SOESTER COURANT
DE KERK DER
ORANJES.
Krabbels van Knelis.
Soest voor dertig jaar.
formidabel
schot
Slecht nieuw jaar
voor
en handen ruw?
FELEF. BRAJVDWEER 3 3 3 3
de nieuwe kerk te delft
SYMBOLISEERT DE GESCHIEDENIS
VAN NEDERLAND.
Staande op de Grote Markt te Delft,
waar zich aan de ene zijde het 15de
eeuwse stadhuis met zijn schitterende
imposante gevel aan de andere zijde
de Nieuwe Kerk, in de 14de eeuw op
getrokken in gothische bouwtrant ver
heffen, voelt men dadelijk, door de
sfeer en omgeving, dat men zich hier
op een biezondere plaats bevindt.
Het is als werd de klok teruggezet.
Slechts de auto's en de mensen op het
plein verhinderen, dat men in deze his
torische roes wordt meegesleept, daar
deze ons confronteren met de werke
lijkheid.
Anders wordt het wanneer we de nieu
we kerk binnengaan. Hier verstomt op
slag alle geroezemoes en wordt men on
dergedompeld in de serene rust van hel
Godshuis, dat met zijn dikke muren de
bezoeker isoleert van de buitenwereld
Wij bevinden ons hier in een gebouw
met de respectabele ouderdom van on
geveer zes eeuwen, want nadat in 1381
een houten kerk werd neergezet, wer
den slechts drie jaar later de funda
menten voor de stenen kerk gelegd.
Zevenenveertig jaar heeft men over de
touw gedaan, want pas in 1430 was de
kerk klaar, doch over de toren, die ruim
honderd meter hoog is, bouwde mer
langer. De 14de en 15de eeuw ware)
zware tijden voor de kerk. In 1536
brandde de stad voor het grootste dee
af, waardoor ook de kerk te lijden had
De beeldenstorm van 1566 ging er ooi'
niet ongemerkt aan voorbij evenmir
als het springen van het kruitmagazijr
in Delft in 1654. De gevolgen van he
laatste ongeval zijn nog te constateren
aan uitgebogen muren.
Hoe interessant het gebouw ook maf
zijn, voor de bezoeker ligt de grote
aantrekkingskracht in de graven var
bijna alle Oranjes die men hier vindt
In de hier bijgezette personen vindt mer
een groot en belangrijk deel van Neer
lands geschiedenis weer, zodat de Nieu
we Kerk te Delft hiervan een symbool
werd.
Bijna alle Oranjes
In deze kerk werden bijna alle leden
van het oranjehuis bijgezet. Behalve dt
oudste zoon van Willem de Zwijger, na
melijk Philips Willem, die te Diest in
België begraven ligt en stadhoude
Willem III met zijn echtgenote Mar)
Stuart, die in de Westminster Abbey te
Londen begraven werden aangezier
Willem III naast stadhouder van on;
land ook koning van Engeland was.
Ir: de nieuwe kerk te Delft rusten de
stoffelijke overschotten van prins Wil
lem I, zijn gemalin Louise de Coligny
prins Maurits. Frederik Hendrik, zijn
echtgenote Amalia van Solms, prin
Willem II, Willem IV, Koning Willem I
Koning Willem II, Koning Willem III, de
de echtgenoten van deze vorsten en hun
overleden kinderen, koningin Emma er
prins Hendrik, de echtgenoot van ko
ningin Wilhelmina.
De belangrijkste bezienswaardigheid ir
deze kerk is wel het praalgraf var
Willem van Oranje, de Vader des Va
derlands. Op last van de. Staten Ge
neraal is de beroemde nederlandsc
bouwmeester en beeldhouwer Hendrik
de Keyser in 1614 aan dit machtig mo
nument begonnen, welk werk pas in
1622 voltooid was. Het schitterend ge
denkteken in renaissancestijl is ge
plaatst in het koor van de kerk.
Een schitterend werk
Op een verhoging van drie treden staa
de tombe, versierd met gesneden lijster
en ornamenten. Op deze tombe rust eer
matras van wit italiaans marmer, ui'
dezelfde steen gestoken het beeld van
de liggende prins, gekleed zoals hij tij
dens zijn leven placht te gaan in wam
buis, broek en tabbert, het hoofd ge
dekt door een calotje en muilen aan de
voeten. Aan het voeteneind ligt het
beeld van 's prinsen hondje, dat een
grote rol in het leven van zijn meester
heeft gespeeld en hem wel eens van de
dood heeft gered.
Rondom de tombe staan kolommen van
geaderd marmer en daartussen wit
marmeren nissen, waarin men diverse
wapenschilden aantreft. Op de vier hoe
ken van het monument bevinden zich
marmeren piëdestallen waarop vrouwe-
beelden, voorstellende de gerechtig
heid, de vrijheid, de godsdienst en de
dapperheid.
Buiten zeer veel ornamentwerk, zoals
obelisken en kinderfiguurtjes zien we
nog een zwart stenen plaat, rondom
met koper ornamentwerk versierd,
waarin in gulde letters een latijns graf
schrift prijkt, dat op last van de Sta-
ten-Generaal daar geplaatst werd ter
ere van deze Vader des Vaderlands en
waarvan de vertaling luidt „Ter ere
van de Almachtige God en tot eeuwige
gedachtenis aan Willem van Nassau,
prins van Oranje, de Vader des Vader
lands, die het welvaren der Nederlan
den hoger stelde dan zijn eigen belang
en dat der zijnen die tweemaal voor
het grootste gedeelte op eigen kosten,
machtige legers verzamelde en ze twee
maal in het veld bracht onder het op
perbevel der Staten die Spanje's
dwingelandij afwendde de ware gods
dienst en de oude wetten terugriep en
herstelde die tenslotte de nagenoeg
verzekerde vrijheid aan prins Maurits,
zijn zoon en erfgenaam van de deugden
zijns vaders achterliet om haar te be
vestigen de waarlijk vrome, beleid
volle en onoverwinnelijke held, die
Philips II, koning van Spanje, de schrik
van Europa, duchtte, doch hem noch
ten onderbrengen, noch vrees kon aan-
Netuurlek
As je 't ming vraogt
dan mok zeige dak
jaoge altied 'n bietje
raor bedrief evonde
heb. Dat 'n groote
kérel mit zo'n groot
schietgeweer rond
loopt om van die klei
ne beeste as haoze
en kninge te schiete
is niks veur ming.
mot ejaogd worre
waant aanders binne d'r binne korte
tied op elleke man en elk frommes
hongderd haoze en kninge en da ken
nie, maor ikke zeig maor zo ajje as
sport gaot jaoge dan mojje dat mit je
bloote haande doen, dan kenne die
haoze en kninge nog us lache ajje je
e;ge 't aopezuur loop om zullie te pak
te. Zo hebbe de manne vreuger motte
aoge en veur ming waore dat de echte
'aogers.
n Tiedje eleeje hek eleeze dat zo'n
linke kérel ant jaoge was op 'n ree.
Wijje geleuve dak schik had toeng die
ee bar kwaod op die jaoger afsprong
■mdattie nie meer wist waor die ut
euke mos en um 'n lel gaf. Daor
long ut geweer van die jaoger af en die
:hoot in zien eige lief. En die ree gong
'i'r vandeur. Die het zien eige netuur-
ek slap elache. Ikke ok, waant die
aan was heul nie dood en dak lache
)os kon ikke ok nie hellepe, waant
nien kerakter deug nie en daor kejje
ïiks meer an veraandere ajje ming
eeftied heb.
laor goed, datter jaogers binne is tot
aorantoe, maor de manne die noeng
aoge binne gin jaogers, maor stroopers
n de echte stroopers binne noeng nie
eul meer as moordenaars,
ie pelisie en de manne van de diere-
escherming sloove d'r eige uut om die
rreme beeste in de bosse an eete te
lellepe. Daorveur neem ikke mien pet
f. Maor aandere manne leige op de
oer in de bosse om die arreme bees-
e, die noeg van de honger en de kou
iie best uut de voete kenne te vaange
n 'n koppie kleiner te maoke, veur 'n
;aor sente die zullie mit dat moorde-
ïaorswark kenne verdiene. Denkterom
latte pelisie die manne griept as zul-
.ie de kaans kriege, waant an de eene
taant brood neerleige om die beeste
)n eete te hellepe en an de aandere
caant die beeste griepe as zullie niks
lenne terugdoen, das heul gin wark.
Het beeld weegt 2000 kg en men be
grijpt welk een kunstwerk het alleen
reeds is dit beeld neer te zetten, daar
het slechts bij de tenen van één voet
oevestigd kon worden.
Het praalgraf maakt op iedere bezoeker
een diepe indruk en is een monument,
ie grondlegger van ons Oranjehuis
waardig.
In de kerk vinden we voorts nog vier
gedenktekens van enkele hier rustende
Oranjes en wel voor koning Willem I,
een gedenkteken van Willem George
Frederik, een zoon van stadhouder Wil
lem V, een gedenkteken van Willem
Alexander Ernest Casimir, zoon van
koning Willem II en een gedenkteken
van Wilhelmina, Frederica Louisa Pau-
lina Charlotta, de oudste dochter van
koning Willem I.
Het gedenkteken voor koning Willem I
maakt wel een zeer fraaie indruk. Op
een granieten voetstuk rust de figuur
van de koning in een half liggende hou
ding tegen een liggende leeuw. De ko
ninklijke scepter houdt zijne majesteit
ir. de rechter hand en aan de voeten is
een koninklijke kroon geplaatst.
eigen, msLar met snood verraad door de
land van een gehuurde moordenaar
en val bracht, hebben de Verenigde
Nederlandse Gewesten, dit tot een eeu-
vig gedenkteken zijner verdienste doen
prichten."
Faam op één voet
Van het hoofdeinde van de tombe vin-
len we een levensgroot beeld van de
Drins, zittend op een bankje in -wapen-
usting. Aan het voeteneinde van de
tombe verheft zich een godinnebeeld
net uitgespreide vleugels, het is een
evensgrote faam, blazend op haar ba-
min, die slechts met de tenen van de
nkervoet steun vindt.
Ondernemende mensen belegden een
vergadering in Bos en Duin om te ko
men tot oprichting van een buurtver
eniging. Wie dit nu zou proberen kreeg
geen 2 mensen aan het lopen, maar toen
kwamen er 100 door de kou heen en
de bewoners van Hees en omgeving
kregen hun buurtvereniging. Die is nu
al lang verdwenen.
Henri Ford deed de uitspraak die nu
nog velen een troost kan zijn. Hij vond
dat niemand voor zijn veertigste jaar
moest sparen. Een andere multi-miljo-
nair zei het nog krasser. Hij beweerde
dat iemand die zuinig was nooit tot
groot succes in zaken kon komen.
John D. Rockefeller was het met deze
wijze woorden niet eens en hij zei dat
iedereen de helft van zijn verdiensten
weg moest leggen. Echt iets om in het
nieuwe jaar te proberen.
In de raad werden de dingen vroeger
veel duidelijker gezegd dan nu. Toen
zei men dat men een ambtenaar op
technisch gebied een kei vond, maar
cp commercieel gebied een nul en ie
dereen wist precies wat er bedoeld
werd. Vreemder was de uitspraak van
een man die blijkbaar met Rome over
hoop lag. Tijdens een raadsvergadering
wist hij te vertellen dat de geestelijken
dansles in de kerken zouden laten ge
ven om het kerkbezoek aan te moedi
gen. Dat was natuurlijk kletskoek, maar
een fikse ruzie was het gevolg.
Een man kwam in een cel van het
politiebureau terecht omdat hij een
fiets gestolen had. Ook vond men het
vreemd dat hij met vijf lopers op zak
liep. Hij sloeg een ruit in zijn cel ka
pot en ging een a^ent te lijf. Later
verklaarde hij tegenover de politierech
ter dat hij het ook niet helpen kon.
Hij had influenza en bronchitis en kon
aiet in een onverwarmde cel zitten
mnder kans op schadelijke gevolgen.
Van zenuwachtigheid was hij daarom
^•en agent naar de keel gevlogen.
?en medisch onderzoek wees uit dat
hij niets mankeerde.
In een volgende raad kwam de me
neer die technisch een kei en commer
cieel een nul was opnieuw ter sprake
Het bleek dat hij nog diverse andere
kwaliteiten had, want men noemde hem
eigenwijs, eigenzinnig, koppig, terug
houdend, leugenachtig en heerszuchtig
Daaarmee kon hij het voorlopig wel
doen.
In het volgende bericht is ongetwij
feld een fout geslopen „Ir C. S. werd
tot een boete veroordeeld wegens het
veroorzaken van lichamelijk letsel van
een tuin, die op zijn rijwiel in de rich
ting De Bilt reed". Dat zal wel een
tuinman geweest zijn.
Veertig woonwagens met zigeuners
kwamen bij Soestdijk de gemeentegrens
over. Ze waren reeds aangekondigi en
de politie zorgde voor escorte. Zonder
de kans te krijgen stil te staan wer
den de ongewenste gasten tot aan de
grens van Amersfoort gebracht.
In hotel Bos en Duin werd een spe1
met zang en dans in 5 bedrijven opge
veerd. Het heette „Rooie Anna of het
meisje uit het cabaret", dus hei: was
ongetwijfeld wel geschikt om het be
schavingspeil van de bezoekers wat op
te vijzelen. Maar Rooie Anna had suc-
:es.
Het was dertig jaar geleden nog
nodig dat uitgelegd werd waarom he'
nodig was de tanden te poetsen, wan
velen vonden dat dwaas. In een vrou
wenhoekje werd er dan ook met klem
op aangedrongen tandpasta en een tan
ienborstel te kopen en te starten met
tanden poetsen.
De V.V.V. was dertig jaar gele
den zeer actief. Het bestuur kwam in
De Gouden Ploeg bijeen en er werd
besloten een driedaags feest te orga
niseren, maar dan over een half jaar
want tijdens deze vergadering vroo
het. Er zouden concerten gegeven wor
den, er was een bloemencorso, ring-
rijden, een openluchtbioscoop, kinder
feesten, gymnastiekuitvoeringen, volks
dansen, vuurwerk en volksspelen.
Blijkbaar was de bevolking van Soest
toen niet zo eenzijdig als nu, want in
1963 heeft alleen de televisie waarde
Er stond dertig jaar geleden een
foto in de krant van P.V.O. met het
onderschrift „Ons kranige harmonie-
korps „Patientia Vincit Omnia", dat
zondag op het grote nationale concours
te Den Haag de eerste prijs wist te
behalen in de afdeling harmonie. Als
fanfarekorps opgeklommen tot de ere-
afdeling werd dit korps in 1926 omge
zet tot een harmoniekorps, waarna
werden behaald 1927, Diemen, eerste
prijs derde afdeling 1928, Aalsmeer,
eerste prijs tweede afdeling 1929, Den
Haag, eerste afdeling.
En dat ouwe trouwe P.V.O. bestaat
nog altijd.
De Soester middenstand sputterde
in de krant tegen diverse instanties
en personen. Zo was het 30 jaar gele
den aan gemeente-ambtenaren toege
staan bijverdienste te hebben, dus een
ambtenaar kon een sigarenzaak begin
nen of desnoods een handel in onge-
iegelde goederen. Dat vonden de Soes
ter middenstanders helemaal niet pret
tig. Dan waren er verenigingen, die
voor hun programmabladen advertenties
Dank lij d» aankondiging an da voorbespreking In het
plaabelijk nieuwsblad Is hel publiek In grote getale op
gekomen om getuige te rijn van de ontmoeting tussen de
twee rivalen. En nog velen rullen weer naar die krant
grijpen om het verslag van de wedstrijd te lezen.
Een advertentie In dit blad Is dan ook ro'n formidabel
schot, want zowel het nieuws als de advertenties worden
van A tol Z gespeld. Door vrijwel alle Inwoners.
ven deze krant wil men niets missen, geen Ietter
van Soester zakenlieden ophaalden,
im het feest, waarvoor dit programma
bestemd was, beter te doen slagen. In
kopen voor dit feest deden ze echter in
Baarn en het programma werd daar
ook gedrukt. Dat namen de Soester
zakenlieden niet. „Koopt in Soest"
was hun devies.
Meneer IJ was winkelbediende bij
meneer X geweest en hij was de me
ning toegedaan dat hij nog geld van
rijn voormalige broodheer kreeg. Met
veel lawaai ging hij de peultjes in de
zaak van X opscheppen. Deze nam dit
met en hij belde de politie. IJ werd
tijdelijk ingerekend wegens huisvrede
breuk.
Luitenant Sissing van het vliegveld
kwakte met een toestel neer en hij
mankeerde helemaal niets. Enige da
gen later viel hij met z'n fiets en brak
oen arm.
„Gevraagd enige nette meisjes en
oen strijkster". Prettig voor de strijk
ster, die blijkbaar niet netjes behoef
de te zijn. Er werden ook jongens ge
vraagd tegen een uurloon van 12 cent.
Jat was tenminste een mooie start.
„De heer (naam en woonplaats be
kend), die zaterdagavond een streng
vlaggetouw ontvreemde, wordt ver-
;oeht deze binnen 24 uur terug te be-
lorgen indien hij uit handen van de
lustitie wil blijven. De kosten van deze
advertentie zijn tevens door hem te
estitueren. De exploitant van De
Naald". Die „heer" zal wel hard naar
ie Naald gehold zijn met dat eind touw
on geld voor de advertentie.
De N.C.R.V. was dertig jaar geleden
log piepjong en er was steeds gebrek
tan geld. Dat is helemaal geen schande,
/ele leden hadden dan ook een busje
r. huis waarin bijdragen voor deze
imroepvereniging gestort konden wor-
len. Tot afgrijzen van velen gaf een
imroeper op een avond een opsom-
ning van de namen van hen die nu
:ens eindelijk met de afrekening op
ie proppen moesten komen.
De onrustige jaarwisseling die Tsjombe
heeft moeten vieren, is waarschijnlijk
ook zijn laatste geweest als president
van een zo goed als zelfstandig Katanga.
Hoe ook precies de schietpartij tussen
rijn gerdarmes en de blauwhelmen der
V.N. ontstaan is, in de loop daarvan
s niet gebeurd wat steeds heeft ge
dreigd vernieling van de installaties
der Union Miniére. De aankondiging van
zo'n strijdmethode der verbrande aarde
heeft de V.N. al lang er van weerhouden
de afvallige provincie al te drastisch
aan te pakken. Dat het laatste nu is
gebeurd, schijnt ook meer toeval dan
opzet van de V.N. of Tsjombe te zijn
geweest.
De leider van de Katangezen heeft in
zijn eerste reactie wel een guerilla in
het vooruitzicht gesteld, maar de moei
lijkheid voor hem is dat de kern van
zijn strijdmacht enigermate effectief was
dank zij de duur betaalde huurlingen.
Als hem daarvoor het geld gaat ont
breken, zal er van de guerilla ook weinig
terecht komen.
Twee ultimatums.
Intussen heeft Tsjombe andere eieren
voor zijn geld gekozen. Met een aanbod
voor een bestand poogt hij weer tijd te
winnen. Twee ultimatums van Oe Thant
moesten hem die kans ontnemen. Vooral
het dreigement dat de Katangese lucht
macht zou worden vernietigd als Tsjom
be deze niet onmiddellijk overgaf, sprak
duidelijke taal.
Aan de andere kant is het in de Kon
golese hoofdstad ook niet zo'n ideale
toestand meer voor de toetreding van
Katanga, want premier Adoela heeft in
Leopoldstad het parlement naar huis
gestuurd en het misnoegen opgewekt
van de partijen die hem aanvankelijk
steunden.
En wie geeft Tsjombe ongelijk als hij
zich. verre houdt van zo'n gezagscrisis
Wat doet Londen
De enige buitenlandse regering die zich
nog een beetje om Tsjombe bekommert
is de Britse. De Belgische heeft de re
latie al drastisch laten bekoelen. De
laatste oproep van Whitehall is er een
die Tsjombe aanraadt te capituleren,
door eindelijk met Leopoldstad tot over
eenstemming te komen. Londen heeft
Tsjombe zoveel mogelijk de hand boven
het hoofd gehouden, ten dele om de
Britse financiële belangen in Katanga,
maar vooral om geen onrust te hebben
aan de grens van Noord-Rhodesië, waar
nu een zwarte regering haar zware taak
is begonnen.
Ook Londen ziet nu in Tsjombe niet
meer een garantie voor rust.
Chroetsjtsjows toon.
Na de felle brief aan Adenauer met
Kerstmis heeft Chroesjtsjow ook met
de j aarwisseling weer woorden aan
Duitsland en Berlijn gewijd. Gaf de
eerste brief de onaangename indruk
of de koude oorlogstaktiek weer als
vanouds werd beoefend, de jongste
boodschap aan Ulbricht stelt slechts
vast dat de problemen er nog altijd
zijn en gevaarlij"k zijn gebleven.
De rode premier laat doorschemeren
dat zijn wensen en verlangens zeer in
grijpend zijn veranderd - wie had dat
ook verwacht? - maar hij verblijdt de
heerser van Pankow niet met veel hoop
dat ze spoedig in vervulling zullen gaan.
Zelfs het traditionele gerommel met ra
ketten heeft meer een sfeer van con
statering der feiten 'dan een bijzonder
dreigende toon. Zo te horen blijft de
ontspanning nog wel even voortduren.
