Onder de mannen van een
Westwallbunker
Wat is de draagwijdte van het artilleriegeschut?
Een bijzondere medewerker bracht een
bezoek aan een der vele bunkers, waaruit
de Duitsche Westwall is samengesteld en
verkeerde eenigen tijd onder de manschap
pen. In onderstaand artikel heeft hij zijn
indrukken vastgelegd. Later wisselde hij
nog van gedachten met een luitenant, die
reeds in den Wereldoorlog zijn sporen had
verdiend, over het effect van het artillerie-
geschut.
Op wacht aan het front langs den
Boven-Rijn.
Wie de grens tusschen Frankrijk en
Duitschland langs gaat, zal betrekkelijk
weinig zien van de versterkingen, omdat
iie dieper in den grond steken dan er bo
venuit. Betrekkelijk kort na den oorlog is
men in Frankrijk begonnen de Maginotlinie
aan te leggen, genoemd naar den grondleg
ger, generaal Maginot. Vele jaren is er aan
dit gigantisch werk gearbeid en eigenlijk is
men er nooit mede gereed gekomen, want
nu nog steeds hoort men berichten, die er
op wijzen dat de linie van den Noord Oost
hoek wordt doorgetrokken langs Frankrijks
Noordgrens. Daartegenover ligt de Duit
sche Westwall, die in slechts enkele jaren
tijds werd gemaakt. Een respectabel staal
tje van ingenieurskunde. Want hier werd
wel in den kortst mogelijken tijd een linie
ontworpen en geheel gereed gemaakt, die
volgens de officieele gegevens en de mee
ningen van deskundigen zeker equivalent
is met den stalen gordel aan de andere zij
de van het er tusschen liggende niemands
land. Want ook de Westwall bestaat uit dui
zenden en duizenden afzonderlijke fortifi
caties, welke weer onderling verbonden
zijn door onderaardsche gangen en welke
te allen tijde telefonisch met elkaar in con
tact kunnen treden. Daar de mogelijkheid
altijd aanwezig is, dat bij een vijandelijken
aanval deze communicatiemiddelen in het
angereede geraken, heeft men er bij den
aanleg voor gezorgd, dat elke fortificatie
door telefoondraden, welke langs verschil
lende wegen zijn gelegd, in contact kan
blijven met de volgende fortificatie.
In Duitschland spreekt men van bun
kers; ze zijn te herkennen aan kleine, half
ronde koepeltjes, die slechts enkele meters
boven het aardoppervlak uitsteken, geheel
met aarde zijn bedekt, waarop het gras
groeit en zoodoende moeilijk herkenbaar
zijn. Wanneer men zooals de wachter, bo
ven op de bunker gaat staan, heeft men een
weidsch vergezicht, want alle boomen en
huizen zijn tegen de vlakte gehaald, zoo
dat men alle verrichtingen van den vijand
goed kan gadeslaan. Ver reiken hierdoor
de machinegeweren en lichte kanonnen,
welker loopen uit den pantserkoepel ste
ken, nauwelijks zichtbaar, maar te kwaad
aardiger. Laag trekken de grijze wolken
over het land; een troostelooze dag, een
van de eindeloos vele, dat hier gewacht
wordt op iets dat nog steeds niet gebeurt.
De bunker,'waar wij een kijkje konden ne
men, was sedert het begin van den oorlog
nog niet in contact geweest met den vij
and.
Wanneer men als burger hier binnen
komt, dan kan men niet anders zeggen dan
dat het alles nauw en eng is, ook al heeft
de sergeant ons zoo juist hartelijk welkom
geheeten in zijn „villa". Alle ruimte is zoo
goed mogelijk benut; in het vertrek, dat
onder het aardoppervlak is gelegen, zijn
vier en twintig bedden ondergebracht; ze
hangen in drie verdiepingen boven elkaar.
Verder ontdekken wij nog evenveel klap-
stoelen en vier tafels in het vertrek; een
kachel staat in het midden. Nog meer meu
bilair zou gaan ten koste van de bewe
gingsvrijheid van de manschappen. Alles
maakt een buitengewoon practischen in
druk. Ook van de kachel wordt aan alle
kanten profijt getrokken. Want overal ziet
men haken en platen er aan bevestigd, die
dienst doen voor de verwarming van kroe
zen water. In vijftien minuten vertelt men
ons is er voor alle manschappen een heer
lijke groc klaar. De bedden zijn rechthoe-
gen; ook wanneer op het terrein er boven
de strijd in vollen gang is.
Aller wegen ziet men vrouwenportret
ten aan den wand geprikt. Dat is thema 1,
zegt de sergeant, die met ons de ronide doet.
Maar er zijn ook nog andere belangrijke
thema's in het soldatenleven. Bijvoorbeeld,
wanneer men verlof krijgt, voor hoelang
en überhaupt of men het krijgt. Een an
der gewichtig moment in het vrij toonlooze
leven van alledag is de postverdeeling. Er
zijn soldaten, die dagelijks worden opgeroe-
Tot de belangrijkste dagelijksche plichten van een soldaat behoort zeker het onder
houden van zijn wapens.
kig, ongeveer ter grootte van normale ma
trassen, waartusschen handig uitgedachte
kettingen zoo bevestigd zijn, dat men de
hangende matras tot een soort van stabiele
hangmatten heeft gepromoveerd. Men be
gint met een deken onder zich te leggen,
om te voorkomen dat men den volgenden
morgen door het gevlochten staal over den
geheelen rug is gebrandmerkt; daarover
dan nog een of twee dekens en onder het
hoofd geen kussen, maar de opgerolde over
jas. Overal aan den wand zijn planken en
haken aangebracht, waarop en waaraan de
soldaat zijn kleeding kwijt kan, wanneer
hij ter ruste gaat; de grootere stukken vin
den hun plaats aan groote vleeschhaken,
die bevestigd zijn aan de kettingen, waar
aan het bed zelf is opgehangen. Een zeer
belangrijk apparaat staat in den hoek van
het vertrek. Af en toe wordt het aangezet
en veroorzaakt dan geruisch dat doet den
ken aan een centrifuge. Dat is het apparaat
voor de luchtverversching. Het moet te al
len tijde voor frissche lucht kunnen zor-
Mannen, die op dat oogenblik vrij zijn van dienst doen een middagslaapje.
pen, zij krijgen bergen post; er zijn ook an
deren, wier naam zelfden of nooit wordt
afgeroepen. Wie het meeste schrijft, het
meeste ontvangt. Wanneer er pakjes wor
den uitgedeeld gaat er een hoeratje op. Er
heerscht een gezonde collegialiteit en me
nig pakje sigaretten werd onmiddellijk
rondgedeeld onder de gezellen van den
zelfden groep. Op die wijze verzacht men
het voor de jongens, die nooit iets krijgen.
Gewone dingen, waaraan wij in het dage
lijksche leven achteloos voorbij gaan, zijn
voor deze kerels versnaperingen en kost
bare bezittingen. Men moet het zelf gezien
hebben hoe een onnoozel rolletje pepermunt
wordt ontvangen met een hoeratje of hoe
een paar warme wollen sokken van huis
dankbaar worden ontvangen.
Hoewel we nimmer aan boord van een
onderzeëer zijn geweest, maakte de eens
gezinde geest, bereid om eikaars lasten te
dragen en om steeds voor elkaar klaar te
staan, op ons den indruk dat men hier
evenzeer op elkaar is ingesteld, gelijk dat
aan boord van een torpedoboot gebiedende
eisch is. Hier is geen plaats voor een bui
tenbeentje, evenmin voor een dwarskijker,
of voor iemand, die steeds het beste wil
hebben. Hier moet iedereen zich beperkin
gen opleggen en zich instellen op zijn naas
te en niet in de eerste plaats op zichzelf.
Dat is tenminste nog een verblijdend ding
bij al deze narigheid, die menschen uit de
samenleving wegrukte. Die eensgezindheid
komt ook tot uitdrukking, wanneer gevaar
lijke patrouilles moeten worden onderno
men. Ook dan blijkt die saamhoorigheid.
Een bunker is geen luxe hotel. Het is
een leven van discipline en voortdurende
waakzaamheid, want elk oogenblik kan de
uitbarsting komen, waarop men reeds
maanden ligt te wachten.
De draagwijdte van de artillerie.
Toen in Maart 1918 de granaten uit het
merkwaardige geschut, opgesteld in de
bosschen van Crepy, in Parijs insloegen,
schrok de wereld even, over dit staaltje van
wapentechniek, dat gepresenteerd werd
midden in den oorlog. Plotseling werd de
draagwijdte van het artilleriegeschut, dat
tot dat oogenblik gebruikt werd, aan alle
kanten overschreden. Maar de schrik was
erger dan de gevolgen. Want al spoedig
moesten de Duitschers, die deze „dikke
Bertha's" in het vuur hadden gebracht,
zelf toegeven dat het ondoelmatig geschut
was. Zij waren na betrekkelijk weinig
schoten geheel uitgesleten en onbruikbaar
De dagdienst begint met het morgenappel der bezetting.
en wilde men er intensief mede werken,
dan eischten deze reuzen-kanonnen, in
overeenstemming met hun kaliber, enorme
massa's materiaal, maar ook veel men
schen voor de bediening en bijzondere
voorzieningen wat de stellingen betrof. Ir.
ieder geval had men er een oogenblikke-
lijk succesje mede bereikt, namelijk, dat
het moreel van de Parijsche bevolking even
geschokt werd, maar dat was slechts van
zeer korten duur en brak geenszins hun
lust tot strijden, terwijl de schade aange
richt door deze projectielen allerminst in
verhouding stond tot de hooge kosten. Nog
afgezien daarvan, dat de projectielen door
hun gewicht en lading springstof heele-
maal niet in staat stelden, om op een be
paald punt in de huizenzee van Parijs te
schieten, nam ook met het grooter worder
van den afstand de afwijking in richting
enorm toe.
Toch heeft men in alle tijden geroepen
om vergrooting van de schotwijdte van het
artilleriegeschut, niet altijd ten voordeele
van de artilleristen. Groote schotwijdte
stelt als voorwaarde een naar verhouding
zwaardere lading, en om voor de volle hon
derd procent te profiteeren van de kruit-
ontploffing, een langen loop. Het gewicht
was bovendien zoo enorm, dat de kanon
nen nauwelijks te vervoeren waren. Onge
twijfeld speelt in den tegenwoordigen tijd
nu men over krachtige tractoren en auto's
van groot trekvermogen beschikt, het ge
wicht van het geschut niet meer zoo be
langrijke rol als in den Wereldoorlog, toen
men geheel was aangewezen op de trek
kracht van paarden. Bovendien beschikt
men tegenwoordig ook over veel betere
wegen, waardoor het snelle transport aan
zienlijk wordt bevorderd. Maar het ge
wicht blijft steeds een belangrijke factor.
Vooral in den tegenwoordigen oorlog is
alles al weer van veel zwaarder kaliber dan
voor vijf en twintig jaar; en ook motor-
trekkraoht heeft ergens een grens. Hoewel
leen met de bedoeling verwarring en ver
nietiging te zaaien onder de aanrukkende
gelederen van den tegenstander. Maar ook
aan het schieten met een bepaald doelwit
zijn grenzen gesteld; niet alleen die van
het oog, maar ook van de apparaten, waar
mede men instelt. Den laatsten tijd heeft
men getracht deze mogelijkheden nog uit
te breiden door verkenningsvliegtuigen en
observatieballons die door middel van de
draadlooze in contact bleven met den
gronddienst, maar de resultaten zijn niet
erg verblijdend omdat de vooruitgeschoven
voorposten in de lucht verlokkelijke doelen
zijn voor den vijand.
Tegenwoordig komt het op het schieten
op grooten afstand niet zoozeer aan op de
verwoestende uitwerking, als wel op het
moreel vernietigende effect van de men
schen. De Fransche veldartillerie bijvoor
beeld heeft met haar projectielen weinig
werkelijke schade achter het Duitsche front
aangericht, maar over de uitwerking op de
soldaten, kon men tevreden zijn. De Duit
sche infanterie kreeg hierdoor namelijk den
indruk dat zij in den steek gelaten werd
door haar eigen artillerie, die zich op groo
ten afstand van hen bevond.
Hoe sterk men ook in den Wereldoorlog
heeft gewerkt op het vernietigen van het
moreel van den tegenstander, blijkt wel
uit het volgende wapenfeit uit het begin
van den oorlog. De Duitsche artilleristen
hebben toen door het schieten over een
grooten afstand een belangrijk succes ge
boekt, hoewel de schade daardoor aange
richt niet noemenswaardig was. Men bouw
de een veldartilleriebrigade, voorzien van
een ingebouwd vijftien cm. kanon. Daar
mede werd op den grootsten schotsafstand
het fort Bethune beschoten, waar het kwar
tier van den Engelschen staf was geves
tigd. Den volgenden dag reeds schreef de
„Times" dat dit een eerste teeken was van
het te verwachten groote offensief van
Duitsche zijde. Het doel, dat men zich ge-
Des Zondags
krijgen de
mannen in de
bunkers, bij
wijze van ex-
tratje bij hun
koffie een sne
de koek.
men tegenwoordig op vele stukken geschut
mechanische laadinrichtingen heeft aange
bracht, blijft het een bezwaar dat bij het
door de manschappen aanvoeren van de
projectielen, steeds zwaardere hoeveelhe
den moeten worden versleept, gesteld dat
men regelmatig voortging om het kaliber
van het kanon te vergrooten. Vooral in het
heetst van het gevecht kan dit ernstige ge
volgen hebben. Hier blijkt inderdaad een
grens te zijn, waarboven men moeilqk kan
uitgaan. De afmeting wordt dientengevol
ge bepaald door twee factoren: een zoo
groot- mogelijke verwoestende kracht, ten
tweede een omvang, die nog toelaat, dat de
projectielen gemakkelijk zijn aan le voeren.
Dikwijls is het voordeel van enkele kilo
meters meer schotwijdte slechts een oogen-
schijnlijk voordeel en staan daartegenover
veel grootere nadeelen. En vooral in een
bewegingsoorlog, zooals wij dien in Polen
hebben meegemaakt, zou dit zware geschut
bitter weinig meer voor hebben. Dan is liet
beter over zeer licht, maar dan ook zeer
hanteerbaar geschut te beschikken.
Vergrooting van de sohotwijdte beteekent
nog niet zonder voorbehoud vergrooting
van de werkingssfeer. Ongetwijfeld heeft
men bij de tegenwoordige diepe opstelling
in marsch en gevechtsformaties een lan
gen arm noodig om den tegenstander goed
te treffen. Wij doelen hier in het bijzonder
op het in het wildeweg vooruit schieten, al-
steld had, was bereikt. De Engelsche troe
pen werden verre van Vlaanderen gehou
den en moesten werkeloos liggen aan het
La Basséekanaal.
Bij de vervolging van de Russen door de
Duitschers, na de glorieuze doorbraak bij
Zborow in Juli 1917, liet de commandant,
daar speciale doelen ontbraken, enkele sal
vo's lossen op grootst mogelijken afstand,
in de richting van de terugtrekkende troe
pen. Hij had succes. Naar de inwoners van
een dorpje hem den volgenden dag vertel
den, waren de granaten daar ingeslagen,
kort nadat de Russen er hun intrek hadden
genomen voor den nacht. Een paniek was
het gevolg. De Russen, die zich op betrek
kelijk grooten afstand van het Duitsche le
ger bevonden, waanden zich volkomen vei
lig. Deze enkele voltreffers waren voldoen
de om hen weer in het duister den weg op
te jagen om den afstand tusschen hen en
hun achtervolgers zoo veel mogelijk te ver
grooten.
Maar kanonnen met een dergelijke schot
wijdte, als wij hierboven schetsten, zijn
nog nauwelijks in gebruik. In Frankrijk
heeft men thans een type op de lijst staan,
dat een draagwijdte heeft van 120 k.m.
Zelfs een schotwijdte tusschen de 25 en 36
km. is vrij zeldzaam. De meeste typen van
het zwaarste geschut daarentegen varieerca
tusschen schot wijdten van vijftien en vijf
en twintig kilometer.
