hëFöranjë
31 AUGUSTUS 1948.
AFSCHEID.
KONINGSCHAP.
Oranje Nassau*
SOESTER COURANT
Verschijnt iedere Dinsdag en Vrijdag. UITiiAVE I DRUKKERIJ SMIT - SOESTDIJK Abonn. p. kwart, fï.50 - p. post f 1-75
24e JAARGANG No. 63. Bureau: Van Weedestraat 35 - Telefoon 2566 - Giro 126156 MAANDAG 30 AUGUSTUS 1948.
Wilhelmina van Nassauwe,
Aan U dit lied gewijd;
Uw volk zweert U nog trouwe
Na bange oorlogstijd.
In heel ons kleine landje,
In Neerland overzee,
Ja zelfs in vreemde landen
Leeft men nu miqt ons mee-
Laat thans de vanen wapp'ren,
Hoog Neerlands mooie vlag,
Nu Neerland, U, Vorstinne,
Zijn dank betuigen mag.
Heel d'aarde kent Uw grootheid,
Uw liefde werd geroemd;
Een glimlach steeds verschijnt er
Waar Uw naam wordt genoemd.
En thans staan Nederlanders
Weer om Uw troon geschaard.
Voor wie Gij vijftig jaren
Een goede Moeder waart.
Langs' onbegrepen paden
Is vaak Uw weg gegaan;
God heeft U willen leiden
De weg die Gij moest gaan.
Mijn schild ende betrouwie
Zijt Gij Oh God mijn Heer;
Dit lied gaf U vertrouwen
Bij vlucht en wederkeer.
In Nederland-s gewesten,
In Noord in Oost en Zuid,
In dorpen en in steden
Gaan nu de vlaggen uit.
Nooit is er, waar ter wereld
Zulk een Vorstin geweest;
In Vrede ons een Moeder,
In oorlog onbevreesd.
Al onze liefste wensen
Voor Haar, die nu verjaart,-
Een bee, dat God en Vader
Haar lang nog voor ons spaart.
ons Koningshuis. Niet ver van Avig-
non, in het Departement Vaucluse in
Frakrijk, ligt het plaatsje Orange met
ca. 11.500 inwoners, vroeger de hoofd
plaats van het prinsdom van die naam.
Onder de heerschappij der Galliërs
heette het Aransïo. Keizer Augustus
maakte er een belangrijke Romeinse
nederzetting van, die echter herhaal-
lijk door de Barbaren verwoest werd.
Karei de Grote vestigde er een graaf
schap.
De bakermat van het Oranjehuis ligt
echter niet hier, maar in Les-Baux-en-
Provence, nabij Saint Remy en zuidelijk
van Avignon tussen Arles en Tarascon
gelegen. Een der heren van Les Baux,
Bertrand I, huwde in het midden der
12e eeuw Tibuge, erfgename van Oran
je, en deze Bertrand de Baux, door zijn
huwelijk graaf van Oranje, verkreeg
van de Duitse keizer Frederik I, ge
naamd Barbarossa (11231190) de titel
van Prins van Oranje, vermoedelijk in
het jaar 1178.
Het geslacht der heren van Baux, Prin
sen van Oranje, was een machtig en
gevreesd geslacht; oude kronieken ver
tellen van dapperheid, behendigheid en
kracht, die zij bij tournooien aan de dag
legden. Ze bouwden op een steile rots,
met loodrechte wanden van bijna 100
M hoog, hun kasteel, dat in de 17e eeuw
echter geheel verwoest werd. Nu nog
kan men de ruïne, in de onmiddellijke
nabijheid van het stadje Baux, op de
top van de rots zien liggen, ongenaak
baar als een adelaarsnest. Ook te Oran
ge werd een kasteel gebouwd.
De geschiedenis van het Prinsdom
Oranje wordt voor ons eerst van be
lang, als het geslacht der heren van
Baux is uitgeschreven en het Prins
dom overgaat aan het geslacht der
Nassau's.
Nassau, de tweede geslachtsnaam
van onze Koningin, is eveneens een
oeroud geslacht. In de 17e eeuw splits
te het geslacht Nassau zich in twee
takken, waarvan de jongste het kleine
vorstendom Nassau-Dillenburg behield,
doch tevens grote bezittingen in de Ne
derlanden verwierf. De grootvader van
Willem de Zwijger, Jan, had twee
zoons: Hendrik en Willem. Hendrik
verkreeg o.a. Luxemburg en Willem,
die tot het Protestantisme overging,
volgde in de Duitse bezittingen op. Hen
drik huwde in 1515 Claude. van Chalon,
zuster van Philibert van Oranje. Hun
zoon, René van Nassau-Chalon, prins
van Oranje, volgde hem op, doch sneu
velde in 1544, en daar hij kinderloos
was, kwamen zijn waardigheden en be
zittingen aan zijn volle neef, Willem
van Nassau, onze Willem de Zwijger,
die op 11-jarige leeftijd prins van Oran
je werd.
Het is de wens van hars Majesteit Ko
ningin Wilhelmina, dat de viering
van Haar gouden regeringsjubileum zou
samenvallen met Haar aftreden. Op het
zelfde ogenblik, dat zij een halve eieuw
regeert, wordt zij opgevolgd door Haar
geliefd kind.
En nu is er feest in Nederland. Nu wordt
het regeringsjubileum gevierd, nu wordt
de nieuwe Koningin met vreugde inge
haald en gehuldigd, nu prijkt naast de
vertrouwde, gekroonde W de voor.ietter
van de nieuwe vorstin, de J, waaraan
wij toch even moeten wennen.
Wij vieren esn dubbel feest: het bijzon-
re regeringsjubileum en h,et cejrsue optre
den van H.M. Koningin Julia,na em het
kan niet worden ontkend, dat door h/et
samenvallen van deze feiestelijkje gebeur
tenissen het afscheid van Koningin Wil
helmina min of meer naar die achtergrond
wordt gedrongen.
Nu het echter ds laatste keer is, dat
31 Augustus als Koninginnedag kan wor
den gevierd willen wij er nog eens miet
enkele woorden op wijzen, wat deze grote
Vrouw, deze waardige nazaat van die
grote Oranje, voor ons volk is geweest
en wat zij ons heeft geschonken.
Want groot en veel omvattiend is het
werk geweest, dat Kóningin Wilhelmina
voor land en volk heeft verricht. Over
al en altijd was zij ons volk tot een
voorbeeld, een voorbeeld van nauwgezet
te trouw en plichtsbetrachting Dank zij
de radio is de stem van onze Landsvrou
we ons bekend geworden en het was die
zelfde dierbare stem, die ons in de be
narde jaren der bezetting esn hart onder
de riem gaf en die, geiijk Haar grote
Voorvader Prins Willem deed, „in de
woelingen der tijden aan de vrijheidszin
de juiste richting gaf."
Koningin Wilhelmina is een Nederlandse
in hart en nieren, hetgeen ook en vooral
bleek in de jaren, die Zij in ballingschap
doorbracht. Zij was een voorvechtster
voor ons land, voor onze faal,
voor onze Nederlandse cultuur en wieten-
schap en groot was dan ook de belang
stelling, die Zij op velerlei terrein ondub
belzinnig toonde.
Zij was ook een Christelijke vorstin, een
vrouw, die onder alle omstandigheden er
voor uit kwam, dat zij een be
lijdend lid was der kerk, een
waarlijk godsdienstige vrouw, wier
godsvrucht tot uitdrukking kwam in een
onberispelijk leven, dat rijk was aan wer
ken van barmhartigheid.
„Hoog is de roeping, schoon de taak.
die op mijn schouders wordt gelegd."
Ongeveer aldus sprak die Koningin bij de
inhuldiging, welhaast 30 jaar geleden.
Naar deze roeping heeft onze thans schei-
idende vorstin gehandeld. Herinneren wij
aan Haar eerste proclamatie, de 31c Au
gustus 1898 uitgegeven, waarin zij schreef
„Mijn innig geliefde moeder, aan wie ik
onuitsprekelijk veel'verschuldigd ben, gaf
mij het voorbeeld van een edele en ver
heven opvatting der plichten, die nu op
mij rusten."
De geschiedenis herhaalt zich.
Prinses Juliana, welhaast de opvolgster
van Haar onvergetelijke moeder, kan de
ze zelfde woorden tot de Hare maken.
Veel heeft Wilhelmina ons geschonken;
de aloude tradities der Oranjes heeft Zij
hoog gehouden. Veel schonk zij ook ons
in Haat kind, dat straks de teugels van
het bewind zal overnemen en dat on
getwijfeld Haar grote voorbeeld zal vol
gen.
Moge onze Vorstin, wier afscheid wordt
verlicht door de vreugde, waarmee Haar
opvolgster wordt begroef, nog vele jaren
getuige ervan zijn hoe ons Voik het Ko
ninklijke gezin met alle kracht aanhangt.
Ais „Prinses van Oranje'' zal zij straks
te midden van ons wonen, eenvoudig, zo
als dit gehele leven door eenvoud werd
gekenmerkt. Doch voor ons volk zal zij
blijven de „Moeder des Vaderlands".
Het gehele Nederlandse volk is gereed
om het Gouden Regeringsjubileum van
H.M. Koningin Wilhelmina te vieren ejn
een week later Haar doorluchtige doch
ter te verwelkomen op die Troon dzr
Oranje's.
Onwillekeurig zullen velen zich in dieze
dagen bezinnen op die betekenis, die höt
Koningschap voor ons volk in het verle
den had en thans heeft.
Als we de 133-jarige geschiedenis van
het nog betrekkelijk jonge Oranje-Ko
ningschap overzien, dan valt het op, dat
in tegenstelling miet eien aantal amdene
Europese staten, die enige tientallen ja
ren geleden een monarchale regerings
vorm kenden, of thans nog kenn'en het
volk zelf dit koningschap gewild heeft
uit eigen vrije wil.
Bij het ineenstorten van de Napoleon
tische macht over Europa in Novem
ber 1813 werd de zoon van de laatste
Stadhouder der Zevien Provinciën in eien
herboren Nederland algemeen en spon
taan als Souverein begroef.
Waf de titel van de nieuwe monarch
zou zijn? Van Limburg Stirum, noch Van
Hogendorp, die Oranje gevraagd hadden
naar Holland terug te keren, wisten 't niet
Maar Dirk van Duijne, de eerste Scheve-
ninger, die Prins Willem VI bij diens lan
ding <e Scheveningen, op 30 November
1813, de hand drukfe, wist hef wél, foien
hij de Prins begroette met de woorden
„Welkom Majesteit in 't Vaderland" en
ook de grofe volksmenigte, welke op die
gedenkwaardige dag ilangs de Schevening-
se Weg stond, wist het, toen zij de Prins
met de roep „Leve de Koning" begroette.
Twee dagen later werd de Prins fe
Amsterdam officieel tot souvereinie Vorst
uitgeroepen, waarbij de genegenheid van
het volk voor Oranje zo spontaan tot
uifing kwam, dat de nieume monarch zijn
Moeder kon schrijven: „lederieen fyeleff
betuigd te wensen, dat ik met de souve-
reiniteit zou worden bekleed".
Dr. N. Japikse, aan wiens „Geschiedenis
van hef Huis van Oranje-Nassau" wij de
ze gegevens ontlenen, voegde |er aan toe:
„hier spreekt luide het sentiment en om
de wijze van ontstaan kan men deze sou-
vereiniteit, dïie op de bewuste 2ie Decem
ber van het jaar 1813 tot stand kwam, eien
volksgeschenk noemen.
Het is een der kenmerkende (eigenschap
pen van ons Koningschap, dat hef van
hef volk is uitgegaan.
Van de zeven monarchieën, die Europa
thans nog telt, kan dit eigenlijk alleen
van de Nederlandse gezegd worden. Die
•drie Scandinavische landen en Engeland
bezitten in hun koningshuizen kostbare
relicten uit een oude feodale wereld, die
in hef statenbestel dier landen vast ver
ankerd liggen. België's monarchie is 'n
schepping van de 39e eeuwse bougeoise
en aan het zevende Europese koningschap
zullen we het zwijgen maar toedoen, daar
Git zijn betekenis geheel' aan buitenlandse
Invloeden te danken heieft.
Hef specifieke van hef Nederlandse Ko
ningschap is ook hierin gelegien, dat het
zich van het begin af door een constitu
tie gebonden heeft geweten.
„Ik aanvaarde wat Nederland mij biedt,
maar ik aanvaarde het ook al leien onder
waarberging ener wijze constitutie., welkte
uw vrijheid tegen volgende mogelijke mis
bruiken verzekert.'' Met deze woorden
richtte de eerste Monarch uit
het huis van Oranje zich in een procla
matie waarin hij de souvereine macht
aanvaardde, tot het Nederlandse volk.
De grondwet, door Willem I geëist, kwam
in 1814 tot stand. Een jaar later had de
vereniging plaats der Noordelijke met de
Zuidelijke Nederlanden. Grondwetswijzi
ging werd hierdoor noodzakelijk. Een der
nieuwe bepalingen hield in, dat die Souve
reine Vorst de titel' van Koning zou dra
gen.
Hef revolutiejaar 1848 stelde voor het
eerst de bana, die Nederland aan Oran
je bond, op de proef. Hef bleek, dat deze
sterk was. Terwiji in andere Europese
ianden monarchieën verdwenen iein bloe
dige burgeroorlogen woedden, wist de
Grootvader van Koningin Wilhelmina
onrust in Nederland te voorkomen, door
dat hij op het juiste moment inzag, dat
de tijd rijp was voor staatkundige her
vormingen. Hij benoemde een Commissie
tot herziening van de Grondwet, die on
der leiding van Thorbeckie tot stand
kwam. De verantwoordelijkheid voor de
staatszaken kwam bij de ministers fie lig
gen. De Koning werd onschendbaar.
De grote hervormingen, die in 1848 op
staatkundig terrein hun beslag kregen,
vonden in ons land plaats einder leiding
van de monarch, zoals in de meeste Eu
ropese landen het geval was. Dit was mo
gelijk. omdat tussen dynastie en volk
een band van vertrouwen bestond.
Onder het parlementaire Koningsschap
is de band nog inniger geworden. De
Kroon was „de sluitsteen geworden van
het gewelf, die tegelijkertijd is een sie
raad en tevens het constructieve lid, dat
geheel die hoogstêvende bouw tezamen
houdf.'' Zó gaf Schaepman zijn mening
over het parlementaire Koningschap wieeir.
Een mening, die in zijn tijd door de gro
te massa van het Nederlandse volk ge
deeld werd ien thans bijna algemeen on
derschreven wordt.
Vooral nu in de nabije toekomst die
Kroon niet alleen hef oentrale punt van
nationale vereniging in onze verdeelde
partijen-staat zal zijn, maar ook het
reële bindende element zal vorm|en in
de nieuwe staaf constructie: de Unie Ne
derlandIndonesië.
Onze Koningin is krachtens Haar ge
boorte Prinses van Oranje Nassau,
evenals onze Kroonprinses en Haar
dochters.
Oranje Nassau is de geslachtsnaam van
