De Torenstraat van weleer.
Zakencentrum
Rond d' oude Toren.
Als we nu de moderne Torenstraat be
zien, dan is het moeilijk te geloven, dat
deze straat al een slordige 600 jaar oud
is.
Om onze kennis betreffende de historie
van de oude dorpskern van Soest, de om
geving van de Oude Kerk, nog wat
te verrijken, hebben wij dezer dagen eens
gepraat met de heer Jac. van Isselt, die
82 jaar geleden geboren werd op de plaats
in de Torenstraat, waar hij thans nog
woont en de heer C. van Brummelen,
thans 76 jaar, die eveneens zijn gehele le
ven heeft gewoond en gewerkt in het
huis achter de toren, waarin hij werd ge
boren-
Deze oude Kerkebuurt-bewoners putten
uit eigen herinnering en overlevering en
mede aan hen danken wij het, dat wij
meer in bijzonderheden kunnen treden.
De Torenstraat werd door de oude Soes-
tenaren Dodenweg genoemd, waarschijn
lijk omdat door deze straat de doden
naar hun laatste rustplaats, het kerk
hof naast de Oude Kerk, werden gebracht.
De Torenstraat was toen niet veel meer
dan een diepe, holle zandweg.
Naast de kerk stond de kosterswoning.
Deze woning en het pand van de familie
Van Isselt en dat, waarin nu het sigaren
magazijn van de heer Veraart is geves
tigd, waren de enige huizen in de straat.
Aan de rechterzijde, komende van Soest-
dijk, lag de Eng, welke nog niet door
de spoorlijn werd doorsneden, en daar
waar nu de woning van de heer v. d.
Dijssel staat, begon een pad, dat de Eng
doorkruiste.
Ook hotel „De Gouden Ploeg" stond er
reeds, maar verder stonden er in de Mid
delwijkstraat en Steenhoffstraat tot het
St. Josephgesticht en de R.K. kerk, met
uitzondering van een enkele boerderij,
geen huizen meer.
Waar de direct hoog opgaande Eng aan
de Torenstraat is gebleven? Afgegraven,
want grondafgraverij schijnt eeuwen lang
een bestaansmiddel geweest te zijn.
In de loop der jaren heeft het gemeen
tebestuur de straat enige malen ver
hoogd en daardoor de fundering gelegd
voor de straat van thans.
Stonden er in de Torenstraat in 1910
slechts de 3 genoemde panden, na de oor
log van 1914-1918 werd het anders. Toen
werd er gebouwd en kwamen er landhuis
jes en andere panden, waarvan er ver
schillende weer hebben plaats gemaakt
voor winkels of werden omgebouwd tot
winkelpanden.
Hoewel er te voren reeds veel aan de
Torenstraat was gedokterd, werd de weg
in de laatste dertig jaar drie maal ver
beterd. De eerste twee maal in 1922 en
1924 en ook toen ging de grondafstand
niet steeds van een leien dakje.
Voor de grote verbetering en verbreding,
welke thans heeft plaats gehad, werden
door Rijks-Waterstaat de eerste werk
zaamheden reeds in 1942 verricht, nadat
de Torenstraat, welke steeds een gemeen
teweg was geweest, aan het Rijk was
overgegaan.
Dat de molens van het Rijk maar zeer-
traag malen blijkt ook thans weer, nu,
eerst na 11 jaar, de plannen werkelijk
heid zijn geworden.
De Torenstraat moge oud zijn, er is een
plekje, dat ongetwijfeld nog ouder is en
waar de historie van meer dan 9 eeuwen
tot de bezoeker spreekt.
Het is de Kerkstraat met omgeving, dat
de geboortegrond van ons Soest is. Hier,
achter de Oude Kerk, was eens het mid
delpunt van Soest en de tastbare bewij
zen hiervoor zijn nog aanwezig.
Daar waar de dorpspomp staat zij
ligt thans aan de ketting was het eer
ste en enige dorpsplein, dat Soest heeft
gehad. Honderden jaren terug was dit de
kern van Soest en we willen met U enige
eeuwen terug gaan, om het Soest van toen
te bezien.
Doordat het snelverkeer nu geheel over
de Torenstraat wordt geleid, is de Kerk
straat een stille straat geworden, maar dat
is eens anders geweest. Het was eens
een gedeelte van de verkeersweg Amster
damAmersfoort.
Het armzalige verkeer van toen, verge
leken met dat van nu, bracht genoeg le
ven in de brouwerij, daar op die Kerk
straat. Daar was immers de beroemde
herberg „De Drie Ringen", waar de reizi
ger „pleisterde". Hier stopte de post
koets en stapten ook wekelijks de pluim
vee-handelaren van de Veluwe af, die
hun kippen en konijnen naar Amsterdam
brachten. Hier was het ook, waar mr Van
Lennep, in zijn boek Ferdinand Huyck,
de reiziger kennis laat maken met de
Soester bekkensnijders-
Het is het gebouw „De Drie Ringen" van
thans niet aan te zien, dat hier immer
een grote drukte heerste. Toentertijd had
het gebouw twee verdiepingen en op de
bovenverdieping kon men o.a. logeren.
Bij feesten was de gelagkamer beneden
voor oudere paren gereserveerd en boven
was er plaats voor de jongere paren.
De diligences, waarmede het reizigersver
keer werd onderhouden, kregen hier ver
se paarden, om de reis te kunnen voort
zetten.
Mannelijk Soest vermaakte zich Zondags
ir, deze herberg en op de kolfbaan, de eer
ste tak van sport in Soest.
De drukte op dit punt kwam ook voort
uit het feit, dat niet alleen het ver
keer van en naar Amsterdam, maar ook
dat van en naar Utrecht Soest moest
passeren.
Het zal de Soestenaar anno 1953 n.1.
vreemd voorkomen, dat de weg Amers-
foort-Utrecht liep langs „De Drie Ringen".
Vanuit de Kerkstraat reed men naar
Utrecht via de Veldweg en over de Eng
naar de Bosstraat en daar ging men recht
uit naar Den Dolder.
Nabij „De Drie Ringen" bevindt zich nog
het oude gemeentehuis. In het pand
Eemstraat 2, thans bewoond door Mej. E.
van der Werff, kwam de gemeenteraad
bijeen en na afloop laafde men zich niet
aan de ook nu nog aanwezige dorpspomp,
want hiervoor had de herbergier van de
Drie Ringen beter vocht in het vat.
Op dit gemeentehuis werden niet de lo
pende zaken behandeld, want de secreta
rie was gevestigd in het pand, waarin nu
de winkel van de firma Mets, aan de Van
Weedestraat haar zaken drijft.
hun zaairogge door de ambtenaren laten
vermengen met zand, opdat deze niet voor
de consumptie gebruikt zou worden.
Later is dit accijnskantoor verhuisd naar
de Torenstraat om tenslotte geheel te
verdwijnen.
Bakker Van Brummelen was niet de eni
ge in de Kerkstraat, die brood bakte, want
er was ook de oude bakkerij van de fa
milie v. d. Flier, waarin sinds mensen
heugenis brood werd gebakken.
Door brand is dit fraaie oude gebouw,
dat in de schaduw van de kerk stond, vol
ledig vernield en nimmer meer herbouwd,
waardoor oud-Soest aan volledigheid in
boette.
Naast deze oude bakkerij stond een klein
huisje, waarin de speelman woonde.
Deze Speelman, George Merkenie, ver
maakte de gasten van De Drie Ringen en
vrolijkte de Soester kermis op.
Ver boven dit oude Soest rijst de toren
van de Oude Kerk. Met zijn 54 meters
kijkt hij neer op oud en nieuw Soest.
Ge behoeft slechts 188 treden te klimmen
Zo zag de Torenstraat er een halve eeuw geleden uit.
Ook in de Eemstraat is de Soester historie
nog tastbaar. De kleine huisjes achter de
oude raadszaal waren eigendom van het
R.K. Armbestuur en daarin mochten uit
sluitend armen wonen, zodat het per
ceel de naam kreeg van armenhuizen-
De Soester gemeentelijke brandweerspuit
was ondergebracht in een gebouwtje ach
ter het gemeentehuis, terwijl er tevens 'n
politiewoning was met arrestantenlokaal.
In de Eemstraat bevond zich ook de lage
re school, waarin meester Haks de scep
ter zwaaide. Hoe hij de kinderen 5 klas-
om op de bovenste omloop, over Soest
heen, het polderlandschap van de Eem te
zien. Uw oog reikt daar zelfs tot het IJs-
selmeer, doch ge ziet ook de Utrechtse
Dom en de torens van Amersfoort.
In de toren vindt men de nis, waarin, bij
een vroegere restauratie, beelden zijn ge
vonden. Deze beelden werden tijdens de
beeldenstorm, in deze nis, achter een
muur gemetseld, doch zijn na ontdekking
geschonken aan het Rijks-Museum te
Amsterdam.
Toren en kerk dateren uit het jaar 1350.
De oude tramremise, welke nu midden op de hernieuwde Torenstraat
hoek Stationsweg zou staan.
sen heeft kunnen doen doorlopen is een
raadsel, want de school bestond uit twee
lokalen. De school is er nog, doch wordt
thans bewoond door de familie Bouwens.
Tussen „De Drie Ringen" en de bakkerij
van de fa. Van Brummelen, in het hart
van de ingang van de P. v. d. Breemer-
weg, stond jaren geleden nog de prachti
ge eeuwenoude lindeboom, die door de
bliksem werd getroffen en daardoor ver
loren ging.
Deze bakkerij dateert van 1737 en is te
vens een stukje oud Soest. Het huis heet
te vroeger „De Pal" en werd bewoond
door de toen alom in Soest bekende Hen-
drikje Fluit, overgrootmoeder van de te
genwoordige bakker E. v. Brummelen,
die thans in dit pand woont.
Hendrik je Fluit had een winkel in krui
denierswaren, garen, band, textiel, klom
pen en noem maar op. Ze had zelfs Soes-
terbergers tot klant, die hun inkopen
Zondags na de kerkdienst deden.
Zij huwde in 1830 met ene Van Brumme
len, een rondreizend bakkersgezel, die
haar zijn diensten aanbood en met haar
in het huwelijksbootje stapte.
De oudste zoon van dit echtpaar volgde
zijn vader in de bakkerij op, die op zijn
beurt weer werd opgevolgd door de thans
76-jarige C. H. van Brummelen. Zijn zoon,
de heer E. van Brummelen, drijft thans
de zaak en daar deze weer zijn zoon als
mede-firmant in de zaak opnam, blijkt,
dat niet minder dan 5 generaties de zaak
hebben gediend.
Achter het pand van de firma Van Brum
melen was vroeger een kantoor van de
accijnzen gevestigd, want vroeger was Ne
derland niets vrijer dan nu.
De Soester boeren moesten daar o.m.
De toren kreeg twee klokken, waarvan de
grootste gegoten werd in 1506 door Wil
lem van Wou en de kleine in 1709.
Vanuit de kerk loopt nog een onder
aardse gang naar een plaats aan de Eem
straat, waar vroeger een klooster stond.
Zestig jaar geleden sloeg de bliksem in
deze toren, waardoor de 9 meter hoge
spits aan de N-O. kant brandschade leed.
De Torenstraat heeft maandenlang in on
begaanbare toestand verkeerd, doch nu
is het leed geleden en profiteren vooral
de winkeliers van de moderne verkeers
weg, waarop het veilig winkelen is.
De vele moeilijkheden hebben de winke
liers zeer dicht bijeen gebracht, als ge
volg waarvan het „Zakencentrum rond
d' oude Toren" werd gevormd.
Dit centrum begint hij Hotel „De Gou
den Ploeg". Tante Jans en de heer P. Sta
lenhoef kennen de Torenstraat nog uit de
oude tijd en zij zijn rustig gebleven onder
alle verbeteringen. Zo goed als nu de To
renstraat is, zo goed is ook het bier, zegt
Tante Jans.
Van dit centrum maakt ook deel uit Han
delsinstituut Practicum, het erkende in
stituut voor middenstands- en kantoor
opleiding. De copieer-inrichting van deze
firma geniet evenzeer goede bekendheid.
In het moderne winkelpand even verder
winkelt de heer A- P. A. Mol, de voor
zitter van het Zakencentrum en eigenaar
van de Torenstraat-drogisterij. De zaak is
gemoderniseerd en de chemicaliën-op-
stand vernieuwd, terwijl in de etalage
Hans en Grietje een huis van louter drop
opeten.
De speciaalzaak in rookartikelen is de
zaak van de heer Veraart, die bijzonde
re aandacht aan het" drooghouden van zijn
sigaren geeft. Alle merken sigaren en si
garetten vindt men hier.
„Oud Holland" heet de zaak in antiek,
waarin het echtpaar Van Vliet bekend-
heid verwierf, ook ver buiten Soest. Hier
is de historie tastbaar in antiquiteiten.
De grote gebouwen van de Coöperatieve
Landbouw-Vereniging staan aan de To
renstraat als een teken van boeren durf en
veel dankt de Soester landbouwer aan
deze instelling.
Restaurant „Zonneheuvel" heeft zijn deel
van het leed van de afgelopen maanden
wel gehad. De heer A. Stalenhoef kreeg
een nieuw terras en gaat in de toekomst
zijn zaak moderniseren.
Het asphalt van de Torenstraat loopt tot
in de Kerkstraat door, waar de heer C.
Valkenet zijn smederij heeft en ook zijn
zaak in haarden, kachels en hetelucht-
kachels.
Naast hem is nog een oud bedrijf geves
tigd, n.1. de klompenmakerij van de heer
J. v. d. Kant. Het oude handwerk wordt
hier nog beoefend en vele Soester voeten
zijn door deze zaak van klompen voorzien.
Aan de overzijde van de straat treffen we
de heer B- Fugers Jr. in zijn Lederhuis.
Trots laat hij Zaterdag zijn klanten zijn
geheel gerestaureerde winkel zien. Van
vader op zoon is dit de enige speciaalzaak
in lederwaren in Soest sinds 150 jaar.
Hier bevindt zich ook de groothandel op
het terrein van centrale verwarming van
de Fa. Van Asselt, een bedrijf, dat ver
buiten Soest zijn opdrachtgevers vindt.
Slager Chr. Tebbens is ook blij,
dat de straat klaar is. Mijn winkel komt
nu beter uit, zegt hij, en in de ruime mo
derne zaak lachen het vlees, spek en
worst U toe.
De firma Reehorst heeft de langste tijd
in het tegenwoordige pand gezeten. Zij
heeft een pand aan de overzijde gekocht,
waarin men tijdens de feestweek een
showroom van groente en fruit zal in
richten, waarin de bekende fruitmanden
van de firma een ereplaats krijgen.
Vijf en twintig jaar reeds bestaat de
zaak in ijzerwaren, huishoudelijke arti
kelen en gereedschappen van de firma v.
d. Witte. Een der etalages zal dezer da
gen veel bekijks krijgen van de jeugd,
want daar rijden miniatuur Marklin trei
nen, waarbij overwegen, stations e.d- niet
ontbreken.
De slagerij van de heer Spelt staat in de
steigers, want een nieuwe voorgevel zal
het pand moderniseren. Men zet er alles
op om de zaak in de feestweek te herope
nen en de nieuwe doorzichtige koelvitrine
in gebruik te stellen.
„Zeg het met bloemen" is de leus van
„Oranje-Zon", het bloemenmagazijn van
Mej. J. Kuyvenhoven- Haar zaak is vol
gende week tot een bloemenshow omge
toverd. Corsages van stroobloemen en
de moderne klimplant-wandversiering
zullen speciale aandacht vragen.
Het levensmiddelenbedrijf van de firma
Van Stempvoort heeft winkel en etalage
afgestemd op de vreugde, die er in de
Torenstraat heerst. Het interieur van de
ze zaak bewijst dat de heer Van Stemp
voort met zijn tijd meegaat.
Het woning- en architectenbureau, tevens
assurantie-kantoor van de heer J. Pilot
heeft ook lang genoeg de Torenstraat-ma
laise gedeeld en ook dit pand komt thans
beter tot zijn recht.
In garage „De Toren" klinkt het lied van
de arbeid. In de schaduw van de oude
Toren werkt men naarstig aan het herstel
van de moderne verkeersmiddelen.
Een bijna 100-jarige zaak is de schoen-
handel, waarin de firma Van Isselt-Koo-
man het accent heeft gelegd op het bete
re schoeisel, voetverzorgingsartikelen en
steunzolen.
De zaak van de firma Middelman beslaat
3 percelen, waaruit de gestadige groei
van deze zaak in 30 jaar tot uiting komt.
Dames- en herenconfectie, dekens en alle
manufacturen vindt men hier te kust en
te keur.
„Rapid" is de enige zaak in sportartike
len in onze gemeente, doch behalve sport
artikelen vindt men hier ook schoenen en
lederwaren. De zaak heeft een moderne
verlichting gekregen en het interieur is
verbeterd, zodat de feestweek goed be
gonnen wordt.
Rondom de toren komt nog drie maal de
naam Fugers voor. De eerste van dit drie
tal is H. A. Fugers, handelende in radio-
en televisie-toestellen, gramofoons, gra-
mofoonplaten, stofzuigers en wasmachines.
Daarnaast vindt men A. B. Fugers, die
sinds 19D6 in rijwielen goede zaken drijft
en rijwielreparatie verzorgt. Ook de
bromfiets deed in deze zaak zijn entree*
Een stap verder en men bevindt zich bij
L. H. Fugers, de taxi-onderneming sinds
vele jaren en ook het adres waar men
auto's verhuurt.
Tegenover hotel „De Gouden Ploeg" vindt
men de zuivelhandel van de G. P. Kok,
waar men zich specialiseert in kaas en
kaasproducten en ook hier profiteerde
men van de wegverbetering.
In de Kerkstraat is de bakkerij van de
heer A. J. Wolse, waar, naast brood en
banket, het Zeeuwse tarwebrood een be
langrijk artikel is.
„Torenklancken" werd gedrukt en verzorgd
door Drukkerij Smit, Soestdijk. - Cliché's:
Soester Courant. - Foto's Foto „Jistra", Soest.
