Oud Soest.
„CONTRIMIJ" N.V.
r
29 FEBRUARI.
SOEST.
IN DE HOEK.
geroutineerde en leerling
Machine-stikstere
Strijksters
B1NSDAG 28 FEBRUARI 1956.
34e JAARGANG Nr. 16.
SOESTER
OURANT
Verschijnt iedere dinsdag en vrijdag.
Abonn. per kwart, 1.95 - per post 2.10
UITGAVE: DRUKKERIJ SMIT SOESTDIJK BUREAU VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE: VAN WEEDESTRAAT 35, SOESTDIJK TELEFOON 2566 POSTGIRO 126156
DE SOESTER WEGEN
VAN VROEGER EEUWEN.
Hebt U wel eens gezien, dat er aan
't eind van de Hooiweg, over 't spoor,
nog een aardige landelijke weg is, de
Spijkervveg Voordat de spoorlijn aan
gelegd werd, begon deze weg iets meer
naar voren op de Hooiweg en liep dan
langs de boerderij, die daar staat. Met
ijzeren nagels of een oud korenpakhuis
(spijker) heeft deze weg niets te maken.
Spijker weg is namelijk een misvorming
van Spijketweg of Spijcketwech (Spi-
cketwech), zoals men vroeger schreef.
Deze weg is (reeds in de Middeleeu
wen) zo genoemd naar de Spijckeden
(Spickeden), een aantal maten (graslan
den), die hier tussen een Eembocht
en de Wetering lagen (en nog liggen)
de Achterste Spijcket, de Kleine Spij-
cket, Sinte Brigitten Spicket, Jacob
Nenninx Spijcket, de Rode Koker,
Dirck van Dorslers Spijcket, Gerrit van
Nijvelts Spicket.
Maar wat betekent nu het woord „spij
cket"
Waarschijnlijk (geheel zeker is dit ech
ter niet) hangt het samen met „spijck"
of „spiek", waarmee in de Middeleeu
wen in Oost-Nederland bedoeld werd
een soort horde of mat, van rijshout,
slieten en plaggen gevormd, die over
drassige grond als dam, over een sloot
als primitieve brug of ter ophoging
in een drassige wei werd gelegd
(bijv. in het zgn. melkhok). Vermoede
lijk hebben we bij onze spijckeden
achteraan de Hooiweg dus met oorspron
kelijk zeer laag gelegen, drassige ri
viergraslanden te maken, die met spick-
dammen beschermd of toegankelijk ge
maakt zijn (of door spick-horden op
gehoogd
Dan hebben we nog de buurt van de
Grote Melm. Ook daar kwamen in de
©udheid enkele wegen voor. In de eer
ste plaats de weg naar de Melm toe,
de Melmweg (Melmwech 1598), die ech
ter niet bij de Brink begon, maar als
zijweg van „de Achteren Hooiweg".
Voordat deze weg Melmweg heette,
werd hij Gerritgenwech genoemd, naar
een of ander Gerritje.
Eeuwenlang hebben er langs de Eem
bij de Grote Melm meerdere kalkovens
gestaan, waarin schèpkalk werd ge
brand. Het valt dus niet te verwon
deren, dat we in de 16e eeuw daar ook
Kalckwech aantreffen, die waarschijn
lijk van de Melm of langs de Eem een
eindje in noorderlijke richting heeft
gelopen.
Verder komen we ergens in de buurt
van de Melmweg in 1598 ook nog een
Kampwegh tegen, genoemd naar „de
seven kampen", maar waar die pre
cies gelegen hebben, is me niet bekend.
Laten we nu eens ons oog richten op
de verbindingen met de omliggende
plaatsen. De belangrijkste was wel die
met „de Stad" oftewel Amersfoort. In
Amersfoort werd het vee verhandeld
en werden de landbouwproducten ver
kocht; daar haalde men het bier, in
die tiid de volksdrank; binnen de mu
ren van deze stad zocht men bij de
't Was een oud, kaalhoofdig
heertje,
Dat daar op de rijweg ging,
'n Laatste-februari-druppel,
Die daar aan zijn neustop hing.
't Was een vrij bedaagde dame,
Vijf en vijftig of zo iets,
Die daar op diezèlfde rijweg
Langzaam fietste op haar fiets.
Hevig bellen, hevig remmen,
Gilletje, een kleur als vuur,
Trapper zat in 't heertjes
broekspijp,
In zijn jaszak zat haar stuur.
In een klem zat hij gevangen,
Hulp'Ioos keek hij in het rond,
Toen hij in die rijwiel-lasso
Stokstijf aan de straatkant stond.
Ook kon zij niet van haar fiets af,
Steunde op haar éne been;
't Was in Amsterdam, dus
daad'lijk
Stond het stampvol om
hen heen.
Toen zei zéér terecht een
werkman,
Die die straat-idylle zag
Krijgen is de kunst hoor, juffie,
Hou hem vèst't Is schrik
keldag..
CLINGE DOORENBOS.
(Nadruk verboden).
nadering van een vijandige legerbende
bescherming.
Vormt op 't ogenblik de Birkstraat de
belangrijkste en meest gebruikte ver
ding met Amersfoort, in vroeger dagen
was dit juist de thans zo stille en nog
heerlijk landelijke Peter van de Bre-
merweg, ja, het is zelfs niet onwaar
schijnlijk, dat deze laatste de oudste
weg is tussen Amersfoort en Soest,
want op een oude kaart wordt hij de
Oude Soester Weg genoemd. Eeuwen
lang heeft hij de Zwarte Weg geheten
en pas kort vóór de oorlog is hij naar
de toen overleden populaire Soester
landbouwer en wethoudér omgedoopt.
Waarom deze weg de Zwarte heette
is niet bekend; hij heette zo al lang
voordat wegen met as en sintels be
strooid werden en de ouderen onder
ons herinneren zich nog wel, dat hij
voorbij de Krommert een zandige kar-
reweg was en helemaal niet zwart.
Er komen ook in andere plaatsen van
ouds Zwarte Wegen voor, waarvan de
betekenis nog niet is opgehelderd. Naast
„Zwarte Weg" droeg onze weg tege
lijkertijd nog verschillende andere na
men Neder- of Neerweg (ook Amers-
foortsche Neerweg), als lage weg door
de Lage Birkt in tegenstelling tot de
hoger gelegen weg door de Hoge Birkt;
en Amersfoortsche Weg en Binnenweg,
welke laatste naam bij oudere inwoners
nog wel gebruikelijk is. Vermelden we
volledigheidshalve nog oude namen van
een paar zijwegen, aan het eind bij
de boerderij Middelhoefsche Steeg en
links de Melksteeg en in het verlengde
daarvan, vlak bij de Eem, de Aller-
horster (Alrehorster) Steeg, geheten
naar het daargelegen grondstuk Aire
horst of Allerhorst.
De Birktstraat is ook al oud, maar dan
als Hoge Birksche Weg of Bovenbirkse
Weg. Het klooster Marienhof lag er aan,
alsmede oude boerderijen, en later ver
schillende landgoederen. In een vroeger
artikel heb ik al eens verteld, hoe de
Amsterdamse bankier Bartolotti
1653-1654 aanbood het tussen het Kort
End en zijn buitenplaats Heuvelendaal
gelegen deel van de Hoge Birksche Weg,
een zanderig karrepad, volgens hem
„seer rauw, ongelijck ende vol sandt-
heuvels", steeds onderstuivend, te mo
gen verbeteren door beplanting met bo
men (van verharden is nog geen sprake).
Nog in 1815 schrijft de burgemeester
van Soest in een rapport aan het De
partement van Oorlog van deze weg,
dat hij „in de zomer zwaar en zandig,
in de winter nat en met gaten" is, ge
middeld 3 a 4 roeden breed.
Als zijwegen van de Birktstraat kennen
we nog de Maarschalker Steeg en de
Hofslotter Steeg. Beide wegen zijn al
zeer oud. De eerste, de Maerschalck
Steegh, heet zo vermoedelijk naar de
maarschalk (gouverneur) van Eemland,
aan wie waarschijnlijk in deze buurt
bossen ter beschikking stonden met hun
opbrengst. De tweede heette naar de
hofstede en buitenplaats Hofslot (waar
aan ook het Soester boerengeslacht Hof
slot zijn naam ontleent).
De oudste verbinding met het buur
dorp Baarn was die over de Zoester-
dijck of Soestdijck (de huidige Vrede
hofstraat, iets doorlopend in de richting
van het Baarnse Bos). Deze dijk was
reeds in de Middeleeuwen door het
toen daar nog aanwezige Veen gelegd
om 'n verkeersweg met Baarn te verkrij
gen. In hun meergenoemd rapport van
1569 klagen schout en gerecht er over,
dat Johan Boll, „burchmeester tot
Utrecht", die hier in 't Veen uitgebrei
de grondbezittingen had, op deze weg
„een hoegen bruggen ongewoentelijcken
over deze watergange (n.1. het Oude
Grachtje) heeft gemaeckt, daer men
qualijck myt peerden ende wagens over
rijden mach, ende daerboven noch een
hoegen drayboem tolboom) op hout
bij slote, ende willen daer nymant duer
noch over hebben dan bij willen ende
consent van hem, datwelcke is tegens
dat ghemeen algemeen) welvaren
ende ouder gewoenten van den dorpe
Soest".
Aan dit korte stukje „dijk" ontlenen
het jachtgoed (later paleis) Soestdijk
eh de woonwijk rondom de Lazarus-
berg hun naam. In later tijd vinden
we deze weg als Baarnsche Weg en als
Soestdijker Weg aangeduid.
Van jonger datum is, zoals de naam
al aangeeft,de verbinding met Baarn
over de Nieuwe Steeg (nog niet zo
heel lang geleden* in Stadhouderslaan
omgedoopt, maar de echte Soester
spreekt nog steeds van Nieuwe Steeg).
Maar zo erg nieuw en jong is deze
weg nu toch ook weer niet. Hij wordt
al in de 17e eeuw onder deze naam
genoemd en komt op kaarten van om
streeks 1670 al voor. Eén van deze kaar
ten noemt hemde Zuwe, maar in
oude stukken ben ik deze naam nog
nooit tegen gekomen, zodat ik geneigd
ben aan een vergissing te denken. De
kaart van 1809 spreekt van Konings—
laan, maar de Koningslaan ligt nu tus
sen Paleis en Naald.
J. HEPP
(Wordt vervolgd).
DIAMANTEN JUBILEUM
OP DE JULIANALAAN.
Op een van de koudste dagen van de
vorige week werd er op de Juliana-
laan uit vele huizen gevlagd. Niet om
dat er een jarige op paleis Soestdijk
was, maar omdat de heer en mevrouw
Onrust-Elmers hun diamanten huwe
lijksfeest vierden als twee kerngezonde
mensen van 84 jaar.
Zestig jaar geleden, toen men nog geen
vliegtuigen zag en. er nog geen auto's
reden woonde de vierentwintigjarige me
juffrouw J. H. J. Elmers in de Baars
jespolder, niet ver van Amsterdam en
men noemde dat gedeelte populair de
slatuintjes. Wie vandaar naar de stad
wilde moest per boot, zodat de Zaan-
kanter P. Onrust op de twintigste fe
bruari 1894 per boot naar het huis van
zijn bruid ging om haar op te halen
voor de huwelijksplechtigheid, die plaats
vond in de Raamkerk.
Hij voer over water dat verdween en
plaats maakte voor de Admiraal de
Ruyterweg en volgens oud gebruik had
men hem met geweerschoten als sa
luut moeten begroeten, maar er was
pas een ongeluk gebeurd met het han
teren van een geweer, dus dit bleef
op verzoek van de bruid achterwege.
In de boot, waarmee het jonge paar
stadswaarts voer, bevonden zich ver
sierde stoelen. Er werd aangelegd bij
een brug, die aan weerszijden met vlag-,
gen versierd was en waarop wit zand
gestrooid was. Na de tocht te voet
over de brug ging het per rijtuig ver
der.
De Raamkerk, waar de plechtigheid
plaats vond, werd nooit gebruikt voor
huwelijksinzegeningen, maar wanneer
men naar de meer gebruikelijke kerk
op de Keizersgracht ging zou het don
ker zijn en te laat worden, zodat de
kerkeraad tóestemming gegeven had
voor deze huwelijksvoltrekking in de
Raamkerk; de eerste en de laatste.
Het jónge echtpaar ging wonen in de
Kinkerstraat, die pas gebouwd was en
het huis dat hun woning werd was
door de heer Onrust als aannemer
zelf gezet. Vanzelfsprekend was er gas
verlichting in want electriciteit kende
men nog niet.
Twee jaar na het voltrekken van het
huwelijk werd H.M. Koningin Emma
gekroond tot landsvorstin en de heer
en mevrouw Onrust hebben de fees
telijkheden van nabij mee kunnen
maken.
Het echtpaar Onrust werkte hard en
het liep niet tegen in het aannemers
bedrijf, want in 1927 brachten kinderen
en kleinkinderen oma en opa naar de
trein en het werd een afscheid als gold
bet een emigratie.
Soestdijk was uitgekozen door het echt
paar als plaats waar de aannemer in
ruste werkelijk rusten wou en in Soest
dijk wachtten voor mevrouw de bloe
men, die ze zo graag met haar zorgen
omringt en voor de heer Onrust de
tuin, waarin hij met plezier we/kt.
De dochter, mej. C. Onrust, ging mee
en de andere drie kinderen kwamen
met kleinkinderen en later met achter
kleinkinderen regelmatig op bezoek in
de Julianalaan.
Vorige week natuurlijk ook, want toen
was het groot feest en om tien uur
werden de bruid en bruidegom in ge
bouw „Credo" ingehaald. Er waren 3
kinderen, 15 kleinkinderen, van wie er
5 getrouwd zijn en de drie oudste
achterkleinkinderen van de zeven. De
andere vier waren nog te klein om te
beseffen, dat een diamanten feest een
heel bijzonder feest is, vooral wanneer
het gevierd wordt door twee bijzonder
krasse mensen, die er niet tegenop zien
12 uur lang het middelpunt te zijn van
opgewekte familieleden die dankbaar
gestemd zijn omdat ze dit unieke feit
mogen meemaken.
Twee broers van mevrouw Onrust-El
mers, de 78-jarige uit Badhoevedorp, en
de 80-jarige uit de IJpolder waren
eveneens aanwezig.
Er was een fruitmand, geschonken door
de bewoners van de Julianalaan, er
waren vele tientallen bloemstukken en
telegrammen, het oudste achterkleinkind
had een kleedje geborduurd voor het
bruidspaar en een ander achterklein
kind sprak een keurige heilwens uit.
Er werd gezongen en gemusiceerd en
bij de receptie die 's middags gehou
den werd verscheen de burgemeester,
die zich lang met het diamanten echt
paar onderhield.
Onder de vele tientallen, die de heer
en mevrouw Onrust kwamen gelukwen
sen, bevonden zich ook ds Lambers
Heerspink, dokter Tervoert en vertegen
woordigers van de kerkeraad.
Een neef van de heer Onrust, districts
bestuurslid in Canada, had deze feest
dag ook graag meegemaakt, maar hij
was vorig jaar - na een afwezigheid
van 46 jaar - voor een vakantie in
ons iand geweest, had bruid en brui
degom bij zijn terugkeer alvast geluk
gewenst en voorzieningen getroffen voor
het aanbieden van een geschenk op de
ze dag, die voor iedere aanwezige een
heel bijzondere dag geweest is en niet
in het minst voor het gezonde opge
wekte bruidspaar, dat de indruk wekt
in staat te zijn over 5 jaar opnieuw
de vlaggen te doen uitsteken voor het
65-jarig huwelijksfeest. En ook niet op
te zien tegen een receptie ter gelegen
heid van het zeventigjarig huwelijks
feest. Wie zal het zeggen
DE LAATSTE
SCHAATSWEDSTRIJDEN.
Zaterdagmiddag was het druk op de
Peter's Baan en het vroor dat het
kraakte, al scheen de zon.
Negen - dames verschenen aan de start
voor een wedstrijd over 140 meter
en in de eerste rit won Joop v. d.
Heuvel gemakkelijk van Tony Schmidt,
terwijl Loor v. d. Sterre eveneens wei
nig moeite had met Truus Dijkshoorn.
Door Smink won van Carla Rademaker
en Corrie van Kooy van Rita Smits.
Nummer 9, Hannie Roos had het ge
makkelijk, daar ze alleen reed.
In de tweede rit - van de wind af -
waren de uitslagen precies eender, zo
dat Joop v.d. Heuvel, Loor v. d. Sterre,
Hannie Roos, Corrie van Kooy en Door
Smink overbleven.
Hannie Roos versloeg in een flinke rit
de sterke Joop v. d. Heuvel, die later
de wedstrijd over 2000 meter met een
ronde voorsprong won. Loor v. d. Sterre
had het gemakkelijk tegen Door Smink
die tweemaal viel.
Van de drie overgeblevenen was Loor
d. Sterre door loting vrij en Corrie
van Kooy won tweemaal van Hannie
Roos. Ook Loor v. d. Sterre kon het
niet bolwerken en Corrie van Kooy
kreeg als eerste prijs een beker uit
handen van de heer H. v. d. Pol. De
tweede prijs was voor Loor v. d. Sterre
en de derde voor Hannie Roos.
Zondagmiddag reden 16 paren mee aan
de ringrijderij, welke gewonnen werd
door het paar A. Smits-B. Kok. 2. A.
Fokken-H. R. v. Daatselaar. 3. T. Dijks-
hoorn-K. v. Ceelen. De troostprijs was
voor W. Kooistra en J. Kooistra.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Bankbiljet, fietspompje, grijze gebreide
handschoen, bos sleutels, blauwe angora
want, bruin lederen rechter handschoen,
blauw-witte want, paar zwarte schoe
nen met kunstschaatsen, blauw-wit
linker kinderwantje, paar rode kinder
wanten, duimstok, broche, schaats met
witte laars, scheepsanker, rood-witte
kinderhandschoen, rode gebreide want,
zilveren kettingarmband, slee, linker
bruine leren want, portemonnaie met
5.-, grijze want, paar schaatsen, munt
biljet van 2.50, paar witte gymnastiek-
BECKERINGHSTRAAT 20 SOESTDIJK
VRAAGT VOOR HAAR ATELIER:
voor hele of halve dagen.
Hoog loon en premie.
Prettige werkkring.
Gelegenheid tot aanmelden dagelijks van 8 tot 5.30 uur.
Waar het hart vol van is loopt de
mond van over en ik zou niets liever
doen dan een vlammend protest schrij
ven tegen wat men in Indonesië recht
spraak noemt.
Maar wat hebben we aan vlammende
protesten, wanneer ik dit al kon, als
we toch te voren weten, dat de Indone-
sirche regeerders zich daar niets van
aan trekken, omdat de rechtspraak
tegen Jungschlaeger en Schmidt in hun
politieke spel moet worden verder ge
speeld, daar zij tegenover hun volge
lingen te ver zijn gegaan en niet meer
terug kunnen, zonder „hun gezicht te
verliezen", wat in oosterse ogen het
ergste is wat er bestaat.
Persoonlijk koester ik de hoop; dat zij
aanstonds een reuzezwaai zullen maken
na deze doodstrafeis en met een milder
vonnis zullen komen, in een poging de
wereld te tonen, dat de jonge staat
Indonesia genade voor recht wil la
ten gelden.
Zij zijn tot zo iets in staat en het is
hun toevertrouwd het spel zo te spe
len, dat zij er een heleboel goodwill-
munt uit. slaan. En omdat wij er bij
de Nato nu eenmaal niet zo goed op
staan, zullen zij er een beste beurt
mee maken, al is het ook voor 100
bedrog.
Het meest schokkende in deze ellen
dige affaire is, dat we niet veel meer
kunnen doen dan kwaad kijken, onge
lovig ons hoofd schudden over zoveel
onrecht en helaas moeten constateren,
dat Nederland geen hand meer heeft
om een vuist te maken, waardoor wij
overgeleverd zijn aan de willekeur van
de verbroken-unie-partner.
Er zijn goedgelovigen, die hopen, dat
Jungschlaeger, Schmidt, Mevrouw Bou-
man en Nederland iets te verwachten
hebben van Amerika en Engeland, maar
laten we ons geen illusies maken. In
onze Indonesia-zaak hebben wij geen
van beide landen achter ons. Eerder
tegen ons, met een heleboel leedver
maak, dat ze de hoogvlieger Neder
land nu eindelijk hebben waar ze hem
al eeuwen hebben wilden.
Er zijn er, die willen, dat wij repres-
sailles nemen op hier verblijvende In
donesiërs of dat onze kruisers (die we
nóg hebben) naar Indonesië worden ge
zonden en ik ben nog primitief ge
noeg om in eerste impuls voor zo'n
strafoefening te voelen, maar wanneer
we er rustig over nadenken weten we,
dat dit de oplossing niet kan brengen.
Die tijden hebben we gelukkig achter
ons.
Maar wat dan Rustig afwachten En
maar hopen op een gunstige wending
Of een biddag houden
Nu voelen we toch wel heel erg wat
er van ons land, met de grote geschie
denis in de wereldhistorie, is overge
bleven.
Waar is nu de Nederlandse Staatsman
met inzicht op de oosterse mentali
teit, die ons nu de weg wijst
H. OEKMAN.
schoenen, blauw kinderwantje, gebreide
kinder handschoen, blauwe want, zwart
kinderwantje, zwarte wollen sok, kin-
derbril met bruin montuur, medaljon,
groen bed met blauwe overtrek, pad-
vindersriem, brilleglas, kentekenplaat
ND 22-69, lijst met aantekeningen, num
merplaat TG 22-75, geel kinderwantje,
jasje met capuchon, sigaretten, zwarte
actentas, kinderdasje.
SCHAATSSUCCES VOOR
6-JARIGE KARELSE.
Zondag j.1. toog de bekende Soester
hardrijder E. Karelse met zijn 6-jarig
zoontje Jaap naar Uithoorn, om daar
deel te nemen aan de Amstel-Rijntocht,
een afstand van ongeveer 35 K.M.
Dat onze hardrijder Karelse deze af
stand zou kunnen rijden was vanzelf
sprekend, maar voor zijn zoontje was
het een heel waagstuk. Niettemin vol
bracht Karelse jr. de tocht zonder moei
lijkheden en behaalde hiermede zijn
eerste medaille.
De appel valt niet ver van de boom.
ONDERLINGE WEDSTRIJDEN S.T.C.
De Soester Turnclub houdt onderlinge
wedstrijden in het gymnastieklokaal van
de school in de Kerkebuurt.
Gisteren zijn de eerste wedstrijden ge
houden, vrijdag is de tweede avond en
woensdag 7 maart het slot van de on
derlinge krachtmetingen.
ALS UW HUISDIER ZOEK IS.
Het schijnt dat de dieren moeilijk hun
huis terug kunnen vinden wanneer er
sneeuw ligt, zodat er meer zwervende
dieren zijn dan anders en er zijn veel
katten en honden op het asyl, die ge
makkelijk hun baas zouden terugvinden
als die op het idee kwam even de
dierenverzorgers aan de Klein Engën-
daalweg op te bellen of op te zoeken.
