I
EXPOSITIE
MEDEDELING!
„De CSouden Snaar"
PREMKBEIRTEN.
S0ESTEIBER6
CASSETTES
HIT PALINGOPROER.
MET RAAI EN BAAD.
Soest voor dertig jaar.
VAN KERK TOT FEESTZAAL
pilastro
combinare
't BINNENHUIS
Medische dienst.
Vanaf zaterdag (morgen),
12 augustus, 9 uur, hopen
wij U, uitgerust van
vakantie, wederom van
dienst te zijn.
R.K. KERKDIENSTEN
Nette matroos.
Vüaggestok.
VerkeersteiSing»
Medische dienst.
Zeepost.
EdeBstaa!
Horlogerie VAN WIEREN
POLITIE TELEFOON 4 4~44
in de
nieuwe
kleuren
van 8 tot 18 aug.
WONINGINRICHTING
Fa. K. de Boer - Laanstraat 22 - Tel. 2797 - Baarr
In het komende weekeinde wordt de
dienst waargenomen door de artsen
G. van Beurden, Steenhoffstraat 12, tel.
2667 en J. Borst, Talmalaan 37, tel.
4662.
Geopend is apotheek „Soestdijk", Van
Weedestraat.
Steenhoffstraat 15 Telef. 2132
Na 6 uur 4413.
NED. HERV. KERKEN.
Oude Kerk
10 uur ds W. R. Ambrosius. Kerkkoor.
7 uur ds D. M. Jalink.
Emmakerk
10.15 uur dr B. Maarsingh.
7 uur ds W. R. Ambrosius.
Heeskapel
10 uur ds D. M. Jalink.
Zonnegloren
8 uur ds K. H. Meijer. Vroegdienst
voor vakantiegangers.
10 uur ds K. H. Meijer.
Eikenhorst:
7 uur dr. B. Maarsingh.
HERV. (GEREF.) EVANGELISATIE.
9 en 4.30 uur ds J. Fokkema.
GEREFORMEERDE KERKEN.
Julianakerk
9.30 en 5 uur ds S. Wouters van Dor
drecht, 2
Wilhelminakerk
10 uur ds W. Wiersinga van Baarn.
5 uur ds Reinders uit Baarn.
GEREF. KERK (geb. „Eltheto").
8.30 ds W. Borgdorf van Baarn.
3 uur ds J. J. Arnold van Amersfoort.
CHR. GEREF. KERK.
10.45 ds P. de Smit.
7 uur ds C. den Hartog van Den Haag.
GEREFORMEERDE GEMEENTE.
Kleine Rembrandtzaal.
10 en 5 uur leesdienst.
VER. VAN VRIJZ. GODSDIENSTIGEN.
Kerkgebouw Rembrandtlaan 20.
10.30 uur ds J. F. Kruijt (N.H.) van
Den Haag.
DOOPSGEZINDE GEMEENTE.
Oranje Hotel.
Geen dienst.
EVANG. LUTH. GEMEENTE.
Chr. Ulo-school, Pr. Bernhardlaan 21a.
10.30 uur Eerw. heer Oosterwelder.
VRIJE EVANG. GEMEENTE.
Prins Bernhardlaan 2, Soestdijk.
10 uur zondagsschool.
BAARN.
DOOPSGEZINDE GEMEENTE.
Eemnesserweg 63b.
10.30 uur ds A. J. Meerdink-v. d. Ban.
EVANG. LUTH. GEMEENTE.
Kapelstraat.
10.30 uur ds W. F. Schröder.
LEGER DES HEILS.
De Wetstraat 25, Baarn.
10 en 8 uur openbare bijeenkomsten.
11.30 uur jeugdbijeenkomst.
7.30 uur Stonde van gebed.
KERK SOEST, Steenhoffstraat
7 en 11 uur H.H. Missen. 9 uur Hoog
mis. 7 uur Lof.
In de week H.H. Missen om 7 en 8 uur.
KERK SOESTDIJK, B. Grothestraat.
H.H. Missen te 7.30 en 11.15 uur. Hoog
mis te 9.30 uur.
7 uur Lof.
In de week (uitgezonderd woensdag) de
H.H. Missen om 7 en 8 uur. Woensdag
te 7.30 en 9 uur.
KEEK SOEST-ZUID. St Willibrordus-
straat
7.30 en 9 uur H.H. Missen. 16.30 uur
Hoogmis. 6 uur Lof.
De gemeenteraadsverkiezingen na
deren en ook in dichtvorm maakten de
verschillende partijen reclame voor
hun eigen goede zaak:
Op dan kiezer, draalt niet langer,
toon thans toch uw vaste wil,
maak met ons de zaken beter
Op de Birkstarat werd een 55-jarige
man gevonden die naast zijn bromfiets
lag. Het was de Amersfoortse kelner
P. H., die vertelde dat hij bij het pas
seren van een fietser deze geraakt
had. Hij was gevallen en had het rech
ter sleutelbeen gebroken. De fietser
was doorgereden.
Toen de Soester politie nog met de
heer H. bezig was arriveerde een
Amersfoortse politieauto. Daarin zat
de matroos P. W. S. uit Hoogland, die
op het Amersfoortse politiebureau ge
komen was met de mededeling dat hij
betrokken was bij een ongeval en door
de schrik de vlucht genomen had. On
derweg naar Amersfoort was hij tot
inkeer gekomen en naar het politie
bureau gereden.
De heer V. van de Jan Steenlaan deel
de de politie mee dat een vlaggestok,
die voor zijn huis stond, weggenomen
was. Onderzoek wees uit dat de 15-
jarige W. H. de dader was. Hij heeft
de stok teruggebracht.
In 1952 en 1957 is er langs de rijks
wegen te Soest en Soesterberg een
Verkeerstelling gehouden. Op 21 augus
tus zal men op de Van Weedestraat
(bij het politiebureau) en in Soester
berg bij het Zwaantje een telling van
24 uur (7-7) houden. Het verkeer uit
beide richtingen valt onder de telling,
behalve voetgangers en wielrijders.
Dokter D. J. R. Jellema, Paltzerweg
299, Den Dolder, tel. 03402-4555, neemt
het a.s. weekeinde de artsendienst waar
voor de artsen A. Th. M. Splinter en
J. C. Lucas, Soesterberg en W. F. van
den Helm te Huis ter Heide.
Dokter L. H. Brandt, Dolderseweg
59, Den Dolder, tel. 02402-2696, neemt
de dienst waar voor dokter A. J. W
Hagedoorn te Soesterberg.
Met de volgende schepen kan zeepost
worden verzonden. De data, waarop de
correspondentie uiterlijk ter post moet
zijn bezorgd, staan achter de naam van
het schip vermeld.
Verenigde Staten van Amerika: ss en roep halt aan t kliekbedil.
„Statendam" 13 aug., ms „Salta" 14 Op dan kiezer, op dan allen,
aug., ms „Noordam" 17 aug.
Argentinië: ms „Zaanland" 16 aug.
Australië: ss „Arcadia" 14 aug., ss
„Bendigo" 16 aug.
Brazilië: ms „Cap Norte" 15 aug.
Brits-Oost-Afrika: ss „La Bourdon-
nais" 17 aug.
Canada: ss „Statendam" 13 aug., ms
„Pr. Willem van Oranje" 17 aug.
Chili: ms „Pericles" 16 aug.
„Tannstein" 17 aug.
Ned. Antillen: ms „Vinga V" 16 aug
Nieuw-Zeeland: ms „Batu" 14 aug.
ms „Tugela" 14 aug.
Suriname: ms „Kreon" 16 aug.
niet gehandeld als een kind,
sla met ons de handen samen,
op ten strijde, eensgezind!
Op dan kiezer, op dan allen,
sta niet langer na te praten,
stemt op 't beste, 't is lijst vier,
een keus uit zeventien candidaten!
Eindelijk was het dan zover en
Soest stemde. Lijst 1 met K. Lodeesen,
ms G. den Besten, P. C. Zonneveld, G.
Muts en W. van Meerten, kreeg 325
stemmen. De R.K. Staatspartij met H.
van Klooster, C. J. van Dam, P. v. d.
Breemer, H. Th. v. d. Berg, G. Hilhorst,
H. J. Habes, J. S. van Duren, J. J.
Unie van Z.-Afrika en Z.-W.-Afrika: Mineur, G. Pronk, J. D. v. d. Berg,
ms „Pendennis Castle" 13 aug.
Inlichtingen betreffende de verzen
dingsdata van postpakketten geven de
postkantoren.
H. Butzelaar, A. J. C. Koenders en J.
R. Kok kreeg 1795 stemmen. Op de
Christelijke Historische Unie met M.
Hornsveld, J. de Ridder, A. D. v. Krie
ken, A. Legemaat, mevr. Scheltens, J.
J. v. Amerom, J. v. d. Lugt, H. Bos en
P. J. Cromjongh brachten 576 kiezers
hun stem uit. Op de lijst Algemeen
Belang met H. J. Gasille, G. J. Groote-
wal, W. F. H. Busch, mej. Funke, J.
Stroband, A. Mulder, C. Haver, g'. J.
Roelofsen, J. Willig, A. A. Kerkkamp,
N. C. v. d. Bout, J. E. Bloemens, H. G.
Ruhaak, C. Kasteleyn, J. A. v. Beuse-
kom, H. Pastunink en H. W. Vellinga
werden 1645 stemmen uitgebracht. Op
de lijst Iseger, met J. A. W. Iseger als
enige 23 stemmen en op de Anti-Re
volutionairen 648. Op deze lijst ston
den A. Endendijk, D. A. de Bruijn, H.
Dippel, T. Dorresteyn, P. J. v. d. Burg,
J. v. d. Flier, W. v. d. Velden, J. Tak,
en K. Lam. De S.D.A.P. kreeg met T.
Bleeker, J. Noorder, A. de Nies, K.
F. Mud, J. Meerding, H. J. Wiegmans
Laanstraat 77 Telefoon 4361
Enig depositair ter plaatse.
TUIN MEENEMEN?
Is het waar dat als huurders vertrek
ken zij alle planten mee mogen ne
men? informeert J. S.
Antwoord: Wanneer huurders vertrek
ken, dan hebben zij het recht voor
hun vertrek mee te nemen wat door
hen is geplant. Willen zij na hun ver
trek nog rechten doen gelden, dan
moeten zij daarvoor overeenstemming
zien te bereiken met de verhuurder.
Het is dus zo, dat deze laatste het
voor het zeggen heeft.
Een meneer had geld tegoed van
een andere meneer, die op de Heide
weg woonde en hij ging op pad om
dat te innen. Inplaats van het geld te
ontvangen werd hij echter bedreigd
met een revolver en hij nam de vlucht.
Hij reed naar de politie, die de zaak
ging onderzoeken en de aspirant-schut
ter een proces-verbaal gaf. Het schiet
tuig moest hij afgeven.
De heer J. C. Brouwer heeft het voor
malige atelier van de heer A. P. Stok-
hof de Jong, dat ook clubgebouw van
de N.S.B. en kerk geweest is, aange
kocht en zijn broer, de architect A.
Brouwer heeft het ontwerp vervaar
digd voor een aantrekkelijke feestzaal,
die door firma W. van Reijn en Zn. ge
maakt is. Woensdagmiddag is deze zaal
geopend.
Er is ruimte voor 60 a 70 mensen en
een klein toneel biedt plaats aan even
tuele muziek ,of aan mensen die zich
geroepen voelen tijdens een feestelijke
bijeenkomst het woord te voeren of
voor te dragen en toneelstukjes met
een kleine bezetting kunnen hier op
gevoerd worden.
Opnieuw heeft de heer Van Reijn ge
toond een kleurenexpert te zijn, want
hij maakte van deze kleine zaal een
gezellige zaal en dit deed hij in hoofd
zaak door het kiezen van de juiste
kleuren, die voor de fleurigheid zor
gen welke past bij het doel waarvoor
dit zaaltje ingericht is.
Een ruime garderobe, toiletten, keu
ken en kleedgelegenheid, zodat de zaal
voor gezellig samenzijn gebruikt kan
worden.
In 1928 werd dit gebouw aan 't Witte
Paardstraatje als kerk neergezet en
het scheelde maar weinig of de heer
De zonen van „Bokkebek" kregen een
lintje.
„Bij ons in de Jordaan, waar de bloe
men voor de ramen staan", is het niet
altijd zo rustig geweest als op deze
ietwat zomerse julidag in 1961.
75 jaar geleden bijvoorbeeld, om pre
cies te zijn op 25 en 26 juli 1886, ging
het er heet toe. Het volk liep te hoop,
agenten werden gemolestreerd, straat
klinkers vlogen door de lucht, barri
caden werden opgericht, een grote po
litiemacht kwam op de been, militairen
verschenen op het toneel, er vielen
schoten, 23 doden werden geteld en een
honderd mensen gearresteerd.
En dat alles naar aanleiding van een
volksvermaak op de toen nog niet ge
dempte Lindengracht. Hoe was dit mo
gelijk? Hoe kon een zo grote volksbe
weging ontstaan uit een weliswaar niet
geheel onschuldige, maar toch vrij
simpele publieke vermakelijkheid? En
waarom kon de politie de orde niet
herstellen dan nadat er tal van doden
waren gevallen?
Vijftig cent per dag plus 'n borrel.
In december 1867 produceert de be
kende Nicolaas Beets een gedicht,
waarin o.m. de regels voorkomen: „De
welvaart deelt naar eiken kant haar
gaven rijkelijk mede". Maar wat hier
gezongen werd, was beslist niet waar,
want de arbeiders hadden het slecht.
Op het platteland verdienden ze des
zomers 50 tot 70 cent per dag en
's winters helemaal niets. Soms kon
den ze voor de gemeente keien klop
pen of vlas braken. De werktijden wa
ren onmenselijk lang, tot 18 uren per
dag toe en de kinderexploitatie was
afschuwelijk.
Dr A. Kuyper deelde in de kamer mee,
dat uit de uitgaven van sommige indus
triëlen zelfs bleek, dat in ons land
kinderen van zeven jaar in de tijd van
zes dagen tot 85 a 87 uur werkten.
Sommigen patroons gebruikten het lok
middel van de jenever om hun ar
beiders nog verder te kunnen uitbui
ten. In 1884 besloot het gemeentebe
stuur van Leeuwarden om de kroegen
tot 's morgens zes uur gesloten te hou
den om te voorkomen, dat de arbeiders
die tegen die tijd naar hun werk gin
gen, al voor dag en dauw hun eerste
borrel verschalkten, die' hun overigens
maar drie tot vijf cent kostte.
Organisatie van de arbeiders leek het
enige middel om voor hun belangen
en rechten te kunnen opkomen. In ok
tober 1871 werd het Algemeen Neder-
landsch Werklieden-verbond opgericht.
De gemeente-ezel van Amsterdam.
In 1878 werd het politie-apparaat te
Amsterdam gereorganiseerd. Een groot
aantal agenten moest op korte termijn
worden aangesteld. Op gehalte en ge
schiktheid werd daarom weinig gelet.
De voornaamste eisen leken wel te
zijn: lichaamskracht, een paar grote
handen, een druk gebruik van stok en
C. van Hengstum, die vergunning had -
voor het bouwen van een smederij,
kreeg geen vergunning deze te gebrui-1 Den zeer belangrijke factor was uiter-
ken, want een smederij mag niet in de aard de bezoldiging. En daarmee was
buurt van een kerk staan. Gelukkig het zelfs voor die tijd droevig gesteld,
was men met de bouw van de smede- j zodat de betrekking uit dien hoofde
rij verder dan met de bouw van de Miesminst aanlokkelijk was. Daar
kerk, zodat de vergunning verleend kwam nog bij, dat de dienst onmense-
werd, mits bij het werken de ramen hjk zwaar was. Men kende een 48-
gesloten werden. uren dienst. De rust bestond gedurende
De kerk is nooit gebruikt en lang j*'® periode hierin, dat een deel van
stond het gebouw leeg. Tijdens de personeel s nachts een paar uur
mobilisatie hadden militairen er hun ln een hangmat kon doorbrengen,
cantine, die zij de naam 't Witte Paard
gaven. De militairen gingen naar huis
toen ons land door de Duitsers bezet
was en het gebouw werd gekocht door
de heer Van Goor den Oosterlingh. De
N.S.B. gebruikte het nu als clubhuis.
Mussert is zelfs nog eens op bezoek
geweest.
Naarmate de oorlog steeds meer scheef
ging voor de Duitsers werd het ge
bouw gekocht door de heer A. P. Stok-
hof de Jong, kunstschilder-glazenier,
die het aanvakelijk als woonhuis-ate
lier en later alleen als atelier gebruikte.
Nu is het een aantrekkelijke feestzaal
geworden, waarin menig bruidspaar
de eerste schreden op het huwelijks
pad zal zetten, terwijl het ook uiter
mate geschikt is voor recepties, enz.
in het volkspark, bij de Nassaukade,
een socialistische vergadering wordt
gehouden, houdt een aantal Jordaners
zich bezig met een oud vermaak.
Over de Lindengracht, ter hoogte van de
le Lindendwarsstraat, is een touw ge
spannen, aan beide zijden aan de hui
zen vastgemaakt. Aan het touw is een
levende paling gebonden. De deelne
mers varen telkens in een schuitje on
der het touw door, waarbij een man,
die op de plecht staat, de hevig spar
telende paling van het touw probeert
te trekken. Het spel is als dierenmis
handeling bij de wet verboden. Maar
spontaan is men er deze zomerzon-
dagmiddag weer mee begonnen.
Een surveillerende agent verbiedt het
wrede bedrijf. Aanvankelijk lijkt men
te gehoorzamen, maar bij controle na
het aflossen van de wacht blijkt het
spel in volle gang te zijn. Intussen is
de vergadering in het Volkspark afge
lopen en vele deelnemers hebben zich
naar de Lindengracht begeven. De
agenten waarschuwen opnieuw, maar
men stoort zich niet aan het verbod.
Op last van inspecteur Boas van het
bureau Noorderstraat moet de verto
ning gestaakt worlen. Enkele agenten
maken het touw los. Maar wanneer
zij weer tussen het volk komen, wor
den zij afgetuigd. Inspecteur Boas
wordt met stenen gegooid en weet
slechts met moeite zijn bureau te be
reiken.
Revolutie.
Dan begint het spektakel pas goed. Ge
zien de ellendige toestand onder da
arbeiders, gezien ook de miserabele si
tuatie bij de politie, zijn alle voor
waarden aanwezig voor een explosie.
En deze komt ook. Er ontstaat groot
tumult. Uit alle bureaus worden ver
sterkingen gestuurd naar de Linden
gracht. De handhavers van het gezag
worden met bloempotten en dakpannen
bekogeld, de bestrating wordt opgebro
ken om aan stenen te komen, men richt
barricades op en beplant deze met rode
en zwarte vlaggen.
De dag loopt ten einde, maar daarmee
is de zaak allerminst afgelopen. De
volgende dag, maandag 26 juli, wordt
de grote politiemacht in en om het
bureau Noordermarkt eigenlijk bele
gerd en met stenen bestookt. De over
heid ziet zich nu genoodzaakt de hulp
van het leger in te roepen, 's Avonds
trekken infanterie en cacalerie de woe
lige buurten binnen. Het verzet is he
vig. Er wordt met scherp geschoten.
Het resultaat is helaas dat 23 jonge
mensen hierbij het leven verliezen, ter
wijl vele anderen min of meer ernstig
worden gewond. Daarmee is het „pa
lingoproer" in bloed gesmoord.
Wanneer de sociale positie van de ar
beiders niet zo ellendig was geweest,
wanneer de politie niet met zulke on
bekwame en daardoor niet betrouw
bare mensen had moeten werken, zou
dit alles stellig niet nodig geweest
zijn.
Straf en beloning
Bij de begrafenis der slachtoffers ont
staat opnieuw beroering, maar geen
nieuw verzet. Dan volgt nog de ge
ruchtmakende berechting van de ve
len, die als belhamels of stenenwer
pers werden gearresteerd. Veroorde
lingen volgen. Maar bij arrest van 14
maart 1887 wordt beklaagde Bredius
door de Hoge Raad van alle rechtsver
volging ontslagen. 15 juni wordt aan
de andere veroordeelden gratie ver
leend.
Ook beloningen worden uitgereikt.
Leendert en Jacobus Mens, de zonen
van „Bokkebek", de ongekroonde ko
ning van de oranjelievende Willem
straat, worden benoemd tot broeder in
de orde van de Nederlandse Leeuw,
omdat zij in het oproer de rode vlag
van de Zaterdagse-brug hebben ge
haald. En Chrisje van der Woude
krijgt de bronzen medaille met een lof
felijk getuigschrift, omdat zij inspec
teur Bosz, die zonder haar tussen
waarvan er drie boven elkaar waren
aangebracht in een van alle hygiëne
en ventilatie gespeend hok. Van slapen
kwam zo uiteraard weinig.
En wanneer de 48 uur er op zaten, kon
de agent 's morgens om 8 uur naar
huis gaan, om daar te genieten van de
armoe bij vrouw en kinderen, tenzij
moeder kans zag met het weekgeld van
elf gulden behoorlijk rond te komen.
De Amsterdamse politie-agent van die
dagen was inderdaad de slechtst be
zoldigde meest afgebeulde en hardstkomst Tn'het" water" zou zijn gegooid,
geplaagde van alle gemeentedienaren.
Niet ten onrechte werd hij ,,de gemeen
te-ezel" genoemd.
Palingtrekken, verboden
volksvermaak.
Soest kan zo'n zaal best gebruiken. Zoondagmiddag 25 juli 1886. Terwijl
in veiligheid had kunnen brengen. De
geschiedenis van het „Palingoproer"
was afgesloten, maar dit alles heeft
nog heel lang nagewerkt.
