De Duitse
herbewapening*
Het Carillon*
Soest voorheen en nu.
SOEST
IN DE HOEK.
V.
Het onderwijs.
54:2
Belangrijk voor
Indonesië-veteranen.
VRIJDAG 15 FEBRUARI 1952.
26a JAARGANG No. 12.
SOESTER
OÜRANT
Verschijnt iedere Dinsdag en Vrijdag.
Abonn per kwart, 1.85 - per post 2.00
UITGAVE: DRUKKERIJ SMIT SOESTDIJK BUREAU VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE: VAN WEEDESTRAAT 35 TELEFOON No. 2566 POSTGIRO No. 126156
Het is al weer zo lang geleden, dat we het
ons nog nauwelijks herinneren, maar tij
dens de oorlog kwamen nu en dan berich
ten door uit de vrije wereld, waarin werd
verteld wat men na de oorlog met Duits
land voor had.
Een van die plannen was dat van de Ame
rikaanse Minister Morgenthau die, even
als Clemenceau, van mening was, dat het
aantal Duitsers gereduceerd moest wor
den en wel door Duitsland van Industrie
staat terug te brengen tot landbouw-staat.
Uiteraard was in deze gedachtengang
geen plaats voor een Duits leger.
Als we het wel hebben dateerde dat plan
uit '42 of '43.
In '45 kwam de onvoorwaardelijke over
gave van Duitsland en kort daarna kwa
men de plannen tot ontmanteling en de
dekartellisering van de zware industrie.
In zijn opzet had dit al niets meer te ma
ken met het plan Morgenthau. Maar goed,
er viel wat te zeggen voor de redenering,
dat de hele Europese productie weer zo
gauw mogelijk op peil moest komen en
dus de bemoeienissen met ontmanteling
enz. maar zo miniem mogelijk. Maar een
leger Geen sprake van
Weliswaar nam het onbehagen jegens
Rusland steeds toe, weliswaar werden de
Slavische landen in Midden-Europa stuk
voor stuk, beetje bij beetje geannexeerd,
weliswaar groeide in het Westen de af-
weer-gedachte meer en meer, maar een
Duits leger
Ja, er werd toch over gesproken, zij het
in negatieve zin, doch de Fransman Schu-
man en de Amerikaanse minister Johnson
verzekerden, dat er géén Duits leger zou
komen. Wat natuurlijk alleen maar be
wees, dat er toen al zeer ver en zeer
stevig in die richting werd gedacht.
Nu is het dan zover, dat Bonn zijn voorlo
pige goedkeuring heeft gehecht aan deel-
We kunnen die deelname zien als een op
telsom. Zoveel manschappen uit die en die
landen is zoveel divisies, zóveel manschap
pen uit Duitsland er bij is zóveel divisies
méér.
Maar er is in West-Europa ook nog een 'n
ander sentiment, dat in een Duits leger
niet alleen een symbool ziet van het weer
op de been komende ..Deutschtum". Voor
al in Frankrijk, hetzelfde Frankrijk van 't
Plan Pleven, heeft men wel een zeer bij
zondere hekel aan de Duitse soldateska.
Er is trouwens nog iets, dat aan de Duit
se herbewapening een bittere bijsmaak
geeft. Het Duitse leger is gegroeid met de
industrie-baronnen van het Ruhrgebied.
De overwinning van Duitsland op Frank
rijk in 1870 was niet alleen het werk van
Bismarck's leger maar evenzeer het werk
van Krupp's fabrieken.
Na de nederlaag van 1918 is het dezelfde
zware industrie geweest, die Hitier de mo
gelijkheden verschafte opnieuw een leger
op te bouwen.
Welnu, diezelfde industrie begint al weer
op de wereldmarkt terug te komen. Niet
gehinderd door productie voor de de
fensie brengt b.v. de Duitse chemische in
dustrie al weer twee keer zoveel op de
West-Europese markt als Engeland.
Dit zijn zo de uiterlijke kenmerken van
de Duitse bewapening, op een merkwaar
dige manier begeleid door enige uitlatin
gen van Adenauer over toelating tot het
Atlantische Pact en over de Saarkwestie.
Verder hebben we, zij het in het klein en
zij het in wat afgezwakte vorm, de „sla
maar met de vuist op tafel" van het klas
sieke Duitsland terug. Begrijpelijk, dat er
mensen zijn, die het jammer vinden, dat
dat plan van Morgethau maar niet is door
gegaan.
Kunnen we dan de deelname van Duits
land aan de Europese zaak niet anders
zien dan het land mogelijkheden te ge
ven zijn oude rol opnieuw te gaan spelen
Het zal goed zijn hierbij te bedenken, dat
al deze vrees meteen een blijk is van be
duchtheid voor eigen zwakte.
Het is niemand kwalijk te nemen, dat hij
een partner met een verleden als de Duit
se met andere gevoelens accepteert dan
een ander.
Maar hoe beschamend is 't eigenlijk voor
de West-Europese wil tot onderlinge sa
menwerking, dat men nu al bang is straks
weer de mindere te worden van het Duits
land, dat zich in 1945 onvoorwaardelijk
overgaf.
Zaterdag wordt er luidruchtig
Met de grote klok geluid,
Dan trekt men er langs de straten,
Met een carillon op uit.
Dit geluid zal ons doen denken
Aan dat heerlijke bericht,
Wat de radio verkondde:
Nazi-Duitsland is gezwicht.
Nederland lag zwaar gekluisterd,
Als gevangene, vijf jaar;
Zou er nooit verlossing komen
Vroeg men telkens aan elkaar.
Grote troepenmachten kwamen
Ver over de Oceaan,
öm 't verdrukte volk te redden,
Onze vrijheid brak weer aan.
Voor de vrijheid van de kleinen
Is er menig schot gelost,
't Heeft aan Yankees-Canadezen
Stromen edel bloed gekost.
Kijk eens naar de oorlogsgraven,
Duizendtallen, rij aan rij;
Zijn verwanten in de States
Ook zo dankbaar, blij als wij
Nederland gaat dank betuigen
Aan het groot Amerika,
Uncle Sam stak voor ons welzijn
In de grond de eerste spa.
Nederland biedt aan zijn redders,
Brengers van de vrijheidszon,
Als bewijs van dank en eerbied,
Een écht Hollands carillon.
Zeven jaar is het geleden
En dat is een lange tijd,
Dat ons landje op de vijfde
Van de Meimaand werd bevrijd.
Jammer, dat dit plan niet vroeger
Is gerijpt, dan gaven wij
Bij de carillon-aanbieding
Er een hoge toren bij
E. VAN EEDEN.
Leerlingen
°/o
541
22.5
760
31.7
965
40.2
135
5.6
2401
Leerlingen
68
24.5
89
32
84
30.2
37
13.3
278
leerlingen
195
31.8
285
46.5
133
21.7
613
Soest telt 13 scholen voor lager onderwijs,
waarvan 3 openbare, 5 protestants-chris
telijke, 4 rooms-katholieke scholen en één
op humanistische grondslag. Hiervan staan
in Soesterberg 1 openbare, 1 protestants-
christelijke en 1 rooms-katholieke school.
Voorts is er 1 openbare, 1 Christelijke, 1
RJv on 1. Hljrnaauvt«c^l->ö T.IT /"I c/--knrLrd nn
1 Chr, en 1 R.K. School voor voortgezet
lager onderwijs.
Het kleuter-onderwijs wordt verzorgd
door 5 Christelijke, 3 R.K. en 3 neutrale
scholen.
De verhoudingen van het aantal leerlin
gen op de verschillende scholen was op 1
Maart 1951:
LAGER ONDERWIJS.
Openbaar
Protestants-Chr.
R.K.
Humanistisch
Totaal
U.L.O. en V.G.L.O.
Openbaar
Protestants-Chr.
R.K.
Humanistisch
Totaal
KLEUTERSCHOLEN
Protestants-Chr.
R.K.
Neutraal
Totaal
Derhalve gingen op 1 Maart 1951 in onze
gemeente rond 3300 kinderen op school.
Kinderen, die Middelbare scholen of Am
bachtsscholen in andere gemeenten be
zochten, zijn in dit aantal dus niet begre
pen.
Verwacht wordt, dat 't aantal leerlingen
der lagere scholen aanmerkelijk zal stij
gen. Deze verwachting is gegrond op de
hoge geboortecijfers van de jaren 1946-
1949 van rond 2500, welk aantal tot 1956
nog zal stijgen tot rond 3400. Daarna
wordt weer een daling van het leerlingen
aantal verwacht.
De aanwezige scholen kunnen deze stij
ging niet verwerken en gaan reeds nu ge
bukt onder een te grote leerlingen-bezet
ting.
Grote gevaren brengt dit voor het onder
wijs mee en wij zijn thans reeds aan toe
standen toe, welke onhoudbaar genoemd
moeten worden.
Dr. Vlak verwacht, dat na 1960 weer een
vrijere vestiging in de gemeente mogelijk
zal zijn en dat daarna het leerlingental op
de Soester scholen weer zal toenemen tot
c.a. 3500 in 1970.
De nieuwe Groen van Prinstererschool op
't Hart en de nieuwe R.K. School, welke
dit jaar op Soest-Zuid zal worden ge
bouwd, gaf en geeft enige verlichting van
de bestaande problemen, doch er zal
aanmerkelijk meer ruimte voor het on
derwijs moeten komen.
Middelbaar onderwijs ontbreekt in onze
gemeente, hetgeen een betreurenswaardig
feit is in een plaats van bijna 24000 zie
len.
Eén van de belangrijkste oorzaken is wel,
dat Soest geen centrum-functie heeft, doch
de aantrekkingskracht ondergaat van de
omliggende gemeenten als Baarn, Hilver
sum, Amersfoort en Utrecht.
In 1951 waren de Soester leerlingen die
Middelbare scholen bezoeken over de na
volgende inrichtingen verdeeld:
Rijks H.B.S., Amersfoort, 40 leerlingen;
Gymnasium, Amersfoort, 10 leerlingen;
Lyceum, Baarn, 110 leerlingen; R.K. Ly
ceum, Hilversum, 20 leerlingen; Chr. Gym
nasium, Hilversum, 5 leerlingen; Christ.
H.B.S., Utrecht, 2 leerlingen; R.K. Lyceum,
Utrecht, 5 leerlingen; M.T.S. Amsterdam,
5 leerlingen; M.T.S.Rotterdam 1 leerling
en M.T.S. Utrecht, 1 leerling.
De avondtekenschool alhier werd bezocht
door 96 leerlingen, terwijl nog een aantal
jongens uit onze gemeente de Ambachts
school te Amersfoort bezoeken.
De oprichting van een Ambachtsschool in
onze gemeente is geen luxe en hiervan is
het gemeentebestuur overtuigd. Wij me
nen dan ook te weten, dat, zodra hiervoor
geld kan worden verkregen, deze school
zal worden gesticht. Hiervoor zal de Nij
verheidsschool aan de Molenstraat wor
den verbouwd en ingericht.
De opleiding tot geschoolde arbeidskracht
zal een belangrijk deel der Soester jeugd
ten goede komen. Landelijk gezien zal de
ze school tevens medewerken aan de op
heffing van het bestaande tekort aan ge
schoold personeel.
Deze toekomstige geschoolde jongeman
nen zullen tevens de industrialisatie be
vorderen.
Het aantal kinderen boven de 14 jaar, dat
dagonderwijs geniet, is, door het ontbre
ken van scholen ter plaatse, gering in ver
houding tot andere gemeenten.
Onderstaande tabel geeft hiervan een
duidelijk beeld. Achter de namen van de
gemeenten is het percentage vermeld van
de bevolking van 14 tot en met 20 jaar, dat
dagonderwijs geniet.
Zeist
Zuilen
Utrecht
Rhenen
gar
r stoort
Maartensdijk
Driebergen
Doorn
Soest
De Bilt
Het Rijk
Provincie
M
63.7
42.1
60.8
27.2
85.7
77.3
42.2
40.3
66.2
34.4
45.8
V
38.6
29.5
32.8
20.9
49.3
38.3
26.9
25.9
41.3
23.2
28.6
Dr. Vlak acht een poging om te komen
tot oprichting van een neutraal Lyceum
in onze gemeente geheel verantwoord,
daar het zielental binnen enige jaren tot
30.000 zal zijn gestegen. Een bezetting van
210 leerlingen zou, na volgroeiing der
school, te verwachten zijn.
Bij vergelijking van de percentages leer
lingen op middelbare scholen in geheel
Nederland op 31 December 1947 verkrijgt
Soest een aantal van 123 jongens en 60
meisjes, totaal 183 leerlingen, welk aantal
vrij nauwkeurig overeen komt met de
werkelijkheid.
De aanwezigheid van een school ter plaat
se zou echter het aantal leerlingen aan
zienlijk doen toenemen.
DOOR HUWELIJK NIET
NAAR DE GEVANGENIS.
Opnieuw diende voor de Utrechtse Poli
tierechter de zaak tegen Mej. M. S., die
zich had schuldig gemaakt aan diefstal
len van kledingstukken ten nadele van de
families waar zij in dienstbetrekking is
geweest.
De zaak werd destijds aangehouden voor
het doen uitbrengen van een rapport over
de verdachte. Hoewel dit rapport niet on
verdeeld gunstig luidde, wilden zowel de
Officier van Justitie als de Politierechter
dit maal genade voor recht laten gelden,
daar de verdachte over enkele dagen in
het huwelijk treedt. De verwachting uit
sprekend, dat zij niet meer in herhaling
van haar misdrijf zal vervallen, veroor
deelde de politierechter verdachte tot een
voorwaardelijke gevangenisstraf van 3
maanden met een proeftijd van drie jaar,
alsmede onder toezichtstelling van het
Leger des Heils.
RODE KRUIS-AVOND.
Woensdagavond belegde het Rode Kruis,
afdeling Soest-Soesterberg, een bijeen
komst in Hotel „Eemland
Het was de heer J. E. C. Ezerman, be
stuurslid, die, in plaats van onze uitstedi-
ge Burgemeester, de volle zaal een wel
kom toeriep en daarin de aanleidende oor
zaak van deze avond besprak.
Er was een oude schuld af te doen, zeide
spr., aan de directe medewerkers van de
inzameling-campagne 1951, aan wie wij n
feestelijke bijeenkomst hadden toegezegd.
Spr. dankte hen voor het moeizame werk,
hetwelk zij hadden verzet. Een dankwoord
bracht spr. hierna aan hen, die, in hun
openbare functies, het Rode Kruis zo goed
genegen waren geweest de geestelijk
heid, de hoofden van scholen, besturen van
verenigingen enz. en deelde daarna mede,
dat op deze avond ook aanwezig was dr.
J. Hocke Hogeboom, de vroegere Culem-
borgse arts en bezitter van het Kruis van
Verdienste. Voor de bejaarde dr. Hocke
volgde een warm applaus alsook voor Zus
ter Bruggink, aan wie dank werd gebracht
voor het vele werk, dat zij verricht ten
behoeve van de Rode Kruis-colonne, een
dankbaarheid, welke in de aanbieding van
een boekwerk zichtbaar tot uiting kwam.
Vóór de twee films werden vertoond, werd
aandacht gevraagd voor de onlangs ge
componeerde Rode Kruis-mars, van Jur-
rien Andriessen, welke mars door een
gramofoonplaat ten gehore werd gebracht.
De Mariniers-kapel, onder leiding van
Gijsbrecht Nieuwland, voerde deze Mars
uit, waarin de moderne muzikale opvat
tingen van de componist zeer acceptabel
leken. Volgens de heer Ezerman zal deze
mars waarschijnlijk worden geaccepteerd
door het Internationale Rode Kruis.
Hierna volgde de vertoning van de film,
welke een suggestief beeld gaf van de
bloedtransfusie-dienst van het Rode Kruis.
De grote belangrijkheid van dit werk
kwam in beeld en woord goed tot uiting,
hetgeen ook het geval was met de twee
de film, welke de hoornvlies-transplan
tatie in beeld bracht.
Documantaire opnamen uit blinden-insti-
tuten volgden na het schilderij van Breug-
hel, die eens het smartelijk lijden van de
blinden schilderde.
Een klein deel der blinden kunnen thans
de hoop koesteren weer eens volledig te
kunnen zien doordat hun ogen een ander
hoornvlies krijgen. Het Rode Kruis is n.1.
een instantie, die hoornvliezen van pas
gestorvenen gebruikt om blinden ogen
weer te laten delen in het alles wat ons al
len omringt.
Indien men zijn ogen hiervoor wenst af
te staan, dan is het voorwaarde, dat men
in een ziekenhuis overlijdt en voordien
aan familie en bloedverwanten mededeelt,
dat men zijn ogen voor dit doel wenst af
Na deze films kwam de heer Ezerman
weer naar voren. Ieder woord van propa
ganda voor het Rode Kruis is feitelijk on
nodig, zeide spr., doch hij wilde toch voor
al wijzen op het feit, dat het Rode Kruis
geen militaire instantie is, zoals velen ge
loven. Het Rode Kruis treedt, in tegen
stelling met de E.H.B.O., en masse op.
Daarbij is een zekere discipline en een
duidelijk optreden naar buiten vereist,
waarvoor een uniform uitstekende dien
sten bewijst.
Zij steunt gebrekkigen en kreupelen, zij
heeft een moedermelk-centrale, verzorgt
een arbeids-therapie voor zieken, is pa
raat om op te treden bij grote rampen e.d.
Spr. vroeg de aanwezigen de jeugd van
Soest met het Rode Kruis te doen mede
leven. Het lidmaatschap van één gulden
per jaar betekent tenslotte het offeren
van 1 pakje sigaretten per jaar.
Na de pauze werd door de leden van de
personeels-vereniging „Zonnegloren" het
Engelse blijspel „De familie van mijn
vrouw" opgevoerd, een alleraardigst to
neelstuk, hetwelk goed werd vertolkt.
De coulissen waren uitstekend verzorgd
door eigen krachten en het geheel onder
vond een warme waardering van de volle
zaal. Mej. Wagtendonk toonde, als schoon-
ma, in dit spel vermeldenswaardige kwa
liteiten en werd in haar spel zeer goed
gesteund door de overige medespelenden.
De heer Ezerman dankte „Zonnegloren"
voor deze opvoering en deelde mede, dat
het Rode Kruis 100.zou bijdragen in
de actie „Stop het lek".
BR1GHT V1CTORY.
Deze film behandelt op volkomen aan
vaardbare wijze een verschrikkelijk pro
bleem, waarmee de wereld van vandaag
worstelt dat der oorlogswonden.
Het is de geschiedenis van een Ameri
kaans soldaat, die in Noord-Afrika blind
geschoten wordt door Duitse scherpschut
ters en, terug in een hospitaal in Amerika,
vertrouwd moet zien te raken met de we
tenschap, dat hij naar alle waarschijnlijk
heid de rest van zijn leven blind zal blij
ven. De geestelijke depressie-periode,
welke de getroffene doormaakt, is bui
tengewoon fijnzinnig uitgebeeld, dank zij
waarlijk formidabel acteurtalent van Art-
hur Kennedy, een tot dusver tamelijk on
bekende acteur, die hier bewijst een plaats
tussen de allergrootsten waardig te zijn.
Nergens chargeert hij, nergens toont hij
zucht naar oppervlakkige, goedkope suc-
cesjes, maar met ingehouden, sober spel
maakt hij een onvergetelijke indruk op
een ieder, die deze film ziet.
Verder verdienen zijn tegenspeelster, de
sympathieke Peggy Dow, regisseur Mark
Robson en de camera-man, een extra
woord van lof voor hun verdienstelijk
werk, waardoor het eindresultaat een film
met diepgang en evenwicht is geworden,
die echter bovenal uitblinkt door haar no
bele inslag.
Enige tijd geleden schreef ik al eens over
het ondervolgende onderwerp en ik had er
toen eerlijk een beetje op gerekend com
mentaar en terechtwijzing vanuit onze le
zerskring te krijgen. Buiten een erg pret
tig briefje van iemand, die het goed met
mij meent, bleef het stil om mij heen en
ik zit nog altijd met het onbeantwoorde
vraagstuk.
Ik heb namelijk een poos geleden eens ge
vraagd of we eigenlijk niet een beetje
blij moeten zijn met de geweldige bewa-
peningsdrang. Ik bedoelde dit niet in po
litiek opzicht doch nuchter economisch.
We zijn nogal gauw geneigd (en de over
heid niet het minst), om bij de vele din
gen, die momenteel niet te verwezenlijken
zijn wegens geldgebrek, te zeggen, dat de
defensie te veel slikt.
Ik zal de laatste zijn om dit tegen te spre
ken, maar wat zou er nu feitelijk gebeu
ren, wanneer de politieke toestand eens zó
ideaal werd, dat we de hele defensie-be
doening aan de kant konden zetten
Mensen, het zou vreselijk zijn. Slaat U Uw
eigen krant er maar eens op na. Philips
moet z'n werkuren inkrimpen omdat de
defensie-orders uitblijven. De Ford-fa
brieken liggen overhoop over Legerorders
en dreigen de productie naar Antwerpen
te verleggen. In Brabant hebben de arbei
ders der schoenfabrieken een paar dagen
per week vacantie, omdat de legerorders,
waarop gerekend werd, niet afkomen.
In Bunschoten staat een huizen- en hal-
lenfabriek, die, wanneer de directie er
niet in slaagt van het West-Europese leger
orders te krijgen, de zaak wel kan sluiten.
(Hier zijn nog wel andere oorzaken aan
te wijzen, maar een feit is, dat deze fa
briek geen reden van bestaan heeft zon
der legerorders.)
Nederland zit vol met bedrijven, die
doodsangsten uitstaan, dat defensie-orders
niet op tijd binnen komen of geheel zullen
uitblijven, want niemand weet waar dan
de oplossing moet worden gezocht.
Met de regelmaat van een Vj'twerk^er^
tie moeten verhogen. Maar van wat En
voor wie Want het buitenland zit met
het jagen naar dollars en ponden óók
niet stil.
Verwacht U van mij nu geen oplossing,
want die weet ik niet. Ik zou hoogstens
kunnen proberen de oorzaken aan te wij
zen, maar daar is het in dit hoekje niet
om begonnen.
Wie van de lezers helpt me eens met de
problemen, die me kwellen
H. OEKMAN.
Er is een legerorder verschenen,
welke van groot belang is voor In
donesië-veteranen, die langer dan
30 maanden in de tropen hebben ge
diend. Tot nog toe kreeg men name
lijk een demobilsatiepremie van
tien gulden voor elke maand, die
men in de tropen had doorgebracht
tot een maximum van 300 gulden.
Deze maximumgrens is thans opge
heven, zodat men ook de maanden
boven de 30 uitbetaald krijgt. Ie
mand, die dus drie jaar in Indonesië
verbleef als militair, heeft nog zes
tig gulden te goed. Aanvragen voor
uitbetaling van dit restant kan men
richten tot de afdeling Nabetaling
van het Demobilisatiecentrum te
Amersfoort.
GESTOLEN PLOEG
WERD TERUGGEVONDEN.
Op verzoek van de pohtie te Amersfoort
stelde onze politie een onderzoek in bij
opkopers wan metalen in onze gemeeente.
In Amersfoort was n.1. een ijzeren ploeg
gestolen en het vermoeden bestond, dat
deze hier ten gelde was gemaakt. Inder
daad werd de ploeg hier aangetroffen bij
een handelaar in oud ijzer. Deze ging ech
ter vrij uit, daar deze ploeg opgekocht
was gelijk met een hoeveelheid andere
ijzerwaren.
DIE HONDEN TOCH.
Een op de Heuvelweg thuisbehorende
hond joeg achter de kippen van het Pa
leis Soestdijk aan. De eigenaar van de
viervoeter kreeg daarvoor een berisping.
De politie te Zeist trof 'n zwervende hond
aan, die een hondenpenning droeg, waar
op de naam Soest voorkwam. Het bleek
een hond te zijn, waarvan de eigenaar in
Soesterberg woonde.
POGING TOT STEUNFRAUDE.
De 31-jarige V. alhier werd door de po
litie aangehouden wegens valsheid in ge
schrifte en oplichting, in casu poging tot
steunfraude.
