FUGERS RIJWIELEN
van de
gemeente.
Het bestuur
DAT KUNT I ZIJN
Brote Kampeer-
fentoonstelling
DE MANNEN DIE BOMMEN OPRUIMEN.
Krabbels van Knelis.
Voor geslaagde Trouw
en ICInderreportage's
Markthal - Amersfoort
DERDE BLAD
In onze collectie
brilmonturen
Fa. D. F. VOIGT
R/NGEN
IN DIVERSE
VARIATIES.
Elke dag opnieuw 3 maanden lang heeft iedereen
die dan een nieuwe fiets koopt, de kans die fiets cadeau te
krijgen (Van zaterdag 31 maart tot en met zaterdag 30 juni).
Vraagt ons inlichtingen over deze fietsen-prijsvraag.
KERKSTRAAT 3-5 TELEFOON 2030
Dr D. J. P. Oranje.
Di D. J. P. Oranje, lid van de V.V.D,
en sinds 1958 wethouder van financiën,
beschouwt zichzelf enigermate als de
man die weinig spectaculair werk ver
richt en tot voornaamste taak heeft
het gehele gemeentelijk apparaat er
van te doordringen dat de tering naar
de nering gezet dient te worden.
De heer Oranje heeft niet alleen te
maken met de gemeentelijke financiën
en belastingen, maar ook met het gas
bedrijf, het slachthuis, de vleeskeu
ringsdienst, het openluchttheater, de
woningbouwverenigingen en midden
standszaken.
Hij is bestuurlid van het Gasbedrijf
Centraal Nederland, dat de gemeenten
Utrecht, Maartensdijk, Vleuten, Maars-
sen, Breukelen, Amersfoort, Baarn,
Zeist, de Bilt, Driebergen, Doorn, Woer
den en Soest omvat en deze gemeen
ten van gas voorziet. Hij is voorzitter
van de raadscommissie voor de finan
ciën, waarmee alle geldelijke trans
acties worden doorgepraat en voor
zitter van de raadscommissies, die zich
in het bijzonder met het gasbedrijf en
het slachthuisbezighouden.
Dat zijn werk voor een groot deel voor
bereidend werk is blijkt ondermeer uit
het feit dat de heer Oranje tijdens de
raadsvergaderingen zelden het woord
voert. In de vergaderingen van het
College van B. en W. heeft hij natuur
lijk aandeel in de verantwoordelijk
heid als alle leden van dit College.
Een groot deel van de gemeentelijke
inkomsten komt uit de kas van het Rijk.
Per jaar 51,per inwoner en 5,
pëï hectare, de grondbelasting, 8Q 0/5
van het geld dat aan sociale zorg uit
gegeven wordt, terwijl er in zeer bij
zondere gevallen een subjectieve ver
hoging gegeven kan worden.
Het geld dat de gemeente voor het
onderwijs betaalt wordt door het rijk
vergoed, scholenbouw wordt door het
rijk gefinancieerd, mits men zich aan
bepaalde normen houdt, het geld dat
de gemeente voor de politie nodig heeft
wordt eveneens vergoed, terwijl de
personele belasting in de gemeentekas
vloeit.
Eigen inkomsten heeft de gemeente van
straatbelasting, rioolbelasting, rioolaf-
voerrechten, vuilnisophaaldienst, hon
denbelasting, vermakelij kheidsbelasting,
vergunningsrecht voor verkoop van
sterke drank, verlofrecht en hotelver
gunningsrecht.
Uit de gewone dienst, die in enige
hoofstukken verdeeld is, wordt door de
gemeente heel veel betaald en het is
de grote kunst niet meer uit te geven
dan er binnenkomt, want juist in een
gemeente als Soest is zoveel te doen,
waarvoor heel veel geld nodig is.
Naast de gewone dienst is er de kapi-
taalsdienst, waarin de kapitaalsver
strekkingen aan de bedrijven verwerkt
worden. Bovendien de kapitaalsver
strekkingen voor openbare .werken,
wegenaanleg, huizen en scholenbouw,
sportvelden enz. Kapitaalsverstrekkin
gen voor rioleringen zijn daarbij een
netige zaak, omdat vroegere bestuur
ders de mening waren toegedaan dat
een landelijke gemeente als Soest geen
riolering nodig zou hebben en er dus
een belangrijke achterstand moet wor
den ingehaald.
Samen omvatten de gewone dienst en
de kapitaalsdienst de gemeente-begro
ting, waarbinnen het financiële beleid
zich afspeelt. Daarnaast staan dan nog
de afzonderlijke begrotingen voor de
verschillende bedrijven die uit de ge
meente-begroting zijn afgeleid. Weinig
spectaculair naar buiten, maar wel zeer
belangrijk.
Daarom zij de adviezen van de finan
ciële commissie aan de raad belangrij
ke adviezen.
Het gasbedrijf produceert geen gas
maar distribueert het, Dit gas komt
Vanuit het Gasbedrijf Centraal-Neder-
land te Utrecht en stroomt via Amers
foort naar Soest. Vanaf de Lange Brink-
weg wordt onze gemeente - inclusief
Soesterberg - van gas voorzien. Deze
vorm van leverantie is het gevolg van
een gemeenschappelijke regeling, waar
bij diverse gemeenten in de provincie
Utrecht en Woerden betrokken zijn.
Het slachthuis is enige jaren geleden
overgenomen van een slagerscombina
tie en thans is er dus een gemeentelijk
slachtbedrijf, dat gecombineerd is met
de vleeskeuringsdienst.
Het openluchttheater wordt beheerd
door een stichting, evenals het natuur
bad en de heer Oranje is voorzitter
van het stichtingsbestuur, dat uit
raadsleden en andere Soester ingeze
tenen bestaat, met een ambtenaar-se
cretaris.
De stichting onderhoudt en verhuurt
het theater, maar exploiteert het niet.
Men kan ook moeilijk van de voor
zitter of secretaris van de stichting
verlangen dat zij onderhandelingen voe
ren met personen of gezelschappen over
een eventueel optreden.
Ei zijn vier woningbouwverenigingen
in onze gemeentePatrimonium, St.
Joseph, Goed Wonen en in Soesterberg
Ons Belang. Zij werken met overheids
geld dat via de gemeente verstrekt
wordt, zodat de wethouder van finan
ciën de taak heeft toe te zien dat dit
geld goed beheerd wordt.
Tenslotte is wethouder Oranje de ver-
bmdingsman tussen de middenstand en
het gemeentebestuur.
De wethouder van financiën komt
weinig met het publiek in aanraking en
als hij spreekuur heeft dan is er geen
sprake van een file gemeentenaren die
hem willen spreken, maar zijn werk is
van hetzelfde belang als het werk van
de andere leden van het college. Even
min als een huishouden of een bedrijf
kan draaien zonder goed financieel be
heer is dit voor een gemeente mogelijk
en de wethouder van financiën acht
het tot zijn taak er steeds op te wij
zen dat ook een gemeente niet meer
mag uitgeven dan er binnenkomt, wil
de zaak goed blijven marcheren.
Dat dit ook betekent dat hij daarnaast
zorgvuldig een verlanglijst aanhoudt
van al datgene wat helaas moet worden
uitgesteld, spreekt vanzelf, want aan
het verzorgingspeil van Soest ontbreekt
nog veel. I
In de kuil, waarin de bom ligt, wordt de haspel op de ont
steking aangebracht.
Letterlijk „werk aan 't spoel".
We zijn op bezoek bij de Explosieven
Opruimingsdienst, een jonge tak aan de
boom der landmacht, die zich genesteld
heeft in een oude fortificatie bij Cu-
lemborg, die de merkwaardige naam
draagt van „Werk aan 't spoel". Deze
dienst is nog jong en dateert van 1956,
toen men behoefte kreeg aan een der
gelijke opruimingsdienst, nadat reeds
eerder de oude Munitie- en Mijnoprui-
mingsdienst opgeheven was. Wij zijn de
gasten van de commandant, de kapitein
J. J. Blommaart en zijn waarnemer, de
eerste luitenant M. Geelhoed.
Burgem. Grothestraat 45 - Telefoon 3917
Het Is deze luitenant, die ons het een
en ander weet te vertellen van de voor
geschiedenis van de E.O.D.
Als beroepswachtmeester diende hij voor
de oorlog bij de veld-artillerie. Toen di
rect na de oorlog het noodzakelijk werd
dat alle gevaarlijke explosieven die door
de Duitsers waren achtergelaten, wer
den opgeruimd, trok men wachtmeester
Geelhoed, die als artillerist verstand van
explosieven had, aan om bij dit werk
te helpen.
schappij op de Leusderhei een oude
Duitse vliegtuigbom is gevonden, dan
tracht men bij de E.O.D. eerst te weten
te komen wat voor een bom dit wel
kan zijn, alvorens men tot actie over
gaat. Men vraagt en informeert naar
grootte, vorm en andere opvallende ken
merken van het gevondene. Meestal kan
dan al bepaald worden wat voor bom
het zal zijn.
De dienst rukt uit met het nodige ma
teriaal en neemt de situatie ter plaatse
in ogenschouw. Wanneer de bom diep
zit, dan moet hij uitgegraven worden;
een uiterst nauwkeurig werkje, waarbij
een ruime schacht wordt gegraven, die
gestut wordt met een wand, om instor
ting te voorkomen. Tot op heden doet
men dit met Houten wanden, die al
gravende verder kunnen zakken. In de
toekomst hoopt men echter de beschik
king te krijgen over grote telescopische
ringen van licht metaal, die men in
de schacht kan laten zakken. Deze me
thode zal veel sneller zijn, terwijl het
materiaal duurzamer is.
Werkend op afstand.
Is in de schacht de bom vrij gekomen,
dan daalt men af en bestudeert men.
het type en vooral de ontstekers. Met
deze wetenschap kan de bom onscha
delijk gemaakt worden. Natuurlijk moet
de ontsteker verwijderd worden. Dit is in
wezen het gevaarlijkste werk, waarbij
vroeger de meeste slachtoffers vielen.
Maar tegenwoordig is dat zo gevaarlijk
niet meer, omdat men over vernuftige
apparatuur beschikt om de ontsteker
op afstand en onder behoorlijke dek-
0B dan mok zeige da die
y Rus Goloep veur ming
jaor mostie zo nodug
in ongs laand blieve
0^ hoogste van die man-
effies mit de pelisie van Schiphol ant
kleune kon en die gong ant lelie uut-
deele. Die manne van de pelisie waore
ok nie mis en die lelde nie zo zuuneg
terug.
En wullie maor lache om die gekke
knokkende Russe en haost griene om
die arreme Goloep, die ut niet laanger
in zien laand kon uuthouwe, omdattie
zogezeid as geleerde nie an zien trek
kon komme. Zo'n arreme stumper zee-
je wullie en dat wief van um vonde
wullie maor 'n frommes van niks, om-
dazze d'r man hier alleenug achter liet.
Effe veul lewaoi om die Rus en 't was
weer over. Hie kreeg alles wattie heb-
be wou en noeng mottie halleve gaore
ineens nodug naor Ruslaand terug. Daor
kriegtie netuulek ongenaodig op ze
faolie omdattie eerst nie terug wou.
Hie gaot terug hettie ezeid omdattie
hier as geleerde zogezeid nie an zien
trek ken komme. Dat zee die ok van
Ruslaand, toeng die hier wou blieve.
Wik us zeige watter mittie man an
de haand is. Das 'n geleerde van lik
me vessie, maor dat weetie eiges nie.
Hie denk dattie net zoveul harses het
as de heule knappe koppe, maor daor
zal wel wat an mekeere. Hie weet dat
eiges nie, maor aandere geleerde hebbe
dat deur. In Ruslaand, maor hier ok.
Ik zou net zoveul eigedunk astie kérel
hebbe ak naor 't buutelaand gong om
daor te zeige dak die knappe Knelis
van die finge stukkies was, maor dak
hie laanger in Soest kon biieve omdak
hier as groot schriever nie amme trek-
ke wen komme.
Dat zou netuurlek allegaor gezeever
weeze, maor dat van die Goloep is ok
gezeever.
Laotie maor gauw naor ze laand terug-
gaon, dan ken die daor zeige da wul
lie zukke stomme koppe hebbe da wul
lie nie hebbe kenne inzien waffer 'n
barre groote geleerde die man is.
Veur ming ken die wat mittie geleerd
heid waor de lommerd gin sent veur
geeve wil.
De bom liggend tussen zandzakken, wordt uitgestoomd. Via 'n
slang met een pijp er aan, wordt hete stoom in het hom
lichaam geblazen.
Honderden tonnen.
„Uiteraard wisten we van de techniek
van dit ruimen nog bitter weinig", ver
telt de luitenant. „Met de meest primi
tieve middelen gingen we aan het werk.
Het is begrijpelijk dat we deze techniek
graag wilden verbeteren. Daartoe werd
ik bij een Engelse opruimingsdienst in
Bloemendaal geplaatst om daar te le
ren, aangezien de Engelsen reeds langer
dit werk deden. Maanden lang heb ik
hiervan een studie gemaakt. Leerde uit
hun brochures en boekjes de typen ex
plosieven en hun systemen kennen,
kortom ik stak er veel op. Een weten
schap, die ik later kon overbrengen op
mijn Nederlandse collega's. Toen de En
gelsen vertrokken, kregen wij het ter
rein bij Bloemendaal en daar heb ik
vier jaar, dag aan dag explosieven on-
king te verwijderen uit het bomlichaam,
dat hierna kan worden vervoerd.
Een bekende werkwijze bij het verwij
deren van de ontsteker is wel het plaat
sen van een haspel, die zich door de er
op gewonden staaldraad laat draaien,
waardoor de ontsteker uit het bomli
chaam verwijderd kan worden. De staal
draad, die op de haspel is gewonden,
wordt zonder de haspel te draaien eerst
gedeeltelijk afgewikkeld tot in de dek
kingsplaats van de mannen. Deze kun
nen nu in hun dekking aan de staal
draad trekken, waardoor de haspel en
met deze, de „ontsteker" draait, zodat
die er uit komt. Er is dus letterlijk
„werk aan 't spoel". Vroeger ging men
dergelijke bommen, waarvan men zelfs
soms het type niet kende, met tang en
schroevendraaier te lijf. Aangezien het
7-8-9-10 APRIL A.S.
mechanisme van zo'n ontsteker dikwijls
ingewikkeld is en de minste schok of
trilling voldoende hem in werking te
stellen, is wel duidelijk, dat hierbij veel
ongelukken moesten gebeuren. Kent men
het type en het systeem van de ontste
ker, dan weet men precies wat er ge
daan moet worden. Waaraan gedraaid
moet en kan worden, zonder dat er
ongelukken gebeuren.
Is de ontsteker verwijderd, dan is het
echte gevaar geweken en kan de bom
rustig worden vervoerd. Op een speciale
vernietigingsplaats wordt hij dan „uit
gestoomd", zoals dat heet. De bom wordt
netjes tussen zandzakken gelegd en
krijgt van achteren een huis met een
slang toegevoerd met een stoomgene
rator wordt er stoom in de bom gebla
zen, met als gevolg, dat de zich er in
bevindende springstof smelt en als een
brei uit het bomlichaam vloeit.
Buskruit dat niet meer bruikbaar is,
wordt in kuilen op speciale terreinen
verbrand, evenals fosfor en dergelijke.
Ook laat men wel hele kisten munitie
in zee zinken, om op die manier van
het gevaarlijke, onbruikbaar geworden
materiaal af te komen. Op grote diep-
I ten in zee kan het geen kwaad.
Uit alles wat wij horen en zien bij deze
kleine maar wel bizonder gespecialiseerde
dienst van de Koninklijke Landmacht
bemerken we wel, dat dit echt werk is
voor specialisten, mensen met verstand
van zaken en dat het echt geen baan
is voor zogenaamde durfallen, want bij
deze werkzaamheden komt een groot
verantwoordelijkheidsgevoel kijken, zo
wel waar het om mensenlevens gaat,
als waar het mogelijke materiële schade
betreft.
Bij de explosieven opruimingsdienst werkt
met niet meer met hamer en beitel.
„De tijd, dat we bijvoorbeeld bommen
met een hamer, beitel en schroeven
draaier te lijf gingen, is echt wel voor
bij. Daarvoor hebben we nu betere ap
paratuur, waardoor het werk aanmer
kelijk veiliger is geworden en veel
minder risico's voor de mensen ople
vert", vertelt ons lachend de eerste
luitenant M. Geelhoed van de Explosie
ven Opruimingsdienst te Culemborg.
„Vroeger, vlak na de laatste wereldoor-
lig, is dat nog wel gebeurd, maar toen
wisten we er ook nog zo bitter weinig
vanaf. Het werken op die manier heeft
verschillende mensen het leven gekost.
Maar dat hoeft nu gelukkig niet meer
schadelijk gemaakt".
„Hoeveel ton is dat wel geweest
vraagt kapitein Bommaart.
„Ik durf het niet precies te zeggen,
maar honderden tonnen zijn het zeker
geweest", schat luitenant Geelhoed.
Bij de opleiding wordt de mannen van
de E.O.D. een grondige kennis bijge
bracht van alle typen explosieven en
hun werking. Dit is natuurlijk een hele
leergang apart, die echter van bizonder
veel belang is. Want hoe zou men ex
plosieven kunnen opruimen, wanneer
men de verschillende eigenschappen er
van niet kent Eveneens leert men
hoe dit ruimen dient te geschieden.
I Wanneer bijvoorbeeld een melding bin-
nenkomt, dat er door de Heidemaat-
VAN DE SOESTEB COURANT
VAN VRIJDAG 30 MAART llfi.
is er zeker een naar uw keus.
Burgem. Grothestraat 30
Erkend ziekenfondsleverancier.
