Dc Maginot-linie, dc „onoverwinnelijke"
gordel van staal en beton
DE MENSCH ZEGEVIERDE OVER
TECHNIEK EN MATERIE
Bewegingsoorlog contra slellingsoorlog W'Jm
raPP°"' telefooT kïiTjffifeSaf hij de
Hoe Volfa anderhalve eeuw
geleden het methaangas
ontdekte
Juist ten opzichte van de Maginotlinie
begrijpt men de buitengewone rol van den
met zijn wapen verbonden, zich volkomen
inzettenden soldaat. Toen de volkeren in
November 1918 de wapens neerlegden,, de
den zij dat in de volstrekte overtuiging
dat het materiaal de zege bevochten had
over de rr.enschen, dat de Duitsche soldaat
'als gevolg van slechte bewapening, ge
brek aan munitie, tekort aan gevechtswa
gens en minderheid in de lucht verslagen
was. Zij vergaten er den nadruk op te
leggen, dat hij tegen een veelvoudige over
macht in een ondanks de enorme oorlogs
capaciteit van de industrieën in de vijan
delijke landen niet alleen vier jaren lang
stand had weten te houden, maar ook on
betwist menige overwinning had behaald.
Men meende, en dit betreft in de eerste
plaats den Franschen generalen staf, de
Fransche militaire school en de algemeene
militaire letteratuur het bewijs te heb
ben geleverd, dat de tijd van operaties in
het vrije veld voorbij was.
Men leerde de jongere soldatengeneratie
in het vervolg, hoe men zich in 1918 onder
d*m veel te veel geroemden Maarschalk
Foch die feitelyk geen aanspraak er
op mag maken een groot veldheer te zijn
geweest er in geoefend had, dat slechts
Één bepaalde methode, star gevolgd, tot
pn-.-c^sen kon leiden. De gevechtswagen
nocht zich niet al te ver verwijderen van
ie infanterie en artillerie, omdat anders
het door dit wapen gewonnen terrein niet
houdbaar zou zijn, terwijl het ook de in
fanterie r*:ct gegeven was, om zonder den
steun der gepantserde eenheden op te trek
ken. In geen gevat zou men het kunnen
stellen zonder voorbereidend artillerie
vuur, terwijl gedurende het verloop der
operaties de artillerie ononderbroken, voor
dekking zorgend, zou moeten vuren. De
gebeurtenissen hebben geoond, dat men de
laatste jaren in Frankrijk niet van mee
ning is veranderd. Men heeft er nimmer
De witte „F" opeen rooden achtergrond
■riist duidelijk iederen soldaat, die iets te
Vroeger was de duif
een van de middelen
om snel berichten over
te brengen. Ze zijn dat
nog. Hier ziet men dui
ven van den berichten
dienst der Duitsche
weermacht.
De Maginotlinie werd, gelijk wij allen weten, beschouwd als een on-
doorbreekbare gordel van staal en beton. Wie hierop een aanval waag
de aldus heette het in de Fransche en Engelsche berichten leverde
zich uit aan absolute vernietiging, liet evenbeeld van deze linie was de
op slechts enkele tientallen kilometers van de FranschDuitsche grens
gelegen Siegfriedlinie die weer een onderdeel vormde van den gigan-
tischen VVestwall, welke onder leiding van Dr. Todi in weinige jaren
tijds over een afstand van eenige honderden kilometers was gelegd om
Duitschland te behoeden voor een onverwachten inval. Het initiatief
lag voortdurend aan Duitsche zijde, met gevolg dat de oorlog zich ont
wikkelde in de richting Oost-West en wel met een snelheid, zooals wei
nigen hebben kunnen voorzien. Natuurlijk heeft deze Westwall in pre
ventieven zin zijn beteekenis gehad, daar hij het mogelijk maakte, dat
het initiatief van de oorlogvoering aan Duitsche zijde bleef. De „onover
winnelijke" Maginotlinie kwam onder enormen druk te staan, en is in
verbluffend korten tijd bezweken. Doordat de linie op enkele plaatsen
werd doorbroken verloor zij haar waarde, zoodat de volkomen ineen
storting was te voorzien. Er is fel gestreden van Duitsche zijde geeft
men dit gaarne toe en thans is het oogenblik gekomen om eens na te
gaan, welke militaire waarde deze linie en überhaupt elke linie heeft in
onzen tijd. Overste D r. H e s s e bezocht de Fransche vestingwerken en
zet in onderstaand artikel zijn meening uiteen.
toe kunnen besluiten om voor de werkelij
ke operaties, de theorie en de methode van
maarschalk Foch te laten varen. Men had
niet de beschikking over een grooten lei
der, die in staat was zelf verstrekkende be
sluiten te nemen. Maar er waren ook geen
soldaten, die zoo konden strijden, als de
Duitsche infanteristen, de pionier- en pant
sertroepen dat hebben gedaan.
Voor den Franschen officier, die in de
vesting Schönenburg ook na de nederlaag
nog steeds van meening was dat de oude
Fransche strijdmethode dè eenig juiste
was, was de moed en doortastendheid der
Duitsche troepen al evenmin te begrijpen
als de enthousiaste wijze, waarop infan
teristen en pioniers zich ten volle gaven.
Hij heeft daar met eigen oogen moeten
zien, dat op deze plaats geen pantserwa
gens vooruitgingen en dat de artillerie
zich slechts met enkele objecten maar
dan ook met ongekende hevigheid bezig
hield.
Twee andere belangrijke conclusies heb
ik kunnen trekken uit mijn bezoek aan de
Maginotlinie. Het is onmogelijk het verloop
van den oorlog mathematisch te berekenen
en de techniek met volledige erkenning
van haar beteekenis on noodzakelijkheid
juist v. d. oorlog moet ninumnr overschat
worden. Dit is juist het karakterisu<»i^ in
de Duitsche wijze van oorlogvoeren, dat zij
niet gepoogd heeft, tot aan het laatste
schot de dw fffi/cKi-tcnissen te bere
kenen, maar van geval tot geval, van fax
tot fax, haar beslissingen heeft
en daarnaar handelde. Duit
sche legerleiding ^-^rjen vele dingen een
verrassend -^rioop gehad. Zij kwam daar
med* echter niet alleen in het reine-, maar
verstond uitstekend de gelegenheid om een
dergelijken toestand in het leven te roepen,
dat de vijand er geen raad mede wist.
Ook dit bewijst een bezoek aan de Magi
notlinie. Achter dit front stond als èèn
van de Fransche groepen, het vijfde leger.
Dit was oorspronkelijk bestemd om den
Westwall te doorbreken en werd op het
laatste oogenblik bij de tijding van het
snel oprukken der troepen van generaal
von Rundstedt in de richting Chaumont
gedirigeerd. In de Vogezen bleven zij even
wel steken, omdat hun achterwaartsche
verbindingen reeds door het vijandelijke
luchtwapen en door de pansertroepen van
generaal Guderiau waren vernietigd.
Ongetwijfeld vindt men in de Maginotli
nie menig technisch meesterstukje. Pantser
koepels, die een gewicht van 40 ton en
meer hebben, verschijnen en verdwijnen
door den druk van één kleinen vinger,
en dit niet doordat een motor in beweging
wordt gezet, maar omdat een daarop geheel
ingestelde hydraulische inrichting is aan
gebracht. De bepantsering is bijna vijftig
centimeter dik, het beton meer dan zes
meter: niettemin heeft de techniek niet
gezegevierd, maar de levende mensch, de
Duitsche soldaat. En wat voor waarde heeft
ook een hoog ontwikkeld wapen, wanneer
het niet gelegd wordt in handen van een
In speciaal daartoe vervaardigde kprven
brengt de berichtenbond de postduiven
door de vuurlinie naar de vastgestelde
plaats.
man, die in het hevigste vuur, terwijl de
granaten links en rechts van hem slaan,
zijn tegenwoordigheid van geest weet te
bewaren! „Ik heb de mannen die den Duit
schen aanval met mortieren hebben ge
zien, niet meer op hun waarnemingspost
kunnen krijgen", verklaarde mij de hooge
Fransche officier.
Op mijn vraag of daarbij dan dooden of
gewonden waren gevallen, antwoordde hij
dat dit niet het geval was geweest. Het
was juist de moreele uitwerking van de
Duitsche soldaten, die de Franschen niet
hadden kunnen verdragen.
Eiken dag worden de honden van den berichtendienst in de buitenlucht gebracht,
oodat zij met feillooze zekerheid hun dikwijls zeer belangrijke opdrachten kunnen
uitvoeren
Het tooverkunstje met de „brandbare
lucht."
„Wat zoudt ge er van zeggen, wanneer ik
u reeds aan het begin van dezen brief
schrijf, dat ik ook op andere plaatsen, waar
heen ik me dezen herfst begaf, en zelfs
hier, bij mij thuis op brandbare lucht ge
stoten ben? Dat ik, waarheen ik ook ga en
mij naar rechts of naar links wend, steeds
maar enkele schreden heb te doen, tot de
aarde of het water mij deze lucht, zooveel
ik maar wensch, kant en klaar, levert?
Want ik heb die brandbare lucht op de
meest uiteenloopende plaatsen aangetrof
fen, in meertjes, bij stilstaande vijvers en
bronnen."
Dit is het begin van een der zeven brie
ven, die Alessandro Volta, de groote ge
leerde en uitvinder van de gloeilamp, te
gen het einde van 1776 aan pater Campi
schreef, om hem verslag te doen van zijn
hoogst belangwekkende proefnemingen,
welke hij met het „moeras- of mijngas"
nam, dat thans algemeen onder den naam
van methaan bekend is en tegenwoordig
by gebrek aan benzine en olie meer op
den voorgrond treedt als brandstof voor mo
toren.
Terwijl de geleerden van dien tijd ge
loofden, dat de „brandbare lucht" haar
oorsprong vond in mineralen, kon Volta
het eerste bewijzen, dat het methaan zich
in veel grooter mate vormde uit afval van
organische vegetatieve bestanddeelen in
de aarde, wanneer deze van de buitenlucht
zijn afgesloten.
Velen is deze ontdekking van Volta on
bekend en zelf heeft hij ongetwijfeld niet
kunnen vermoeden welk een hooge vlucht
bijna twee eeuwen na zijn ontdekking de
toepassing van het methaangas zou ne
men. De brieven van Volta, die handelen
over zijn experimenten - met „brandbare
lucht" zijn belangwekkend en curieus te
gelijkertijd. In den eersten brief, waarop
wij reeds wezen, vertelt hij van zijn eer
ste ontdekking.
„Toen ik in Angiera bij een bepaalde
vuilnisbelt kwam, er langs liep en wat met
mijn wandelstok in den bodem peuterde,
zag ik hoe aanzienlijke hoeveelheden lucht
daaruit opstegen, waardoor ik op de gedach
te kwam daarvan een behoorlijke dosis in
een groot glazen reservoir mede naar huis
te nemen. Den menschen, die toen in mijn
gezelschap waren, en den anderen, die ik
den volgenden morgen, 4 November, uitge-
noodigd had, zeide ik van tevoren, dat
deze lucht in brand zou vliegen, een
schouwspel dat tot hun niet geringe verba
zing en mijn groote tevredenheid inderdaad
plaats had.
Deze lucht brandt zeer langzaam en met
een prachtige blauwe vlam. Om te ontbran
den en de vlam zichtbaar te doen worden
is het wel zoo goed wanneer de opening
van 't reservoir groot is; aangezien bij een
nauwe opening, indien een brandende kaars
bij het reservoir gehouden wordt, men wel
vele op elkaar volgende explosies hoort,
öio evenwel zoo zwak zijn, dat men
nauweiijKo Kan waarnemen. Voor het klei
ne experiment gebruikte ik een cylinder-
vormig glazen reservoir, drie duim lang
en een in doorsnede en het is waarlijk gra
cieus hoe de opening, wanneer de bran
dende kaars naderbij komt, bedekt wordt
met een blauwe Wam welke langzaam af-
lekt tot op den bodem. Maar nog merkwaar
diger is de aanblik, wanneer men een
kaarsstompj? aan een gebogen ijzerdraad
bevestigt en neerlaat in 't reservoir. Want
dan laait de blauwe vlam hooger en hef
tiger op. Wanneer de kaars zeer diep naar
binnen gebracht wordt, gaat zij uit, ter
wijl de lucht bij de opening toch blijft
branden. Maar nauwelijks heeft men de
kaars wat opgetild en in aanraking ge
bracht met de brandende lucht, of deze ont
brandt weer. Gebeurt hiet hetzelfde met
olie, wijngeest enz.? Gaat niet een fak
kel, gedrenkt in een dergelijken vloeistof
uit. terwijl zij aan de oppervlakte van den
vloeistof gebracht, lustig verder brandt?"
In een anderen brief komt Volta nog
Wanneer het terrein bezet is dient onmid
dellijk de èelefoon in gereedheid gebracht
te worden De lichte veldkabel wordt gelegd
eens op de proeven terug en deelt nieuw«
bijzonderheden mede:
„Toen ik voor het eerst op groote hoe
veelheden brandbare lucht stiet, moest ik
wel tot de conclusie komen, dat lang niet
alle bronnen, waarin dit gas door de natuui
wordt voortgebracht, ontdekt waren. Der
halve moest daarover nog veel geëxperi
menteerd en onderzocht worden. En toen
het mij met veel meer succes dan ik ver
wacht had gelukte door middel van een
electrisch vonkje de brandbare lucht te
doen ontvlammen, kwam ik tot de conclu
sie, dat wij er nog verre van zijn, om alle
methoden, oorzaken en omstandigheden te
kennen, waarbij de lucht vlam kan vat
ten".
Na zich in polemischen zin uitgelaten te
hebben over die buitenlandsche natuur
kundigen, die trachtten hem den roem van
zijn ontdekking te bestrijden, besluit Al-
lessandro Volta zijn brief als volgt:
„Om de waarheid te zeggen, deze en an
dere schrijvers hebben van uit de natuui
ontstane, brandbare luchtsoortenrof om di
elegante uitdrukking van den heer Prin-
gie te gebruiken, van door de natuur ge
maakte brandbare luchtsoorten gesproken,
maar zij manden de herkomst. uitslui
tend te moeten herleiden tot mineralen,
daar zij aannamen dat brandbare lucht vrij
wel alleen voorkwam in kolengroeven en
ijzersmelterijen. Ook andere bijzonderhe
den stelde hij vast op grond van nieuwe be
schrijvingen, namelijk waterspiegels, die
tot de grootste verbazing van de omstan
ders bedekt werden met lekkende vlam
men.. Uit alles leid ik af, dat alle ande
re onderzoekers aannemen, dat de brand
bare lucht een gevolg was van de heftige
uitwerking van het vuur, hetzij van zuren
en metalen, kortom van mineralen. Ten
slotte heeft een ieder er over geschreven
en gesproken; maar op één punt hebben
ze allen vergeten vast te stellen, dat de
brandbare lucht veeleer ontstaat bij hel
verval en het rotten van plantaardige en
dierlijke substanties en dat deze lucht
ontstaat in eiken moerassige stroom èn daar
opgevangen kan worden". Indien Volta
eens geweten had van hoeveel belang la
ter zijn ontdekking zou blijken te zijn!
Rechts boven:
Nadat de kabel is
gelegd, moet deze
over eiken kilo
meter afstand on
derzocht worden
op het contact.
Rechts onder:
Een groep pio
niers voor het leg
gen van telefoon-
leidingen.
