SPITSBERGEN
strategisch punt tussen Oost en West*
Wee! U het niet?
Horlogerie
VAN WIEREN
Firma VAN DE WUNGAART
TWEEDE BLAD
Firma G. van de Pol
Loodgieters-
werkzaamheden.
Uurwerken
Goud en Zilver
Bioscoopprogramma.
Veertig jaar
in overheidsdienst.
Koog boven in het noorden, onge
veer halverwege tussen de noordelijk
ste punt van Finland en de Noordpool,
ligt een eilandengroep, die ongeveer
zo groot is als Nederland en België sa
men Spitsbergen. De hoofdstad draagt
de naam van een Amerikaan, de eilan
dengroep zelf behoort aan Noorwegen,
dus een lid van de NAVO, maar bijna
driekwart der mensen, die op Spits
bergen wonen, zijn Russen, juister ge
zegd, Sovjet-staatsburgers.
Steenkool, zo leert elk schoolkind,
ontstaat uit hout. Op Spitsbergen zijn
geen wouden, ja zelfs geen enkele
boom, en toch zijn kolenmijnen de
rijkdom van de eilanden.
De Vikingers, die het land in de 12e
eeuw ontdekten, noemden het Sval-
bard (land met de koude kust) en na
enige tijd raakte het weer in de ver
getelheid. De Hollander Willem Ba-
rentz ontdekte het in 1596 opnieuw en
gaf het de naam Spitsbergen - „we
gens de vele zich daarop bevindende
spitsen", zoals men uit aantekeningen
uit die tijd in oude Haagse archieven
kan lezen. Sedert 1925 luidt de offi
ciële naam weer Svalbard.
Sinds zijn herontdekking is Spitsber-
De haven van Longyearbyen, de hoofdstad van het eilandengebiod.
De Amerikaan Longyear vestigde de eerste moderne kolenmijn op Spitsbergen.
In de Tweede Wereldoorlog kreeg de
eilandengroep verstrekkende strate
gische betekenis. Een Noors-Brits
commando evacueerde alle burgers en
nam het bestuur over. Svalbard werd
een belangrijk steunpunt voor de con-
vooien, die Amerikaans oorlogsmate
riaal naar de Sovjet-Unie brachten.
Reeds in 1944 liet Stalin de Noorse
ballingenregering in Londen weten*
dat ook de USSR op Svalbard steun-
559 meter hoog verheft zich de Skansberg aan de rand van het ijsfjord.
Op de steile hellingen zijn de afkavelingen van het gesteente zichtbaar.
gen altijd een twistappel tussen ver
schillende naties geweest. In het be
gin stuurden de Hollanders elk jaar
enkele dozijnen oorlogsschepen naar
de wateren rondom die eilanden. Die
hadden opdracht om de Hollandse wal-
visvloot tegen Engelse, Franse en
Duitse concurrentie te beschermen.
Toen daarna de walvis bijna uitge
storven was, zodat het nauwelijks meer
lonend was expedities uit te rusten,
werd ook de belangstelling voor Spits
bergen merkbaar minder. Alleen de
Russen bleven jagers naar de eilanden
sturen. Het was hun te doen om de
kostbare pelzen van ijsberen en pool
vossen. Overigens bekommerde nie
mand zich om Svalbard.
Dat veranderde, toen op Spitsbergen
grote kolenlagen werden ontdekt.
De eerste moderne mijn ontstond in
1905 aan de Adventfjord in het westen
van het hoofdeiland. Ze werd door een
Amerikaanse firma gedreven. De di
recteur heette John F. Longyear. Naar
hem is de eilandenhoofdstad Long-
yearbyen genoemd. In de eerste We
reldoorlog verloren de Amerikanen
hun interesse in de Spitsbergse steen
kool en verkochten hun belangen aan
Noorwegen.
Was Svalbard tot dat moment een
„open" gebied geweest, nu deden meer
dere landen, vooral Holland, Engeland,
Noorwegen en Rusland souvereiniteits-
aanspraken gelden. In het jaar 1920
viel door de Volkenbond de uiteinde
lijke beslissing terigunste van Noor
wegen. Het verdrag bevatte echter en
kele beperkende bepalingen.
De staatsburgers van de onderteke
nende landen werden in enkeledezer
clausules gelijkberechtigd bij de vis
vangst, de handel en de ontginning
der bodemschatten. Bovendien werd
Noorwegen verboden ooit militaire
installaties op Svalbard in te richten
of aan anderen toe te staan.
punten nodig had. De Noren wezen dit
koel van de hand. Drie jaar later
ondernam Molotov een nieuwe poging,
maar ook die werd afgewezen. Intus
sen konden de Noren de Sovjets niet
verbieden hun kolenmijnen op Spits
bergen weer in bedrijf te nemen en
zich zo te verzekeren van een vaste
voet op de eilanden. Inmiddels be
draagt het aantal Sovjetburgers op
Spitsbergen rond 2.700, de burgers van
andere landen - overwegend Noren -
Steenkool is de rijkdom van de eilan
denarchipel. In het bezit der zwarte
diamanten delen voornamelijk de No
ren en Sovjets.
naam berust op een vergissing. Heel
lang geleden noemde de Russen Spits
bergen met miskenning der feiten Gru-
mant (in het Nederlands Groenland),
omdat zij dachten, dat 't een deel van
Groenland was.
Elk der drie nederzettingen heeft 'n
„Huis der Cultuur", versierd met de
sovjetster en spreuken, waarmee de
communistische partij in de Sovjet-
Unie geprezen wordt. De Russische
consul resideert in een bijna luxueus
huis in Barentzburg. Ofschoon hij de
titel van consul draagt, komt zijn
functie meer met die van een gouver
neur overeen.
Niet opvallen, dat schijnt het devies
Zeehondenjacht was vroeger een der
Spitsbergen. Tegenwoordig speelt het
evenwel slechts 1.000.
Was Moskou vroeger zelf in steun
punten geïnteresseerd, thans is het dat
blijkbaar niet meer. Daarentegen
waakt het met Argusogen, dat Spits
bergen „onaangetast" blijft. Het pro
testeerde zelfs scherp, toen Oslo
een burgerluchthaven op de eilanden
wilde bouwen om het touristenverkeer
aan te moedigen. Noorwegen gaf daar
na het plan op. Een burgerluchthaven
zal er voorlopig niet komen.
Drie grote Russische nederzettingen
zijn er op Spitsbergen Barenzburg,
Pyramiden en Grumant. Van deze drie
is Grumant de meest troosteloze. Haar
belangrijkste inkomstenbronnen van
nog slechts een ondergeschikte rol.
Makelaars- en Assurantiekantoor
PLASWEB 63 SOEST TELEFOON 2064
KOOP EN VERKOOP
Taxaties - Hypotheken - Assurantiën - Expertise
oorlog heeft in dit deel van de wereld
zijn eigen wetten.
Het „land met de koude kust" ligt
nog beduidend verder noordelijker dan
de Eskimonederzetting van Groenland,
die het dichts bij de Pool ligt. Bijna
zes maanden per jaar hullen de eiland
den zich in de duisternis van de pool-
winter. De bodem is tot een diepte
van 300 meter altijd bevroren. Alleen
aan de westkust, waar de uitlopers van
de Golfstroom voorbijgaan, is 'n smal
le strook ijsvrij. En juist daar moet
men gedurende de korte arctische zo
mer verrast vaststellen, dat de voor
stelling, die men zich maakt van Spits
bergen als troosteloze verzameling van
ijs, sneeuw en rotsen niet altijd hele
maal juist is. Aan de westkust gedijen
naast mossoorten wondermooie alpen-
bloemen botanici hebben op Svalbard
niet minder dan 300 verschillende plan
tensoorten geconstateerd.
Help Uzelf
dn Uw tafelburen
uit de (znnr)brand.
Houd altijd Rennies bij de hand. Dan
kan overtollig maagzuur niet deren.
Eén of twee Rennies doven uw pijn als
er iets verkeerd valt. Ze zijn gemakke
lijk in te nemen - onopvallend - en één
voor één hygiënisch verpakt. Nog lekker
van smaak bovendien.
VAN DE SOESTER COURANT
VAN VRIJDAG 16 JUNI 1961.
In een kleine kliniek, ver van de be
woonde wereld, neemt dokter Conway
griezelige proeven die de mensen het
eeuwige leven moeten bezorgen, maar
zijn menselijke proefkonijnen worden
door mislukking van de experimenten
monsters. Er wordt in de hele film hard
gewerkt aan de ondergang van de mis
dadige arts, maar men heeft heel wat
gegriezeld voor hij door een van zijn
slachtoffers gedood is.
In de donderdagcyclus „De Herberg van
het zesde Geluk" met Ingrid Berman,
Curt Jürgens en Robert Donat, de
filmacteur die enige jaren geleden ge
storven is kort na het voltooien var
deze film.
Ingrid Bergman is in deze film een
zendelinge, die door de Japanse in
vasie de zorg over 100 kinderen krijgt
waarmee zij naar Siam moet. Het wordt
een tocht vol ontberingen en verschrik
kingen maar zij bereikt tenslotte het
doel. Dan gaat zij terug naar China,
ondanks de gevaren die haar van de
kant der Japanners dreigen.
Vele geleerden huldigen al sinds ge
ruime tijd de mening, dat de Noord-
pool niet altijd daar was, waar hij
thans is, dat de huidige arctische ge-1
bieden eens minstens in de gematigde,
misschien zelfs subtropische zone heb-1
ben gelegen. Bij het bewijsmateriaal, I
waarmee zij hun theorie staven, neemt
Spitsbergen een bijzondere plaats in, I
want deze eilandengroep bevat de
noordelijkste tot nu toe bekende ko-1
lenvoorraden. Sommige der lagen zijn
tot 3 m. dik. Dat betekent, dat op de
thans aan de rand van de pakijsgrens j
liggende eilanden eens weelderige bos
sen moeten zijn geweest.
De laatste tijd worden op Spitsbergen
zelfs olievoorraden vermoed. Het vo
rig jaar hebben twee grote interna
tionale concerns het zoeken naar het
vloeibare goud aangepakt, tot op he
den echter zonder succes. Deze zomer
willen zij hun werk voortzetten.
In een tijd, dat het tourisme reeds
kruistochten in Antarctica en vakan
ties in Eskimo-iglo's aanbiedt, zou
Spitsbergen alle vooruitzichten hebben
een attractie van de eerste rang te wor
den. Inderdaad werd Svalbard tot aan
de Tweede Wereldoorlog door vakan
tieschepen aangedaan en zelfs de Rus
sische nederzettingen stonden destijds
op het programma, maar dat is reeds
lang grondig veranderd.
Noorwegen zou graag reislustigen uit
de hele wereld naar Spitsbergen lok
ken, maar dat zouden de Sovjets mis
verstaan, dat zou tot dissonanten kun
nen leiden, die ook Oslo niet wenst.
Mondesleden zijn nog altijd het belangrijkste middel van verkeer
Aan het bewogen verleden van Spits
bergen herinnert dit kruis. Meer dan
100 jaar geleden werd het door Noorse
walvisvaarders opgericht.
der Russen op Spitsbergen te zijn. De
Noorse gouverneur van de eilanden,
waaraan rechtsgeldig ook de Sovjets
ondergeschikt zijn, kan zich niet her
inneren ooit naar. Barentzburg geroe
pen te zijn om daar zijn functie als
hoogste gezagsdrager te laten gelden.
Maatschappelijk contact tussen Noren
en Russen is op Spitsbergen uitzon
dering. Een hoogst enkele keer wordt
een party georganiseerd, dan proost
men elkaar met dranken van een hoog
alcoholpercentage toe, wisselt een paar
onbelangrijke woorden en gaat uitein
delijk weer zijns weegs. De koude
Van Lenneplaan 69 Telef. 2935
b.g.g. telef. 4332
Voor al uw
Geef vader met vaderdag (18 juni)
een juweliersgeschenk van blij
vende waarde.
Wij hebben een pracht collectie
HORLOGES
HORLOGEBANDEN
WEKKERS
RINGEN
BORRELGLAASJES
BIERGLAZEN I op zilveren
WIJNGLAZEN I voet
COGNACGLAZEN
BAROMETERS
VERZILVERDE ASBAKKEN
SIGARETTENDOVERS
LAANSTRAAT 77 - SOESTDIJK
TELEFOON 4361
Van heden tot en met Zondag - uitge
zonderd zondagmiddag - kan men in
het City-theater de film „En zij schaam
den zich niet" zien.
Het is de geschiedenis van twee piep
jonge mensen die graag willen trou
wen en daarom maar vertellen dat er
een baby op komst is. Hij is 18 en
zit voor zijn eindexamen van de mid
delbare school, zij is 17 en apothekers
assistente. Hij is niet al te ijverig en
verlaat kort voor het eindexamen de
school. Daarover maakt zijn stiefvader
zich zo kwaad dat hij de toelage van
het jonge paar inhoudt. Hij trekt zich
hiervan weinig aan, gaat van zijn
laatste spaarcenten met zijn vrouw op
reis en als zij terug zijn brengt hij het
huwelijk door zijn weinig aktieve hou
ding in gevaar. Zijn vrouw krijgt in
teresse voor haar „stief-schoonvader",
die de kans loopt doodgeschoten te
worden door zijn stiefzoon. Het wordt
dan zeer spannend en dramatisch, maar
tenslotte komt alles in orde.
Zondagmiddag „Tante zet 'n kraak"
met Erika Remberg, Rudolf Prack en
Mady Rahl. De titel van deze film geeft
reeds aan dat het om een klucht gaat.
Het zijn de vrolijke avonturen van een
verliefd meisje, nog vrolijker gemaakt
door de capriolen van een tante die
op roof uit is.
Van maandag tot en met woensdag
„Dokter of misdadiger Het is een
film voor mensen met sterke zenuwen,
want er gebeuren nog al wat griezeli
ge dingen.
De heer S. van Gorkum, meteropnemer
en kwitantieloper van het gasbedrijf,
is door de directeur van het gasbe
drijf, de heer N. H. Breedeveld gehul
digd, omdat hij 40 jaar in overheids
dienst was.
Dat had eigenlijk al in augustus 1960
moeten gebeuren, want in 1920 kwam
de heer Van Gorkum in dienst van de
Stedelijke Lichtfabrieken te Leiden.
Als zestienjarige werd hij daar leer
ling-fitter.
In 1925 kwam hij bij het gasbedrijf te
Doetinchem waar hij een jaar werkte
en een jaar later solliciteerde hij met
een honderdtal anderen naar Soest,
waar nog geen gas was, maar waar een
gashouder in aanbouw het nodig maak
te dat er alvast gasverbruikers ge
worven werden. Daarmee werd de heer
Van Gorkum belast. Hij wierf de men
sen die gas wilden hebben bij honder
den aan. Dat was een heel werk, maar
de meeste mensen hadden genoeg van
de walm en de stank die oliestellen
veroorzaakten en zij waren blij op gas
te kunnen overgaan Anderen waren
bang of bijgelovig en zij hielden zich
voorlopig nog maar aan de olie.
Voor Uw steke'ilwerli naar
Schoutenk.weg 15, Tel: 4298
In 1927 beschikte Soest over gas en een
jaar later kreeg de heer Van Gorkum
zijn vaste aanstelling bij het gasbedrijf.
Aanvankelijk kon men slechts gas krij
gen door het werpen van munten in
'n meter en deze munten kon men bij
de heer Van Gorkum in de Korte Kerk
straat krijgen. De munten werden ver
vangen door dubbeltjes, maar ook dit
systeem behoort tot het verleden en
thans bestaat de taak van de heer Van
Gorkum uit het opnemen van de me
terstand en het innen van de bedragen
die men aan het gasbedrijf schuldig is.
Niet alleen het gas heeft de belang
stelling van de heer Van Gorkum maar
ook de evangelisatie in haar verschil
lende vormen. Hij is dan ook voor
zitter van het Interkerkelijke Evan
gelisatie Comité, voorzitter van het
Evangelisatie-zangkoor Sursum Corda
en voorzitter van de Hervormde Eyan-
gelisatievereniging.
Uit handen van de directeur van het
gasbedrijf ontving de jubilaris een be
drag in enveloppe en van zijn collega's
een grote bak met bloemen.
