m\*A ïLjj,. rnwpn i
De Internationale toestand
Het Portret
De Wereld
CÖNSÖ
Lmfo
ümuela
Be.
bwakopmun
AFRt
Uourer^oHsrques 10
Kaapstad
Deze week
IN DE AFGELOOPEN WEEK
De vijandelijkheden tusschen irak en
Groot-Brittannië hebben een grooteren
omvang aangenomen, volgens de Iraksche
communiqué's.,
Het Iraksche leger moet zich meester
hebben gemaakt van alle petroleunxbron-
nen en raffinaderijen van Kirkoek, Khani-
kin en Geyara, benevens van alle sUitjons
en lijnen van de pijpleidingen.
Voorts wordt medegedeeld, dat de Irak
sche troepen in het Westen de omsingeling
van het vliegveld Cineldabane voortzetten.
De artillerie heeft Cineldebana beschoten,
waarbij in de olietanks brand en in de
munitie-opslagplaatsen explosies zijn ont
staan. In het Zuidën heerscht artillerie
bedrijvigheid van beide kanten.
Een poging van gemotoriseerde Britsche
afdeelingen den post Roetba en het daar
bij behoorende vliegveld het Westelijk
ste van Irak, op gelijken afstand van de
grenzen van Syrië, Transjordanië en
Saoedi-Arabië te bezetten, zou zijn af
geslagen.
Naar de Iraksche radio nog meldt, zijn
verscheidene grensplaatsen door de troepen
van Irak bezet.
Het Britsche luchtwapen moet bommen
hebben geworpen op de Iraksche artillerie
stellingen, die op het vliegveld Habbanijah
gevuurd hebben. Van betrouwbare Brit
sche zijde verluidt vei'der, dat men ver
nomen heeft dat de vijandelijkheden tus
schen de Britsche en Iraksche troepen Vrij
dag zijn uitgebroken. Iraksche troepen
hadden het vliegveld van Habbanijah onder
vuur genomen. Een Iraksche afdeeling
heeft het Britsche troepenkamp omsingeld
en zich in een hooger gelegen gebied ver
schanst. Het Britsche kamp werd zwaar
beschoten, waarop de Engelschen met een
luchtaanval op de Iraksche artilleriestel
lingen geantwoord hebben en verscheidene
stukken geschut tot zwijgen hebben ge
bracht eD gevechten duren voort.
Te Bagdad zijn talrijke stamhoofden uit
alle Iraksche provincies aangekomen; die
de strijdbare mannen van hun stam ter be
schikking hebben gesteld van de regeering
voor den strijd tegen Engeland
Te Bagdad is verduistering bevolen en
de luchtbescherming versterkt.
Het ministerie van Defensie te Bagdad
heeft bepaald, dat de medici van dienst
plichtigen leeftijd zich terstond bij hun
troepenonderdeelen moeten melden. De
leiders van de sport- en nationale jeugd
bonden hebben bevel gekregen zich met
de leden en bloc ter beschikking van de
militaire autoriteiten te stellen.
In de Britsche hoofdstad wijst men op
de beteekenis van Irak voor de Engelsche
vloot en voor het luchtwapen. Deze be
teekenis kan bijna niet overschat worden.
Derhalve moeten de Engelschen duidelijk
voor oogen houden, zoo verklaart men
te Londen, dat van de zijde der Britsche
autoriteiten alles moet worden gedaan om
de volledige beheersching van de olievoor
ziening uit Iran en Irak te verzekeren, als
Engeland ten minste nog in staat wil zijn
den oorlog in het Oostelijke deel van de
Middellandsche Zee voort te zetten.
De openbare meening en de pers in de
Vereenigde Staten toonen groote belang
stelling voor de gebeurtenissen in Irak. De
„New York Herald Tribune" schrijft in een
hoofdartikel
Er ligt voor Engeland een groot gevaar
in de uitbreiding van het Arabische natio
nalisme en in de mogelijkheid van Moham-
medaansche opstanden in andere deelen
van den Levant en in Britsch-Indië. De
Britsche positie kan door onlusten in deze
belangrijke productie-centra aanzienlijk
bemoeilijkt worden
De Turksche minister van Buitenland-
sche Zaken, Saradzjogloe, heeft de gezan
ten der met Turkije verbonden mogend
heden van het z.g Saadabad-pact, t.w.
Irak, Iran en Afghanistan, bij zich ont
vangen.
(De z.g. afspraken van Saadabad zijn
tot stand gekomen in 1937. De vier landen
van het nabije Oosten, n.1. Turkije, Irak,
Iran en Afghanistan, sloten zich hierbij na
regeling van hun grenskwesties tot „goede
buren" aaneen).
Alle niet-Mohammedaansche Turksche
burgers in den ouderom van 25 tot 45 jaar
zijn, naar officieel bekend is gemaakt, on
der de wapenen geroepen. Er wordt hierbij
geen onderscheid gemaakt tusschen dienst
plichtigen, die gediend en die, welke niet
gediend hebben.
De verordening slaat voornamelijk op
Grieken, Armeniërs en Joden. De opgeroe-
penen zullen zich verzamelen op 7, 10 en
13 Mei a.s. De oproeping van deze niet-
Mohammedaansche deelen der bevolking
zal zich op economisch gebied sterk doen
gevoelen, daar hierdoor vele handwerkers,
intellectueelen en andei'e arbeidskrachten
aan het bedrijfsleven worden onttrokken.
Het heet dat aan de Zuidelijke grens van
Transjordanië aanzienlijke concentraties
van Saoedisch-Arabische troepen waarge-
zijn waargenomen.
Uit Amman wordt gemeld, dat in Trans
jordanië een nieuw leger wordt gevormd.
Opperbevelhebber is emir Abdoellah van
Transjordanië, chef van den generalen staf
is de uit Irak gevluchte regent emir Ab
doellah; zijn plaatsvervanger is Noeri Said
Pasja, de gewezen premier van Irak. De
gedelegeerde van den Engelschen hoogen
commissaris in Palestina heeft aanzienlijke
geldmiddelen beschikbaar gesteld voor de
opleiding en uitrusting van dit leger. De
Transjordaansche versterkingen aan de
grens van Irak zijn onder leiding van En
gelsche officieren uitgebreid.
Uit Syrië en Libanon worden te Istanboel
berichten ontvangen, dat de laatste dagen
in verscheiden steden, o.a. te Aleppo, Da-
mascus en Hamma botsingen tusschen de
bevolking en de politie zijn voorgekomen,
waarbij aan beide zijden dooden en gewon
den te betreuren zijn. Te Aleppo werden
zeven personen gedood en twintig gewond,
te Hamma resp. zeven en veertig
De activiteit van de Engelschen in het
gebied der Droezen is de laatste maanden
toegenomen. De inwoners van een Droe-
zendorp hebben op 21 April een auto met
een hooggeplaatsten Franschen ambtenaar
en een majoor van de veld wacht be
schoten.
Deze botsingen worden in Arabische
kringen in Syrië en Libanon met toene
mende bezorgdheid gadegeslagen. Men
vreest, dat Engeland daarin aanleiding zal
vinden om deze gebieden te bezetten.
De woordvoerder van het Ned.-Indische
Gouvernement, de heer Ritman, heeft
tegenover de pers de berichten uit het
buitenland ontkend, dat ereen zes-mo-
gendhedenverdrag gesloten zou zijn tus
schen Nederland, Groot-Brittannië, de Ver
eenigde Staten, Nieuw-Zeeland, Australië,
de Philippijnen.
PASMUNT-HAMSTERAARS.
Het schijnt dat het publiek weder aan
het „hamsteren" is geslagen. Ditmaal niet
van diè voedingsmiddelen, welke wij tot
de noodzakelijkste levensbehoeften rekenen
(hetgeen dan ook door de distributie vrij
wel onmogelijk is geworden), maar van
pasmuntcenten, 2',^ centstukken, stui
vers, dubbeltjes en kwartjes.
Dit duux-t reeds enkele maanden; doch
thans beginnen de gevolgen voelbaar te
worden. Men begint last te krijgen, wan
neer er van een gulden of van een rijks
daalder moet worden teruggegeven. De
oorzaak van dit verschijnsel is niet te zoe
ken bij de Rijksmunt, want men brengt
nog geregeld aanzienlijke hoeveelheden
pasmunt in omloop. Het is het publiek, dat
de schuldige is. Het onttrekt de pasmunt
aan de cmculatie, in zoodanige mate, dat
daai'door stagnatie in het geldverkeer ont
staat.
Waax-om geschiedt dit Is men bevreesd,
dat er een tekort aan pasmunt zal ont
staan Weineen wij zeiden het reeds
hierboven zij wordt op groote schaal en
op onverantwooi'delijke wijze gehamsterd.
Men geeft aan dit hamsteren dikwijls den
beter klinkenden naam van „sparen". Deze
spaarzin echter uit zich op verkeei'de wijze.
Voor dat doel is de spaarbank het aange
wezen lichaam. Die betaalt rente en waar
borgt onder alle omstandigheden de terug
betaling. Degene, die pasmunt hamstert,
benadeelt dus niet alleen de gemeenschap,
doch ook zichzelf, want het geld, dat hij
in de „oude kous" stopt, brengt geen x-ente
op
Dat is dus de indii'ecte schade voor den
eigenaar; maar de dii'ecte schade is nog
veel grooter Onderstel, dat hij zijn bezit
aan pasmunt eens naar de metaalwaarde
zou willen inwisselen dan zou hij met
recht „van een koude kermis thuiskomen",
zooals de populaire zegswijze dat uitdrukt.
Wat toch is het geval Het is volslagen
onzin, pasmunt te sparen, daar een kwartje
ten slotte niet meer dan zes of zeven cent
aan zilver bevat en een dubbeltje bijgevolg
nog geen drie cent. De waarde aan koper
in eexx cent is vrijwel nihil Het hamsteren
van pasmunt is dus niet alleen zeer onvoor-
deelig voor den bezitter, maar vormt tevens
in het algemeen een gevaar voor den
goeden gang van zaken. De Rijksmunt is
wel is waar tegen dit gevaar opgewassen,
want er kunnen zonder bijzondei"e kosten
millioenen kleine munten geslagen worden,
doch het is lastig voor het publiek zelf, af
gezien natuurlijk van het a-sociale van zijn
handelwijze.
Er zijn nog andere factoren, die bijdra
gen tot de schaarschte aan pasmunt, b.v. de
vermeerdering van de bevolking, welke
zich in ons land heeft voorgedaan ten ge
volge van de bezetting en voorts in
mindere mate het uitzagen van-munt
stukken. Doch de vooxTxaamste factor blijft:
de „oude kous".
Nu rijst de vraag, of men niet zal moe
ten overgaan tot het invoeren van nood
geld, als het zoo doorgaat. Doch zoo ver is
het voorloopig nog niet. In dit verband mer
ken wij bovendien op, dat wij op het
oogenblik niet in het bezit zijn van een
metaalsoort, die voor dit noodgeld zou kun-'
nen dienen.
Doch de hoofdzaak is, dat men moet
vertrouwen op den nuchterheidszin van den
Nederlander en mag hopen, dat het ham
steren zal ophouden en de verdwenen pas-
VAN DE WEEK
(Foto Ass. Press, Zander)
CORDELL HULL.
Cordell Huil, de Amerikaansche
staatssecretaris van Buitenlandsehe
Zaken, zal zich in de laatste dagen
van den „roemrijken Britschen te
rugtocht" wel eens afgevraagd Jxeb-
ben, hoe hij bij het Amerikaansche
volk nu nog geestdrift voor den oor
log zou kunnen wekken.
De taak van den man, die in de
schaduw van President Roosevelt het
geheele onmetelijke gebied der eco
nomische verbindingen der Ver
eenigde Staten en de daaruit voort
spruitende politieke consequenties
bewerkt, is dan ook in dezen tijd wel
bijzonder moeilijk en verantwoorde
lijk geworden. In Amerika pleegt
men te zeggen, dat op het oogenblik
aan het hoofd van de Vereenigde
Staten drie mannen staan: Roosevelt,
die het volk, Morgenthau, die het
geld en Huil, die de buitenlandsehe
politiek in handen houdt. Eén ding is
zeker, dat Cordell Huil op het Witte
Huis de ziel van Amerika's buiten
landsehe politiek is.
Als jongeman maakte Cordell Huil
aan het hoofd van een afdeeling vrij
willigers den Spaansch-Amerikaan-
schen oorlog mee Daarna studee'-de
hij ï-echten en op zijn 24ste jaar was
hij indertijd de jongste rechter van
de Vereenigde Staten. Ondanks zijn
jeugd maakte hij snel carrière en op
dertigjarigen leeftijd werd hij tot lid
van het congres gekozen Te Wash
ington wijdde hij zich voornamelijk
aan fiscale vraagstukken en hij is
ook de schepper van de belastingwet
van 1913 en de groote belastingher
vorming van 1916 In later jaren be
woog hij zich meer op het terrein der
internationale politiek en economie
en werd hii een der naaste medewer
kers van den President
munt weder in omloop zal worden ge
bracht, als het den bezitter duidelijk wordt,
dat zijn hamsterwoede geen zin heeft
wordt er nog een afzonderlijke actie ge-
vperd, om kinderen in den landbouw in
Duitschland te laten werken. Dit zijn zui
ver de kinderen, die voor den landbouw
worden opgeleid. Zij blijven dan ook een
vol jaar in Duitschland werkzaam. Voelen
zij er voor, ook daarna er te blijven wer
ken, dan kan dit; blijken zij ongeschikt
voor het werk op het land, dan wordt zoo
veel mogelijk geprobeerd hen aan een
and«ten werkkring te helpen.
DRUKTE IN TRIPOLIS.
Tripolis is een oude Arabische stad met
een zeer bewogen verleden. De veel ge
smade Vandalen, die hier nog altijd in een
slechten reuk staan, hebben den grondslag
gelegd voor deze plaats. Achter het hooge
kasteel, welks dikke muren boven de haven
uitsteken, begint het gewoel van de oude
stad, met haar moskeeën, soixks en bazax-s,
waarvan het Arabische >kwartier wemelt.
In alle straten en steegjes vindt men de
winkels, waax-in van alles te koop is, van
den goedkoopsten rommel tot zware zilve
ren armbanden en kostbax-e, gebox-duurde
boernoes. De oude stad werkt als een mag
neet. Hier kan de soldaat voor een paar
lire een of andere gedachtenis koopen, een
ring, eexx armband of een andere kleinig
heid. In de woestijn kan hij met zijn geld
toch niets doen.
DE TURKSCH-DUITSCHE HANDEL.
De eenigen tijd geleden tusschen Turkije
en Duitschland getroffen economische
overeerxkomst dient xxitsluitend ter aanvul
ling van het verdrag van Juli 1940, doch
vormt volstrekt geen nieuw economisch
verdrag. De nieuwe regeling betreft in
hoofdzaak zekere groepen van goederen,
welke in het vrij sterk begrensde verdrag
van den vorigen zocer niet met name wer
den genoemd. Turkije zal aan Duitschland
vrij gx-oote hoeveelheden tabak en land-
zouwproducten, zooals veevoeder, techni
sche oliën, huiden en vellen levei-en,
waartegenover Duitschland voornamelijk
chemische producten en kleumiiddelen
naar Turkije zal uitvoeren. Voorts enkele
industrieproducten, vooral papierwai'en.
GIBRALTAR, BOLWERK VAN IJZER
EN STAAL.
In de laatste maanden is Gibraltar nog
aanmerkelijk versterkt. Do bedoeling is
blijkbaar, het eenigszins geschokte ver
trouwen xn deze vesting te herstellen. Het
kanaal, waax-door Gibraltar op een eilandje
is komen te liggen, is ook gereed gekomen.
Het is gegraven in de 1200 meter lange
landtong, die de vesting aan Spanje ver
bindt. Het is vier en een halven meter diep
en drie en een halven meter breed. Het is
voornamelijk bedoeld als afweenniddel
tegen pantserauto's.
In de stad zelf zijn door Canadeesche
mijnwerkers, die speciaal voor dit doel zijn
aangekomexx, tunnels geboord. Er is onder
den grond een speciaal stx-atennet aange
legd, waarin enkele winkels, twee lazax-et-
ten, verschillende kantines, ontspannings
lokalen, verblijven voor de militaire auto
riteiten, enz. zullen woi-den ondergebracht.
Verder zijn er diepe onderaardsche voor-
raadkelders aangelegd, voor het opslaan
van levensmiddelen en water. Tal van ge
bouwen, die do artillerie in den weg ston
den, heeft men opgeblazen en van den rots-
wand werden groote stukken verwijderd
door middel van dynamiet, ten einde be-
IN KAART
IS ZUID - AFRIKA ENGELSCH
Het gx'ootsche plan van Cecil Rhodes, om
de jonge Zuid-Afrikaansche bezittingen
Engelsche bezittingen, steeds meer scheu
ren begint te vertoonen
De moeilijkheden, waarmede Engeland
in Zuid-Afrika te kampen heeft, mogen
geenszins onderschat worden. Reeds een
vluchtige beschouwing van de kaart kan
ons dit duidelijk maken. Verreweg het
grootste deel van de Unie immers wordt
niet door Engelschen, doch door Boeren
bewoond. Alleen in Natal en in Basuto-
Uideritiboi
van het Britsche Imperium door een binxg
van landen met den Soedan te verbinden,
was met de inlijving van Duitsch Oost-
Afnka werkelijkheid geworden. Rust dit
geweldige koloniale bezit echter wel op een
solide basis Maakt het niet veeleer den
indruk van een kolos op leemen voeten,
nu de Zuid-Afi-ikaansche Unie, die het
eigenlijke fundament is van deze reeks van
STEUNPUNTEN VANDEAUH
NOMISTENBEWl6.iNZU!0 AFRI
ENMISCH KOttMAlêElIl!
FRANSCH j
P0RTU6EESCH I
BELGISCH n e
SPOORWEGEN
V'krp]
land is het Engelsche element in de meèr-
derheid Overal elders is Afrikaansch de
landstaal.
Het Afrikaansche element in Zuid-Afrika
heeft Engeland tot dusverre belet, deze
dominion evenals Canada ol Australië in
den Europeeschen oorlog te betrekken
Ongetwijfeld zal het Engelsche échec or>
den Balkan dit streven nog versterken
stijging van de rots onmogelijk te maken.
Ook is overal luchtafweergeschut aange
bracht.
WAAROM LIGT ATHENE NIET AAN
ZEE?
Velen zullen zich er over verbazen, dat
Athene volle 8 kilometer van zee ligt. In
de oüdheid, toen de stad ontstond, stelde
men geen prijs op ligging aan zee. Aan zee
stond men voortdurend bloot aan de aan
vallen van zeeroovers. De stichters van
Athene gaven er de voorkeur a-n. een
weinig meer het land in te trekken en zet
ten zich neder aan den voet van den lateren
Akropolis. Deze weid later verheven tot
tempelheuvel.
Het moderne Athene heeft zijn weder
geboorte te danken aan den eersten mo
dernen koning van Griekenland, Otto (van
Beieren). In 1832 was het een nest met
1800 inwoners. Koning Otto wist de keuze
van Athene als hoofdstad trots allen tegen
stand door te zetten; hij wilde welbewust
het nieuwe Athene aan het oude Athéne
knoopen.
Hiller tijdens zijn bezoek aan Marourg in het Zuiden van Stiermarken.
(Hoffmann, Zander)
Koffiesurrogaat of thee.
Verder is thans de nieuwe regeling voor
de koffie- en theedistributie ingegaan. De
met 30 genummei-de bon van de „bonkaart
algemeen" geeft recht op het koopen van
40 gr. thee of 250 gr. koffiesurrogaat, offi-
cieele samenstelling. De verbruiksperiode
van den bon loopt van Maandag 5 Mei tot
en met Zondag 25 Mei a.s.
reeds geldig op den Zaterdag vóór den aan
vang van een nieuwe distributieperiode.
Zooals men weet, is de nieuwe bon thans
Uitvoering Kinderbijslagwet.
Dengenen, die meenen krachtens de Kin
derbijslagwet aanspraak te kunnen maken
op kinderbijslag of op een hoogei'e uitkee-
ring dan hun is toegekend, wordt er op ge
wezen, dat zij ter zake inlichtingen kunnen
inwinnen bij de instelling, waai'bij hun
werkgever zijn personeel heeft verzekerd
ingevolge de Ziektewet, dus bij den Raad
van Arbeid of bij een bedrijfsvereeniging.
Mochten zij, ook nadat hun de gevraagde
inlichtingen zijn verstrekt, meenen verdere
aanspraken op uitkeerxng door een be
drijfsvereeniging te kunnen maken, dan
kunnen zij zich met een klacht wenden tot
het college van toezicht, Raamweg 90, Den
Haag.
De dislocatie van voorraden.
In verband met de dislocatie van voor
raden, zijn de rijstpellerijen tot rayonnee-
ring overgegaan.
De Zuidelijke rijstpellerijen zullen het
gedeelte van ons land bedienen, gelegen
ten Zuiden van de Nieuwe Maas, den Nieu
wen Waterweg, de Noord, de Beneden Mer-
wede en de Waal, benevens de plaatsen
Hoek van Holland, Maassluis, Vlaardingen,
Schiedam en Rotterdam. Het overige ge
deelte van het land zal uitsluitend door de
Zaansche rijstpellerijen worden bediend.
Engelsche luchtaanvallen.
De laatste dagen der week Zijn boven
Nederlandsch gebied weer vei'schillende
Engelsche vliegtuigen verschenen, die
brand- en bi'isantbommen hebben gewor
pen. De meeste vielen zonder schade te
veroorzaken in het vrije veld of in het
water. Door enkele bommen echter werden
verwoestingen en beschadigingen aange
richt. Zoo werden zes woonhuizen ver
woest en verscheidene andex-e beschadigd.
Tal van huizen kregen glasschade, tex-wijl
ook schuren en boerenhoeven getroffen
zijn. In het geheel vallen er weer vijf doo
den te betreuren. Twee personen werden
zwaar en tien cht gewond. Ook eenig vee
is omgekomen.
De jeugd weer het land op.
Op het Departement van Sociale Zaken
is de afdeeling Arbeidsbemiddeling op het
oogenblik druk bezig met de voorbereidende
werkzaamheden voor de uitzending van
een groot aantal jongens en meisjes naar
de landbouwbedrijven Zooals men zich zal
herinneren, heeft het vorige jaar ook een
dergelijke uitzending plaas gehad, doch op
betx-ekkelijk kleine schaal, daar men te laat
met de voorbereidende werkzaamheden
was begonnen. Dit jaar zal dat anders zijn.
Men heeft volop de gelegenheid gehad de
zaak voor te bereiden en men verwacht dan
ook, dat dit seizoen duizenden kinderen uit
de stad naar het land zullen trekken, om
daar in hun vacantie nuttigen arbeid te
verrichten.
Naast de actie om kinderen in den land
bouw hier te lande genlaatst te» krijgen,
IN NEDERLAND
Een half pond rijst extra.
De distributiegoden hebben ons deze
Week een veirassing bereid.
Voor het tijdvak van Zaterdag 3 Mei tot
en met Zondag 5 Mei a.s. stellen zij op bon
21 van de boter- en vetkaart, een extra
rantsoen rijst, rijstemeel, rijstebloem, rijst-
gries of gruttenmeel (gemengd meel) van
250 gram beschibaar.
Voor zoover dit extra rantsoen wordt
betrokken tegen inlevering van bonnen van
de vetkaart zullen de winkeliers aan het
publiek een reductie van 0.03 per 250
gram op den normalen prijs verleenen. De
winkeliers ontvangen het bedrag, waarover
zij reductie hebben verleend door bemid
deling van de plaatselijke distributiedien-
sten terug van de middenstandsbanken.
Nader zal worden bekend gemaakt op
welke wijze de detaillisten de bonnen „21"
van de boter- en vetkaart behooren in te
leveren.
De Japansche kroonprins Akihito Tsugn
aan boord van het slagschip „Mikasa'".
Ten einde de bij het Centraal Distributie
kantoor ingeschreven detaillisten in de ge
legenheid te stellen aan de vergroote vraag
naar rijst te voldoen, worden zij in de ge
legenheid gesteld van Maandag 5 Mei af
tot en met Vrijdag 9 Mei a.s. tusschentijds
de met „23" genummerde bonnen van de
„bonkaart algemeen", welke thans recht
geven op 250 gram rijst, voor toewijzingen
in te wisselen. De vaste inleveringsdagen
komen daax-bij te vervallen, zoodat de be
langhebbenden onafhankelijk van hun
codenummer de bonnen kunnen inleveren.
De inlevering der bonnen dient te ge
schieden in veelvouden van tien stuks, zoo
dat het gebruikelijke minimum van 40
bonnen hierbij niet behoeft te worden ge
handhaafd. De grossiers zullen tijdig door
de Nederlandsche Meelcentrale van voor
raden worden voorzien.
