De Internationale toestand
Deze week
De Wereld
Het Portret
IN DE AFGELOOPEN WEEK
IN NEDERLAND
IN KAART
VAN DE WEEK
vJ
Van het oorlogster-rein in Europa valt
••talg buitengewoons te melden Duitsche
luchtaanvallen op Londen en andere En
gelsche steden, Italiaansche schermutselin
gen met Grieken en Engelschen, enz. Des
te meer aandacht vraagt echter het Verre
Oosten.
Generaal Noboejeoeki Abe, buitengewoon
ambassadeur en gevolmachtigd gezant van
Japan en Wang Tsjing-wei, de president
oer nationale regeering van China, hebben
hun handteekening geplaatst onder het ver
drag, dat de grondslagen vastlegt voor de
betrekkingen tusschen Japan en China en
de normale betrekkingen herstelt, die op
7 Juli 1937 verbroken werden
Hiermede is evenwel geen einde ge
maakt aan den oorlog tusschen China en
Japan. Daarvoor zou ook de handteekening
van Tsjang Kai Sjek onder het verdrag
moeten staan.
In verband met de onderteekening van,
hpt verdrag tusschen Japan en de natio
nale Chineesche regeering van Wang
Tsjing-wei heeft de Amerikaansche minis
ter van Buitenlandsche Zaken, Cordell Huil,
op de persconferentie verklaard, dat de
regeering der V.S. haar standpunt officieel
Vastgelegd heeft in de verklaring, die hij
80 Maart jX heeft afgelegd. Dit standpunt
heeft door de onderteekening van het Ja-
pansch-Chineesch verdrag geen wijziging
Ondergaan.
In dit verband verdient het de aandacht,
lat Roosevelt heeft medegedeeld, dat de
V.S. aan de regeering te Tsjoengking dus
ran Tsjang Kai Sjek een nieuwe leening
ten bedrage van 100 millioen dollar zullen
teestaan. Hiervan zijn 50 millioen door de
Import- en Exportbank „voor algemeene
loeleinden" ter beschikking gesteld. De
Hoe komt de industrie aan schellak
Zooals zoovele industrieën heeft ook de
pramofoonplatenindustrie op 't oogenblik
ie kampen met stagnatie in den aanvoer
ran grondstoffen, met name van schellak,
len soort gomlak, waar de platen in hoofd
taak van gemaakt worden. Aangezien de
fabrieken niet kunnen doorwerken zonder
deze schellak, heeft de gramofoonhandel
besloten om na 1 December geen nieuwe
gramofoonplaten af te leveren, indien de
klant voor iedere nieuwe plaat niet min
stens een oude plaat teruggeeft. Deze oude
plaat wordt dan verwerkt tot schellak, die
de industrie weer voor nieuwe platen kan
gebruiken.
De gramofoonplatenhandel heeft beslo
ten die oude platen, waar de groothandel
slechts 25 cents per kilo voor betaalt, aan
hun klanten te vergoeden op een basis van
35 cents per kilo, om zoodoende het inleve-
sen nog te stimuleeren. In de praktijk komt
het hierop neer, dat een klant voor een
kleine plaat 5 a 5 cent en voor een groote
plaat 8 cent terug ontvangt.
Ook bij Justitie kwamen cenige nieuwe
benoemingen voor.
Benoemd werd
tot griffier van den Hoogen Raad der
Nederlanden mr. A. B. Sömer, thans sub
stituutgriffier bij den Hoogen Raad der
Nederlanden;
De Fülircr begroet den Slowaakschen
premier en minister van Buitenlandsche
Zaken dr. Tuka. fn het midden minister
van Staat dr. Meissner.
(Foto Zonder)
overige 50 millioen moeten dienen om de
Chineesche valuta te steunen en zijn af
komstig uit het stabilisatiefonds van het
ministerie va.i Financiën, dat over 2 mïl-
liard dollar beschikt. De minister van
Financiën, Morgenthau, zal het plan tot
steun aan de Chineesche valuta bekend
malt en aan de b ank- en valuta commissies
van het Congres.
De 50 millioen dollar voor de Import
en Exportbank zullen, naar vernomen
wordt, op de rekening voor aankoop van
voor den oorlog belangrijke metalen in
China geplaatst worden.
Het Witte Huis heeft, In verband hier
mede, een brief gepubliceerd van den di
recteur der federale leeningen, Johns, aan
Roosevelt. Dit schrijven behelst een plan
voor nieuwe metaalaankoopen der Ameri
kaansche regeering in China, o.a. opslag
van wolfram, antimonium en tin van Chi
neesche herkomst, tot een totale waarde
van 60 millioen dollar. De levering moet
zoo luidt de brief „binnen de eerstvol
gende jaren" geschieden.
De chef van den marinestaf, admiraal
Stark, verklaart in zijn heden gepubliceerd
rapport over het in Juni 1940 geëindigde
begrootingsjaar, dat de vloot der Vereenig-
de Staten thans waarschijnlijk de sterkste
ter wereld is.
In Juni 1940, aldus het rapport, heeft
het Congres een verhooging met elf pro
cent van de sterkte goedgekeurd en in Juli
nog een verhooging met zeventig procent.
Wanneer de uitbreiding voltooid is, zal de
vloot der V.S. de volgende eenheden be
zitten 32 linieschepen, 18 vliegtuigmoe
derschepen, 91 kruisers, 325 torpedojagers,
185 duikbooten en 15.000 vliegtuigen.
Admiraal Stark geeft dan in zijn rapport
als zijn meening te kennen, dat de vloot
tot raadsheer in het gerechtshof te Am
sterdam, mr. H. D. Feenstra, thans rechter
in de rechtbank te Amsterdam;
tot president van de rechtbank te Utrecht,
mr. H. M. Fruin, thans rechter in de recht
bank te Alkmaar;
tot substituut-officier van justitie bij de
rechtbank te Alkmaar, mr. H. B. de Brueys
Tack, thans ambtenaar van het openbaar
ministerie bij de kantongerechten in het
arrondissement Alkmaar;
tot griffier van de rechtbank te Gronin
gen, mr. W. G. Wiemann, thans substituut
griffier bij de rechtbank te Groningen.
Nieuwe benoemingen.
Op voordracht van den secretaris-gene
raal van Justitie is benoemd tot inspecteur-
generaal van de Nederlandsche politie
kolonel A. W. de Koningh. Kolonel de
Koningh was inspecteur van de marechaus
see en werd in September jX benoemd tot
commissaris der Nederlandsche politie.
Bij beschikking van den waarnemend
secretaris-generaal van het departement van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen is
benoemd tot directeur van het Rijksmu
seum Kröller-Muller de heer S. van
Deventer.
Geen „bonvrije" diners meer.
Met ingang van 3 December zal men in
café's en restaurants geen diner meer kun
nen gebruiken, zonder daarvoor de noodïge
bns in te leveren. Maaltijden, waarin
boter, margarine of vet wordt verwerkt
en welke zijn dat niet mogen dan niet
zonder bon van boter- of vetkaart worden
verstrekt. Daar de gebruikelijke bon slechts
recht geeft op een half pond boter, marga
rine of vet, zullen ook ten behoeve van het
publiek z.g.n. „wisselbons" worden uitge
geven, die recht geven op het koopen van
V50 rantsoen boter of margarine (5 gram).
Deze wisselbonnen hebben een onbeperkten
geldigheidsduur.
Eindelijk de beloofde slaolie
De feestmaand December zal niet geheel
zonder het gebruikelijke bakken en braden
voorbij behoeven te gaan. De lang beloofde
flesch slaolie wordt thans eindelijk ver
krijgbaar gesteld, ofschoon wijselijk pas in
de tweede helft van de maand en dan nog
slechts een half fleschje. De bon, die ons
in het bezit van dit veelbegeerde artikel
zal stellen, is nummer 21 van de boter- en
de vetkaart. Men kan er naar verkiezing
ook een half pond boter of een half pond
margarine op verkrijgen. Aangezien de de
taillisten thans over geen of zeer geringe
voorraden slaolie beschikken, dienen de
consumenten, die te zijner tijd den met 21
genummerder. bon wenschen te gebruiken
voor het koopen van slaolie, dezen reeds
thans bij den winkelier in te leveren. Men
zal verstandig doen, hiervoor een ontvang
bewijs van den winkelier te verlangen.
Verandering in de kaasdistributie.
In de kaasdistributie is een kleine wijzi
ging aangebracht, die voor vele huisgezin
nen eeri groot gerief zal zijn. In plaats van
't rantsoen voor één week, zijn thans name-
der V.S. wel is waar sterk, maar toch nog
niet sterk genoeg is. Van 1921 tot 1933 heeft
men door het streven naar ontwapening
^niet slechts schepen, doch vooral ook
kostbaren tijd verloren. De V.S. zouden
jaren noodig hebben om een werkelijk sterke
vloot te bouwen. De V.S. moeten zich er
op voorbereiden, alleen op eigen kracht te
kunnen vertrouwen. Hij hebben niet slechts
schepen, vliegtuigen en bemanningen noo-
dig, doch ook ver vooruitgeschoven steun
punten. Daartoe rekent de admiraal zoowel
Portc. Rico als Hawaii en Guam.
Dc- vloot der V.S. bestaat volgens het
rapport op het oogenblik uit 460 groote
en 193 kleine schepen, waaronder 15 linie
schepen, 6 vliegtuigmoederschepen, 18
zware en 19 lichte kruisers, 260 torpedo
jagers en lichte 'mijnenleggers, 64 onder
zeebooten, 11 patrouillevaartuigen en tal
rijke hulpschepen.
Er zijn voorbereidingen getroffen, om de
200 militaire vliegtuigen, welke Zweden
in de Vereenigde Staten besteld had, aan
Canada te verkoopen. De Amerikaansche
regeering is, zoo wordt gezegd, bij deze
transactie niet betrokken. Zij heeft slechts
de exportvergunningen voor Canada ver
strekt.
Wat de onderhandelingen tusschen Ne-
derlandsch-Indië en Japan betreft, deelde
de woordvoerder van het Japansche minis
terie van Buitenlandsche Zaken mede „De
onderhandelingen met Nederlandsch-Indië,
die in September zijn begonnen, zijn te
Batavia voortgezet, nadat korten tijd ge
leden onze eerste gedelegeerde, Itsjizo Ko-
bajasji, was teruggekeerd. De regeering
heeft thans besloten, Kenkitsji Josjizawa,
oUd-minister van Buitenlandsche Zaken
en thans lid van het Hoogerhuis, naar
Batavia te zenden om als opvolger van
Kobajasji aan de onderhandelingen deel te
nemen. Mét Nagaiwa, secretaris aan het
ministerie van Buitenlandsche Zaken, en
den vice-eonsul Mijosji zal Josjizawa op
12 December aan boord van de „Nissjo
Maroe" van Kobe vertrekken".
ENGELSCHE KOOPVAARDERS NIET
MEER IN CONVOOI.
Volgens de jongste berichten is de
Britsche Admiraliteit er toe overgegaan,
een groot deel van de Engelsche koopvaar
dijschepen verder alléén hun weg te laten
vervolgen, zoodra zij op niet al te verren
afstand van een Engelsch steunpunt zijn
gekomen. Misschien heeft men zijn toe
vlucht genomen tot deze gewijzigde taktiek
na den door Duitsche vliegers uitgevoèrden
aanval op Engelsche schepen ten Westen
van Ierland. Van Duitsche zijde wordt het
verlaten van het eonvooi-systeem opgevat
als een teeken, dat Engeland niet over vol
doende zeestrijdkrachten beschikt om het
handelsverkeer overzee door de schepen te
laten beschermen. Op grond hiervan zou
Engeland er nu toe zijn overgegaan, uit
sluitend convooien met bijzonder kostbare
lading door zeestrijdkrachten te laten be
geleiden. De convooien met minder kost
bare lading moeten het dan maar zonder
geleide doen. Engeland kan blijkbaar zijn
oqrlogsbodems beter gebruiken dan voor het
toezicht houden op in convooi varende
schepen.
lijk vier rantsoenen voor vier achtereen
volgende weken ineens verkrijgbaar ge
steld. Dit maakt het mogelijk, dat men
thans in plaatsvan telkens losse onsjes
desgewenscht een stuk kaas ineens, of zelfs,
wanneer men voldoende bonnen heeft, een
heele kaas kan koopen. Voor menige huis
vrouw zal deze nieuwe regeling een groote
verbetering zijn.
De kolendistributie.
In verband met het feit, dat reeds Va
gedeelte van de bonnen op de vaste brand-
stoffenkaarten is aangewezen voor het
koopen van brandstoffen, terwijl in den
regel na 31 December nog ongeveer 65 pet.
van de brandstoffenbehoefte gedurende
een stookseizoen wordt verbruikt, is be
sloten den geldigheidsduur van de -thans
reeds aangewezen bonnen en toewijzingen
voor de 2de periode te verlengen tot en
met 14 December 1940.
Voorts wordt aangeraden, de bonnen,
welke thans geldig zijn, vóór den verval
dag, dat wil dus zeggen vóór 14 December
a.s., bij de kolenhandelaren in te leveren,
ook indien op deze bonnen niet aanstonds
brandstoffen kunnen worden afgeleverd.
Deze aflevering zal dan later alsnog kun
nen plaats vinden.
Maximumprijzen voor tuinbouw
producten.
Ook de tuinbouwproducten zijn thans in
de prijsregeling betrokken. Met ingang van
2 December heeft de secretaris-generaal,
waarnemend hoofd van het departement
van Landbouw en Visscherij maximumprij-
zijn voor groenten en fruit bestemd voor
het binnenland ter veiling vastgesteld.
Tevens zijn percentages vastgesteld, welke
maximaal door den groot- en kleinhandel
mogen worden berekend.
Wijziging teeltregcling tuinbouw
producten.
Het feit, dat de tuinbouwexport door de
openstelling van het Duitsche rijk als afzet
gebied in de laatste maanden sterk is toe
genomen, heeft bij menigen tuinder de ver
wachting gewekt, dat de teeltbeperkingen
voor den tuinbouw wellicht opgeheven
zouden worden. Zoover zal men echter niet
gaan. Wel zijn in het officieele Teeltplan
1941 verschillende bepalingen verzacht en
soepeler toegepast dan vroeger. Zoo mag
de tuinder de hem toegestane oppervlakte
glas betelen, zooals hem het beste lijkt. Ook
de telers van vroege aardappelen hebben
wat meer vrijheid verkregen. Doch de re
geering denkt er niet aan, den tuinbouw
geheel vrij te laten en alle teeltbeperkin
gen op te heffen. Men wenscht een her*
haling van de crisisjaren te voorkomen, die
wellicht ontstaan zou, indien de tuinbouw
zich ongebreideld kon uitbreiden. Thans
wordt gesti-eefd naar coördinatie en orde
ning in het bedrijfsleven van den tuin
bouw. De nadruk wordt gelegd op de be
hartiging van de belangen van den tuin
bouw in zijn geheel en van de volksge
meenschap, waarbij het individueele be
lang niet mag overheerschen. Tevens die
nen gronden in ons land vrij te blijven
voor andere takken van bedrijf, die in
dienst staan van de volksvoeding.
NEDERLANDSCHE VOORLICHTING IN
NEDERLANDSCHE HANDEN.
De vorming van een departement van
Volksvoorlichting zal voor velen een ver
rassing zijn geweest wellicht meer nog
de samenkoppeling van volksvoorlichting
en kunst onder één bewind, terwijl ook de
splitsing van het departement van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen op zich
zelf een voor ons land ongewone vorm is.
Niettemin zal een aandachtiger beschou
wing van de desbetreffende verordeningen
duidelijk doen worden, dat hieraan wel
degelijk een gezonde gedachte ten grond
slag ligt. Eu vooraleen constructieve ge
dachte. Het criterium dat aan deze split
singen en samenvoegingen ten grondslag
heeft gelegen is, dat het departement voor
Volksvoorlichting en Kunsten, al die uitin
gen van cultuur onder zijn hoede zal
nemen, welke een scheppend en vormend
karakter hebben, terwijl de overige cul
tuuruitingen, die welke bewaard en behoed
moeten worden, in het andere departement
hun beschermer zullen vinden.
Toch zal vermoedelijk het denkbeeld van
„Volksvoorlichting" velen Nederlanders
nog vreemd in de ooren klinken en nog
maar al te veel vertaald worden met den
term „Propaganda".
Dat is een gevolg van de schromelijke
verwaarloozing waaraan de volksvoorlich
ting van regeeringswege in Nederland
steeds heeft bloot gestaan; het is' altijd
uiterst moeilijk geweest een eenvoudige en
duidelijke voorlichting te verkrijgen over
de regeeringsplannen en de groote lijnen,
welke aan de regeeringsdaden ten grond
slag lagen. Regeeringsmaatregelen, welke
op zichzelf voortreffelijk ên zeker tot heil
van het volk bedoeld waren, werden maar
al te vaak misverstaan en daardoor in hun
werking beperkt. De regeeringspersdienst,
welke tot taak had, het bemiddelend or
gaan te zijn tusschen de regeering en de
pers, is maar al te zeer verworden tot een
instantie, welke er zorg voor droeg, dat er
geen verkeerde uitingen in de pers voor
kwamen. Maar positief, opvoedend werk, is
door haar nauwelijks verricht, hetgeen tot
gevolg had, dat de voorlichting op velerlei
gebied in handen kwam van het particulier
initiatief, door middel van film, radio enz.
Zeer zeker is op dit gebied goed werk ver
richt; maar wat daarbij steeds in het ge
drang kwam was het belang van de volles-
gemeenschap als geheel. Op zijn hoogst
werd dit door het particulier initiatief toch
slechts als een belang van de tweede orde
gezien. Hierin zal thans verbetering komen.
De cultureele en artistieke opvoeding van
het volk zal thans regeeringstaak worden;
en dit kan slechts verbetering in den toe
stand brengen.
Het Nederlandsche volk mag zich ge
lukkig prijzen, dat deze taak in Nederland
sche handen is gelegd. Immers, bij allen
goeden wil, die ongetwijfeld van beide
zijden aanwezig is, worden nog maar al te
vaak fouten gemaakt, die er toe leiden,
dat de goede verstandhouding vertroebeld
wordt. Een Nederlandsche leiding kan er
zorg voor dragen dat deze wrijving zoo ge
ring mogelijk wort gemaakt, doordat zij de
gebruiken „ende costumen" van dit land
ten volle kent, alsmede de psychische
eigenaardigheden. Wij mogen er dus het
beste van hopen.
JAPAN STAAT STERK.
De Japansche vloot is op het oogenblik
nog de mindere van de Amerikaansche en
Engelsche. Zooals men weet, is dit een ge
volg van het vlootverdrag van Washington
van 1922, waarbij Japan, onder pressie van
Groot-Brittannië en de Vereenigde Staten,
moest toestemmen in de verhouding
5:5:3. Ook op de Londensche vlootcon-
ferentie van 1930 kon Japan slechts een
gedeeltelijke verbetering in deze verhou
ding brengen op het gebied van torpedo
jagers en duikbooten. Doch in zee-strate
gisch opzicht is het in Oost-Azië verreweg
de baas. De Oost-Aziatische trits van eilan
den, die. zich van Sachalin in het Noorden
tct Hainan en de Golf van Tonkin uit
strekt, vormt als 't ware een beschuttenden
muur voor het gebied, waarin Groot-Japan
belangen heeft. Van zijn steunpunten
Sasebo, Koere, Amami, Bonin, Bakoe enz.
is Japan volkomen in staat, dit gebied
steeds onder zijn volledige controle te hou
den en het te beveiligen.
Nadat de Japansche weermacht de Chi
neesche kustlijn in haar geheele lengte
heeft bezet, nadat zij Hongkong in militair
opzicht geheel heeft geïsoleerd, zoodal zijn
WANG TSJING WEI.
Volgens een bericht uit Sjanghai
is Wang Tsjing Wei, sinds April van
dit jaar minister-president van de
Japansch-gezinde Chineesche regee
ring te Nanking, door den centralen
poiitieken raad tot president van de
nationale regeering van China, met
zetel te Nanking, benoemd.
Wang Tsjing Wei, wiens ware
naam Chao Min is, werd in 1881 in
de provincie Kwangtoeng geboren.
Als student was hij een hartstochte
lijk aanhanger van den grooten revo-
lutionnair Soen Jat Sen en fanatiek
tegenstander van de Keizerlijke
dynastie. Hij nam deel aan de eerste
opstanden der revolutionnairen. Be
schuldigd van medeplichtigheid aan
een aanslag op den Chineeschen
minister-president, werd hij tot
levenslange gevangenisstraf veroor
deeld. Tijdens de revolutie, die twee
jaar later uitbrak, kreeg hij zijn vrij
heid terug. Aanvankelijk samenwer
kend met Tsjang Kai Sjek, ontstond
in 1933 verschil van meening tus
schen beide volksleiders. Sinds dat
jaar is Wang zijn eigen weg gegaan,
die verzoening met Japan en be
ëindiging van den strijd ten doei
heeft. In zijn nieuwe hoedanigheid is
zijn eerste daad dan ook geweest de
onderteekening van het accoord tot
regeling van de Chineesch-Japansche
betrekkingen.
PABIJSCHE DISTRIBUTIEDELICTEN.
Prijs verhoogingen zijn te Parijs aan de
orde van den dag. Na de instelling van de
rantsoeneering is dit nog erger geworden,
De politie treedt tegen dit euvel met lof-
felijken ijver op. Van 14 Juni tot 20 No
vember heeft zij 57.000 maal een onderzoek
ingesteld, dat in 55.000 gevallen leidde tot
een procesverbaal wegens ongeoorloofde
prijsopdrijving. Ook werd vastgesteld, dat
gezondigd werd tegen de distributie-maat
regelen, d.w.z. dat goederen werden ver
strekt, zonder dat de kooper(ster) de be-
noodigde bons behoefde af te geven.
DE ENGELSCHE OLIEVOORZIENING.
De olievoorziening is voor Engeland
het moeilijkste vraagstuk van zijn oor
logseconomie geworden. Dag aan dag
staan de uitgestrekte op
slagplaatsen en raffina
derijen in heel Engeland
aan de aanvallen der
Duitsche bommenwer
pers bloot en hevige
branden vernietigen
steeds meer van de op
geslagen voorraden pe
troleum, olie en benzine.
Daarbij komt, dat de
aanvoer van overzee
steeds meer belemmerd
wordt door de Duitsche
blokkade.De aanvoer dooi
het Kanaal is vrijwel
onmogelijk gemaakt door
de onvermoeide actie
van de Duitsche vloct-
en luchtstrijdkrachten.
Ook Engelands Oostkust
staat onafgebroken aari
Duitsche aanvallen bloot
zoodat ook vandaar
aanvoer slechts ten koste
van groote verliezen kan
geschieden. Zoodoende
blijft alleen de Westkust
voor de scheepvaart
over, doch de Zuidelijke
toegang tot de aldaar
gelegen havens, het St.
Georgekanaal, is door
een Engelsche mijnver-
sperring afgesloten en
wordt bovendien door de
Duitsche marine en het
luchtwapen voortdurend
bestookt. Het oogenblik
zal dus wellicht niet ver
meer zijn, dat de Engel
sche brandstoffenvoor-
raden niet toereikenc
meer zullen zijn om te
voorzien in de enorme
behoefte voor zijn lucht
wapen.
waarde als militair steunpunt sterk is ver
minderd en de kust van Indochina niet
meer als vijandelijk gebied behoeft te wor
den beschouwd, zijn de Aziatische wateren
een soort binnenzee geworden, waarin al
leen de Japansche vlag waait
ZAL IJSLAND DOOR AMERIKA
WORDEN BEZET
Groote beroering is hier gewekt door het
bericht, dat Engeland voornemens zou rijn.
de Vereenigde Staten van Noord-Ameriki
uit te noodigen IJsland door Amerikaan
sche troepen te laten bezetten Als de V.S.
er toe mochten overgaan, het eiland te be
zetten, zou dit in directe tegenspraak zijn
met de Monroe-léer; want evenmin als
volgens deze leer Amerika inmenging van
Europeesche zijde in Amerikaansche aan
gelegenheden zou dulden, evenmin zou
Europa genoodzaakt zijn, Amerikaanscho
inmenging in Europeesche aangelegen
heden te dulden. Op het oogenblik weel
men niet met zekerheid, of de VS. tiei
voorste] in ernstige overweging nemen;
doch zooveel is zeker, dat in het bevesti
gende geval Denemarken en vermoede
lijk ook IJsland zelf energiek zat pro-
1 testeeren
JM j f-
1L
Aan het machinegeweer in een Itliaansch bombardementsvliegtuig.
0AKBANK®|
„GRANGE Tl
^}M0ÜTHUj
rm BARNSlftfö
BI.UMGHAttt
SOUTHi
