A
Oud Soest.
MANS UUT TWENTE
W Butzefaar
IVOROL: De Tandpasta van standing
MijrthcsrdFs tabletten
WR1GLEY
DERDE BLAD
RESTANTEN-
VERKOOP
VOOR DE HELFT TOT
EEN DERDE VAN DE
PRIJS!
J. VAN HALL
Schoeiispecialist
Wapen U tegen die
hinderlijke maagzunr-brand.
Met Rennies
komt a.s. Zaterdagavond in de V.V.V. Feesttent!
LACHEN - LACHEN - LACHEN - LACHEN
ZATERDAGMIDDAG, 14.30 uur, KINDEROPERETTE
KAuW
SOEST
2 8 4 2
Menie kapsels ;_e.
VAN DE „SOESTER COURANT"
VAN VRIJDAG 15 JULI 1955.
LAANSTRAAT 47 BAARN
TELEFOON 2672
BARTOLOTTI.
In de oude Nederl. Hervormde Kerk
van Soest ziet men een aantal zgn.
rouwborden hangen. Zulke rouwbor-
den werden in vroegere eeuwen in de
kerken aangebracht ter nagedachtenis
aan overledenen uit de aanzienlijke
stand, die in of bij de kerk begraven
waren, en bevatten allerlei personalia
en geslachtswapens. Een van de rouw
borden in de Soester kerk vermeldt de
naam Bartolotti. Ook op vrijwel alle
oude provinciekaarten van Utrecht uit
het laatst der 17e en uit de 18e eeuw
komen we de naam Bartolotti tegen,
geplaatst bij een aan de huidige Birk-
straat grenzend vierkant, dat een land
goed moet voorstellen. En voorts brengt
ook onze huidige Bartolottilaan ons
deze naam in herinnering.
Wat heeft Soest toch met Bartolotti
en wat Bartolotti met Soest te maken
gehad
Eén van de diverse buitenplaatsen,
waaraan Soest in vroegere eeuwen rijk
geweest is en die meest aan Amster
damse en Utrechtse rijkaards tot zo-
merverpozing dienden, is gesticht door
Guillaume Bartolotti, een vermogend
Amsterdams bankier, waarschijnlijk
van Lombardische afkomst. In 1653
kocht hij „seecker stuck heet heide)
en stuijffvelden, gelegen bij Soest aen
de Hoge Birck" met de bedoeling „om
deselve te beplanten ende toe te mae-
cken op te knappen, in cultuur te
brengen) tot sijn plaisier". Hij kocht
deze grond van de erfgenamen van wij
len Jonkheer Ernst van Reede, in le
ven kapitein van een compagnie voet
knechten in dienst van de Verenigde
Nederlanden en Maarschalk van Eem-
land. Diens weduwe namelijk, Jof-
frouwe Cornelia van Renese, had in
.1636 dit stuk woeste grond op last
van de Staten van Utrecht van het
dorp Soest verkregen: „51 mergen
buijnt bunt), heij en heetveldt,
streckende van de Guynduinen 1) ter
berryweg waert 2)" met het aan dit
grondbezit verbonden „genodt ende
vrie gebruyek neffens de andere ge-
buijren ingelanden) ende ingeset-
tenen allhyer op de gemeente ge
meente gemeenschappelijke grond)
in desen geregte". Jonkheer van Reede
had vermoedelijk ook al het plan ge
had, hier een buitenplaats te vestigen,
maar was gestorven, voordat zijn ver
zoek te mogen kopen, was ingewil
ligd, en zijn weduwe heeft er waar
schijnlijk geen weg mee geweten, want
als Bartolotti deze grond in 1653 over
neemt, is het nog niet anders dan hei
en stuifzand.
Met voortvarendheid en volgens een
vast plan gaat Bartolotti aan het werk.
Hij laat een huis bouwen en rondom
het huis een beplanting aanleggen. Nu
moet U bij dat woord „huis" niet aan
een kasteel of een kapitaal herenhuis
denken: het was een flinke boerderij,
van hetzelfde type en dezelfde grootte
als nu er nog in de Hoge en de Lage
Birkt staan. Er bestaat namelijk nog
een vogelvlucht-kaart van dit land
goed ,,Heuvel-ea-Daal" (zo heette Bar-
lo'otti's buitenplaats) en daarop zien
we aan het eind van een lange oprij
laan met aan weerskanten boomgaar
den de boerderij liggen met links en
rechts op het erf hooibergen en schu
ren en achter het huis iets als een
eendenvijver. Zulke buitenplaatsen van
rijke stedelingen waren meestentijds
boerderijen, waar de eigenaars in spe
ciale voor hen gereserveerde mooie ka
mers af en toe enkele weken vacantie
kwamen doorbrengen.
Bartolotti merkte al ras, dat het niet
zo gemakkelijk was deze woeste grond
in een groen eldorado te veranderen
en dat hij met een machtige vijand
te doen had, die hem dwarsboomde:
het stuifzand. Dat stuifzand vernielt
alles wat hij gezaaid en geplant heeft.
Hij zint op afweermiddelen en in 1654
wendt hij zich met een request tot de
Staten van Utrecht. Hij zet daarin
uiteen, dat zijn „erf" aen de westzijde
gants bloot is leggende jegens de vlacke
heij de, daerlangs hetselve geduijrich
wert wordt) geïnfesteert van de
westelijcke ende zuijtweste winden met
stuijffsant ende andere incomoditeijten
ongemakken), grootelij ck hinderende
ende beschadigende zijne plantagie" en
dat er meer één middel tegen is: aan
de buitenzijde van de hegwal om zijn
grond dichte beplanting van „abeelen"
(populieren) of andere snel opschieten
de bomen aan te brengen, b.v. vier
rijen dik. Maar hiervoor heeft hij nog
een stuk van de openbare grond nodig;
deze grond is, zo zegt hij, toch maar
„onlandt en van geene weerde ofte
nutticheijt". Om deze strook grond met
bomen wil hij ook nog een „slooth
ofte grachtien" aanbrengen om „de
aenloop van beesten en quaetwillige
menschen" (daar scheen hij ook al last
te hebben) te weren.
Maar Bartolotti heeft nog meer op
zijn hart. De weg van de Hoge Birkt,
waaraan zijn buitenplaats ligt, is hem
een doorn in 't oog: 't is niet meer
dan een karrepad door een zanderig
heuvelterrein, „seer rauw, ongelijck
ende vol sandt-heuvels". Hij wil er op
zijn eigen kosten een fatsoenlijke weg
van maken en daarvoor vraagt hij
maar tegelijk toestemming van de Sta
ten. Hij zal de weg op de wijze van
een laan beplanten, „waermede dien
hoek geciert sal worden", maar hij
vraagt dan de Staten een strafbedrei
ging uit te vaardigen, opdat door „geen
quaetaerdige menschen sijne alsoo te
doene plantigie ende plantsoenen mo
gen behindert oft* beschadigt worden",
zijn ervaringen met de mensen uit de
buurt schijnen niet al te best geweest
te zijn. (Misschien kon mij hier die
vreemde snoeshaan, die met z'n eigen
wijze kop van zand een boerenbedrijf
wilde maken, niet goed zetten).
Tot slot stelt Bartolotti in zijn request
voor, dat de Staten, alvorens te beslis
sen, een paar gecommitteerden zullen
sturen om zich ter plaatse van de toe
stand op de hoogte te stellen en dan
aan de Staten advies uit te brengen.
De Staten gaan daarop in. Eind Octo-
ber of begin November verschijnen
de heren Borre van Amerongen en
Burgemeester Outert in de Hoge Birkt
om polshoogte te nemen, en op 5 De
cember daaropvolgende besluiten de
Staten Bartolotti zijn zin te geven: hij
krijgt aan de westzijde van zijn ter
rein een strook grond van ruim 6
roeden breedte en ongeveer 60 roeden
lengte, hij mag een wijde sloot graven
voor afwatering van het veld, en hij
„sal den wech ende duijnen voor zijne
hoffstede aen de Noort-zijde (d.i. dus
de Birkweg) mogen egaleren ende ef
fen maken tot zijnen costen ende be
planten met drie off vier rijen eijeken
looten, blijvende niettemin 't gebruijck
van de voors(eyde) wech vrij ende
onbecommert".
Duizenden niét U hebben last van over
tollig maagzuur en pijnlijke zuurbrand.
Daarom dragen zij steeds Rennies bij
zich. Rennies helpen altijd dadelijk.
Bij de eerste aanwijzing dat er in Uw
maag iets „mis" gaat, laat U rustig
één of twee Rennies op de tong smel
ten. Onopvallend zonder water of
wat ook. Direct verdwijnt de pijn. Zo
kunt U weer onbevreesd alles eten wat
U lust. Vraag Rennies bij Uw apothe
ker of drogist.
Maar in de praktijk "deden blijkbaar
moeilijkheden voor, want begin 1656
wendt onze ontginner zich opnieuw
met een request tot de Staten, waarin
hij om een nadere uitspraak inzake
enkele duistere punten in hun besluit
vraagt. Hij wil nu (we beginnen hem
langzamerhand van een zekere expan-
siezucht te verdenken), dat hij de hem
toegestane sloot niet op 6 maar op 10
roeden afstand van zijn hegwal mag
aanbrengen, aangezien volgens hem
juist daar ,,de bequaemste plaetse ende
leeghte laagte)" is om zulk een
sloot het meest doeltreffend te maken
„om 't selve vordere voorste) ge-
meijne openbare veldt, alsnunoch
continueerlijcke drass leggende, ter in-
tenite van U Ed(el) Mo(genden) te
beteren ende te ontlasten van den kou
de ende vochticheijdt ende 't water aff
te trecken ende in eenigh naeste canaell
te laeten afflopen ter Eemwaerdt". (Hij
smoest ontegenzeggelijk goed!). Ook ten
aanzien van de Birkweg heeft hij nog
noten op zijn zang: hij wil de vrijheid
om nog meer bomen langs die weg te
planten (wat een verkwikkende tegen
stelling tot de bomenomhakwoede van
tegenwoordig-); - daar de strook, waar
door de weg gaat, vanwege „de duyn-
tiens ende santheuvelen" zeer breed
gelaten is, zal er, wanneer deze geë
galiseerd zijn, een ruime boombeplan
ting nodig zijn „om die te belouwen
tegen de wind te beschutten) ende
't verstuijven te beletten". Hij verzoekt
dus te toestemming voor de aanleg
van een 3 roeden breedte tusschen vier
rijen eikebomen, teneinde zo „den
Amersfoorder wegh te continueren
(voort te zetten) met eene lande tot aen
het Dorp ofte Corteijnd van Soest".
Op 19 Maart 1656 besluiten de Staten
zijn verzoek in te willigen.
Zo is dus de stichter van de buiten
plaats „Heuvel-en-Daal" tevens degene
geweest, die voor 't eerst de Birkstraat
tussen de huidige Bartolottilaan en het
Kortend (Ferdinand Huycklaan) opge
knapt en van een middeleeuws karre
pad door zandduinen tot een behoor
lijke weg gemaakt heeft, die een sie
raad was voor het dorp. Als zodanig
U KOMT TOCH OOK?
AANVANG 8 UUR. ENTREE ƒ1.— EN ƒ1.50
Voorverkoop kaarten tot Zaterdag 12 uur Verkeershuis.
in de grote tent.
Entree kinderen 0.35, volwassenen 0.50.
heeft hij het wel verdiend, dat onze
gemeente een laan naar hem heeft ge
noemd. Van de andere weg, die hij
ook heeft willen aanleggen, namelijk
„ten berghe waert om naer de pijnen-
borger Grift", is blijkbaar niets ge
komen.
„Heuvel-en-Daal" is een mooie, uitge
strekte buitenplaats geworden, met veel
boomgaarden, moestuinen, weiden en
bouwgronden, omringd met sloten en
boomrijen. In de aanleg van het Ko
loniehuis Trein 8.28 in Vosseveld, dat
op de plaats van het voormalige land
goed van de heer Bartolotti ligt, vin
den we nog enkele kleine sporen van
de aanleg van „Heuvel-en-Daal" terug.
Het rouwbord in de Hervormde Kerk
slaat echter niet op onze actieve Guil
laume Bartolotti, maar op zijn dochter
Jacoba Victoria Bartolotti van den Heu
vel. Van haar krijgen we helaas niet
zo'n prettige indruk als van haar va
der. Door allerlei „liefdesavonturen"
en haar onbeheerst karakter genoot
zij in haar tijd geen al te beste repu
tatie. Constantijn Huygens jr. in zijn
„Journaal" en Coenraet Droste in zijn
„Overblijfstels van Geheuchenis" ver
tellen allerlei bedenkelijke dingen van
haar, die we maar liever zullen laten
rusten. Een leven van weelde en ledig
heid bederft nu eenmaal zelfs de bes
te karakters.
Joffer Bartolotti schijnt het leven op
de buitenplaats in Soest geprefereerd
te hebben boven het vaderlijk huis
aan de Herengracht in Amsterdam;
ze heeft althans veel in Soest gewoond
en ging daar nogal over de tong.
Huygens jr. vertelt er in zijn „Jour
naal" een en ander over. Deze ver
was secretaris van stadhouder Willem
III, die daar juist in die tijd z'n lustslot
kreeg. De verhalen over Jacoba Bar
tolotti drongen ook tot de Stadhouder
door en deze maakte er met zijn se
cretaris grapjes over. In 1675 tekende
Huygens in zijn dagboek aan: Son
Altesse a tabie estant je ne scay com-
ment tombé dans le discours de Jacoba
Bartolotti me dit: (d.w.z. Zijne Hoog
heid kwam aan tafel, ik weet niet
meer naar aanleiding waarvan, over
Jacoba Bartolotti te spreken en zei te
gen me:) „Zeelhem 3), jy bijt soo een
galant, je hoort se eens te gaen be-
soecken".
ZENUW - HOOFDPIJN-LAXEER
"WAT MijnhaRPT Maakt is GOED
Toen ze al ver in de veertig was,
stapte ze eindelijk in het huwelijks
bootje, en wel met de Amsterdamse
burgemeester en staatsman Coenraad
van Beuningen, die zelf ook geen onbe
sproken verleden achter de rug had
(hij was toen al 64 jaar!). Het huwelijk
kon eerst geen voortgang hebben, want
Van Beuningen had tegenover twee
andere juffers verbintenissen aange
gaan, die hem nu in de weg stonden.
Huygens jr. vermeldt het gerucht, dat
de doortastende bruid Jacoba Barto
lotti deze moeilijkheden zou hebben
opgelost door de pretenties van een
dier dames, Madame d'Allonne, af te
kopen. In 1586 kon het huwelijk plaats
hebben, maar Van Beuningen had al
spoedig reden om er berouw over te
hebben. Prof. Fruin schrijft: „Hij zou
minder onvoorzichtig hebben gehan
deld, zo hij een jong en onervaren
meisje getrouwd had dan nu hij zulk
een oude vrijster nam, die naar het
geen haar neven (Constantijn en Chris-
tiaan Huygens) in hun brieven en jour
nalen berichten, sedert twintig jaren
met allerlei heren had gecoquetteerd".
Al twee jaar na het sluiten van het
huwelijk moest de bejaarde echtgenoot
wegens toenemende verstandverbijste
ring onder curatele van zijn vrouw en
naaste bloedverwanten worden gesteld.
Men beweert, dat het gedrag van zijn
lichtzinnige vrouw en het hierdoor on
gelukkige huwelijksleven de voornaam
ste oorzaak waren van zijn krankzin
nigheid. Hij heeft niet lang in deze
ongelukkige toestand behoeven te le-
heerlijk - verfrissend
houdt u in topvorm
in uw werk en bij sport
ven: in 1692 overleed hij. Huygens jr.
noteerde in zijn dagboek: „Mijne vrouw
scheef, dat mevrouw Van Beuningen,
het huys van haer man (te Amsterdam)
verkocht hebbende, meende de meu
belen oock te verkoopen en te gaen
woonen te Soest". De episode Van
Beuningen was voor Jacoba Victoria
afgesloten en zij vestigde zich nu weer
op de van haar vader geërfde buiten
plaats in Soest, maar dit betekende
niet, dat er aan haar „galante avon
turen" een einde kwam. Nog lang heeft
zij van zich doen spreken. Zij stierf
in 1718 te Soest op 78-jarige leeftijd
en werd aldaar begraven.
En hiermee was voor Soest de episode
der Bartolotti's afgesloten. Men had
hun zonzijde èn hun schaduwzijde le
ren kennen. De buitenplaats „Heuvel
en-Daal" ging in andere handen over
en raakte in de loop van de 18e eeuw
in verval en werd grotendeels verka
veld. De Bartolottilaan loopt nog langs
deze oude grond en houdt de herinne
ring wakker van het oude landgoed
en zijn stichter.
J. H.
1) Het Geyn of „Geng" heet nu nog
de hogergelegen grond in de hoek, ge
vormd door Birkstraat en Hartman
laan.
2) d.i. tot aan de Berg; het heuvelge-
bied, dat bij 't eind van de huidige
Bartolottilaan begint en zich tot aan
het Soester Hoogt (de Berg) uitstrekt.
3) Huygens jr. was heer van Zelhem.
UIT HET DIKKE POLITIEBOEK.
Het kan best zijn, dat de boeren een
goede oogst binnen halen, maar de oogst
van de politie was in deze week ook
niet slecht. Acht berijders van motor
rijtuigen misten de nodige papieren en
zeven achtelozen hadden geen stoplicht.
Vijf nonchalanten reden links van "dé
weg en drie gaven geen richting aan-
Drie lieden misten bel of claxon en
hetzelfde aantal vond het niet nodig
richting aan te geven, terwijl een trio
zonder rem eveneens op de bon ging.
Eveneens drie pechvogels moesten er
varen, dat je niet op het voetpad mag
rijden, terwijl enkele eenlingen onder
de dalende spoorbomen doorglipten, een
ondeugdelijke stuurinrichting hadden,
met een gevaarlijk uitstekende lading
reden en zich niets van ijk- en vuilnis
verordening aantrokken.
Een telefoontje meldde, dat de vuil
nisbelt in brand stond en de politie
gaf dit door aan de brandweer, die daar
meer verstand van heeft.
Een mevrouw reed op haar brom
fiets op de Eigendomweg, waar een
hond z'n afkeer van nylonbenen toon
den. Kous en been werden beschadigd
en de eigenaar van de hond gaf 10.
als zoenoffer.
Een anonieme telefoon wees de po
litie er op, dat onbevoegden zich op
hielden in een wonng aan de Vrede
hofstraat, waarvan de bewoners afwe
zig waren. Op zolder werden twee jon
gens (17 en 15 jaar) aangetroffen, die
daar naarstig aan het zoeken waren.
Ze beweerden, dat ze een boek moesten
hebben, dat een jeugdig bewoner van
dit huis eens geleend had, maar toen er
geen boeken op de zolder te vinden
waren, verzonnen ze een gloednieuw
smoesje, dat iets met gramofoonplaten
te maken had. De politie zette de jon
ge indringers, die via het dak gekomen
waren, op straat.
Een nijver handelaar in kinderspeel
goed had een poppenwagen voor z'n
winkel staan, dit te koop was. Ineens
was de wagen verdwenen en de politie
vond uit, dat een kind het aanlokkelijk
voertuigje meegenomen had en trots
mee naar huis was gestapt.
Op de hoek van de Van Weedestraat
en de Spoorstraat reed de auto van J.
v. d. V. uit Baarn de Soester brom
fietser T. v. d. H. omver, toen hij de
Spoorstraat inreed, zonder de brommer
voorrang te geven. De bromfietser kreeg
schaafwonden aan gezicht en armen en
is op het politiebureau verbonden.
Een meneer kwam vertellen, dat z'n
muntmeter gelicht was door iemand,
die zich niet bekend gemaakt heeft.
JAARVERGADERING S.E.C.
S.E.C. hield Dinsdagavond in hotel
„Bosch en Duin" de jaarvergadering,
die geopend werd door de voorzitter,
de heer M. Wilhelm. De notulen van
de laatste vergadering werden gelezen
door de heer J. M. Veenstra, terwijl
de heer A. de Beurs verslag uitbracht
over het jaar 1954.
Er zijn 19 leden bijgekomen. Het finan
cieel verslag van de heer P. Dekker
wees een batig saldo van 340.aan
en namens de kascommissie ver
klaarden de heren J. Veldhuizen en
B. de Rooy, dat de boekhouding in
orde was.
Aftredende bestuursleden waren de he
ren P. Dekker, A. C. J. de Beurs en
A. Priem, van wie de laatste herkies
baar was.
Daar S.E.C. in 1954 met een onvolle
dig bestuur heeft moeten werken, werd
besloten de jeugdcommissie aan de lei
ding toe te voegen. Het bestuur bestaat
thans uit de heren M. Wilhelm, voor
zitter; J. Veldhuizen, secr. en pennigm.
jeugdwerk; E. Roeymans, penningmees
ter; G. v. d. Brink, B. de Rooy, J. M.
Veenstra, B. Veenendaal en A. Priem.
De heer Priem werd tot erelid gekozen.
De technische commissie bestaat uit
de heren B. Veenendaal, M. v. Delden,
M. Visscher en J. van Ginkel. De kas
commissie uit de heren E. Jansen, R.
Jansen en J. de Jong.
Na de rondvraag sloot de voorzitter
de vergadering.
GEEN SPREEKUUR.
De heer Wethouder De Haan is ver
hinderd op 19 en 26 Juli en 2 Augus
tus 1955 zijn gewone wekelijkse spreek
uur te houden.
UITSLAG VAARDIGHEIDSPROEVEN.
Kinderen van de Soester lagere scho
len, die niet kunnen zwemmen, waren
Woensdagmorgen in het natuurbad!
voor het afleggen van vaardigheids-
proeven. Er moest 25 meter in het wa
ter hard gelopen worden; een steen
moest uit het water gehaald worden,
die op 70 cm. diepte lag', vanaf de
kant moesten de kinderen in het bad
springen over een touwtje, dat 1 me
ter van de kant verwijderd was; het
hoofd moest 6 seconden onder water
gehouden worden en ook 4 meter uit
drijven hoorde tot de eisen.
Maximum kon per school 100 punten
gehaald worden. De openbare school
Soesterberg bezette de eerste plaats
met 94.2 punten. 2. School aan de Beetz-
laan 91 pnt. 3. Van de Huchtschool
90.6 pnt. 4. Da Costaschool 89.6 pnt.
5. Kerkebuurt 87.4 pnt. 6. St. Willibror-
dusschool 87.2 pnt. 7. R.K. School
Soesterberg 86 pnt. 8. Gr. v. Prinste-
rerschool 84.6 pnt. 9. Openbare school
Soest-Zuid 84 pnt. 10. School Drie-
hoeksweg 83 pnt. 11 Insingerschool
76.8 punten.
Dit jaar is de wisselbeker niet uitge
reikt. De drie scholen met het hoog
ste aantal punten kregen een herin
neringsmedaille.
Voor het zwemdiploma waren 163 can-
didaten, waarvan er 24 niet slaagden.
Van de 72 kinderen die voor het di
ploma B zwommen, slaagden er 9
niet en bij C werd 1 vah de 7 afge
wezen.
IN DE V.V.V. TENT.
De braderie in de feesttent ging niet
door, maar inplaats hiervan had de
Winkeliersvereniging een gezellige
avond georganiseerd, met wedstrijden
op velerlei terrein. De „West Boys"
zorgden voor muziek en met dansen,
spelletjes en vermakelijke krachtmetin
gen zijn veie prijzen gewonnen, welke
de winkeliersvereniging beschikbaar
gesteld had.
STEENHOFFSTRAAT 53 SOEST
WEEKEND-WIJDING IN DE
GEREFORMEERDE KERK (Julianal).
Het programma voor de Weekend-wij
ding op Zaterdagavond, 16 Juli, van 8
tot 8.30 is alsvolgt:
1. DECLAMATIE.
Fragment uit „Prediker" met orgel pre
lude en postlude van Chopin.
2. ZANG.
a. Heer Jezus heeft een hofken (oud-
Holl. lied), bewerking van W. Pijper.
b. Drie geestelijke liederen van B. v. d.
Sigtenhorst-Meyer, tekst van Jan Luij-
ken.
c. Dir dir Jehova will ich singen van
J. S. Bach.
3. ORGEL.
Trio uit Sonate c moll van J. S. Bach.
Behalve de reeds gepubliceerde perso
nen is ook nog belangloze medewer
king verkregen van Mej. Wim Enden
dijk sopraan) en de heer drs. J. J.
Jongsma (orgel).
