Oud Soest.
SALON KOPPEL
Soesterbergsestraat 44
SOEST.
IN DE HOEK.
Braamweg 84 - Telefoon 2045
Deze opening zal plaats hebben op
WOENSDAG 26 SEPTEMBER, 's
namiddags te 2.30 uur.
J. KOPPEL.
34e JAARGANG no. 71.
DINSDAG 25 SEPTEMBER 1956.
Abonn. per kwart 1.95 - per post 2.19
Verschijnt iedere dinsdag en vrijdag.
UITGAVEDRUKKERIJ SMIT SOESTDIJK BUREAU VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIEVAN WEEDESTRAAT 35, SOESTDIJK TELEFOON 2566 POSTGIRO 126156
TWEE HOLLANDSE SPIONNEN
IN SOEST.
II.
Dat de gezindheid der Stichtse bevol
king in Eemland en ten zuiden van
het Gooi allesbehalve prohollands v.-as,
blijkt herhaaldelijk uit zijn verslagen.
Hij begint z'n eerste verslag al da
delijk met te constateren, dat hij en
zijn metgezel al hun navorsingen „al
tijd surreptelick (sluiksgewijze, stiekem)
ende bedect gedaen hebben ende heb
ben moeten doen omme nyet suspect
(verdacht) te werden", „want die Ge-
stichtsche (bewoners van het Sticht)
loes (uitgeslapen), cloeck ende oeck ver-
hart ende verstijfft (versolkt) zijn -
hoewel zij onrecht hebben - in haire
saken hem te defenderen (zich te ver
dedigen) ende denghenen wel haost sou
den slaen, die zij wisten, dat hem (hen)
soude willen heymelijcken ondergaen
(bedriegen) ofte ondercruypen".
Het was reeds zijn eerste tocht, wel
ke hem o.a. naar Soest voerde (zoals
boven beschreven), en wier relaas ik
hier verder laat volgen, daarbij veel
vuldig de Naardense secretaris-spion
zelf aan het woord latende (aangegeven
door aanhalingstekens).
De beide mannen, die we zo straks op
de Eng zagen wandelen, begaven zich,
bij de kerk aangekomen, naar de daar
achter omlaaglopende Gaasbeecks Steegh
(Eemstraat) en klopten aan het eind
hiervan aan bij het Brigittenklooster
Mariënburg. Onder de monniken van
dit klooster had Pieter Aelsmanszoon
namelijk een neef, ook uit Naarden af
komstig, en hij hoopte van hem één
en ander over de grafelijke goederen
in Soest te weten te komen, omdat hij
al zo lang in Soest gewoond had. Een
aardig aanknopingspunt dacht hij. Maar
het was mis. In zijn rapport vertelt
hij ervan (in de huidige schrijfwijze
overgebracht) Maar omdat hij al lange
tijd geprofest en binnen de klooster
muren besloten geweest was, wist hij
ons die landen en hoeven niet te wij
zen, maar hij wist wel van een zekere
Looeh Rutgerszoon, te Soest bij de kerk
wonende, dat die lange jaren in ge
breke geweest was en de tijns nog
niet wilde betalen. En mijn neef ver
wees ons naar één van de lekebroeders
uit het klooster, broeder Lambert 1)
geheten, een geboren Soester. Wij moes
ten ons maar eens tot hem wenden;
die zou ons als we tenminste be
loofden alles geheim te zullen houden
en zijn naam niet te verklappen ze
ker wel alles over die hoeven weten
te vertellen".
Die hoeven en landerijen, die tijnsplich-
tig waren aan de gTaaf van Holland,
gingen de Naardense secretaris zeer
ter harte. Al zijn nasporingen in Eem-
brug, Baarn en Soest waren er op ge
richt te weten te komen, welke dat
precies waren en waar ze lagen. Blijk
baar was dat in Holland niet nauw
keurig meer bekend en waren zeer
veel van die goederen in de loop der
eeuwen in het vergeetboek geraakt, om
dat de tijnsplichtige ervan eenvoudig
opgehouden hadden de jaarlijkse be
taling onder de linde te Baarn te ver
richten.
De beiden Naardense verspieders zoch
ten nu in het klooster broeder Lam
bert op. „Nadat wij hem toegezegd had
den, dat wij het geheim zouden hou
den enz. en dat wij hem ervoor belo
nen zouden enz., heeft hij ons een en
ander verteld wat hij zo voor de hand
wist, namelijk dat al de goederen en
hoeven in Soest, waarvan tijns betaald
wordt, afkomstig zijn van een zekere
jonker van Gaesbeeck" (broeder Lam
bert heeft wel de klok horen luiden,
maar wist blijkbaar niet goed waar de
klepel hing; slechts een paar van de aan
de graven van Holland gekomen tijns
plichtige hoeven waren van de Gaes-
beeckse goederen afkomstig; het me
rendeel stamde uit het bezit van de
abdissen van Elten) „en dat hun kloos
terkerk binnen het convent gemaakt
was van het Huiè van deze jonker van
Gaesbeeck, waarin hij tevoren placht
te wonen, op dezelfde plek waar de
kerk nu staat, en dat diezelfde jonker
ook een huis had gehad waar de kerk
staat in het klooster in de Birkt" (het
mannenklooster (Mariënhof, op de plaats
van de huidige boerderij Het Lange-
huis). Of deze laatste mededeling van
onze vroegere dorpsgenoot helemaal
klopt, is twijfelachtig; immers de grond
voor het in 1419 gebouwde klooster
Mariënhof was afkomstig van de De-
venterse kanunnik Hendrik Kamer
man, geboren Amersfoorter, die deze
van zijn vader had geërfd.
Van de aan de graven van Holland
tijnsplichtige hoeven wist broeder Lam
bert er slechts enkele te noemen, maar
hij beloofde, dat hij ze netjes op schrift
zou zien te krijgen van de pastoor van
Soest. Over een week moesten de he
ren maar eens weer komen, dan zou
hij zich intussen wel van één en ander
nauwkeuriger op de hoogte gesteld
hebben.
„Daarom zo scheidden wij vandaar en
togen weder naar Naarden huiswaarts",
schrijft de secretaris in z'n verslag.
„En op Allerzielendag (2 nov.) gingen
wij beiden andermaal uit Naarden om
van broeder Lambert in Soest de tijns
plichtige hofsteden op schrift te ha
len en om verder naar de andere li
mieten (grenzen) te informeren enz.
„En te Soest bij broeder Lambert ge
komen, wees hij ons eerst een zeker
land, dat aan het klooster Oud-Naarden
toebehoort, aan het einde van Soest
gelegen aan de weg naar Amersfoort
bij de Birkt, welk land het Gheyn heet".
(Dit land heet thans nog in de volks
mond „de Geng"; het ligt in de buurt
van de Hartmanlaan. Nog in 1789 lag
bier een hofstede, die de naam „Oud-
Naarden" droeg.
„Voorts vertelde hij ons, dat de pas
toor van Soest hem had gezegd, dat
in de overoude tijden Soest, d.w.z. de
grond van Soest, verdeeld en uitgege
ven is in 21 „hoeven", waarvan de
abt van St. Paulus te Utrecht veer
tien hoven heeft en de pastoor van
Soest de andere zeven, maar dat deze
laatse één van de zeven kwijtgeraakt is,
zodat hij jaarlijks maar van zes ho
ven ontvangt". (De pastoor had hier
werkelijk een interessant feit uit de
oudste geschiedenis van Soest te berde
gebracht; inderdaad was eeuwen gele
den de voor de landbouw ontgonnen
grond in Soest in 21 grote, ongeveer
gelijke complexen, „hoeven" genaamd,
verdeeld geworden.
Omstreeks het jaar 1000 waren deze
„hoeven" al bekend. De abdij van St.
Paulus kreeg er in het begin van de
11e eeuw veertien van. Maar als onze
pastoor beweert, dat het Soester pas
toorsambt de overigen zeven „hoeven"
heeft gekregen, dan is hij toch lelijk
abuis of hij haalt allerlei dingen door
elkaar. Die zeven andere „hoeven" be
hoorden n.1. aan de graaf van Holland
en aan de bisschop van Utrecht, en
tijdelijk ook een paar aan jonker van
Gaesbeeck.
De jaarlijkse ontvangst, waarover de'
pastoor het had, was niet die van de
pacht of tijns van bedoelde „hoeven",
maar die van de tienden, een soort
kerkelijke belasting. Immers van de
tienden te Soest kwam tweederden toe
aan de St. Paulusabdij, blijkbaar van
haar eigen veertien hoeven oor
spronkelijk en de rest aan de
pastoor van Leusden Misschien
mocht de pastoor van Soest ze voor
zijn Leudense collega innen en een
zeker percentage voor z'n moeite hou
den. De verwardheid van de medede
ling van de Soester pastoor kan ook
wel te wijten zijn aan verkeerd be
grijpen of -onthouden van de zijde van
broeder Lambert).
1) Deze bioeder Lambert was zo maar
niet zo de een of ander, maar hij nam
in de kloostergemeenschap een belang
rijke plaats in. In aktes van 1517 en
1523 zien we hem n.1., Lambert Ger-
ritsz. geheten, bij overdracht van grond
stukken optreden als gemachtigde van
het convent; in een akte van 1534 wordt
hij uitdrukkelijke procurator van
het convent genoemd, d.w.z. bestuurder
der stoffelijke goederen. Hij zal dus
met de landerijen van Soest wel goed
op de hoogte geweest zijn.
J. H.
(Wordt vervolgd.)
SPREEKUUR BURGEMEESTER.
Het spreekuur van de burgemeester
zal woensdag 26 september a.s. niet
plaats vinden van 11 tot 12 uur maar
van 9 tot 10 uur.
HERDENKINGSDIENST.
In verband met het feit, dat de Herv.
Gere'f. Evangelisatievereniging 25 jaar
bestaat, zal woensdagavond a.s. dit
jubileum op bijzondere, wijze worden
herdacht.
Er zal dan een herdenkingsbijeenkomst
worden gehouden in de Chr. Geref.
Kerk. Op deze bijeenkomst hoopt ds
J. V. Sliedrecht van Putten een her
denkingsrede uit te spreken. Aanvang
half acht.
IJSBALLET VAN ERNST BAIER.
Zo'n twintig jaar geleden vormden de
namen Maxi Herber en Ernst Baier
als combinatie een begrip in de wereld.
van de schaatsenrijders. Ernst Baier
werd van 1933 tot 1938 kampioen van
Duitsland, Maxi Herber driemaal kam
pioene, maar de triomfen kwamen pas
goed toen ze samen gingen rijden.
Zeven maal behaalden zij samen
het kampioenschap schoonrijden voor
paren in Duitsland, vijfmaal Europees
kampioen, viermaal wereldkampioen en
het olympisch kampioenschap in 1936.
De oorlog kwam en kampioenschappen
op internationaal niveau werden niet
meer verreden. Maxi en Ernst hingen
daarom de amateursbijl aan de wil
gen en werden professional. Jarenlang
werd er geoefend om te komen tot
datgene wat van 2 tot en met 7 ok-
ober in Amersfoort te zien zal zijn.
Daar wordt in de Hellestraat het trans
portabel ijstheater opgericht waarin
reeds 1975 voorstellingen in 12 landen
gegeven werden. Daar worden verhalen
verteld in de vorm van een show met
kunstrijdsters en kunstrijders van de
eerste rang.
Irene Braun is kampioene van Duits
land, Friederike Schopp is jeugdkam
pioene, Leopold Bierer is kampioen
van Oostenrijk en met hen werken 200
mensen samen om het programma te
brengen, dat een wereldsucces genoemd
kan worden.
„Cirkusliefde" is Het verhaal van de
clown Franki en op het ijs ziet men
cirkusvoorstellingen en de gang van
zaken achter de schermen. De solisten
kennen naast hun eigen rol een twee
de en soms een derde, omdat een voor
stelling altijd door moet gaan, ook als
er zieken zijn.
„Olympische reis" brengt de Griekse
goden op het ijs. Hermes wordt door
Zeus naar de aarde gestuurd om een
vrouw voor hem te zoeken als Hera
hem verlaten heeft. Door alle wereld
delen brengt hem deze tocht. „Onsterfe
lijke wals" is het derde deel van het
programma.
Een trein met 42 wagons en 76 eigen
voertuigen zorgen voor het transport
van de ijsvloeren, toneel, kleedruimten
en decors, terwijl de tribunes die mee
gebracht worden plaats bieden aan 4000
toeschouwers. Twee ijsmachines zorgen
ervoor, dat het ijs bij iedere tempe
ratuur uitstekend is en bij voorbaat
kan reeds gezegd worden, dat dit voor
Amersfoort en omgeving een uniek
schouwspel wordt.
SOEST VAN WEEK TOT WEEK.
Als hét doorgaat dan zal Sinter
klaas de manege moeten opzoeken om
te oefenen voor de intocht die in no
vember gehouden wordt. Men zou het
voor de kinderen leuk vinden als de
oude heer te paard door onze straten
zou galopperen, omstuwd door rui-
teressen en ruiters van de landelijke
rijvereniging, die men om hun mede
werking vragen wil. De Sint zal op
een witte schimmel rijden omdat er
geen zwarte schimmels zijn.
De middag, waarop flinke mannen
de aardige prestaties van hun gedres
seerde honden toonden, was leuk en
leerzaam. Een cynisch man beweerde,
dat de deelnemende mannen uitslui
tend pantoffelhelden waren, die blij
waren een hond te kunnen comman
deren. Dat is gekheid, want als alle
mannen die thuis niets te zeggen heb
ben lid van „De Bewaker" werden, dan
zou het de grootste vereniging van
Soest zijn en hadden duizenden hon
den hun kunnen getoond.
Shot heeft een groots toernooi ge
houden met als klap op de vuurpijl
de finale tussen de tafeltennissterren
Bert Onnes en Paul Gimbel. Ik ben
geen familie van Paul, dus ik heb er
niets mee te maken, maar niemand
kan me wijsmaken, dat het gezond
heidbevorderend is wanneer een knaap
je van 16 jaar zich met zoveel over
gave op de vermoeiende tafeltennis-
sport werpt.
De Soester winkeliers zullen een
lofwaardig initiantief nemen. De on
geveer 15 Soester beroepkunstschilders
kunnen hun werk exposeren in eta
lages en een jury zal prijzen toeken
nen. Iemand in de vergadering wilde
te zakelijk zijn en de jury laten be
talen door de eerste prijswinnaar, maar
gelukkig vond dit voorstel geen aan
hang en de beste schilder zal een
behoorlijk bedrag krijgen. Daarnaast
zullen er kleinere geldprijzen zijn.
E.H.B.O. DIPLOMA'S.
Vrijdagavond was er een gezellige
bijeenkomst van de E.H.B.O. Soest,
waar de diploma's uitgereikt werden
aan de dames mevr. G. Berveling-
Dolfin en mej. M. Veenendaal en de
heren J. M. Koenders, D. Baars, A.
J. Lamens, H. Doornekamp, R. Vre-
develd, J. de Jong, H. ten Hoedt, A.
Warmenhous, A. Ammerlaan en J. v.
d. Craats.
Dokter Donker, die de diploma's uit
reikte, dankte collectrices en collec
tanten voor de medewerking, die ze
verleend hadden en hij wees de ge
slaagden erop, dat zij met dit slagen
pas aan het begin stonden. Hun ken
nis hadden zij op het examen gede
monstreerd, maar slechts door oefe
ning zouden zij paraat kunnen
blijven. Wat de E.H.B.O.-er kent moet
hij zo kennen, dat al zijn handelingen
als vanzelf gaan, zoals een fietser au
tomatisch fiets. Er behoeft niet meer
bij nagedacht te worden. Parate ken
nis is het fundament voor de E.H.
B.O.-er maar de roetine moet ver
kregen worden door oefening. Het is
helemaal niet nodig, dat ieder die
examen deed en slaagde, dooT oefe
ning een steunpilaar voor de vereni
ging blijft.
De conferencier en goochelaar Barna
en de Chromonicats uit Baarn zorg
den voor ontspanning op het tweede
deel van de avond, dat aan gezellig
heid gewijd was.
JAARVERGADERING S.P.S.V.
S.P.S.V., de Soester Politiesportvereni-
ging, hield vrijdag de jaarvergadering,
waarvoor weinig belangstelling was.
De aftredende bestuursleden, de he
ren H. G. Scholtmeijer, K. den Ouden
en K. v. d. Veen, werden herkozen.
De reservepolitie kan geen deel uit
maken van de N.P.S.B., zodat zij een
eigen vereniging opgericht heeft.
Er zullen voetbalwedstrijden en schiet
wedstrijden gehouden worden, terwijl
de afdeling volleybal deelneemt aan
de wedstrijden in Amersfoort van de
Nevobo.
UIT HET DIKKE POLITIEBOEK.
Melkhandelaren uit de Koninginne-
laan en de Burgemeester Grothestraat
hadden zoals gewoonlijk flessen met
slagroom, yoghurt en vla aan de straat
gezet, maar ditmaal viel dit verkeerd
uit, want een zuivelliefhebber nam ze
mee.
Een jongen gooide op de Prins Hen
driklaan een ruit in en een hond
beet een kip dood. Beide handelingen
zijn minder gewenst zodat ze gemeld
werden.
H. L. reed met zijn verloofde per
brommer op de Steenhoffstraat. Ze
reden over een hond heen die hard
wegliep en deelden hun val aan de
politie mee. De hond wordt gezocht.
De bestelwagen van M. C. B. uit
Hindelopen reed op de Stadhouderslaan
tegen een boom, toen er werking kwam
ia de lading autobanden achter de
chauffeur, waardoor deze in zijn be
wegingen gehinderd werd. De bestuur
der kreeg een hoofdwonde en kwetsu-
Ieder jaar omstreeks deze tijd krijg ik
van een der lezers een schrijven, dat al
enige jaren vrijwel woordelijk dezelfde
inhoud heeft.
Deze lezer zou namelijk zo graag mee
willen doen aan de voortuinen-wedstrijd
en hij heeft het vertrouwen, dat zijn
naam een ereplaats zou innemen on
der de deelnemers.
Nu ben ik niet zo erg gek op men
sen, die overtuigd zijn van hun eigen
kwaliteiten, doch wanneer deze lezer
zijn tuin verzorgt als zijn brieven, dan
geloof ik, dat het een prima tuintje
zou worden.
Doordat zijn tuin echter geheel over
schaduwd wordt door de bomen in zijn
laan, waardoor alles „verzuurt", zoals
hij schrijft, krijgt hij geen kans zijn
kunnen te tonen.
„Niet alleen", schrijft hij, „dat ik door
die bomen geen kans krijg een drage
lijke voortuin te fabrieken, maar bo
vendien heb ik zelfs midden in de
zomer geen zon in m'n voorkamer en
ben ik van oktober tot december be
zig met het ruimen van afgevallen
bladeren".
Nu vraagt hij mij weer of ik niet
nog eens in een hoekje wil vragen
of de gemeente deze bomen wil weg
halen.
Hooggeachte abonné, daar denk ik niet
aan. Ik wil veel doen en als onze re
dacteur mij dit toestaat, zelfs wel eens
gekke dingen schrijven, maar over
het weghalen van bomen schrijf ik
nooit meer. Daar heb ik m'n bekomst
van.
Wilt U wel geloven, dat ik geen boom
langs de hoofdweg kan zien staan zon
der schichtig te worden
Weest U er van overtuigd, dat ik voel
wat het voor U moet zijn de prijzen
en de eer steeds naar anderen te zien
gaan, maar troost U met de weten
schap, die ook mij met veel moeite
is bijgebracht, dat iedere boom op een
keer dood gaat. Het kan soms wat
lang duren, maar dood gaat ie.
Tot zolang zult U, vrees ik, moeten
wachten voor U zich in de edele strijd
om het mooiste voortuintje kunt wer
pen.
Een schrale troost, geef ik toe, maar
geduld is een schone zaak.
En dat oude blad, dat U andersmans
vuile boel noemt Ja, dat weet ik
ook zo gauw niet.
U kunt eens op ons politiebureau in
formeren of dit niet onder „overlast"
valt.
Per slot zijn het inderdaad Uw bomen
niet.
H. OEKMAN.
ren aan armen en benen en is naar
zijn tijdelijk verblijf in Naarden ge
bracht. De auto moest weggesleept wor
den.
DRIE DODEN IN één WEEK.
Het verkeer in Soest heeft in de week
van 81-5 september 3 doden geëist.
De heer R. werd op zijn bromfiets
door een vrachtatuo aangereden en
was op slag dood. Dit gebeurde op de
Nieuweweg. De heer K. werd op de
Van Weedestraat aangereden toen hij
die straat per fiets overstak en de heer
B. reed op zijn bromfiets twee voetgan
gers aan en kreeg doordat hij op zijn
hoofd viel een schedelbasisfraktuur.
De beide laatste slachtoffers overleden
in het ziekenhuis.
HONDENSHOW.
A.s. zaterdag wordt, ter gelegenheid
van de komende Werelddierendag, door
de afd. Soest der Ned. Ver. tot Be
scherming van Dieren, wederom een
hondenshow georganiseerd.
Op de keuring wordt uitsluitend op
goede verzorging gelet, zodat een heel
gewoon „straathondje" precies dezelfde
kans maakt als zijn voorname raszui
vere collega.
De jury wordt gevormd door mej. N.
G. Koopmans en de heren dr v. d.
Kooy, dierenarts en W. 't Hart.
Voor inschrijving en bijzonderheden
zie men de advertentie in dit blad.
LOOPWONDERS.
Opnieuw hebben 52 aspiranten van
Olypia, onder leiding van de heer
W. A. Suman, een eerste prijs en een
groepsprijs behaald. Nu werd er in
Zeist meegelopen in een mars van 10
k.m., georganiseerd door de Bartimeus-
stichting. Er waren in totaal 1500 deel
nemers.
Er wordt nog een mars gelopen en
als deze een eerste prijs oplevert dan
hebben de kranige meisjes en jon
gens uitsluitend eerste prijzen behaald
voor iedere mars die ze liepen één.
HIERMEDE HEBBEN WIJ DE EER U UIT TE NODI
GEN AANWEZIG TE ZIJN BIJ DE OPENING VAN
ONZE NIEUWE SALON AAN DE
HET ZAL ONS EEN GROOT GENOEGEN DOEN ALS
U BIJ DEZE VOOR ONS ZO BELANGRIJKE GE
BEURTENIS VAN UW BELANGSTELLING WILT
BLIJK GEVEN.
