KIRUNA
VeD*
Fournituren-afdeling Parterre
7
4
16
7
55
21
41 a 31 a
VROOMeDREES.HAA*
AMERSFOORT
SOEST.
BAARN.
Verzamelwoede.
-r - niP-
SOESTERBERG.
Het lied van een Speld.
Zweedse droomstad
binnen de Poolcirkel.
André Vernet geeft in ,X.a Tribune des Na-
uons" de volgende beschrijving van de enor
me mijnstad Kiruna, gelegen in het Noorden
van Zweden, binnen de Poolcirkel.
De jonge Zweedse journalist en kunstcriticus
P O Zenuström, keek mij plotseling geïnte
resseerd aan:
..Dus je gaat er toch naar toe?Ik-7.plf
oen er verleden jaar geweestEen onuit
wisbare indrukIk kwam 's avonds arm
Een geheel verlichte berg, bezaaid met
schijnwerpers, sidderend in een zee van lam
pen. Daar beneden, de verlichting van het
stadscentrum, neonreclames en verlichting
zover het oog reikteDat was einde herfst—,
het was reeds 6 gr. onder nul. Kiruna! Het
mysterieuze Kiruna!'s Middags om vier
uur was het al compleet nacht! "Wat een land
schap!
P. O. Zenuström bleef in gedachten verdiept.
Zonder twijfel liet hij in zijn gedachten de
indrukken van zijn aankomst te Kiruna de
revue passeren, Kiruna. Zwedens stad aan de
Poolcirkel, èèn van de machtigste mijncentra
ter wereld aan de spoorlijn Suela (haven aan
de Botnische Golf) Narvik. Deze geëlec-
trificeerde lijn is de noordelijkste ter wereld.
P. O. Zenuström vervolgde:
Ik zeg mysterieus, omdat ook wij Zweden
daar zo over denken. Dat geldt trouwens voor
alle delen van Lapland. Honderden boeken
zijn over Lapland geschreven, maar onze be
langstelling raakt nooit uitgeput. De bezoe
kers aan dit land keren vol melancholie, maar
toch overweldigd terug, vol spijt over het
feit, dat ze dit land niet eerder hebben leren
kennen. De stad Kiruna, hoewel industrie
centrum en als stad erkend, heeft toch in
deze Pool-legende een eigen plaats weten te
veroveren.
Men zegt hier in Zweden dat Kiruna de
grootste
P. O. Zenuström viel me lachend in de rede:
Ja, de grootste stad ter wereld is, wat uit
gestrektheid betreft? Ik geloof zelfs, dat het
waar isen daar zijn we natuurlijk trots
KAARTJE WOL
6 voor I punt
STOPZIJDE
per kaartje
IJZERGAREN
per kaartje
VETERS zwart
en bruin
SOUSBRASSE
per paar
elastiek
pef kaartje
HOEDEN-ELAST.
per meter 4 cL
HANDCAREN
per kios 20 ct.
MACH.CAREN
Per kios 23 a.
MaCHINEZUDE
gftkieurd Per kios 7 CL
drukknopen
p te 16-14- 10 cl.
jarretelles-
knoppen p.p. 8 CL
I KiNDERJARRE-
7ELLES per paar 39 a
damesjKrre-
TELLES p.p 75-45 CL
veiligheids
spelden p. kit 19 CL
SPELDEN
per doos 25 CL
NAALDEN
per pakje 24-14cl
HAKEN EN
OGEN p. pakje 23 a
VINGERHOED.
per stuk *-5a
VRIJCEZELL.
KNOPEN p. d. 29 a
TAILLE-BAND
per meter 29 c
WIT BAND
per stukje 14 a
SCHOUDERVULLINC
STIFTKNOPEN
per stuk 10 ct.
op. Kilometers, kilometers en kilometers—
weer een
goedgevulde
naaidoos
We zijn zelfs gewend, aan dit uitgestrekte ge
bied de berg Kebnekaise toe te voegen, die
met zijn twee duizend meter de hoogste van
Zweden is.
Ik heb gehoord, dat er in Kiruna niet meer
dan vijfduizend mijnwerkers zijn.
Ja, en dat zijn allen Zweden en de beste
mijnwerkers ter wereld. Maar daar moet je
hun familieleden bijtellen, de ingenieurs, de
technici, de bedrijfsleiders, de ambtenaren en
de kooplieden. Ja, ttipti kan gerust zeggen,
dat er sedert de 18e eeuw heel wat veranderd
is.
In die tijd werd er het eerst gesproken
van de Kürunavaars, zoals deze berg van
ijzer toen gedoopt werd. In 1736 werd er een
koninklijke expeditie heen gestuurd; in 1875
werd een wetenschappelijke commissie sa
mengesteld. Maar het zou tot 1890 duren,
vóór de eerste vennootschap op aandelen
werd opgericht, waarvan de voornaamste
aandeelhouder en directeur consul (men is
op die titel in ons land zeer gesteld) G. E.
Broms was. Deze nam de exploitatie van de
mijn ernstig ter hand. In 1896 kreeg hij
steun van de staats-geoloog Sundhoom, een
man van grote begaafdheid. Hij was het, die
ingenieurs, geleerden, architecten, aannemers
en zelfs kunstenaars naar Kiruna liet komen,
waardoor deze mijn zich ontwikkelde tot het
enorme industriële centrum van thans.
In de Pool-eenzaamheid schoten omstreeks
1900 de eerste kiemen wortel van de grote
stad Kiruna, „de beste, de schoonste, de nut
tigste van alle industriële en culturele agglo
meraties in het noorden van Zweden''. Zo
schreef professor Anderson over Kiruna.
En daarna, zei ik, is Kiruna tot grote
bloei gekomenen de oude N.V. ook.
Zweeds en buitenlands particulier kapitaal
en staatskapitaal. Ik geloof niet, dat er nog
wordt getwist over eigendomsrechten.
Daar heb je gelijk in, antwoordt P. O.
Zenuström met een fijne glimlach: trouwens,
de ijzerberg is een ware goudmijn. Bijna on
uitputtelijk. Hij is drie kilometer lang en 200
meter breed. Officieel wordt erkend, dat hij
500 millioen ton ijzererts bevat: in werkelijk
heid wordt het milliard overschreden. Het
ijzergehalte varieert tussen de 60 en de 70%;
het gemiddelde van de andere Europese ijzer
ertsen bedraagt niet meer dan 40%, terwijl
het wereldgehalte, het Zweedse ijzer inbe
grepen, dat 45% niet overschrijdt. Het erts
van Kiruna, evenals dat van Gallivare, dat
lager gelegen is, is voor export bestemd en
gaat naar landen, waar men de methode van
smelten goed kent. want het percentage fos
for is over het algemeen tamelijk hoog en
gaat tot 21s Het staaldat men van dit
erts verkrijgt, is van superieure kwaliteit.
"Vandaar, dat dit erts zo in trek is, voegt P.
O. Zenuström hier aan toe, na een korte
pauze.
"Weet je, hoeveel er ieder jaar gedolven
wordt?
Volgens de regering wordt jaarlijks in
een tijd vJ^^Rtlge economische conjunc
tuur 9 millioen ton gedolven. Zelfs hij dit
cijfer zal het nog jaren duren, voor de mijn
uitgeput is.
Is het een open mijn?
'Ja, en het werk wordt terrasgewijze uit
gevoerd. Men is begonnen met de top van
de berg gelijk te maken. Oorspronkelijk ver
hief deze zich 749 meter boven de zeespiegel
en 250 meter boven dit van het nabije meer
Luossajarvi. Sedertdien is er aan die top ge
knaagd. Is 't je verder bekend, dat het werk
in deze mijn nooit stop staat? Zelfs in de
zwartste uren van de nacht, de ijzigste dagen
van de Poolwinter, soms bij temperaturen
van meer dan 30 graden beneden nul, als de
dagen aan de nachten gelijk zijn, wordt er
gewerkt. Een uitzonderlijke mijnuitrusting,
tegelijkertijd ultra-modern en ultra-comfor
tabel, en dan die verblindende verlichting.
Neen, dat schouwspel zal ik van mijn leven
niet meer vergeten, een fantastisch schouw
spel van lichtjes in de nacht.
Als een grandioos toneeldécor, op die berg
en op deze plaats, zo verloren en eenzaam.
Toch is men ver van het theater verwijderd.
Maar een wonderbaarlijke menselijke schep
ping. Mensen, mijnwerkers, hebben hier ja
renlang gezwoegd. Ze zwoegen er nog steeds,
ondanks de sociale voorzieningen en lonen,
die men hun biedt. Denk maar eens aan die
oneindige nachten en de koude. Het loon en
de mooie woningen, hoe goed ook, de sociale
voorzieningen, hoe redelijk ook, zijn toch
niet te vergelijken met de dagen, dat de zon
schijnt, dat men de hemel blauw ziet, hoe
bleek dan ook
School, onder diens leiding een drietal
liedjes zong. Met hari en ziel gingen de
kinderen daarna op in het liefelijke en
soms buitengewoon vrolijke spel der vol
gende nummers, waarvan wij in 't bijzon
der noemen: ,X)e grote tovenaar", „De
toverfluit" en „Jan Lustig'"'. Costumering
en aankleding van het toneel waren keu
rig verzorgd.
De intermezzo's werden aangevuld met
pianospel van de heer Veltman.
De heer Lub, oud-Hoofd der school,
vertolkte de dankbare gevoelens der
aanwezigen, toen hij aan hef slot -waar
derende woorden tot het onderwijzend
personeel, de kinderen en de pianist
richtte.
SOLI DEO GLORIA.
De chr. zangvereniging „Soli Deo Glo-
ria'l directeur de heer O- Rooke, zal
eind Juni deelnemen aan het zangcon
cours te Hierden. Uitkomende in die
eerste afdeling zingt zij als verplicht
nummer ^Levenslust" van Brandsen-
„1 onen der Eeuwigheid" van J. v. d-
Glas., is het vrije werk.
EEN MERKWAARDIG JUBILEUM.
De heer J- A. Geïjtenbeek, Generaal Win
kelmanstraat 86, hoopt Zaterdag 30 April
a.s. het feit fe herdenken, dat hij 25 jaar
onafgebroken als timmerman in dienst
Is geweest bij de firma G. G. Hol- Een
dergelijk jubileum wordt in onze tijd,
waarin verandering op elk gebied een
algemeen verschijnsel is, steeds zeldza
mer en het is daarom wel vermeldens
waard, temeer ook, daar de jubilaris 'n
mooie staat van dienst heeft, waarin hij
van krullenjongen iot een bekwaam en
degelijk vakman is opgeklommen. Zijn
plichtsbesef deed hem ook in de oor
logstijd, vaak onder moeilijke en gevaar
volle omstandigheden z'n werk met nauw
gezetheid verrichten.
Voorts dient de heer Geijtenbeek in ver
schillende functies op kerkelijk en ver-
enjgingsgebïed, sinds ral van jaren de
gemeenscnap- Zo is hij reeds meer dan
20 jaar bij de vrijwillige brandweer, tal
van jaren vervult hij met toewijding zijn
plaats in de Harmonie „St. Jozef", waar
van hij tevens penningmeester is. Voorts
is hij bestuurslid van de afdeling der
K-A.B- en correspondent van de spaar
bank „Concordia", terwijl hij hoofdbroe-
dermeester is der Sacramentsproccessie
te Soesferberg.
Gewis zullen velen op 30 April de ju
bilaris te zijnen huize bun blijken van
belangstelling en medeleven tonen.
SLACHTOFFER VAN
Berthold Schwarz mag men dan prijzen, en.
huldigen met eerbewijzen, een standbeeld
mag voor hem verrijzen, voor t buskruit, te
gen Schwarze prijzentenslotte rij het mij
vergund, dat ik méér voel voor "Walter Hunt!
Ja, dit is geen schijnheiligheid. Hij bracht
het mensdom veiligheid. "Want wat zoude»
wij allen wezen, indien zijn werk niet was
verrrezen? Wij zouden dikwijls onbeschut
staan, en zonder fut staan, als Piet Lut staan,
wij zouden, kort gezgd, voor schut staan!
Een man, bijvoorbeeld, is geen héér, wanneer
rijn broek zaktdroef terneer. Wanneer
voor de bretels geen knoop is, dan word:
hij tot een misanthropus. zelfs als het in de
bioscoop is. En hij gedraagt zich als Octopus,
alsof er eentje op de lóóp ishij grijpt,
met allerhande armen, en smeekt de Hemel
om erbarmen, hij zoekt de Held, die. verge
zeld, van t' reddend knoopje tót hem snelt,
en dan is er geen raker héld, dan die gewone
bakerspeld!
En dit eenvoudige soort clips, beschermde
ook de baby-bips. Zodat zelfs 's nachts, als
peuters woelen, rij nimmer nare prikjes voe
len. Die Hunt sloeg hieruit danig munt, het
was een pracht-reclamestunt. De prijs? Het
was gewoon te gééf! De hele nacht was baby
safe. Dus Hunt was óók (dat zien we hier
N achtveiligheidsdienst-Pionier
Dat men dus Walter Hunt thans huldigt, dat
is men wél aan hem verschuldigd. Hij heeft
méér dan rijn plicht betracht, want ons ge
liefde nageslacht, werd (omdat hij heeft na
gedacht). niet onverwacht om zeep gebracht,
doch zelfs in 't holste van de nacht, behoed
voor kracht van 's Duivels macht. Zijn werk
was af, werkte probaat, bracht raad en daac
van vroeg tot laat, en werkte zonder veel ge
praat. Zijn veiligheids-speld bracht méér baat
dan *t werk van de Veiligheidsraad.
Want dié laat bitt're pillen slikken en leeft
juist wél van speldeprikken
DE OLIEWINNING IN DUITSLAND
De Nederlandse aardoliewinning bij Schoo-
nebeek in Drente betreft slechts een uitloper
van de olievelden, die zich in hei Duitse ge
bied langs de grens uitstrekken. Deze velden
rijn sinds de nederlaag van Duitsland met
toenemende intensiteit in exploitatie ge
bracht, met het gevolg, dat de Britse zóne
thans over ongeveer 30 olievelden beschikt,
die in 1948 bijna 800.000 ton ruwe olie lever
den. In 1947 bedroeg de productie 577.000
ton, waaruit blijkt, dat de productie snel
groter wordt. Men schat de olie-reserves in
het gebied van Hannover, in ijet Emsland
langs de Nederlandse grens en in Sleeswijk-
Holstein op 12 tot 15 millioen ton, waarvan
alleen al 10 millioen in het gebied van de
Ems. Intussen is ook weer de vervaardiging
van vloeibare brandstof uit bruinkool op
gang gebracht, die. wat d£ westelijke helft
van Duitsland betreft, hoofdzakelijk in het
Rijnland wordt gewonnen. De productie van
OP STAP.
Aangelokt door her mooie voorjaars-
weer waren drie minderjarige Soester
knapen op stap gegaan en te Amster
dam terecht gekomen. Zij werden aldaar
door de kinderpolitie opgepikt en weder
naar Soest terug gébracht- Na een flinke
reprimande werden zij bij hun ouders
afgeleverd.
FEESTAVOND VOLKSONDERWIJS.
Zaterdag gaf de afdeling Soesterberg van
olksonderwïjs voor haar leden en ou
ders der leerlingen een feestavond in
„Huis ten Halve". Het aantrekkelijke van
deze feestavond was wel het feit, dat
bet programma geheel verzorgd en uit-
voerd werd door de leerlingen dat
school. Dit gaf aan het geheel die eigene
en aparte bekoring, welke in 't bijzon
der nog van een kinderwereldje uitgaat-
Dit kwam al direct tot uiting door ée
wijze, waarop een goed geschoold zang
koortje, na opening door de voorzitter,
de heer Bakker, hoofd der Openbare
Bier, in 19^F werkzaam bij de P.T.I- in
deze gemeente, kon als verwoed verza-
zamelaar de verleiding niet weerstaan
zich waardevolle postzegels toe te eige
nen. Deze exemplaren zaten geplakt op
de ingehouden kaarten van postpakket
ten, 'welke door de verschillende jvost-
kantoren worden bewaard om op be
paalde tijden door het centraal kantoor
te Den Haag publiek te worden ver
kocht.
Gedurende het tijdvak van 15 Juni tot
9 November 1948 heeft de jongeman
zich wederrechtelijk 33 postzegels van
Nederlands-Indië en Curacao toege-
eigend en moest zich Vrijdagmididag
voor de Politierechter te Utrecht ver
antwoorden. Verdachte verklaarde de
door hem ontvreemde zegels gedeelte
lijk te hebben geruild tegen andere ze
gels en gedeeltelijk te hebben verkocht,
waarvoor hij een bedrag van c.a. f20-
ontving.
Op de vraag van de politierechter hoe
hij zo stom was gekomen, antwoordde
verdachte door een zekere hartstocht te
zijn gedreven, Deze verzamelwoede
heeft hem echter zijn betrekking bij de
Posterijen gekost- De Officier van Justi
tie eiste f 100.boete subs. 1 maand
hechtenis. Om de toekomst van verdach
te niet te vernietigen wilde de Politie
rechter het dit keer bij een geldboete
laten en veroordeelde L- tot f73.boe
te subs. 25 dagen hechtenis.
(Het is deze week 100 jaren geleden,
dat de Amerikaan Walter Hunt patent
verkreeg op de veiligheidsspeld).
Het rijn soms van die kleinigheden, die
kleine dingen, uit 't verleden, die ons méér
vreugd geven (met reden!), dan grote vond
sten uit het Heden. Het rijn soms van die
kleine dingen, die men vol jubel mag be
zingen.
Bezie de Mens! Hij is geen schriele, wanneer
hij zielen kan vernielen. O, rie vol trots, en
branie 'm! Hij vindt weer wat Uranium. En
héél de grote wereldpers, seint reeds het
laatste rfieuws, kersvers„Atoombom weer
een stapje verder. Uranium geen weg-ver-
sperder. Reeds binnenkort kan dit beduiden:
atoombom voor de kleine luyden. Voor élke
beurs, voor ieder huis, atoomkracht, met de
bóm incluis, die. aangesloten aan 't fornuis,
dan zonder 't minste bijgeruis, uw medemens
vermaalt tot gruis.
Hoe liefelijk steekt hierbij af. de man, die,
(in het minst niet laf) het mensdom Nut en
Zegen gaf. en niet ons allen hielp in 't graf
Die "Walter Hunt. die heus geen Held was
doch slechts de vinder van een speld was.
bracht aan de mensheid véél meer zegen,
dan wij door 't buskruit ooit verkregen. Want
millioen ton blijven. De invoer, die dan nog
noodzakelijk blijft, beloopt voor het niet-
Russische deel van Duitsland 2^ millioen
ton ruwe olie. Dit deel van Duitsland kan
thans 40% van zijn olie-behoefte uit eigen
productie dekken tegen voor de oorlog 20%.
ZWITSERSE ZEESCHEPEN
OP ROTTERDAM
Er bestaan talloze moppen op de Zwitserse
vloot. Zwitserland ligt immers niet aan zee
en bevat dus ook geen vloot, afgezien van
enkele boten op de meren en redergen op
de Rijn. Maar daarin is verandering geko
men. doordat de wereldoorlogen Zwitserland
geleerd hebben, "dat het bezit van een eigen
handelsvloot niettemin noodzakelijk is. Reeds
tijdens de laatste oorlog werden daarom
verscheidene schepen onder Zwitserse vlag
gebracht om voorraden te brengen naar de
dichtsbjj gelegen zeehaven. Ook echter de
Rijn verbinding met de Noordzee is voor
Zwitserland van grote betekenis en de Zwit
serse Scheepvaartmaatschappij is dan ook
voornemens een vaste vrachtdienst op Rot
terdam en Antwerpen in te stellen. Voor
deze dienst is dezer dagen in Engeland het
motorschip Cristallina van stapel gelopen.
Het schip meet 3000 ton en is een zuster
schip van de Corona, die reeds enige tijd ge
leden te water werd gelaten. Beide schepen
zullen varen op Rotterdam en Antwerpen,
waar hun lading overgeladen wordt op Rijn
schepen. die de vracht tenslotte naar Zwit
serland brengen. En zo wordt Zwitserland
toch mog een zeevarende natie.
WIJ ROUWEN SCHEPEN VOOR HEI
BUITENLAND
Het is een merkwaardig verschijnsel, dat op
het ogenblik onze scheepswerven voor een
groot deel bezet rijn met buitenlandse or
ders. Gemiddeld de helft van onze hellingen
zijn in gebruik voor het buitenland. Een na
deel daarvan is, dat onze eigen rederijen hun
bestellingen in Nederland niet snel afge
leverd krijgen. Het buitenland kan veel vlug
ger leveren, "vooral Amerika, doch daar zijn
de bouwkosten veel hoger. Dit is de oorzaak
dat verschillende maatschappijen, zoals de
Maatschappij Nederland, Van Nievelt Gou-
driaan, Van Ommeren en de Scheepvaart en
Steenkolenmaatschappij boten besteld heb
ber, in Engeland. De Holland-Amerika Lijn
heeft reeds twee schepen in Engeland laten
bouwen.
De opbrengst aan deviezen van de buiten
landse orders van onze scheepswerven is
echter zeer hoog en daardoor is de huidige
toestand toch niet ongunstig. In scheep
vaartkringen acht men de bouwkosten van
nieuwe schepen momenteel veel te hoog om
op den duur te kunnen renderen, zodat men
dikwgls liever van bestellingen afziet, dan
dat men de vloot op het ogenblik in gefor
ceerd tempo uitbreidt met het risico, dat een
verlies moeten worden geleden-
