Oud Soest.
W A. Butzelaar
MmSHWuBIgafl™
1 i ajecj flq g ff i
SOESTERBERG
SOEST.
Officiële Mededelingen.
Burgerlijke stand.
m
KAPPER
fm
HET OUDE GILDE VAN SOEST.
Eigenlijk is het niet helemaal historie wat
we nu schrijven, want het bestaat nog,
het Gaasbeker Gilde.
Men zegt, dat een voornaam Stichts Edel
man, Jonker Jacob van Gaasbeek, wonen
de aan het tegenwoordige Kerkpad, in
1393 of daaromtrent eens paard reed met
zijn zoon. De ridder bemerkte, dat zijn
zoon niet naar de regelen der kunst te
paard zat en hierover ontstak de vader in
woedde. Hij gaf zijn zoon een klap met
een roede op het hoofd en deze klap
kwam zodanig aan, dat de jongen dood
ter aarde viel.
Als boete heeft de radeloze vader toen
het St. Aagtengilde gesticht, welks leden
jaarlijks voor de zielerust van de ver-
slagene zouden bidden.
In 1460, het jaar waarin hij stierf, ver
maakte hij het gilde een groot legaat-
Er zijn ook personen, die deze oorsprong
in twijfel trekken. Hoe het ook zij, het
gilde bestond en bestaat nog.
De Soester mannen stonden in de 14e
eeuw als bekwame boogschutters bekend.
Zij oefenden zich met bijzondere voorlief
de in het schieten met de voetboog en
hadden daarvoor een afzonderlijk gilde
opgericht. Het doel was natuurlijk bij
vijandelijke invallen zich des te beter te
kunnen verdedigen. Daarom verscheen
ook later, na het invoeren der vuurwape
nen, naast hun voetboog een haakbus of
„bus", een lang plomp geweer, dat bij het
afschieten op een stut (haak) werd ge
legd.
Aan het hoofd van het Soester schutters
gilde stond als voorzitter een „Ouder
man", terwijl hem, als dagelijks bestuur,
twee gildebroeders als „Raadsheren" wa
ren toegevoegd. Zij hadden alle drie maar
één jaar zitting en waren niet terstond
herkiesbaar.
Eens per jaar had er een wedstrijd in het
schieten plaats en wel met de voetboog.
Dit was een metalen boog, die men met
een windas spande en daarbij met de
voet de boog vasthield, zoals men dat
nu met een fietspomp doet.
Men zette op een hoge houten paal een
houten vogel, de papegaai genoemd. Wie
deze vogel van de paal schoot werd ko
ning en bleef die waardigheid een jaar
lang bekleden.
Ter onderscheiding droegen de leden of
broeders van het gilde een zogenaamd
„kovel", d.i. een hoofdkap met afhangen
de schoudermantel, vervaardigd van la
ken, in twee gestreepte kleuren: het ene
jaar rood-wit, het tweede jaar blauw-wit,
het derde jaar groen-wit.
Na afloop van de wedstrijd had een maal
tijd plaats, waarbij vlees en bier niet ge
spaard werden. De kosten werden bestre
den uit inkomsten van bezittingen, vooral
akker- en weiland, die indertijd bij tes
tament aan het gilde geschonken waren.
De ouderman moest die bezittingen behe
ren.
In 1560 kreeg het gilde een nieuw regle
ment, daar het oude reglement door oor
log was zoekgeraakt. Het werd in dat
jaar vernieuwd en in een nieuwe spelling
omgezet, daar de oude bepalingen niet
verstaan werden.
Dit reglement geeft ons enige bijzonder
heden over dit gilde, welke wij hieronder
laten volgen.
De Ouderman en de Raadsheren zullen het
laken voor de kovels zelf kopen, het ene
jaar rood-wit, het ander jaar blauw-wit
en het derde jaar groen-wit, welke laat
ste kleuren de kleuren van Soest zijn.
Zij zullen daarvan voor elke gildebroeder
een kovel laten maken en wel vóór Pink
steren. Wie hem dan niet heeft afgehaald
krijgt er dat jaar geen-
Behalve deze radicale bepaling tegen hen
die hun kledij niet afhaalden, was er ook
een bepaling, welke ons laat zien, dat een
kleine vergoeding werd gevraagd voor
deze kovel: „De leden moeten voor hun
kovel elk een halve Brabantse stuiver (d.i.
2% ct.) in de gildekas storten".
De bepalingen ten behoeve van de wed
strijd waren als volgt:
Op Pinkstermaandag zal er naar de pape
gaai worden geschoten. Niemand mag
voor de Koning schieten. (Die Koning had
op Pinksteren van het jaar daarvoor zijn
titel behaald. Hij zou dus bij de nieuwe
wedstrijd overwonnen kunnen worden,
doch hij had het eerste schot. Was dit
raak, dan werd hij weer voor een jaar
Koning.)
Wie vóór de Koning schiet, verbeurt een
goud-gulden (ongeveer 1.40). Wie de pa
pegaai heeft geschoten en dus Koning is,
moet uit zijn naaste familieleden 'n nieu
we ouderman kiezen, geschikt om het
gild te besturen.
Mocht hij daartoe niet in staat zijn of
kunnen de gildebroeders zich niet met de
keuze verenigen, dan zullen de gildebroe
ders zelf, bij meerderheid van stemmen,
een ouderman kiezen. De beide Raadshe
ren treden dan ook af.
De afgetreden Koning wordt nu een jaar
lang raadsheer en de twee raadsheren
zullen er samen om loten, wie de tweede
raadsheer zal mogen kiezen, maar zelf mag
hij het niet zijn.
Na deze verkiezingen zullen de gildebroe
ders de nieuwe koning met alle eer naar
de kerk geleiden, gaande twee aan twee,
met hun bussen en hun bogen bij zich. In
de kerk gekomen zullen zij de dienst bij
wonen op verbeurte van een ton bier van
12 Brabantse stuivers (d.i. ca. 60 ct.).
Als de dienst gedaan is, zullen de gilde
broeders de Koning in alle eer naar de
herberg brengen, waar het gildefeest ge
houden wordt. Daar zullen 'zij in alle be
tamelijkheid eten en drinken.
Die twist veroorzaakt en iemand met de
vuist slaat of met het mes dreigt, ver
beurt een ton bier. Doch wie een ander
met het mes steekt (de Soestenaren waren
van ouds geduchte messentrekkers en
hadden de naam Bekkensnijders) of met
andere wapenen wondt, die verbeurt een
goudgulden.
Op Sacramentsdag (10 dagen na Pinkste
ren) wordt een processie gehouden. De
broeders moeten dan met bussen en bogen
de dienst bijwonen en na afloop, met hun
kovel op, voor de processie uitlopen, twee
aan twee naar oude gewoonte.
Op St. Aagtensdag, 5 Februari, de naam
dag van de beschermheilige van 't gilde,
zullen de gildebroeders eveneens voor de
processie uitgaan, op verbeurte van een
ton bier.
Ieder schutter moet zijn kovel goed be
waren en mag die niet verkopen, belenen
of uitlenen op boete van een ton bier.
Verder moet iedere broeder een stalen
boog met toebehoren bezitten en een
haakbus met toebehoren.
De Ouderman en de Raadsheren mogen al
leen geboren Soesters aannemen, die te
goeder naam en faam bekend staan en
in Soest wonen. Mochten Ouderman en
Raadsheren dit voorschrift overtreden,
dan moeten zij elk een halve reaal (d.i.
ca. 25 ct.) geven.
Ook zal ieder nieuw lid aan de kerk een
half pond goede was geven (voor de
kaarsen) en de gildebode, die hem de eed
afneemt, een paar goede handschoenen
of anders lVz stuiver.
Als een gildebroeder buiten Soest trouwt
en daar een jaar blijft wonen, verliest hij
het lidmaatschap. Komt hij weer terug,
dan moet hij opnieuw entreegeld betalen.
Als een van de gildebroeders tijdens het
feest iemand, die geen lid is, een kovel
op het hoofd zet, zal hij een halve goud
gulden verbeuren. (Dit was blijkbaar ter
voorkoming van het meevieren van het
feest door onbevoegden.)
Niemand zal bij het gildefeest aan de ta
fel van de Koning gaan zitten of aan een
tafel daarnaast, tenzij met verlof van de
Ouderman of de Raadsheren, op een boe
te van een ton bier.
Na de maaltijd zal men de Komng in
alle eer naar zijn huis brengen naar oude
gewoonte. De Koning zal daar een ton
bier ontvangen van dezelfde soort als er
gedronken is en dat zullen zij samen uit
drinken.
Als een gildebroeder gaat trouwen zal hij
op zijn bruiloft aan het gilde een emmer
bier van drie vanen geven. (Hoeveel dit
was is niet bekend.)
Wie tegen de gildewetten handelt, b.v. wie
geen boog bezit, wie zijn kovel niet be
waart, de kerkelijke dienst op de dag van
het gildefeest niet bijwoont of naar de
papegaai schiet voordat de Koning het
gedaan heeft, zal boete betalen of uit het
gilde worden gezet „ende hem geven een
schrap in de cedule daer van sijnde" ofte
wel zijn naam in het ledenboek schrap
pen.
Wie als lid is geschrapt zal nooit meer lid
kunnen worden, zegt dit reglement.
Van alle inkomsten, voortvloeiende uit
pachten van land en hofsteden, entreegeld
of wat ook, zullen de Ouderman en de
Raadsheren jaarlijks rekening en verant
woording doen en wel de derde dag nadat
de papegaai is geschoten.
Deze rekening zal geschieden ten over
staan van vier gildebroeders, die daartoe
door de andere leden zijn gekozen.
„Dit alles hebben wij voor ons en onze
nakomelingen vastgelegd en ten teken
daarvan met onze zegel bezegeld", zo
schreven de makers van dit nieuwe regle
ment in 1560.
Er tekenden 13 personen en 13 zegels hin
gen aan dit document, waarbij bleek, dat
vier van de ondertekenaars geen eigen ze
gel bezaten en daarom een ander voor
hen lieten zegelen.
Later is het schieten afgeschaft, de oor
logen en de bogen raakten uit de mode.
Wat niet verdween was het jaarlijkse
teren, het verteren van de gilde-kas, het
geen ook thans niet meer plaats heeft.
De gildevlag is nog bewaard gebleven,
maar de gildeboom op het kruispunt Stad
houderslaan-Korte Brinkweg werd vorig
jaar omgehakt ten behoeve van het ver
keer.
INENTING TEGEN
DIPHTERIE EN KINKHOEST.
Burgemeester en Wethouders van Soest
maken bekend, dat de aangekondigde in
enting tegen diphterie en kinkhoest op
Woensdag 17 Februari, 17 Maart en 14
April niet doorgaat.
Nadere mededelingen hieromtrent zullen
t.z.t. ter kennis worden gebracht.
GEBOREN
Hendrika Johanna, dochter van G. J. van
Beek, fabrieksarbeider en G. Kuiper,
Veldweg 10. Yvonne Hermina Martina,
dochter van J. H. Kools, agent-bezorger
levensmiddelenbedrijf en M. Pol, Heu-
velweg 25b. Alfred. zoon van J. Laseur,
boekhouder en H. H. van Kutsem, Stad
houderslaan 17a. Carla, dochter van P.
Verwoerd, opperman en H. Versteegh,
Birkstraat 53. Aagje Meino, dochter van
J. van de Hel, bakker en T. van der Goot,
Dorresteinweg 6. Henriëtte Elizabeth, d.
v. C. A. Hoyer, militair en S. Keijer, Ples-
manstraat 51. Agnes Cornelia Maria, d.
v. Th. P. M. Diemers, analyst en A. P. Th.
Storm, Van Lijndenlaan 11. Jan, zoon van
Tj. Veldhuizen, los arbeider en H. J.
Verwoerd, Birkstraat 53.
ONDERTROUWD
Jan van den Broek, 33 jaar, kapper,
Vaardehoogtweg 7 en Maria Rosalia Anna
Heusschen, 26 jaar, dienstbode, Vaarde
hoogtweg 7. Datum huwellijk: 26-2-'54.
Petrus Maria Laurentius Breij, 26 jaar,
vliegenier, Baarn, Kerkstraat 27 en Mar-
garetha Theresia Maria v. d. Brink, 21
jaar, zonder beroep, Soesterbergsestr. 111.
Datum huwelijk: 27-2-'54. Leendert Hen-
drikus Suik, 28 jr„ banketbakker, Baarn,
Nachtegaallaan 42 en Johanna Frederika
de Haan, 26 jaar, zonder beroep, Vinken-
weg 39. Datum huwelijk: 3-3-'54. Petrus
Johannes Zwetsloot, 24 jaar, graanhan
delaar, Nijkerk, Hogenhof 2 en Maria
Theresia Duwel, 20 jaar, zonder beroep.
Steenhoffstraat 58. Datum huwelijk: On
bepaald.
GEHUWD
Johannes van der Laan, 23 jaar, militair,
Zeist, Kamp van Zeist 2 en Anna Maria
Johanna van Boeijen, 23 jaar, zonder
beroep, Dijkhuisstraat 5. Adres na huwe
lijk: Dijkhuisstraat 5. Bartholomeus Jo
hannes Hak, 30 jaar, landbouwer, Leus
den, Laapeerseweg 3 en Maria Geertrui-
da van Hofslot, 27 jaar, zonder beroep,
Birkstraat 130. Adres na huwelijk: Leus
den. Laapeerseweg 3.
OVERLEDEN
Joseph Manuel Maria van der Lugt, 33
jaar, sigarenwinkelier, gehuwd met S. M.
de Boer, Beukenlaan 37. Antonia Catha-
rina Wilhelmina Walraven, 78 jaar,
zonder beroep, gehuwd met D. J. Kok,
Luitenant Koppenlaan 10. Geertruida Ma-
thilda van Nimwegen, 2 jaar, dochter van
L, H. van Nimwegen, schilder en M. H.
Voskuilen, Molenstraat 87.
STEENHOFTSTR. S3 - TEL- 2842
Onderscheiden met hetj
diplome des sections d'Art
de la Coiffure te Parijs.
KUNSTAVOND SOESTERBERGS
GEMENGD KOOR.
Naar wij vernemen bereidt het Soester-
berg's Gemengdkoor zich voor om in het
voorjaar weer een kunstavond te geven.
Uitgevoerd zal worden: „Die Jahreszei-
ten" van Joseph Haydn, met medewer
king van orkest en solisten.
Het geheel onder leiding van Th. de Vries.
BINNENBRANDJE.
De vrijwillige brandweer werd gealar
meerd voor een binnenbrandje, dat was
ontstaan in de stookplaats van een re
paratie-bedrijf aan de Amersfoortsestraat.
Bij aankomst was het brandje met zand
en water reeds zo goed als geblust, zodat
de brandweer weer spoedig kon inrukken.
OPRICHTING AFDELING
„ONZE LUCHTMACHT".
Vrijdagavond werd in de grote ontspan
ningszaal van het officierscasino aan de
Kampweg een propaganda-bijeenkomst ge
houden om te komen tot de oprichting
van een afdeling van „Onze Luchtmacht".
Na opening door de kolonel-waarnemer
tit. b. d. J. H. Sar, gaf vervolgens de
oud-directeur-generaad der Ned. Lucht
vaart, de heer Van Eden v. d. Palts, voor
zitter van het hoofdbestuur, een toelich
ting op de doelstelling: om te ijveren
voor een zelfstandige luchtmacht van vol
doende serkte, ter handhaving, naast le
ger en vloot, van onze onafhankelijkheid,
zich hierbij gesteund wetend door de sym
pathie der natie-
Daarna sprak de Luit kol. waarnemer
M. W. J. M. Broekmeyer over „De be
tekenis van de Luchtmacht voor de vrije
wereld".
Na een kort historisch overzicht van de
ontwikkeling der oorlogswapens kwam
spr. tot de slotsom, dat het jongste wa
pen, dat van de luchtmacht, nog belang
rijker is dan de landmacht en de marine,
zoals vooral de tweede wereldoorlog be
wezen heeft. Nu een wereldoorlog een to
talitaire is geworden, waarbij leger en
vloot direct afhankelijk zijn van de pro
ductie-centra van wapens, olie enz., kan
alleen de luchtmacht, die niet aan natuur
lijke grenzen gebonden is, deze centra in
korte tijd lam leggen. Dit is het werk
van de strategische luchtmacht.
Maar nog andere mogelijkheden heeft die
luchtmacht. Zo kan zij troepen, materia
len, levensmiddelen etc. overbrengen,
waar en wanneer zij dat wil. De lucht
brug naar Berlijn b.v. is een politiek suc
ces geworden. Ook de tactische lucht
macht, ter ondersteuning van het leger,
is een onmisbare factor gebleken in de
moderne oorlog.
Een andere taak weer is de luchtverdedi
ging, ter bescherming van de industrie,
troepenbewegingen enz.
Daarna werd een tweetal interessante
films vertoond: De opleiding in Amerika
en „Vleugels waken over Nederland".
Het voorlopig bestuur van de nieuwe af
deling bestaat o.m uit de heren: J. H. Sar,
voorzitter en A. Th. Preusser, secretaris,
Postweg 2, Soesterberg.
AMUSEMENTSAVOND
VOOR EN DOOR „ORANJE".
De Buurtvereniging „Oranje" bood Za
terdag haar leden in „Huis ten Halve"
haar tweede feestavond aan in dit sei
zoen.
Ditmaal wilde men eens met eigen
krachten een avond verzorgen, waarvan
de heer Verruyt de leiding op zich geno
men had.
Dit experiment is bijzonder geslaagd en
de aanwezigen hebben zich kostelijk ge
amuseerd.
De proloog reeds was een aardige inzet
van wat komen zou.
Met 'n gezellige conference verbond de
heer Verruyt het programma en voor
prettige intermezzo-muziek en de geluids
installatie droeg de A.R.O.S. weer zorg.
Onder aanbieding van geschenken bracht
de voorzitter, de heer De Bruin, na afloop
de medewerkenden en de heer Verruyt
dank voor de goede avond.
Zaterdag 20 Februari a.s. wordt in „Huis
ten Halve" voor de kinderen der buurt
verenigingsleden een filmmiddag gehou
den.
VIERING 40 JAAR K.A.B.
Het 40-jarig bestaan van de afdeling Soes
terberg van de K.A.B. werd met een tri
duüm kerkelijk ingezet.
Zondag, de grote feestdag, werd, na een
plechtige H. Mis, om 12 uur een druk be
zochte receptie gehouden in „Huis ten
Halve", waarop om. verschenen Pastoor
Welsing, de geestelijk adviseur, kapelaan
van der Meer en tal van andere geestelij
ken. De heer Zwanikken, voorzitter van
de Utrechtse Diocesane bond, het raads
lid Clemens, afgevaardigden uit diverse
districten van de K.A-B. en van de paro-
ciale verenigingen.
Na afloop kwam de Haromnie St. Jozef 'n
muzikale hulde brengen.
Voor een volle zaal trad 's avonds in
„Huis ten Halve" op het Utrechts Kath.
Amusementsgezelschap met de revue:
„Weg met de zorgen, die zijn voor mor
gen."
TEMPO-SUCCESSEN.
Op de Zondag in Made gehouden Cycle
Cross behaalde W. Barneveld de eerste
prijs in de afdeling Nieuwelingen.
H. de Bree bezette de 5e plakts in de afde
ling amateurs. Beide renners zijn lid van
de ren- en toervereniging „Tempo", alhier.
RADIO-SHOW.
Voor een geheel bezette zaal hield Radio
Schoemaker alhier gisteravond 'n Radio-
en Muziekshow in hotel „Eemland".
Philips demonstreerde, na een welkomst
woord van de heer Schoemaker, bij mon
de van de heren Vollemans en Hermans,
de nieuwe radio-toestellen van deze fa
briek, waarvan een grote collectie in de
zaal was opgesteld.
De heer Vollemans vertelde op populaire
wijze iets over het onverkorte toongam-
ma, het nieuwste vermogen van het mo
derne radio-toestel waardoor de radio
luisteraar niets minder behoeft te horen
dan de concert-bezoeker. De luisteraar
thuis kan zelfs nog verder gaan en ver
schillende geluiden „wegdraaien" om dat
gene over te houden wat hij het liefst
hoort.
De technische uiteenzettingen op deze
avond bewezen, dat in de evolutie van
het radiotoestel een revolutionnaire fase
is ingetreden.
He bekende accordeontrio „The 3 Jack
sons" vormden met hun optreden een bij
zondere attractie.
KIPPEN DOODGEBETEN.
Bij een kippenhouder aan de Veldweg is
Zaterdagnacht een hond in het kippenhok
geweest. Twee kippen werden door de
hond meegenomen.
WINKELIERSVERENIGING SOEST.
Naar wij vernemen heeft de heer H.
Kraal zich teruggetrokken als candidaat
voor een bestuursfunctie in de Winke
liersvereniging „Soest".
Het bestuur heeft thans in de vacature
H. van Harten candidaat gesteld de heer
D. Waal alhier.
