Russcher - Soest
Oud Soest.
Cabaret- en Leerlingenavond
„De Gouden Snaar
LAMSVLEES.
OSRAM
'wassebü SOESTD'JH
„Modes en Maatkleding"
DERDE BLAD
liMt van zenuwen 1
Vo-aA IkiuditeiUiw-edeJi
50 JAAR SOESTERVEEN.
BLOEDWRAAK OP CORSICA.
de Ramblers-guitarist JAC, PET.
CABARETGEZELSCHAP „NÏCPO".
SLAGERIJ A. J. SPELT
ONZE COLLECTIE HAARDEN
EN KACHELS
C. J. VAN HENGSTUM
ROOKWORST
E. J. GEURTS
Uw was in onze inrich
ting drogen en mangelen,
VAN DE „SOESTER COURANT"
VRIJDAG 25 OKTOBER 1957.
DE INVOERING DER
KERKHERVORMING.
III
Naar aanleiding* van het optreden van
een gewezen monnik van het Brigitten-
klooster te Soest lassen we hier de
vraag in Hoe verging het toch het
klooster Mariënburg in deze tijd.
In m'n vorig artikel over „De Kloos
terkerk van Mariënburg" heb ik hier
over al het één en ander gezegd. In
1586 beval het stadsbestuur van Amers
foort de afbraak van kloosterkerk en
kloostergebouwen, maar dit bevel is
kenneliik nooit uitgevoerd. Blijkens af
beeldingen stond de kloosterkerk nog in
1626 en 1662. Maar hoe lang heeft de
kloostergemeenschap nog in de gebou
wen van Mariënburg gehuisd Het is
niet precies bekend. Wel weten we, dat
de kloostergemeenschap (hoewel mis
schien erg klein geworden) in 1595 nog
bestond. Er is namelijk het onderste
stuk van een akte van 12 november
1595 bewaard gebleven, die een verkla
ring namens het convent van Mariën
burg behelst, over de inhoud waarvan
we helaas i^ het duister tasten. Deze
akte is getekend en gezegeld door Ael-
lijt Voncken, abdisse van Mariënburg
tot Soest, Hillige Voncken, priorissa
van Mariënborch tot Soest, Jan Karck-
man, senior des convents van Mariën
borch tot Soest, en door enige andere
personen.
Zelfs in 1618 wordt nog een abdis ge
noemd Magdalena Spirincx, hoewel
het zeker is, dat al lang vóór die tijd
de goederen van het klooster onteigend
en door de Staten van Utrecht onder
het beheer van een soort beheersinsti
tuut gesteld waren.
Het feit, dat de gewezen monnik uit
dit klooster, Bruno Jacobi, in 1585 als
pastoor in Soest gaat optreden, en dat
het visitatie-rapport over hem zegt,
dat hij maar beter naar „sijn clooster
tot de Brigitten t'Utrecht" (d.i. het Bri-
gittenklooster Mariënwijngaard) vertrek
ken kon, waarbij dus het Brigitten-
klooster te Soest niet meer als toe-
vluchtsmogelijkheid voor deze monnik
werd genoemd, én het feit, dat in 1586
het meergenoemde bevel tot afbraak van
het klooster wordt gegeven, wekken het
vermoeden, dat de kloostergemeenschap
omstreeks 1585 haar historische behui
zing aan de Eemstraat heeft moeten ver
laten en in één of ander huis in Soest
onderdak heeft gevonden.
Gezien het feit, dat de bovenaange
haalde akte uit 1595 niet alleen onder
tekend is door Aellijt Voncken en Hil
lige Voncken, maar ook nog door Geer-
truijt Voncken en Anna Voncken (wel
ke laatste zeker niet tot het convent
behoorde), lijkt het niet onmogelijk,
dat dit het huis van de familie Vonck
is geweest.
De kloosterzusters werden door de over
heid maar niet zo maar aan de dijk
gezet en aan de honger of de weldadig
heid prijsgegeven, doch kregen tot hun
dood toe een jaargeld uitgekeerd uit hun
eigen bezittingen. Bovendien verklaar
de in 1589 zuster Aaltje Bramen (bekend
uit mijn artikel „Een bewogen dag in
het klooster Mariënburg (1546)" aan de
abdis, dat zij haar nalatenschap aan de
zusters legateerde tot hun onderhoud.
Keren we nu terug tot de kerkelijke
zaken. Hoe ging het verder met de re
formatie in Soest
Hierboven hebben we uit het Visitatie
rapport reeds gezien, dat op 14 juni
1594 Theodorus Anthony Victor tot pre
dikant van Soest is aangesteld. Over
zijn persoon en over zijn wedervaren
te Soest is niets bekend ook niet, hoe
lang hij hier in het ambt is geweest.
In 1606 stond hier in elk geval een
ander predikant, namelijk Ds. Samuel
Pitius.
In juli 1606 werd in Utrecht een pro
vinciale synode gehouden in verband
met de verontrustende kerkelijke toe
standen op het platte land, het trage
doorwerken der reformatorische begin
selen en de tegenwerking vooral van de
zijde van allerlei geestelijken. Op deze
synode nu bracht Ds. Pitius rapport uit
over de toestand in zijn Soester gemeen
te. Uit wat hij meedeelde, blijkt, dat er
nog niet veel vorderingen waren ge
maakt sinds 1593. De boerenbevolking
en de door deze gekozen dorpsover
heden wilden niet mee. Wel had hij
bij zijn zondagse predikaties een schap
pelijk gehoor en er waren er wel en
kelen, die zich genegen toonden aan
de nieuwe kerkrichting mee te doen,
maar veel schot zat er niet in.
Onder andere klaagde hij erover, dat
hij er niet in geslaagd was het zingen
van de psalmen in te voeren.
„Claechde mede, dat d'huysluyden (boe
ren) by haer selfs singen „Christus is
opgestaen", maar de psalmen niet en
willen toelaten. Seyde mede, datter
eenige sijn creneycht tot de psalmen,
maer doordien datter eenige rijke huys-
luyden sijn, die de psalmen niet en wil
len toelaten, deselve nog niet en konnen
ingevoert worden dat de Overheden
den Schoolmeester op sulcke conditie
aengenomen hebben, dat hij geen
psalmen singen sou (in de kerk als
voorzanger n.1.), op poene (straffe) van
gecasseert (ontslagen) te wordendat
andersins, sonder sulck belet, den
Schoolmeester wel daertoe gesind soude
sijn."
Het opmerkelijke is, dat deze tegenzin
tegen het psalmenzingen vrijwel alge
meen geweest is. Nagenoeg alle predi
kanten op deze synode klagen erover. En
ook uit andere bronnen weten wij, dat
bij de invoering der hervorming in ons
gewest het psalmzingen voor de bevol
king een steen des aanstoots is geweest,
en ook een voorwerp van spot.
In een proces-verbaal over een verhoor
in Amersfoort uit 1579 lezen we bijv.
Catarina Gerbrantsdochter zegt, dat
Thymen Jans, droncken wesende, onder
meer andere woorden gezegd heeft
Wat doet gy toch in de predicatie, deno-
teren die gereformeerden, gylieden
singht daer een sallemtge en hout het
hoeft op die schoer (schouder dus met
't hoofd scheef) en in een ander
verhoor „getuigde Jan van Wijck by
ede geen woord en van „Maestricht" of
„Spaniaerden" gehoort te hebben, dan
(maar alleen) dat zy een salmboeckgen
hadden, daer sy uyt songen en soe d'ene
konde singen en d'ander neyt en Heer
Jan Claessen droncken was en seer
luyt creet, daeromme hartelicken ge-
lacht werd.
Hetzelfde getuygde Jacob de Speldema-
ker er was van „Spaengien" of „Maes
tricht" geen woord gesproken, dan sy
songen een sallemtgen, waerover Jan
Claessen 't boeck gegrepen hebbende,
heeft overluyt geroepen en gesongen,
soe dat sy alle doeromme lachten."
(Wordt vervolgd). J. H.
kf ijnhardt's Zen uwtabletten
helpen U er overheen.
FA. SPRUIT
FA. OP 'T LAND
BEUKENLAAN 54 TELEF. 2195
Het Waterschap „Soesterveen" heeft
woensdagavond in restaurant Eemland
het 50-jarig bestaan herdacht.
De voorzitter, de heer W. Roest, sprak
het welkomstwoord tot de aanwezigen,
onder wie voor Gedeputeerde Staten
de heer Van Galen Last aanwezig was,
namens het waterschap Pijnenburger
Grift jhr mr C. Dedel, namens het tech
nisch bureau van de Unie van Water
schapsbonden de heer ir Slijkhuis en de
besturen van de waterschappen Lang-
eindsematen en Middelwijk en de Coöpe
ratieve Boerenleenbank.
De heren Dedel, Slijkhuis en Van Ga
len Last boden de gelukwensen aan,
waarbij de heer Van Galen Last de
toezegging deed, dat de waterschappen,
dus ook Soesterveen, steeds op de mede
werking van G.S. kunnen rekenen bij
de strijd tegen de verontreiniging van
het water. Voordat de films „Langs
ongebaande klingen" en „Watersnood
ramp 1953" gedraaid werden sprak de
secretaris van het waterschap, de heer
W. Schimmel de volgende herdenkings
rede uit
Men wil bij het bereiken van een mijl
paal in het bestaan van een vereniging
of organisatie graag even stilstaan bij
wat voorbij ging en daarbij de jubilaris
de waardering geven die hem toekomt.
Om de ontwikkeling van het Soester
veen goed te leren kennen is het ge
wenst terug te gaan tot ver voor de
datum van de oprichting. Uit oude ar
chieven blijkt dat rond het jaar 1400
Soest uit 21 boerderijen bestond, die
waarschijnlijk alle tussen de Eng en de
Eemvallei lagen. Deze boerderijen wa
ren door de bisschop van Utrecht aan
de St. Paulusabdij te Hogerhout in leen
gegeven. In de komende eeuwen maakte
de bevolking zich los van haar leenhe
ren en door de reformatie werden de
eigendomsrechten van de bisschop ge
heel ongedaan gemaakt. Bij de invoering
van het kadaster werden de nog in
gemeenschappelijk gebruik zijnde gron
den ten name van de gemeente ge
boekt. De beste gronden werden als
particulier eigendom ingepalmd, zodat
de toen slechte gronden ook nu nog in
het bezit van de gemeente zijn.
In 1786 waren er in Soest 268 huisge
zinnen met 1124 personen. Van die ge
zinnen waren er 182 in het boerenbe
drijf werkzaam. Een deel van deze boe
ren heeft van het veen gemaakt wat
het thans is, een van de beste weide
gebieden, zo niet het beste van Soest.
Stukje voor stukje hebben deze mensen
het veen gemaakt tot wat het is en dat
wil wat zeggen. Houtopslag rooien,
sloten graven en de grond verspreiden.
Aan kapitaal voor dit werk was heel
moeilijk te komen. Rond 1900 was het
notaris Vos uit Amersfoort, die nog
wel eens financieel hielp, terwijl in
later jaren vele malen en gelukkig niet
tevergeefs een beroep gedaan werd op
de Boerenleenbank. Het waterschap
prijst zich gelukkig enigen van de oude
garde in haar midden te hebben en
brengt hen dank voor het werk dat zij
deden. In het begin van deze eeuw
was nog slechts een vierde van het ge
bied tussen het Oude Grachtje en de
Wieksloot tot weiland aangemaakt.
De rest was begroeid met heide en ruigt,
terwijl hout schaars was.
In de kadaster-gegevens vindt men
oude Soester namen als v. d. Bremer,
Logtenstein en van 't Klooster, die be
horen tot de eigenaren van grote stuk
ken veen. De afwatering vond uitslui
tend plaats via het Oude Grachtje.
Deze liet veel te wensen over en grote
gedeelten van het veen stonden gedu
rende geruime tijd van het jaar blank.
Het onderhoud van de hoofdwatergang
tot aan de Eem was slecht. Er kwamen
dan ook vaak klachten bij het gemeen
tebestuur. De raad was echter niet
eenstemmig van oordeel dat geholpen
moest worden en een wethouder moet
eens gezegd hebben „Het zijn allen
domme klantjes, laat ze maar aan hun
lot over". Wijnand Top dacht daar
echter anders over en hij heeft gevoch
ten voor verbetering.
Het verzoek van de gemeente tot op
richting van het waterschap Soester
veen leidde tot het benoemen van een
commissie, die o.m. onderzocht welk
werk gedaan moest worden. Er kwam
een bezwaarschrift tegen het verzoek
binnen, dat door 111 landbouwers on
dertekend was, terwijl het verzoek
door 50 belanghebbenden met een hand
tekening gesteund werd.
De 50 wonnen het van de 111 en op 9
juli 1907 werd door de Provinciale Sta
ten tot oprichting besloten.
De werkzaamheden van het nieuwe
waterschap kwamen aanvankelijk wat
moeilijk op gang, maar er werden al
direct enkele verbeteringen aangebracht
en later werden de werken uitgevoerd,
die bij de oprichting beraamd waren.
Er werden goede resultaten geboekt
maar de klachten van de eigenaren
van de laagst gelegen gebieden ble
ven aanhouden. Het plan, dat deze ter
reinen van windmolentjes zou voor
zien, vond geen doorgang.
In 1930 werd door Waterstaat een plan
ontworpen. De oude Veensloot en het
Oude Grachtje zouden verbreed wor
den en uitgediept. Bij het eind van de
Koninginnelaan zou dan een verbin-
dingssloot met de Praamgracht komen.
Het toenmalig bestuur van het water
schap vond de kosten 12.000,ech
ter te hoog en zocht een goedkopere
oplossing. Die werd gevonden door bij
de Belvedèreweg een aftakking van
het Oude Grachtje te maken, welke na
een bocht uitkomt in de Praamgracht.
Het zou echter tot 1942 duren voor met
de uitvoering van dit werk werd be
gonnen. Het werd in werkverschaffing
uitgevoerd en kostte het waterschap
ongeveer 7000 gulden. Hiervoor werd
een lening aangegaan bij de Boeren
leenbank. De verandering bleek een
geweldige verbetering te zijn. Het wa
terschap is hiervoor veel dank verschul
digd aan de provinciale waterstaat en
in het bijzonder aan de technisch amb
tenaar ir Mulder.
Thans hebben de laagstgelegen gebie
den nog teveel overlast van water,
maar wanneer zich mogelijkheden tot
verbetering voordoen, dan zal het be
stuur van het waterschap deze zeker be
nutten. Met het gemeentebestuur van
Soest bestond steeds een aangename
samenwerking, waarvoor het water
schap dankbaar kan zijn. Het is van be
lang, dat deze samenwerking zo goed
blijft, vooral nu waterverontreiniging
zich soms komt aandienen en het wa
terschap zich voor klachten tot de ge
meente moet wenden.
De samenwerking tussen bestuur en
ingelanden van het Soesterveen heb
ben bewerkt, dat in 50 jaar een gebied
dat grotendeels veen was, tot eerste
klas weideland geworden is. Hiervoor
past dank aan allen, die dit mogelijk
maakten.
De heer Schimmel besloot met de wens
dat deze goede samenwerking zou
voortduren ten nutte van de bewoners
(n hun gronden tot in lengte van dagen.
KIPPEN GEDOOD.
Honden en kippen zijn vijanden van
oudsher, met de kip als lijdende partij.
Een hond van de Nieuweweg beet op
de Veldweg enige kippen dood en zijn
baas moet betalen.
GEVAARLIJK.
Wie met een zeis loopt of fietst, moet
deze afschermen. De landbouwer H.
deed dit niet en hij kreeg een proces
verbaal.
HUIZENVEILING.
Ten overstaan van notaris M. van Vee-
ren is woensdagavond, in hotel „De
Gouden Ploeg", een perceel grond, met
het daarop staande huis met schuurtje,
alsmede een weg, gelegen aan de Klein
Engendaalweg nr 24, groot 1.35,20 ha.
openbaar verkocht.
Perceel 1 Woonhuis met schuurtje,
grond en weg werd ingezet door H. A.
Butzelaar voor 15.200,en afgemijnd
op 1800,door H. A. Butzelaar.
Perceel 2 Z.W.-perceel grond met
weg, groot 45,56 are, werd ingezet door
J. W. Sistilha voor 7500,en afge
mijnd op 500,door N. v. d. Broek.
Perceel 3 N.O.perceel grond en weg,
groot 45,56 are, werd ingezet voor
7000,door J. van Asch. Niet afge
mijnd.
De drie percelen in combinatie werden
ingezet voor 32.000,door S. Detmers
en afgemijnd op 500,Koper S Det
mers.
FIETS WEG.
Toen de landbouwer W. op de Peter
v. d. Bremerweg zijn koeien gemolken
had, moest hij lopend naar huis want
zijn fiets was gestolen.
PRIJSWINNAARS SPAARPUZZEL
NUTSSPAARBANK SOEST.
De volgende inzenders van de goede
oplossingen van de spaarpuzzel ont
vingen van de Nutsspaarbank een in
lage van 25.op hun spaarbank
boekjes
Attie Kattenwinkel, Meidoornweg 16.
Ada Endendijk, Burg. Grothestraat 22a.
Willy Gorlée, Pieter de Hooglaan 6.
Dik v. d. Bovenkamp, Rembrandlaan 16.
ZONDAGSDIENST ARTSEN
EN APOTHEKEN.
In het komende weekeinde wordt de
zondagsdienst waargenomen door dr.
J. H. W. Tervoert, Lindenlaan 16, tel.
2705 en dr H. J. Stroband, Henr. Blaeck-
weg 12, tel. 2434.
Zondag is geopend apotheek Soest,
Soesterbergsestraat.
Praktisch niet duurder dan confectie (v. dames
en heren)
Keuze uit talrijke fraaie stoffen voor kostuums,
mantelcostuums, demi's, regen- en winterjassen.
Buitengewoon fraaie coupe en afwerking.
Bijzonder scherp gecalculeerde prijzen en des
gewenst kredietservice met lage rente.
U kunt thuis rustig keus maken.
Regenjassen en demi's desgewenst ook in con
fectie met kredietservice.
Vraagt U eens vrijblijvend coupeursbezoek.
Brieven onder letter K 18 bureau Soester Courant.
op zaterdag 26 oktober a.s., des avonds 8 uur,
in zaal „Eemland" (ingang Korte Brinkweg).
PtSil
CORSICA)
Sir Thomas Nevil, kolonel in het en
gelse leger, en zijn dochter Lydia, wa
ren op hun terugreis van Italië in Mar-
seille geland. De reis was een teleur
stelling gebleken, omdat zij arm aan
belevenissen was geweest. In Marseille
troffen zij echter enkele kennissen, die
een paar weken op Corsica hadden
doorgebracht en die enthousiast het
woeste eiland met zijn merkwaar
dige familievetes beschreven.
Daar kolonel Nevil een hartstochtelijk
jager was en zijn dochter gebrand was
op nieuwe en interessante avonturen,
waren zij het er spoedig over eens om
ook een bezoek aan dit eiland te bren
gen. In de haven zochten zij een schip
per op, die hen met een zeilschip naar
Corsica zou brengen.
Behalve hen zou ook ook een jonge
officier meevaren. Deze wachtte al op
de kade en begroette hen in de meest
hoffelijke bewoordingen. De kapitein van
het schip vertelde hun, dat de jonge
man uit een van de oudste Corsicaanse
families van „caporali" stamde. De kolo
nel vond het zeer typisch, dat er op
Corsica families schenen te bestaan,
waarin men van vader op zoon steeds
als korporaal diende.
CIRCA 100 MEDEWERKENDEN, o.a.
Na de pauze Cabaret m.m.v. het Utrechts
BAL NA. BAL NA.
Toegangsprijs 1.10 p. pers. Voorverkoop plaats-
kaarten bij „De Gouden Snaar".
BOUT, 500 gram 2.50
LAMSLAPPEN, 500 gram 2.00
KALFSLAPPEN, 500 gram 2.48
RIBKARBONADE, 500 gram 1.88
SCHOUDERKARBONADE, 500 gram 1.68
DIK SPEK, 500 gram 0.75
100 gram PEKELSPEK 0.32
200 gram HAM 0.98
TORENSTRAAT 15 TELEFOON 2384
IS ENORM. WIJ WILLEN U ECHTER
WANT WIJ LEVEREN ALLEEN DE
BETERE MERKEN.
MERKEN.
VAKKUNDIGE PLAATSING
EIGEN SMEDERIJ
Middelwijkstraat 1 - Telef. 2545
Hofleverancier van
H.M. de Koningin.
ULTRA-VITALUX (hoogtezon)
Losse lamp 40,
Losse voet8,50
THERATHERM (warmtestraler)
Losse lamp 18,
Losse voet 8,50
FLUORESCENTIE-BUIZEN (TL buizen)
SOESTERBERGSESTRAAT 57 - TEL. 3787
VAN STEGEMAN HET FIJNSTE.
200 gram gek. Ham 89 100 gram gelardeerde
Lever 68 250 gram Roomboter 85 500 gram
Siam Rijst en 250. gram Californische Pruimen 1.15,
met 20 N.G.V.-zegels extra. 2 pakjes Marga
rine 76, 10 N.G.V.-zegels extra. Dubbele Sper-
ciebonen, groot blik 95, 10 N.G.V.-zegels extra.
Blik Speculaas, 16 ons 2.88. Amandelspeculaas,
250 gram 74.
STEENHOFFSTRAAT 27 TELEF. 2385
UW ADRES VOOR STEGEMAN'S ROOKWORST
Laat
nu GEDURENDE
WINTERMAAND
DE
32 cent per kg. (droog gewogen),
Minimum 4 kg. per zending.
Bij voorkeur op maandag.
Telefoon 2893
