De Unie van
Zuid-Afrika*
W. N. NIEUWENHUIS
LENSSEN!
Water onder de Sahara.
VOOR ONZE DAMES.
Heeft U toekomst-wensen?
Sluit dan een Levensverzekering bij
Loodgieter - Electriciën
Plaatselijk nieuws.
Land der grote problemen, met
beperkte immigratie-mogelijk
heden.
Zuid-Afrika is een naam, die bij de meeste
Nederlanders een welluidende klank heeft.
Oude banden van stamverwantschap hebben
sinds het staatkundig verband tussen het
Moederland en de Kaapkolonie in 1806 voor
goed verbroken werd in ons land steeds
een grote belangstelling en warme sympa
thie levendig gehouden voor de voortrekkers
die de vorige eeuw in de Zuid-Afrikaanse
wildernis Europese beschaving brachten en
voor hun afstammelingen, die deze eeuw in
de Unie van Zuid-Afrika een nieuw vader
land gekregen hebben.
Vooral de laatste twee, drie jaar heeft de
belangstelling van vele Nederlanders voor
het land van maarschalk dr. Jan Smuts een
nieuwe stimulans gekregen, omdat men er
als immigrant een nieuwe toekomst tege
moet wil gaan. Het kleine Nederland met
zijn dichte bevolking, gelegen in de Europese
oorlogszone, zouden velen thans willen ver
laten om in de Unie 40 maal groter dan
Nedei'land, met slechts een 2Vz millioen
blanke inwoners een nieuw leven te be
ginnen, bevrijd van angsten voor oorlogs
gevaar, bezetting, uitplundering en... atoom
wapenen.
De hoop te kunnen immigreren werd ver
levendigd, omdat niemand minder dan de lei
der der Regering, maarschalk Smuts, pro
paganda maakte voor een verhoogde immi
gratie naar zijn land en te kennen gaf, dat
op de eerste plaats zonen en dochters van
„die ou moederland" welkom waren.
De immigratiemogelijkheden zijn echter be
perkt gebleven en zijn, sinds eind Mei de
fanatieke dr. Daniël Malan de regerings
macht van Jan Smuts overnam, zelfs mi
niem te noemen.
Een immigrant vertelt...
We smaakten dezer dagen het genoegen
enige gesprekken te mogen voeren met on
ze oud-plaatsgenoot, de heer Johan M. Jan
sen, die 10 jaar geleden naar Zuid-Afrika
immigreerde, thans leraar aan een middel
bare school te Johannesburg is en mid
den in het openbare leven staande van deze
nieuwe wereldstad in het bewogen decen
nium dat achter ons ligt, van zeer nabij ken
nis gemaakt heeft met de geweldige pro
blemen, die het land beroeren.
Hem gehoord hebbende, is het niet zo ver
bijsterend meer, dat de populaire Smuts tij
dens de verkiezingen in Mei verslagen werd
door de fanatieke negerhater Malan, dat de
immigratiemogelijkheden ook in dit uitge
strekte en nog bijna „lege" land beperkt
zijn, en dat zij, die het geluk hebben er toe
gelaten te worden, zich slechts met hard
werken een menswaardig bestaan zullen
kunnen verzekeren.
Op onze vraag, waar toch wel de oorzaken
gelegen zijn van het grote succes, dat dr.
Malan de leider van de Nationalistische
partij, die er fascistische neigingen op na
houdt en sinds 15 jaar de apostel voor een
zelfstandige Zuid-Afrikaanse republiek is,
geheel afgescheiden van het Britse Gemene
best bij de verkiezingen van 26 Mei heeft
behaald, kregen wij een uitvoerig antwoord,
waaruit duidelijk viel op te maken, dat Re
gering en volk voor enorme problemen ge
plaatst zijn.
Enige van deze problemen willen wij in een
tweetal artikelen ter sprake brengen. Er zal
uit blijken, dat de Hollander, die als immi
grant naar de Unie gaat, er allesbehalve een
land zal vinden, dat overvloeit van melk en
honing.
Woningnood.
Zuid-Afrika heeft aan de tweede wereldoor
log actief deelgenomen. Aan de soldaten
die in hoofdzaak op Afrikaanse bodem, o.a.
in Lybië gestreden hebben werden vele
beloften gedaan. De Regering zou o.a. er
zorg voor dragen, dat voor de gedemobili
seerde militairen goede huisvesting aanwe
zig zou zijn.
Kort na de oorlog heerste er in het land
echter grote woningnood en was het de Re
gering onmogelijk haar belofte na te komen.
Tijdens de oorlog heeft ook in de Unie de
woningbouw grotendeels stil gelegen; de
groei der bevolking en het grote gebrek aan
bouwmaterialen, die in hoofdzaak ingevoerd
moeten worden, leidden er toe, dat ook Zuid-
Afrika met een groot tekort aan woningen
kwam te zitten.
Voor de teruggekeerde soldaten, die in het
huwelijk wensten te treden, was geen of
slechte huisvesting te vinden. Dit leidde er
toe, dat garages en allerlei bijgebouwen als
woning betrokken werden, terwijl ook het
samenwonen vooral in de steden veel
voorkomt. Zo werd de woningnood een der
oorzaken van ontevredenheid,' die er toe
leidde, dat de gedemobiliseerde militairen
stemming tegen Smuts gemaakt hobben.
De tengevolge van de oorlog sterk gestegen
kosten van levensonderhoud zijn een andere
oorzaak van ontevredenheid.
Doch boven dit alles is het streven van
Smuts' regering naar een geleidelijke eman
cipatie van Zuid-Afrika's zwarte bevolking
de oorzaak van een groeiende ontstemming
onder de blanken geworden, waardoor de
felle nationalist Malan zijn kans kreeg en
greep.
Het Rassenvraagstuk.
Van de drie bevolkingsproblemen, die de
Unie beroeren, is het rassenvraagstuk het
overheersende, dat wegens zijn gecompli
ceerdheid schier onoplosbaar is.
De tegenstelling Boer-Brit heeft reeds veel
van haar scherpte verloren en de „arme
blanken-kwestie het derde bevolkingspro
bleem kan door regeringsmaatregelen tot
een oplossing gebracht worden.
Maar het samenleven van een overwegend
zwarte bevolking met een minderheid van
blanken, die vóór alles haar overheersende
positie op elk terrein van het maatschappe
lijk leven wenst te behouden, is hèt pro
bleem der Unie.
In tegenstelling met Noord-Amerika en Aus
tralië, waar de oorspronkelijke bevolking
volledig het veld geruimd heeft voor de
blanke kolonisten, heeft Zuid-Afrika zijn ge
kleurde bevolking niet alleen behouden,
maar z zij in minder dan een halve eeuw
verdubbeld. Tegenover 2 Va millioen blanken
staan in Zuid-Afrika rond 8 millioen natu
rellen (in hoofdzaak kaffers) en 1 millioen
kleurlingen. De naturellen zijn voor wat de
grote massa betreft, nog onmondig; zij heb
ben geen stemrecht, mogen zich niet aan
sluiten bij vakbonden, mogen geen wapenen
dragen (ook niet in 't leger, waar zij vaak
als chauffeurs of rode-kruis soldaten dienst
doen) en hebben niet eens het recht in de
steden te wonen. Sinds lang verblijven vele
naturellen (Bantoes) in de steden, omdat zij
er bij de groeiende industrialisatie eenvou-
die niet meer gemist kunnen worden. Hoe
wel de kaffer traag van begrip is, heeft de
„witman" er een goede werkkracht aan, om
dat hij gestadig doorwerkt en niet veeleisend
is. Ook als bediende in het blanke gezin is
hij onmisbaar geworden. Generaal Smuts
wilde dan ook enige maanden geleden aan
de zwarten het wettelijk recht toekennen in
de steden te wonen, omdat zij er toch reeds
lang verblijven. Hiertegen heeft Malan fel
gereageerd en uit de uitslag der verkiezin
gen blijkt, dat de blanke Zuid-Afrikaners in
meerderheid zijn ideeën inzake het rassen
probleem delen.
Malan wil wel gebruik maken van de goed
kope werkkracht van de kaffers, maar ove
rigens elke zwarte, die maar enigszins ge:
mist kan worden, naar de wildernis terug
sturen. Zelfs hun vertegenwoordiging in het
parlement (bestaande uit drie blanke leden
voor de 8 millioen negers en 1 millioen
kleurlingen) wil hij ongedaan maken.
Naast de zwarte en blanke bevolking staat
nog een bruine bevolkingsgroep: de in hoofd
zaak uit Brits Indië afkomstige Indiërs.
Deze groep telt ongeveer 200.000 zielen. Het
streven der blanken om de Europese levens
standaard te handhaven, heeft er toe geleid
dat ook de Indiërs sociale en politieke ge
lijkstelling is onthouden, hoewel zij veel ont
wikkelder zijn dan de Bantoes.
Van Weedestraat 29 - Soestdijk
Krokodil zwom duizend mijl langs
ondergrondse rivier, diep onder
het zand.
Stellig kan men zeggen, dat woestijnen
steeds de grootste belemmeringen zijn ge
weest op de weg der mensheid. Meer dan
zeeën en oceanen, bergen en wouden, zijn
de woestijnen de grimmige tegenspelers ge
weest, die de mensen van elkaar scheidden.
In de eerste wereldoorlog was de Arabische
woestijn een bijna onneembaar bolwerk en
in de tweede wereldoorlog waren het de bij
na onoverkomelijke moeilijkheden van een
woestijnoorlog, die een beslissing tegenhiel
den.
Thans schijnt echter het ogenblik aangebro
ken, dat de mens de woestijn gaat overwin
nen. Een der grootste onbarmhartigste zand
vlakten, die wij kennen, de Sahara, schijnt te
zullen worden omgetoverd in een landstreek,
even vruchtbaar als welke andere ter wereld
ook!
Geen fata-morgana.
Dit is geen fata-morgana, geen ijdele lucht
spiegeling, die de verdorstende woestijnreizi
gers de eeuwen door koele bronnen en scha
duwrijke palmen voor ogen toverde. Integen
deel. We hebben hier te maken met feiten,
die bovenal verbazingwekkend zijn. omdat
ze niet eerder werden ontdekt. En ze lagen
toch zo voor de hand. Zelfs aan de man, die
ons in de Sahara en met de 600.000 bewoners
van die schijnbaar onbewoonbare woestijnge
bieden, de Britse oudofficier R. V. C. Bod-
ley, die jarenlang het nomadenleven der
Arabische woestijnbewoners deelde en zijn
belevenissen in een bijzonder suggestief boek
„Wind in de Sahara" (uitg. Creative Age
Press, New York 1944) beschreef, zijn deze
feiten ontgaan. Toch is hij dicht genoeg bij
de ontdekking geweest.
Vis
Bodley vertelt bijv., dat hij eens, wonende in
een oase, bezoek kreeg van een koopman
met een emmer vol vis, waarvan er sommige
nog leefden. Het bleek, dat de vis gevangen
was in de bron, waar de oase haar ontstaan
aan dankte en die niets anders belichaamde
dan een scheur in de rotsgesteenten, waar
door het water van een onderaardse rivier
naar boven kon komen. De vis bleek zeer
smakelijk en had helemaal geen modderige
smaak, zoals Bodley had verwacht.
„Enige tijd later", zo vertelt Bodley, „sprak
ik met een geoloog en vertelde hem van de
Saharavis. Hij toonde belangstélling, maar
was niet verbaasd. Hij had ze nooit gegeten,
maar wist alle bijzonderheden; hij zei dat
dezelfde soort vis werd aangetroffen in de
Niger en in de Nijl, in de Congo zowel als
in het meer van Galilea en in het meer
Ghad."
„En dit betekent", zo voegde de geoloog er
bij, „dat in betrekkelijk kort geleden tijden
de vis haar weg heeft kunnen vinden langs
een stromende waterroute van de Sahara
naar Centraal Afrika, Egypte en Palestina."
De geoloog achtte het waarschijnlijk,
dat deze ondergrondse rivieren nog
steeds bestonden. En als om dit te be
vestigen, vernam Bodley kort daarna,
dat in een waterpoel bij de oase van
Touggourt een levende krokodil was
gevonden. De dichtstbijzijnde plaats,
waar krokodillen hun natuurlijke ver
blijfplaats hebben, was de rivier de
Niger, minstens 1C00 mijlen verwijderd
van de oase van Touggourt!... De con
clusie? Plet Monster moest die gewel
dige afstand langs de ondergrondse
waterroute, onder de Sahara door,
zwemmend hebben afgelegd!
Een ondergronds meer.
In de zomer van 192? wees de Franse prof.
Jules Savornin voor de eerste maal op het
bestaan van een ondergronds meer onder
de Sahara. Hij beweerde, dat men met be
hulp van het onder de Sahara aanwezige
water duizenden nieuwe oasen zou kunnen
stichten.
De mededelingen van de professor klonken
te fantastisch, dan dat men er geloof aan
kon hechten en het duurde nog tot 1937 voor
een hydrologische expeditie de theorie van
de professor bevestigde: bij Ghardaia hadden
boringen tot resultaat, dat men op een schijn
baar onuitputtelijke waterbron stiet. Volgen
de boringen bevestigden niet alleen het be
staan van een ondergronds meer, maar stel
den de onderzoekers zelfs in staat er de
omvang van te bepalen. Het bleek zo groot
als heel Frankrijk en het was gelegen tussen
het Atlasgebergte in het Noorden en de Ly-
bische Woestijn in het Oosten. De oorlog
had tot gevolg, dat de exploitatie der ont
dekking tijdelijk moest worden gestaakt,
maar in 't geheim werd gedurende de oorlog
een tienjarenplan uitgewerkt, dat voorziet
in het scheppen van 1500 nieuwe oasen,
ruimte biedend voor anderhalf millioen nieu
we bewoners. Men is thans met man en
macht bezig het plan te verwezenlijken. In
het gebied van Mzab Tales, aldus meldde
kort geleden een correspondent van de Zue-
richer „Weltwoche", borrelt het water reeds
omhoog; over een oppervlakte van 300 km.
lengte en 9 km. breedte is de irrigatie reeds
begonnen. De diepte tot op de waterlaag is
hier „in deze tot nu toe waterloze hel" 200
m„ op andere plaatsen moet men tot 1300
meter gaan om het water te bereiken. Zodra
de weg is vrijgemaakt, komt het water op
vele plaatsen vanzelf naar de oppervlakte,
elders blijft een pornpinstallatie nodig. Reeds
is de plaats bepaald van 200 met palmen
beplante oasen, die een soort heirweg zul
len vormen door de woestijn. De bevloeiing
en het vruchtbaar maken van de Sahara is
geen probleem meer, de verwezenlijking van
plannen, die enkele tientallen jaren geleden
nog als fantasieën zouden hebben gegolden,
staat thans boven alle twijfel vast.
De Sahara, de woestijn met haar verschrik
kingen, wordt overwonnen. Niet alleen de da
delpalm, maar ook de wijnstok en verschil
lende citrusvruchten zullen hier gedijen, een
rijke subtropische vegetatie zal het aan
schijn van de Noord-Afrikaanse wereld to
taal veranderen.
Voor de kinderen en kindskinderen van het
thans in West-Europa levende geslacht zal
de Sahara een vacantie- en recreatie-oord
worden, dat per vliegtuig in enkele uren te
bereiken zal zijn.
Van Weedestr. 23 - Tel. 2577
OPENING TENTOONSTELLING
VAN TEKENINGEN EN LITHO'S.
Zaterdagmiddag j.1. is in „Het Planklen-
huys'' aan de Birktstraat de tentoon
stelling van tekeningen en litho's van de
Amersfoortse kunstschilder J. H. Pen-
nings geopend.
Het ideaal van deze schilder is gelegen
in het uitbeelden van een suprème stilte»
hij probeert die vormen te ontdoen van
bun aardse zwaarte ien ze te verheffen
op een bovenaards plan. Buitengewoon
geslaagd zijn hierin, „Het Naakt" en ,De
Rust''.
Het laatste jaar beeft de schilder een
nieuw procédé gevonden, waarin hij zich
buitengewoon uiten kan, dit is de litho
grafie.
ïn deze litho's kan hij zijn hoogste punten
van licht beter tot zijn recht doen ko
men, omdat hij kan inkrassen in de
steen.
De motieven welke deze schilder ge
bruikt zijn zeer eenvoudig en wil ons als
't ware doen weten, dat het geluk ion de
stilte, kan gelegen zijn in kleine voor
werpen, welke ons omringen.
DIERENBESCHERMING.
Het rapport van de inspecteur over de
maand Juli vermeldt o.m.:
Wederom werd een groot aantal malen
de hulp en bemiddeling van de inspec
teur ingeroiepen ten behoeve van honden
en wel niiet minder dan 33 keer! Bekla
genswaardig zijn vooral de kettinghon
den. Nog afgeziien van het feit, dat zij
van hun vrijheid beroofd zijn, laat da
ligging zeer vaak tl© wensen ovter. Zij lig
gen dikwijls in hun eigien vuil, aan te
zware of te korte kettingen. Ook thans
werd e/en hond aangetroffen in een ga
rage liggend op een natte zak, doordrenkt
van de urine van konijnen. Men moet ata
MODERN KORT JASJE.
Korte jasjes zijn zeer gewild. Het jasje
dat wij hier afbeelden, is zeer eenvou
dig en heeft het voordeel, dat hqt .gedu
rende drie jaargetijden kan wordjan ge
dragen.
De gezellige wijde blouse mouw staat
altijd zeer charmant. Lijkt het u mis
schien moeilijk zelf Zo'n jasje te maken?
Nu. dat zal u heus wel meevallen. Wordt
het jasje van enigszins dikke stof ge
maakt, dan behoeft het niet te worden
gevoerd. Het zelf maken is dan al heel
gemakkelijk.
Gebruikt u echter een dunne stof, dan
is het wel aan te bevelen, het jasje te
voeren.
De voering van mouw en rugpand wordt
even groot als de stof geknipt. Het be
legstuk van het voorpand wordt van stof
geknipt, zodat de voering van het voor
pand veel smaller wordt.
Het kraagje nemen we, evenals de
smalle mouwmanchetjes, van dubbele
stof. De garnering bestaat uit knopen en
oeintuur. Deze kunnen in een vrolijke
tint worden genomen.
Maakt u het jasje van witte stof, dan
kunnen de knopen en de ceintuur im
rood of fel blauw worden gekozen.
Het patroon van dit model is in de ma
ten 40, 42 en 44 a fl.verkrijgbaar bij
het ..Patronenhuis", Middenweg 200, Am
sterdam Oost.
Na ontvangst van een postwissel, waar
op vermeld: No. 1730, maat wordt
het patroon omgaande toegezonden.
mens wel alle zin voor orde en reinheid
verloren hebben, om dieren op een der
gelijke wijze te huisvesten. In de bran
dende hitte moesten mieercfere ketting
honden het zonder bak "met drinkwater
stellen. Ook kippen hebben soms veel te
verduren: twee en twintig hennen had
den tot nachthok een kist van slechts
1 meter lengte bij 1 meter breedte.
Enige woonwagenpaardien bleken slecht
beslagen te zijn.
GESLAAGD.
Voor het examen tekenen L. O. slaagde
P. L. Kantorowitz.
Voor het examen hoofdacte (B-ge de,el-
te) ESpies, thans onderwijzer te Ame-
rongen.
TEGEN DE BOOM.
Op de Birktstarat reed een luxe auto.
tegen een boom, waardoor deze nage
noeg geheel werd vernield.
De bestuurder kon niet worden achter
haald, daar men de wagen, waarvan de
brokstukken later zijn opgehaald, zon
der meer had achter gelaten.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Padvindersriem, hoofdsjaal, vulpenhou
der, zeemleren damesoeintuur, gele her
dershond, reserve autowiel met Dunlpp-
band, nikkel dameshorloge, rijwielpomp,
rode portemonnaie met levensmiddelen-
bonnen, tas met f 70.en een deken,
bruine laren portemonnaie met f 10.©n
2 vleesbonnen, rood kinderjasje.
Inlichtingen politiebureau. Van Weede-
straat.
SUCCES VAN „DE EEMKANTERS".
Zaterdag j.1. nam de Soester Wandel
sport-vereniging „De Eemkanters" deieü
aan de Standaard-mars, uitgeschreven
door de wandelsport vereniging „Wilhe.1-
mina'' te Amersfoort.
Aan deze mars over 30 K.M. namen 35
verenigingen en 9 Jeugdgroepen deiel» te-
samen 1315 wandelaars.
De Eemkanters kwamen uit miet een
groep van 18 personen en behaalde niet
tegenstaande zware concurrentie de 2e
prijs. De totale uitslag was:
1. S.O-S. met 42 punten, Standaard-wis
selbeker. 2- De Eemkanters miet 41i/s p.
3. E.D.O. (Utrecht) met 40V2 P- 3, ZUT
(Utrecht) met 401/r p. 4. Op Stap (Vree
land met 40 p. 5. Irene (Wierden) miet
391/2 p.
