De Soester Industrie*
IN DE HOEK.
Aardewerkfabriek „De Vlieguut".
Nij verheidsschool
sloot de cursus*
DINSDAG 18 MAART 1952.
28 JAARGANG No. 22.
SOESTER
OURANT
Verschijnt iedere Dinsdag en Vrijdag.
Abonn. per kwart, 1.85 - per post 2.00
UITGAVE DRUKKERIJ SMIT SOESTDIJK BUREAU: VAN WEEDESTRAAT 35 TELEFOON 2566 (KENGETAL K 2955) POSTGIRO 126151
Het maken van aardewerk, d.w.z. de ver
vaardiging van gebruiks- of siervoorwer
pen uit klei, leem, pijpaarde enz., door
middel van hoge verhitting, is al zeer
oud. Duizenden jaren voor Chr. reeds ont
dekte de primitieve mens de methode om
uit klei e.d. gebruiksvoorwerpen te ma
ken en hij schiep daarmede de eerste
vormen van een - zij het - primitieve
cultuur, doch legde daarmede de grond
slag voor de aardewerk- en porselein
industrie, welke bij verschillende volken
uitgroeide tot een zeer verfijnde techniek
en zeer kunstzinnige vormen.
Kunstzin en fijne smaak zijn de elemen
ten, welke de aardewerkfabricage beheer
sten en vooruitbrachten.
Ook in onze gemeente bestaat een belang
rijk bedrijf op dit gebied n.1. „De Vlieg
uut", gelegen aan de Middelwijkstraat,
welk bedrijf wij bezochten in het kader
van onze reportage der Soester industrie.
In 300 verschillende modellen gaan vanuit
dit bedrijf de asbakjes, fruit-, koek- en
bonbonschalen, vazen, bonbonnières, ajour-
schalen e.d. naar de Nederlandse winkels,
alsmede naar Amerika, Nieuw Zeeland,
Zuid Afrika, België, Canada en Indonesië,
doch voordat deze breekbare artikelen op
weg gaan naar de verbruiker, heeft een
zorgzame fabricage plaats gehad.
Zoals reeds gezegd is klei de belangrijke
grondstof voor de vervaardiging van aar
dewerk en ook voor de semi-luxe artike
len, welke „De Vlieguut" vervaardigt.
De grondstof is niet kostbaar, zei de direc
teur van dit bedrijf, de heer J. D. Bou-
wens en hij wees er op, dat zijn bedrijf
loon-intensief is, d.w.z., dat de kostprijs
voor het grootste gedeelte door de lonen
wordt gevormd.
De te verwerken klei is de witte West-
walder klef,-die aan de groeve reeds wordt
geselecteerd en in de afdeling kleiberei-
ding van dit bedrijf enige behandelingen
ondergaat.
Na vermengd te zijn met krijt en kwarts
gaat de klei eerst in de kogelmolen, een
molen, waarin porceleinen kogels de klei,
met water vermalen.
Elke hoeveelheid klei ondergaat 8 uur lang
dit maalproces en als dan een vloeibare
kleimassa in de vergaarbak stroomt, zijn
alle ongerechtigheden, zoals steentjes e.d.,
uit de klei verdwenen, want een zeef heeft
alleen de kleivloeistof doorgelaten.
Wanneer de klei in de vergaarbak is be
zonken, wordt deze in de filterpers droog
geperst. Onder een druk van 60 ton wordt
de klei tot platen geperst, waaruit het
water grotendeels is verdwenen.
Nog is de klei dan niet geschikt om te
worden verwerkt.
De volgende behandeling geschiedt door
de strengenpers, welke te vergelijken is
met een gehaktmolen. De hieruit komende
kleiworsten gaan dan naar de vormerij
en de machinale draaierij.
Mens en machine zijn hier bezig om van
de klei voorwerpen te maken en we za
gen speciaal opgeleide Soester krachten
met machines bezig gevoelige en kunstige
werkstukken te maken.
Het is niet zo, dat b.v. een bonbonschaal
tje geheel uit de hand gemaakt wordt. In
dit bedrijf is een bonbonschaaltje, zoals
vele andere artikelen, een serie-product,
waarvan de exemplaren in vorm en af
metingen geheel gelijk moeten zijn.
Om dit te bereiken werkt men met vorm
en gietmodellen, welke vangips zijn ge
maakt.
Stukjes klei, welke eerst zijn voorge-
draaid, krijgen in deze vormen het goede
model. Dat deze vermen van gips zijn, is
een noodzakelijke eis, omdat de gipsen
wand van de vorm het vocht moet absor
beren, waardoor het kleimodel al een wei
nig gehard uit de vorm komt.
Door de afwerk-afdeling worden deze
kleivormen af- en bijgewerkt, waarna
voor de eerste maal de ovens er aan te
pas komen. In de z.g. biscuitoven worden
de kleivormen voor de eerste maal gebak
ken, d.w.z. verhit in een temperatuur van
niet minder dan 1000 graden Celsius. Na
een baktijd van 6 uur gaan de ovens weer
open en hebben de producten een kalk
witte kleur.
De producten gaan van deze oven naar 'n
afdeling, waar 8 schilders en schilderes
sen met vaardige hand het penseel hante
ren. Motieven van verschillende aard wor
den hier op schalen en andere voorwer
pen aangebracht, alsmede spreuken in 3
talen op de duizenden asbakjes (de z.g.
spreuken-asbakjes).
De kleurstoffen, welke hier gebruikt wor
den, zijn vermengd met metaaloxyden.
De beschildering is in dit stadium mat en
glansloos en bij een volgende behande
ling verdwijnt de beschildering zelfs ge
heel. Dit gebeurt n.1. bij de bespuiting
met glazuur. De voorwerpen worden dan
van alle kanten voorzien van 'n dun laag
je glazuur en daarna komt de laatste
phase. Voor de tweede maal gaan de pro
ducten nu in de oven, de z.g. glad-oven.
Zorgvuldig opgestapeld, met behulp van
vuurvast materiaal, ondergaan de arti
kelen, gedurende 6 uur, een hitte van bij
na 1100 graden. Het eindproduct is dan
gereed.
De metaalachtige verfstof en de glazuur-
laag zijn één geworden met de kleivorm
en een sierlijk en modern stuk ceramiek,
dat in binnen- en buitenland een goede
naam heeft, is gereed gekomen.
Pullen en vazen worden gegoten, d.w.z.
melkdunne klei wordt in de gietvormen
gegoten. Spoedig zakt de vloeistof, daar
de gipswand het vocht aantrekt en ook de
klei. Men laat de vorm dan leeglopen en
een vaas of pul is in de vorm achterge
bleven, waarna deze de hiervoren genoem
de bewerking ondergaat.
Meer dan 300 verschilende modellen ver
vaardigt dit bedrijf err de export,, welke
vorig jaar 30 van de productie betrof,
zal dit jaar 50 procent bedragen.
Veel steun mocht de directie van dit 25
man tellende bedrijf ondervinden van ons
gemeentebestuur en het Departement van
Economische Zaken, waardoor een gezon
de uitbouw van het bedrijf werd verkre
gen van een bedrijf, dat de naam Soest
door een groot deel van de wereld voert,
omdat op elk stuk werk het woord „Soest"
is vermeld.
Een hoekje in het schoenmagazijn van de
Fa. Van Isselt-Kooman aan de Toren
straat, welke zaak Vrijdagmiddag onder
grote belangstelling werd geopend.
Vrijdagavond sloot de Nijverheidsschool
alhier de cursus 1951-'52 met de gebrui
kelijke bijeenkomst van leerlingen, lera
ren, directeur en bestuursleden, alsmede
andere belangstellenden, waarbij behalve
de ouders, ook aanwezig waren de Bur
gemeester, wethouder Van Zadelhoff, de
heer W. Schlosser, controleur van de
avondschool-inspectie uit Amersfoort, be
stuursleden van de Soester Bestuurders
Bond en de heer Jansen, directeur van de
P.T.T. alhier.
Dr. J. Rupert sprak 'n welkomstwoord en
uitte zijn vreugde over de grote belang
stelling op deze avond. De resultaten op
deze cursus waren bevredigend, doch het
aantal leerlingen was minder dan andere
jaren. Dank zij de ontruiming van het
gebouw door de Van der Huchtschool kon
over meer ruimte worden beschikt.
De directeur van de school, de heer J. H.
van Noesel, sprak hierna. De verhoging
van de leerplichtige leeftijd tot 15 jaar, al
dus spr., verhinderde dit jaar een norma
le vorming van de le klas, zodat deze klas
dit jaar met een ongewoon klein aantal
leerlingen moest aanvangen.
De 5-jarige cursus is, op aanwijzing van
de Minister, gesplitst in een 3-jarige cur
sus (diploma A) en een tweede cursus van
2 jaar (diploma B).
Dit jaar worden voor het eerst de A-di
ploma's uitgereikt aan hen, die drie jaar
de cursus hebben gevolgd. De hoogste
klassen hebben een grote bezetting ge
kregen, doordat het diploma B aansluiting
geeft aan de Ambachtsschool en verschil
lende leerlingen een leerovereenkomst ge
sloten hebben, waarbij het bezoeken van
een Avond-Nijverheidsschool verplicht
is gesteld.
Het aantal leerlingen bedroeg 94 bij de
aanvang van de cursus, waarvan een
tiental tijdens de cursus de school verlie
ten.
Zij waren als volgt over de klassen ver
deeld: le klas 11, 2e klas 13, 3e klas 11, 4e
klas 31 en 5e klas 19, terwijl 1 leerling
voor het 6e jaar de cursus heeft gevolgd.
Naar de beroepen werd de volgende inde
ling gemaakt: bouwvakken 39, metaalnij
verheid 42 en schildersvakken 13 leerlin
gen.
Foto „Astra" - Soest.
De heer Van Noesel zeide, dat het aantal
geslaagden zeer bevredigend was, doch
dat er teveel leerlingen waren, die maar
juist met de hakken over de sloot waren
gekomen. Er zijn leerlingen, die nimmer
absent zijn en nimmer te laat komen, al
dus spr., doch ik mis bij 60 a 70 "Io der
leerlingen de mentaliteit van „tegen het
werk aanvliegen".
Sprekende tot de leerlingen zegt hij, dat
het programma niet zwaarder is gewor
den en de gemeenschap grote offers
brengt om jullie van alles te laten leren,
doch de geestdrift en rivaliteit ontbreekt,
waarover ook de patroons klagen.
Een feestavond van een voetbalvereniging
was n.1. voor 17 leerlingen reden om des
avonds de school niet te bezoeken. Dit is
niet te tolereren, evenmin als het gemis
van tekengereedschap bij het grootste
deel der leerlingen.
Woorden van lof uitte spr. voor Frans
Sonders, die voor de tweede maal met lof
werd bevorderd, alsmede voor Hans van
Dorestein en Jac. van Nimwegen, die het
diploma B met lof behaalden. Verder was
er nog de leerling Hub. v. Nimwegen,
die de 5-jarige cursus in 4 jaar afwerkte
en J. Jansen, die na zijn militaire dienst
in Ned. Indië de school ging bezoeken en
het eind-diploma behaalde.
Het diploma A kregen: Otto Keyzer, Alb.
van der Neut, Joh. Rademaker, Gerard
Roest, Chr. Vonk en Rich. Westerveld.
Het diploma B kregen: Jac. van Nimwe
gen, Hans van Dorrestein, Joh. H. van
Breukelen, A. Braam, J. Derickx, Corn. v.
Dalen, Dirk van Essen, Ant. v. Vulpen.
Joh. van der Grint, Jan Jansen, Joh. O.
de Jong, Gijsb. P. de Jong, Hendr. Maas-
sen, Hub. van Nimwegen, Hendrik Ruyer,
Joan Reulen, C. G. Sloothaak, Jan Ver
zaal, Corn. Wolfsen, Mart. de Zoete en
Harmy de Beer. J. de Rijk verwierf de
aantekening voor perspectief-tekenen op
zijn diploma.
Van de 8 leerlingen der le klas werden er
4 niet bevorderd" en 1 leerling ging voor
waardelijk over. Van de 11 leerlingen der
tweede klas werden er 2 voorwaardelijk
en 1 niet bevorderd. In de derde klas gin
gen 4 van de 10 leerlingen niet over. De
vierde klas telde 4 zittenblijvers, terwijl
er 27 bevorderd werden. In de 5e klas be
haalde 22 van de 24 leerlingen het eind
diploma.
Dr. Rupert dankte de directeur en leraren
en uitte de beste wensen voor de groei
der school. Spr. zeide verder, dat vele be
sprekingen waren gevoerd in Den Haag,
Het belastingrecht moet nu eenmaal,
evenals ieder ander echt, haar loop heb
ben. Dat was de berustende uitspraak van
een toeschouwer bij de vorige week in
Amsterdam gehouden executoriale ver
koop van de eigendommen van een leder-
warenfabrikant.
Zoals U misschien weet was deze fabri
kant 6000.aan achterstallige omzet
belasting verschuldigd.
Dat is natuurlijk niet in orde. Omzetbe
lasting drukt op een behaalde omzet
(zelfs al werkt U met verlies) en iedere
fabrikant, winkelier of wat ook heeft
met deze belasting bijtijds rekening te
houden. Afgelopen, uit.
Maar is het wel zo erg „afgelopen-uit" in
de praktijk
Aan de achterstand te zien zal de bewuste
fabrikant zijn omzetbelasting wel per jaar
moeten betalen. In de loop van het boek
jaar gii.g misschien het een of ander niet
naar verwachting, mogelijk ook had hij
het een of ander te financieren en ge
bruikte de gelden, die eigenlijk voor de
omzetbelasting gereserveerd hadden moe
ten blijven.
Volkomen foutDat weet ik wel, maar
even volkomen begrijpelijk.
Het ene gat stoppen met het ander wordt
vaak zo makkelijk als ondeugdelijk ver
worpen door mensen, die nooit in de
knoei zitten, maar gelooft U maar gerust,
dat het in het zakenleven meer voorkomt
dan U denkt. Vooral in tijden van econo
mische neergang, zoals wij nu beleven en
ik zou niet graag stenen werpen naar
deze mensen, daar hun hancA ingen
meestal voortkomen uit een pogen hun
zaak drijvende en het personeel aan het
werk te houden.
Deze lederfabrikant speculeerde op de
mogelijkheid met de Belastingen een rege
ling te kunnen treffen. Dat had hij na
tuurlijk niet mogen doen, inderdaad, maar
ik zou precies hetzelfde hebben gedaan.
Van zijn goede wil getuigt in ieder geval,
dat hij, ook al kwam hij met de belas
tingdienst niet tot een regeling, iedere
week 100.op zijn schuld afbetaalde.
Ook als hij heeft gegokt op het feit, dat
ze hem, met een bedrijf waarin 32 men
sen werk vonden, niet zouden executeren,
had hij als zakenman beter kunnen weten.
Het boeltje van de man bracht de belas
ting bij executie 275.op.... De man
zit nu met vrouw en zeven kinderen op 'n
kale vloer en 32 werknemers zijn brode
loos en komen ten laste van het Rijk.
Wanneer dit een voorbeeld moet zijn van:
„het recht moet zijn loop hebben", dan
wil ik op gezag daar wel vrede mee heb
ben, maar ik moet er .dan toch meteen
bijzeggen, dat ik daar met Tn'n Soester
petje niet bij kan.
H. OEKMAN.
alsmede met de architect, met ir Van
Embden en de Inspectie over de verbouw
van de school tot ambachtsschool. Indien
de bouwkosten op de kapitaalmarkt ver
krijgbaar zijn, kan de Ambachtsschool een
feit worden.
Na uitreiking der diploma's sprak de heer
W. Schlosser.
Deze zeide dagelijks in aanraking te ko
men met jongeren, die in de industrie
worden opgeleid. Het grote probleem is,
dat de mentaliteit van veel jongeren niet
deugt. Voor vakparaatheid, de resultante
van theorie en practijk, behalen de mees
ten ter nauwernood een 6. Deze mentali
teit komt voort uit het gevoel, dat de
Maatschappij voor alles zorgt. Er wordt
te veel over rechten gesproken, doch te
genover 1 recht staan minstens 4 verplich
tingen. Spr. spoorde de leerlingen aan
zich geheel in te zetten en ook te leren in
de 7 maanden vacantie welke nu volgen.
Spr. vroeg meer sportiviteit en elan van
de leerlingen tijdens hun opleiding, om
dat men met dit A- en B-diploma niets
bereikt zonder persoonlijke inspanning
en ambitie.
De vele aanwezigen bezichtigden hierna
de werkstukken der leerlingen.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Omtrent de navolgende gevonden voor
werpen zijn inlichtingen te bekomen aan
het politiebureau, op Woensdag en Zater
dag van 14 tot 16 uur.
Grijze handschoen, wandelstok, 2 munt
biljetten van ƒ-!.spatlap van rijwiel,
kinderkousje, blauw-grijze kater, huis
sleutel, kinderwantje, paar bruine lage
schoenen, capuchon, dameshandtasje met
inhoud, hondendresseerband, kinderloco-
motiefje, foxterrier, fietssleuteltje, grij
ze wollen want, koperen sleutel, blauwe
kinderportemonnaie.
