjÈ? MALDONADO Het x geeft de plaats aan. waar de „Graf Von Spee" gezonken is. Eerst was er nog sprake van, dat de ,,Spoe" gezonken zou zijn, doch dit bericht bleek achteraf te voorbarig. Het uitge brande wrak is in de monding van de Rio ie la Plata op een modderbank geloopen en steekt nog grootendeels boven water uit. De bemanning is in Argentinië ge ïnterneerd. De luchtslag, welke Maandag boven de Bocht van Helgoland werd geleverd, is de grootste van alle tot nu toe voorgekomen luchtgevechten geweest. Zooals te doen gebruikelijk, zijn de berichten over de re sultaten weer zeer uiteenloopend. Het Britsche ministerie van Luchtvaart deelt officieel mede, dat zeven machines van de ttoyal Air Force en twaalf Duitsche jacht vliegtuigen zijn neergeschoten. Het Duitsche legerbericht maakt daar entegen melding van het vernietigen van zes en dertig Britsche bommenwerpers en het verlies van twee eigen machines. Aanvallen op de Engelsche kust. De Duitsche luchtmacht ondernam eenige aanvallen op de Oostkust van Engeland en bezocht daarbij speciaal de Schotsche kuststrook. De aanvallen waren voorname lijk gericht op de talrijke voorpostenboo ten, die in dit gebied patrouilleeren. Uit de verschillende berichten blijkt, dat zes schepen, voor het meerendeel trawlers, door bommen tot zinken zijn gebracht. Voorts liep nog een aantal schepen op mijnen, waaronder eenige Noorsche en Deensche vaartuigen en verder werd nog een drietal groote koopvaarders in den grond geboord. Felle strijd bij Petsamo. Nu het Finsche beroep op den Volken bond op een fiasco is uitgeloopen en het kleine volk dus gedwongen is den onge- lijken strijd voort te zetten is de tegen stand van maarschalk Mannerheim's troe pen nog grooter geworden. In het hooge Noorden, waar de duisternis van den Pool nacht over het land ligt, zijn de Finnen op hun eerste versterkte stelling terugge trokken. Fel woedt de strijd nog steeds bij de groote nikkelstad Petsamo op 18 kilometer afstand van Salmijarvi. In het Zuiden staat de havenstad Abo in brand tengevolge van de bombardementen der Roode luchtmacht. Tot driemaal toe vielen Dinsdag de bommen op de stad. Aan het feit, dat de evacuatie reeds grootendeels voltooid was, is het te danken, dat niemand gedood werd. Wel werden vele personen gewond. Voorts melden de Finnen nog, dat zij het Russische slagschip „De Octoberrevo- lutie" in den grond geboord hebben, toen het binnen de schootswijdte van de kust- artillerie bij Koivisto verscheen. België en Nederland. In de Belgische Kamer heeft minister Spaak tijdens de debatten over de begroo ting van Buitenlandsche Zaken zijn beleid verdedigd. De Kamerleden betuigden al gemeen hun instemming toen de minister verklaarde, dat niemand in België het land graag in een oorlog gewikkeld zou zien. Iedereen heeft slechts één wensch en dat is, dat België neutraal zal blijven zoolang de onafhankelijkheid en de integriteit van zijn grondgebied niet bedreigd worden. Voorts zeide minister Spaak onder luid applaus Voor België is een neutraal Ne derland, zoowel militair, economisch als moreel een garantie van zekerheid en vrede. Men heeft ons gevraagd wat onze houding zal zijn als Nederland onverhoopt wordt aangevallen en ons antwoord was, dat een verandering van den toestand in Nederland ons niet overschillig zou laten. Een onafhankelijk en neutraal Nederland is onontbeerlijk voor de neutraliteit van België. In het slot van zijn rede wees Spaak nog op de moeilijke positie van de Ant- werpsche haven, welke de eenige zwarte plek is in het overigens niet onbevredi gende handelsverkeer. Geallieerden verstrekken voorschotten. De geweldige orders door Frankrijk en Engeland bij de Amerikaansche wapen industrie geplaatst, hebben vergrooting der capaciteit van de fabrieken noodzake lijk gemaakt. Thans wordt medegedeeld, dat de regeeringen van Frankrijk en En geland besloten hebben de Amerikanen voorschotten te geven, daar deze anders niet in staat zullen zijn de noodige uit breidingen uit te voeren. Voorts wordt gemeld, dat het totaal der onuitgevoerde orders thans 4200 millioen gulden be draagt. EEN SCHIP VAN HONDERDDUIZEND TON. Het is een bekend feit in de scheeps- wereld, dat, hoe reusachtiger afmetingen een schip aanneemt, hoe minder rendabel het is. De loonende exploitatie van een Oceaanstoomer schijnt te liggen in de na bijheid van 50.000 ton ongeveer. Door deze ervaring laat de Amerikéansche stoom vaart-maatschappij „American Export" zich evenwel blijkbaar niet afschrikken, want zij schijnt inderdaad ernstige plannen te koesteren om een stoomschip te laten bouwen van 100.000 ton. Dit schip zou plaats moeten bieden aan 3000 passagiers en de kleinigheid van ongeveer 70 millioen gulden kosten. De maatschappij zou zich alleen nog afvragen, wanneer het 't beste tijdstip zou zijn, om de kiel te laten leggen. DE EERSTE DUIKBOOT-AANVAL. De toepassing van de eerste.mijn onder water valt samen met het gebruik van de eerste bestuurbare onderzeeboot. In het begin van den eersten Amerikaanschen Vrijheidsoorlog, in het jaar 1767, wist de Amerikaan Bushnell met de eerste duik boot de haven van New York binnen te varen, zonder dat de Engelschen dit be merkten. Het Engelsche oorlogsschip „Eagle", dat hiier voor anker lag en geen vijandelijken aanval duchtte, is toen slechts door een toeval ontkomen aan het noodlot. DE KERSTBELOFTE. Het schoonste feest der Christenheid staat weer voor de deurKerstmis. Weer zullen de klokken beieren en oris spreken van wat daar leeft in alle harten, vooral nu Vrede op aarde Vrede op aarde Het klinkt als een troost, maar helaas in deze dagen ook als een droeve bespotting, nu overal om ons heen niets anders heerscht dan strijdgewoel en het gedonder van het kanon, het geknetter der machinegeweren en het ontploffen der bommen al het andere en betere over stemmen. Want ook op dit schoonste aller Christelijke feesten zal het krijgsgeluid niet verstommen. De gedachten der ouderen onder ons gaan terug naar de bange jaren 1914-1918, toen zij hetzelfde hebben zien gebeuren; en met angst vraagt zich de wereld af„Hoe lang nog Doch ondanks dit alles blijven de troost en de hoop van het Kerstfeest, het feest dat ons spreekt van het kostbaarste op aarde den vrede. Millioenen kerkgangers in alle landen der wereld zullen opgaan naar hun bedehuis en hun stemmen zullen zich vereenigen in het „Vrede op aarde, in de menschen een welbehagenin alle talen. Zij zullen het voelen als een troost en een weldadige verkwikking, dat dit woord is gebleven en zal blijven, door alle eeuwen heen, om een verdwaasde menschheid te spreken van het betere, het hoogere, het ideaal, dat op sommige oogenblikken zoo onbereikbaar schijnt, maar dat blijft stra len als een gouden zon aan een blauwen hemel, het symbool van geluk de vrede. Ondanks alles blijft deze gedachte door werken. Zij maakt vorderingen. Luider en luider laat zich de stem hooren, die den broedermoord veroordeelt en voortdurend stijgt het aantal dergenen, die den oorlog veroordeelen en verwerpen. Men had in len Volkenbond een organisatie gezien, om voortaan den broederstrijd te voorkomen en langs den weg van vreedzame bemidde- ing alle geschillen tusschen de volken te beslechten. De Volkenbond heeft jammerlijk ge faald; er is nog slechts een schaduw van iet oorspronkelijke instituut overgebleven. Doch de gedachte is niet dood. Zij leeft; en zij wordt gedragen en verder verspreid door tientallen, weldra honderdtallen mil lioenen, die niet ophouden te verkondigen: Vrede op aarde. En dat is de bemoediging, welke uitgaat van dit woord, dat zijn kracht heeft bewaard door de eeuwen heen en dat zich steeds luider laat hooren. Wij in Nederland, wij behooren tot de gelukkigen, die nog steeds den vrede ken nen en dankbaar zijn voor zijn zegeningen. In deze dagen groeit dit gevoel van dank baarheid en wij stemmen van ganscher harte in met de edele leuze van het Kerst feest, dat in zooveel millioenen andere har ten met weemoed zal worden gevierd. Ondanks den druk, waaronder de wereld zucht, behoudt het vertroostende woord zijn verheven waarde. Het richt de treurenden op, het stort balsem in hun harten en het doet hen opzien tot het hoogste ideaal, door een aureool omstraaldden Vrede. Zij weten het, zij gevoelen hetal dit lijden, deze verdrukking zal een einde nemen door de vervulling der belofte van het Kerst feest Vrede op aarde De Italiaansche minister van Bui tenlandsche Zaken, graaf Galeazzo Ciano, heeft aan het einde van de vorige week zijn lang verbeide rede over de buitenlandsche politiek van Italië gehouden en o.m. verklaard, dat de as tusschen Berlijn en Rome nog steeds bestaat. Galeazzo Ciano is de zoon van den admiraal en staatsman Con- stanzo Ciano. Hij werd geboren te i Livorno, studeerde rechtsweten schappen en kwam in diplomatieken dienst. Na eerst in Rio de Janeiro en Buenos Aires gewerkt te hebben, vertrok hij naar Peking en vandaar naar zijn vaderland. Na in Mei 1930 in het huwelijk te zijn getreden met Mussolini's oudste dochter, Edda, vertrok hij in de functie van consul-generaal naar Shanghai. In 1933 nam hij deel aan de wereldconferentie te Londen en in 1934 benoemde zijn schoonvader hem tot onder-staatssecretaris, en naderhand tot minister van Pers- en Propaganda. In den Abessijnschen veldtocht onderscheidde Ciano zich als commandant van een eskader bommenwerpers en als propaganda- chef. Op 9 Juni 1936 werd hij be noemd tot minister van Buitenland sche Zaken, in welke functie hij zijn land tot op heden heeft gediend. Dan zal het Christenfeest niet worden verstoord door het geluid van het kanon, dan zullen overal met blijden klank de klokken luiden. Dan zal men elkaar weder een „Vroolijk Kerstfeestkunnen ven- schen, zonder dat de blik versomberd wordt door vrees voor de toekomst. En er zal slechts één zucht van verlichting gaan door de geheele wereld „Vrede op aarde, in de menschen een welbehagen Finsche infanterie in sneeuwhemden aan het front van Petsamo. GRAAF GALEAZZO CIANO. Wateren in boeien. Omstreeks denzelfden tijd als verleden laar is de vorst na een periode van zacht cn herfstachtig weer, dat nauwelijks aan winter deed denken, plotseling ingevallen en heeft eenerzijds de liefhebbers van ijs vermaak weer vroolijke dagen in het voor uitzicht gesteld, anderzijds echter weer den gebruikelijken last voor het scheep vaart-verkeer veroorzaakt. Vooral in het IJselmeer was de toestand voor de scheep vaart al spoedig zoo moeilijk geworden, dat tal van schepen met uren vertraging dun bestemming bereikten, terwijl ook op de rivieren en andere binnenwateren moeilijk of in het geheel niet meer ge varen kon worden. Marken was na enkele dagen vorst reeds weer geïsoleerd, daar de scheepsverbinding met den vasten wal wegens het grondijs niet meer kon wor den onderhouden. En zooals altijd, maakte bet ijsvermaak, te voorbarig genoten, ook WAT IS EEN VESTZAK SLAGSCHIP Na een kruistocht van circa drie maanden duur, waarbij het schip zich in hoofdzaak ophield in het Zui delijk gedeelte van den Atlantischen en Indischen Oceaan, is het Duit sche vestzakslagschip „Admiral Graf Spee" ten onder gegaan. Het was een pantserschip, zooals Duitschland er drie heeft gebouwd, onder de be perkingen van het Verdrag van Ver sa i lies. Dit verdrag stond Duitsch land 6 pantserschepen toe, welke echter niet grooter mochten zijn dan 10.000 ton en geen zwaarder geschut mochten voeren dan 28 cm. Binnen deze perken wist Duitschland drie betrekkelijk sterke schepen te bou wen, de „Deutschland", „Admiral Scheer" en „Admiral Graf Spee", be wapend met 6 moderne 28 cm ka nonnen en met een snelheid van 26 mijl, welke wordt verkregen door Dieselmotoren van een geheel nieuw ontwerp. Dank zij de Dieselmotoren, welke zeer weinig brandstof gebrui ken, hebben deze schepen een zeer groote actie-radius. De Britsche kruiser „Exeter" is een zware kruiser van 8400 ton, met een snelheid van 32 mijl en een be wapening van 6 kanonnen van 20.3 cm, welke projectielen verschieten van 125 kg gewicht. De kruisers „Ajax" en „Achilles" zijn lichte kruisers van 7000 ton, met een snel heid van 32.5 mijl en een bewape ning van 8 stukken van 15.2 cm, welke projectielen verschieten van 45 kg gewicht. De pantsering van al deze kruisers is licht, wel bestand tegen 15 cm projectielen, doch niet tegen projectielen van 20 cm en zeker niet die van 28 cm, nu weer tal van slachtoffers, de somberste keerzijde van de oud-Hollandsche winter pret. Weer neutraliteitsschending. Geografische kennis schijnt niet de sterkste zijde van de militaire vliegers der oorlogvoerende mogendheden te zijn. Op nieuw konden enkelen hunner er niet in slagen, buiten het luchtruim boven Neder lands grondgebied te blijven. Dat zij op groote hoogte vlogen, was hun geluk, want de bewakers onzer neutraliteit waren paraat en openden aanstonds het vuur op de vreemde vogels, terwijl ook jachtvlieg tuigen opstegen, om de schenders te ver jagen. Van deze beschieting kreeg Amers foort nog een minder prettig staartje te verduren in den vorm van een granaat scherf, die op een woning terecht kwam en daar eenige dakpannen vernielde en de houten kap versplinterde. Persoonlijke on gevallen deden zich gelukkig niet voor, doch wel is dit voorval een waarschuwing, om de uitwerking van granaatscherven en splinters niet te onderschatten en dus, wanneer het luchtafweergeschut in actie komt, binnenshuis te blijven. Drukke dagen voor de spoorwegen. De feestdagen op het einde van het jaar toch al drukke dagen voor de Spoorwegen, zullen thans zwaarder eischen stellen aan het treinverkeer dan ooit, in de eerste plaats door de duizenden militairen, die de treinen in deze dagen zullen bevolken, doch ook omdat de spoorwegen zich sinds het verdwijnen van het vrije autobus bedrijf geheel alleen voor de taak zien gesteld, dit enorme vervoer te verwerken. Evenals in de eerste dagen der mobilisatie zullen de treinen ook nu weer naar alle verwachting het niet alleen af kunnen, zoodat weer van autobussen ter aanvulling gebruik zal worden gemaakt. Echter slechts op enkele lange trajecten, met name tus schen Holland en het Noorden, Twente en Limburg. Zelfs voor de allerdrukste dagen blijft overigens het verbod voor de zgn. wilde bussen van kracht. Als eenige concessie heeft de Rijksverkeersinspectie aan de inspecteurs in de verschillende provincies opgedragen, eenige soepelheid te betrachten bij het verleenen van ver gunningen aan bus-exploitanten, wanneer de aanvragen bedoeld zijn voor het vervoer van gezelschappen. De Electriciteitsraad geïnstalleerd. In het Departement van Waterstaat in stalleerde minister Albarda den Electrici teitsraad, welk lichaam een zeer omvang rijke taak te wachten staat. In vele ge vallen, door de wet aangewezen, zal de Raad de regeering van advies moeten die nen. Zijn eerste adviezen zullen bijvoor beeld het ontwerp-Electriciteitswet gelden en in het bijzonder de veiligheidsvoor schriften daarvan. In zijn antwoord op de installatierede van den minister stelde de voorzitter van den Electriciteitsraad, prof. Van Swaay, de beteekenis van de wette lijke regeling der electriciteitsvoorziening in het licht. Waar vroeger de regeering alleen zeggenschap had over de bedrijven, die een rijksconcessie hadden, met name de provinciale bedrijven, vallen thans ook alle gemeentelijke bedrijven onder de wet telijke regeling. Hiermede is ook de ad- viseerende taak van den Raad aanzienlijk toegenomen. Het Nederlandsch-Duitsche handelsverkeer. Voor het voeren van besprekingen over het wederzij dsche handelsverkeer vertrok deze week een Nederlandsche economische missie bestaande uit zeven personen, naar de Duitsche hoofdstad. Dr. Hirschfeld maakt er weer deel van uit en verder o.m. nog mr. Teppema en ir. Bonthuis van het departement van Economische Zaken. Er wordt in de eerste plaats onderhandeld over de verlenging van het verdrag inzake het betalingsverkeer, dat einde der maand afloopt. Naar verluidt, wordt gepoogd, aan den wederzijdschen goederenruil uitbrei ding te geven en vooral zou deze uitbrei ding de Nederlandsche landbouwproducten betreffen. Naar verwachting zullen de onderhandelingen ruim een week in be slag nemen, zoodat midden der volgende week de eventueele resultaten tegemoet- gezien kunnen worden. Zorgelijke tijden voor de bollen- kweekers. In de dezer dagen te Haarlem gehouden vergadering van de Algemeene Vereeni- ging voor Bloembollencultuur is de toe stand'van het bloembollenbedrijf, dat op het oogenblik in een buitengewoon moei lijke positie verkeert, onder het oog ge zien. Slag op slag heeft sinds het uitbre ken van den oorlog dit bedrijf getroffen. Engeland halveerde zijn invoer van Neder landsche bloembollen, Frankrijk legde den invoer van dit Nederlandsche product eveneens moeilijkheden in den weg en ten slotte kwam Duitschland met belemme rende bepalingen voor den invoer van bloembollen de deur dicht doen. Als ge volg hiervan liep het uitvoeroverschot zoo danig op, dat de regeering te hulp moest komen. Drie millioen werd uit de staats kas beschikbaar gesteld om het surplus op te koopen, doch dit blijkt lang niet vol doende om de door den oorlog aan het bloembollenbedrijf toegebrachte schade te dekken. Nieuwe afzetmarkten zullen uiterst moeilijk te vinden zijn en toch blijft dit het voornaamste doel der bol- lenkweekers. Een nieuw probleem is bovendien, nu de cultuur is ingekrompen, welke bestemming aan de vrijgekomen gronden zal worden gegeven. Ook hier voor hopen de bollenkweekers op speciale condities van de regeering. HET VERLENGSTUK VAN DE MAGINOTLINIE. Ergens tn het Noordoosten van Frank rijk, in de nabijheid van de Luxemburg- sche grens, nog achter het groote Lotha- ringsche industriebekken van Briey en Longwy, eindigt de Maginotlinie. Zij vindt haar verlenging in den vestinggordel, welke zich in bijna rechte lijn in Noordwestelijke richting uitstrekt tot aan het Kanaal. Deze gordel loopt door het romantische heuvel achtige land van de Argonnen en de Ar dennen, door de dalen van de Maas, de Semois, de Oise en de Sambre, omvat het textielgebied en het mijnbouwcentrum in het uiterste Noorden van Frankrijk, om ten slotte, na nog het vruchtbare, vochtige Vlaamsche laagland te hebben doorsneden, aan het strand van het Kanaal tusschen Dover en Calais uit te komen. Drie hon derd kilometer is de Fransche grens in het Noorden door een gordel van vesting werken beveiligd. DE KARELISCHE LANDENGTE. Tot goed begrip van de hevige gevech ten op de Karelische landengte laten wij hierbij een kaartje met een korte beschrij ving van dit landschap volgen. De „Karjalan kannas", zooals de streek in het Finsch heet, strekt zich het Ladoga-meer. Bij Leningrad is de land engte ongeveer 40 kilometer breed; in Noordoostelijke richting verbreedt zij zich tot 120 kilometer. Over het algemeen be staat zij uit vlak land; alleen in het Noor den aan de grens verheft zich een bebosch- HET EERSTE BOMBARDEMENTS VLIEGTUIG. In het jaar 1912 woedde in Mexico weder eens een burgeroorlog de hoe veelste is niet bekend. Generaal Obregon en zyn aanhangers waren in opstand ge komen tegen de wettige regeering. Zij be legerden o.a. de havenstad Gayamas, doch al hun aanvallen werden afgeslagen c*.or het vuur van twee in de haven liggende regeeringskruisers. Men zon op middelen om deze onschadelijk te maken; en nu wilde het toeval, dat zich onder Obregon's troe pen een Fransche vlieger bevond. Verder maakte ook een Australisch mecanicien, Dean, deel uit van den troep. De Fransche vlieger, zekere Madon, en de Australiër kwamen nu op het denkbeeld, looden bui zen met dynamietpatronen te vullen, ten einde deze geïmproviseerde bommen op de schepen te laten vallen. Madon steeg op en wierp de looden buizen omlaag. Zijn bommen kwamen niet op de schepen te recht, doch op de kade, waar zij groote verwoestingen aanrichtten. Enkele dagen later zou hij het experiment herhalen; doch thans wachtte hem een groote verrassing. Men had een scheepskanon gemonteerd op een draaischijf, zoodat men het naar alle zijden kon richten; en toen de vlieger ver te hoogte van circa 200 meter. Verderop treft men geen hoogten van meer dan 50 meter aan. Zooals overal in Finland wor den de bosschen hier afgewisseld door moerassen, meren en riviertjes. De streek is dun bevolkt door kleine boeren, die alles, wat zij voor hun onderhoud noodig hebben, zelf voortbrengen. Door het aan leggen van verkeerswegen begint het land zich in economisch-industrieelen zin te ont wikkelen, waarbij de bosschen met hun reusachtige houtvoorraden de voornaamste rol spelen. Het onderzoek van den bodem schijnt op de aanwezigheid van ertsen t« duiden. Het gearceerde deel langs de Finsch- Russische grens geeft het gebied aan, dal de Russen bij de besprekingen te Moskou voor zich hebben opgeëischt. De Manner- heimlime loopt van Wiborg (Vupuri) naai het in het Noorden gelegen merengebied. scheen, werd hij onder schot genomen, zoodat hij haastig een goed heenkomen moest zoeken. Dit was dus voor de eerste maal in de geschiedenis, dat gebruik werd gemaakt van een bombardementsvlieg- tuig(!), dat bommen wierp en door af weergeschut werd verdreven. DE ONDERGANG VAN DE „GRAF SPEE". Na eenige maanden met succes den han delsoorlog in den Atlantischen en den In dischen Oceaan gevoerd te hebben, is he< Duitsche vestzakslagschip „Admiral Gral Spee" thans tenondergegaan. Op bijgaand kaartje zien wij de plaats waar het drami zich afspeelde. Voor de monding van di breede Rio de la Plata leverde het schil eerst slag tegen de drie Engelsche Krui sers. Van de duisternis maakte het daarna gebruik om de haven van Montevideo ir Uruguay te bereiken. Daar mocht d< „Spee" drie dagen blijven. Toen deze tijd verstreken was en d< kansen om met succes door de blokkadi van acht Fransche en Britsche oorlogs schepen heen te breken nihil waren ge worden, heeft de commandant het slag schip naar buiten gebracht en het latei zinken. De plaats, waar de „Spee" ten- onderging is met een kruisje aangegeven Ssvonhnna Peiro- Sswods LêHQelfrtak Wichel Sortavê Jaakkma 'Nyslott, mttub i 'avashhus Heinola Skisam a Jaaski Lö do ga meer Vithi forqt .HELSINKI WISS LAVANSAAfU H06LANP LENINGRAD Tallinn West schoort

Historische kranten - Archief Eemland

Soester Courant | 1939 | | pagina 4