i
EINDE VAN DE VOEDERAKTIE.
JOH. C. GROENESTIJN
HET KAPERSCHIP
DE ONTDEKKER VAN
DE X-STRALEN.
Soest voor dertig jaar.
VENEMA
Falcon tweed- en
camel-mantels
Firma G. van de Pol
DE WITTE POMPEN
D. ENGEL
Kleermakerij
Stramheid en Pijnen
vallen van al met Krnschen.
40 jaar geleden stierf
Wilhelm Conrad von Röntgen.
TWEEDE BLAD
Snua f en wrijf
VOOR HET
K.ZMPSIEH
Loodgieters
werkzaamheden.
Voor Auto- of Scooterrijles
UW SUCCES IS ONZE
RECLAME.
Auto- en Scooterrijschool
Politie telefoon 4444 en 4445
Tien weken lang zijn de dieren in de
bossen en de polders rond Soest af
hankelijk geweest van welwillenden,
die er voor gezorgd hebben dat ze niet
tekort kwamen ondanks de hevige kou
en de dikke laag sneeuw, die het zoe
ken van ook het geringste beetje voed
sel belette.
Tien weken lang heeft men er niet te
genop gezien dag in dag uit op pad te
gaan voor de hongerende dieren.
De leden van de Soester politie niet,
de leden van de Dierenbescherming niet,
maar ook niet velen die dagelijks aan
het politiebureau het voedsel brachten
waarmee ze hun deel bijdroegen tot
deze actie, die hopelijk uniek zal zijn,
want niemand verlangt naar een win
ter, die ons opnieuw zo'n slordige drie
maanden vorst bezorgt.
Volwassenen brachten dit voedsel, maar
ook kinderen en dagelijks kon men een
peulebroek van een jaar of vier met
zijn emmertje naar de politie zien stap
pen. Daarin zat zijn bijdrage tot de
actie Dieren in Nood".
Het kon 16 graden vriezen, het kon een
beetje dooien, maar hij was er. Ook als
hij met zijn korte beentjes nauwelijks
door de sneeuw kon komen of als hij
half glijdend, half kruipend, met zijn
emmertje achter zich aan, maar met
moeite het politiebureau kon bereiken
omdat het weer eens schrikbarend glad
was. Hij was niet te remmen, want in
zijn kleine bol was hij er hartgrondig
van overtuigd dat het zijn taak was mee
te helpen aan de strijd tegen de- honger.
Het was een genot met de leden van
het politiekorps een rit langs de voe-
stond dat dicht bij zijn land een voe
derplaats van voedsel voorzien werd.
Dc man dacht dat dit de dieren er toe
zou brengen zijn rogge te beknabbelen.
Aan zijn verzoek werd voldaan en
waarschijnlijk hebben de dieren toen
juist een aanval op zijn rogge gedaan,
omdat ze geen brood en ander voedsel
meer vonden.
Tegen het monnikenbos aan lagen even
eens vele voederplaatsen. Toen het nog
hartje winter was zorgden de dieren
voor al uw MAATWERK.
Ossendamweg 26 - Soest - Telef. 3119
er wel voor dat alles de volgende dag
volledig verorberd was, maar aan het
begin van deze week kon het al ge
beuren dat men voederplaatsen aan
trof waar nog brood van de vorige
dag te vinden was. Dat betekende het
einde van de winter. Het einde van de
zeer gewaardeerde hulp van bakkers,
slagers, militairen, burgers, schoolkin
deren en allen die naast hun eigen zorg
om de barre kou zich bezig hielden met
de zorg die de dieren hadden om in
leven te blijven.
Soms is het wel eens heel moeilijk ge
weest de voederplaatsen te bereiken
als het pas gesneeuwd had en de dag
daarop was het dan weinig gemakke
lijker, want als men even afweek van
het spoor dat de dag tevoren gemaakt
Want Hroachen'i ie< mineral»
lonten lagen da oniniverheld
alt Uv bloed
en daarmee ook de oorzaak van uw
lijden en pijn. Het klinkt haast onge
lofelijk, maar duizenden Rheumatiek-
lijders in binnen- en buitenland kunnen
U enthousiast bevestigen hoe wél ze
zich bevinden met de kleine dosis
Kruschen iedere dag.
voederplaatsen, soms nog door dooiende
sneeuw ploegen, maar de sneeuw is nu
weg en tien weken hulp aan dieren in
nood behoren tot het verleden. Tien
zware weken, die het uithoudingsver
mogen van de dierenvrienden echter
niet hebben kunnen breken.
Hulde aan de leden van het politie
korps, die onder leiding van inspec
teur H. G. Scholtmeijer het leeuwen
aandeel aan deze belangrijke actie ge
leverd hebben. Hulde aan de heer
kraaijenhagen, die dag in dag uit op
pad was voor de dieren in nood en
door wiens handen duizenden kilo's
voedsel gegaan zijn. Hulde aan de mid
denstanders, die zich niet karig toon
den, aan de militairen en de burgers,
aan de leden van de dierenbescherming
en aan de schoolkinderen, die op mede
werking van hun ouders en hun onder
wijzeressen en onderwijzers konden re
kenen. En natuurlijk ook hulde aan die
kleine broekeman van enige turven
hoog, die dagelijks zijn tocht naar het
politiebureau ondernam, weer of geen
weer.
Brinkstraat 15 - Baarn - Tel. 02954-2525
KOOPT Antiek - Curiosa - Kristal - Goud
en Zilver - Boeken - Antieke Prenten.
H. WESTERHOF - Makelaar-Taxateur.
EEN WETENSCHAPPELIJKE VONDST
DIE SLECHTS TOT HEIL VAN DE
MENSHEID WERD AANGEWEND.
Dp 10 februari van het jaar 1923, veer
tig jaar geleden dus, stierf een eenvou
dig en eenzaam man. Zijn enig gezel
schap bestond uit een oude huishoud
ster die hij nog juist kon roepen om
de dokter te waarschuwen, maar de
komst van de geneesheer bracht geen
soulaas, Wilhelm Conrad von Röntgen
overleed.
Met hem verloor de wereld een man,
een geleerde wiens roem wijd verspreid
was, de eerste natuurkundige die een
Nobelprijs verkreeg. Von Röntgen was
dc ontdekker van de Röntgen- of X-
stralen, zoals hij ze zelf noemde naar
dc grote onbekende in de algebra. Deze
stralen, waarvan hij zelf het ware we
zen nog niet kende, zijn stralen waar
aan de medische wetenschap bijzonder
veel heeft te danken. Door de ontdek
king van Röntgen werden geheel nieu
we mogelijkheden geschapen, die tot
heil van de mensheid konden worden
aangewend.
Machinebouwer zonder
bekwaamheid
Wilhelm Conrad von Röntgen werd als
zoon van een rijke koopman in 1845 te
VAN DE SOESTER COURANT
VAN VRIJDAG 8 MAART 1963.
Uw verkoudheid van neus.
keel of borst weg met
licht door een heel klein lampje zijn
aantekeningen lagen. De vellen raakten
steeds voller, maar de berekeningen
kwamen niet tot een resultaat. Steeds
hoger liet hij de spanning worden en
hij wachtte af wat er gebeurde.
Toen hij weer aan het tafeltje een en
ander noteerde keek hij even in de
richting van de buis, waar het zich toe
vallig aanwezige scherm bevond. Het
was donker in de zaal en plotseling zag
Von Röntgen dat het scherm zwak op
lichtte. Even wreef hij zich in de ogen.
Zag hij het goed Ja het kon niet
missen, hij zag duidelijk een zwakke
lichtglans op het scherm.
Hoe kon dat nu Dat licht moest uit de
buis komen, anders was het niet mo
gelijk Maar er zat toch een karton
nen foudraal om de buis. Dan moesten
de onzichtbare lichtstralen die van de
buis het scherm raakten door het karton
heen komen, maar dan waren het geen
kathodestralen
De onderzoekerskoorts kreeg hem te
pakken. Hij sleepte van alles aan.
Eerst een heel dik boek. Hij plaatste dit
tussen de buis en het scherm. De glans
bleef. Een dikke plank onderschepte
de stralen ook niet, evenmin als dikke
Lennep in Duitsland geboren. Een deel }-lOUtblokken, die hij bij het haardvuur
van zijn studie heeft hij in Nederland weghaalde en tussen buis en scherm
gevolgd en wel aan het gymnasium te piaatste. Grote verwondering en opwin-
wt-j j ^jng maakte zich van de onderzoeker
meester. Deze stegen echter ten top,
derplaatsen mee te maken, maar we
kunnen ons voorstellen dat het voor
de leden van het politiekorps op den
duur een bijzonder zware taak werd om
dit gedurende tien weken dag in dag
uit te doen. Dag in dag uit langs vijftig
voederplaatsen, verscholen in de bos
sen, maar niet zo weggestopt dat hye
na's in mensengedaante de hongerige
dieren gemakkelijk besluipen konden
terwijl ze bezig waren het voedsel te
verorberen dat betere soortgenoten van
deze hyena's voor de dieren gereser
veerd hadden.
Vele stropers dachten een makkelijke
slag te slaan, maar geen gering aantal
van hen viel in handen van de politie
mannen, die het prettig vonden het nut
tige met het aangename te verenigen.
Het nuttige was dan het voederen der
KAPSALON
STEEHH0FFSTR.5Ï TH -28SZ - SOEST
dieren en het aangename het aanhou
den van de stropers, die soms zo heel
argeloos met een weekendtas liepen te
wandelen, alsof ze er slechts op uit
waren, te genieten van de barre win
ter in de bossen.
Zo'n rit langs de voederplaatsen duurde
twee a drie uur en drie man waren er
voor nodig om de zaak zo vlot moge
lijk te laten verlopen. De chauffeur,
die de voederplaatsen aan de linker
zijde van brood en ander voedsel kon
voorzien, de man naast hem, die voor
de rechter zijde zorgde, en de man
achterin, die ervoor zorgde dat er steeds
weer een doos met voedsel gereed was
als een volgende voederplaats bereikt
werd.
Aanvankelijk werd met de politieauto
gereden, maar die raakte uit de circu
latie en garage Van Kooy stelde een
auto ter beschikking als belangrijk aan
deel in de strijd tegen de honger.
De eerste voederplaats lag achter café
Westemeijer en dicht daarbij lagen ver
scheidene plaatsen waar de dieren te
recht konden met hun knagende hon
ger, die dank zij de actie voor heel veel
dieren nauwelijks knagend geweest is.
Maar dat was dan niet te danken aan
die boer, die tegen het einde van de
winter van mening was dat zijn rogge
al wat uit de grond kwam en niet toe-
was dan zat de auto vast in de sneeuw.
Bij het Mionnikenbos, of bij het kam
peerterrein in de buurt van Zonneglo
ren of bij het Jessurunkamp, waarvan
de militairen dagelijks voor flinke hoe
veelheden voedsel zorgden of achter de
Willem Arntzhoeve, waar men dagelijks
duidelijk de oversteekplaatsen van de
reeën kon zien en zelfs kleine kudden
van deze dieren waargenomen heeft,
Oi achter de terreinen van S.E.C.,
waar de barre tocht langs de voeder-
plaatsen eindigde.
Dat deze gigantische voederactie voor
de dieren van groot belang geweest is
zal iedereen duidelijk zijn en het was
voor hen die dagelijks op pad gingen
verheugend dat ze geen dieren gevon
den hebben die omgekomen zijn van de
honger.
Wel een konijn, dat het in de strijd te
gen een buizerd had moeten afleggen
en een buizerd, die in zijn haast om
een konijn te bemachtigen met zijn
prooi tegen een trein terecht kwam,
waarbij aanvaller en prooi het leven
lieten.
Ook voor de beplanting is deze voeder
actie van groot belang geweest. Bij een
tocht door de bossen rond Soest zal
men zeer sporadisch een struik of
boom aantreffen die geheel of gedeelte
lijk kaal gevreten is. Wanneer de politie
en de Dierenbescherming er niet voor
gezorgd hadden dat duizenden kilo's
brood en ander voedsel dagelijks in
de bossen gedistribueerd waren dan
zouden de dieren enorm veel schade
aangericht hebben.
Terwijl de politie, nagenoeg steeds ver
gezeld van de heer J. Kraaijenhagen en
vaak door de voorzitter van de Die
renbescherming, de heer P. M. Wijs
muller, voor de dieren in de bossen
zorgden waren het de heren C. J. 't
Hart, secretaris van de Dierenbescher
ming en E. van Renswouw, inspecteur
van de Dierenbescherming, dagelijks
voor de vogels in de polders bezig.
„Slagerijmisbruiken" stond er bo
ven een felle beschuldiging aan het
adres van de Soester slagers, die vol
gens de schrijver van het stuk ervan
beschuldigd werden van het op mid
deleeuwse wijze slachten. In Zweden
werden de dieren vooraf bedwelmd, in
Amerika verdoofd door een slag met
een zwaar gewicht tegen het hoofd en
iri asielen werden dieren pijnloos af
gemaakt. In ons land werden in aba-
toirs schietmaskers gebruikt, maar naar
de mening van de verbolgen meneer
zetten de slagers er in Soest zomaar
het mes in en dat vond hij schandalig.
Men kon de dieren op straat tekeer ho
ren gaan.
Een vreemde geheimzinnige macht
scheen een slager de dag na het pu
bliceren van deze aanklacht direct
giondig te straffen voor zijn euvel
daden, want hij werd op de Lange
Erinkweg met zijn fiets door een
vrachtauto van de sokken gereden.
Voor de fiets gaf de sloper nog geen
dubbeltje, maar de slager zelf mankeer
de niets. De autobestuurder was de
schuldige en hij was bereid te betalen.
Een geschiedenisvorser kwam met
politie-instructies uit 1876 voor de dag
en hij publiceerde deze in de Soester
Courant. Ze waren opgesteld door de
burgemeester en er blijkt uit dat de
veldwachters uit de vorige eeuw het
nog niet zo gemakkelijk hadden, want
ze moesten op alles letten. In de eerste
plaats werd erop gewezen, dat ze de
bevelen van de burgemeester perfect
moesten uitvoeren. Binnen de bebouw
de kom mochten ze niet roken, daar
buiten wel. Alle fooien en giften die
ze ontvingen moesten ze in een busje
doen dat om de drie maanden geledigd
werd. Ze moesten ferm optreden, maar
beleefd zijn, zonder aanziens des per-
soons handelen en ruwheid en plomp
heid thuislaten.
Op zondag moest er dienst gedaan wor
den bij de kerken en de veldwachters
Utrecht. Nadien studeerde hij in Zürich
in Zwitserland. Hij slaagde voor het
examen machinebouwer en ging met
professor Kundt mee als diens assi
stent, maar von Röntgen miste de be
kwaamheid die nodig was. Voor machi
nebouwer was hij niet in de wieg ge
legd.
In de jaren die op dit echec volgden
werd hij natuurkundige en werkte hij
op verschillende Duitse universiteiten,
waar hij zich ontwikkelde tot een bij
zonder bekwaam experimentator.
Langzaam maakte hij naam in weten
schappelijke wereld en het was in de
tachtiger jaren, dat hij benoemd werd
tot leider van het universiteitslabora-
tcrium te Würtzberg. Het waren in het
bijzonder de stralen die hem interes
seerden en wel speciaal de kathodestra
len aan wier gedrag hij zijn studies
wijdde. Hij was trouwens niet de enige
die zich hiermee bezig hield, want vele
fisici in die tijd hielden zich hiermee
bezig en von Rüntgen was dus een van
hen.
Een buis, een scherm en foto
platen.
Zoals dat met zoveel vondsten het ge
val is geweest, speelde ook bij de ont
dekking van de X-stralen door Von
Röntgen het toeval een belangrijke rol.
Reeds geruime tijd verrichtte hij zijn
experimenten met de kathodestralen,
doch zoals dat met wetenschappelijk
werk het geval is, een en ander vor
derde slechts langzaam, zo langzaam,
toen door een toeval zijn hand in de
stralen kwam en hij op het scherm
als een zachte schaduw het vlees, en
donkerder de beenderen van zijn hand
Hofleverancier van
Z.K.H. de Prins
der Nederlanden
De nieuwe modellen in
zijn reeds binnen.
Ook voor heren ruime keuze,
f. C. Kuijperstraat 28 - tel. 2803
Soestdijk
Van Lenneplaan 69 Telef. 2935
b.g.g. telef. 4332
Voor al uw
De politie kon rekenen op scholen, mi
litairen en burgers, maar de heren 't
Hart en Van Renswouw, krachtdadig
gesteund door de heer P. Heinhuis.
groot vogelliefhebber en als bouwvak
arbeider tijdelijk in ruste door de vorst,
hadden ook hun adressen waar ze da
gelijks terecht konden om voedsel op te
halen en de heer 't Hart heeft menige
kilometer gereden om de maaltijd voor
de vogels bijeen te brengen naar de
plaatsen waar zij wachten op hulp.
De barre winter is dan toch eindelijk
geëindigd. In het begin van deze week
moesten de auto's, op weg naar de
gaat U natuurlijk naar
II
II
Volledige rijuren (60 min.)
Tweemaal per week gratis theorie.
All-risk verzekerd.
Prijzen vo»r Auto 6,50 p.u., voor
Scooter 1 5,50 p.u.
Steenhoffstraat 25 - Telefoon 2185
NIEUWEWEG 97
TELEFON 2543
moesten er voor zorgen dat de inwo
ners hun verhuizingen opgaven.
Hiervan hielden ze een register bij.
Ze moesten er bij scholen op toezien
dat de kinderen zich rustig gedroegen,
met met stenen gooiden en geen pas
serende rijtuigen nariepen.
Als er sneeuw lag dan moesten de veld
wachters ervoor zorgen dat de wegen
ir. de kom van de gemeente begaanbaar
waren. Er stond echter niet bij hoe ze
dat moesten doen. Zij moesten toe
zicht houden op de straatverliching en
de surveillancediensten waren lang niet
voor de poes.
Het is natuurlijk naar dat we In-
dië kwijtraakten, maar Multatuli wees
er in de vorige eeuw al op dat daar
niet alles naar wens ging en dr. F. C.
deed dat in een Soester Courant van 30
jaar geleden nog eens dunnetjes over.
Een blanke woesteling, die administra
teur was, had volgens de heer F. C.
een paar koelies doodgeslagen en man
nen en vrouwen voor straf met een
zweep afgeranseld en naakt op het
land laten werken. Een paar kleine in
landse jongens, die voor zijn huis speel
den, had hij neergepaft alsof het ratten
waren. Lijkt me echt een beetje over
dreven.
dat Von Röntgen tijd wilde winnen door
I in veel gevallen ook nog 's avonds door
j te werken.
Zo ook op die gure novemberavond van
het jaar 1895. Het was donker en in
diepe gedachten verzonken wandelde de
geleerde naar het laboratorium van de
universiteit van Würtzberg. In het een
zame gebouw aangekomen ontstak hij
een lampje en wandelde door de ver
laten gangen naar zijn laboratorium, de
plaats waar hij zich pas echt thuis
voelde. Al zeven jaar werkte hij hier
en hij was tevreden, want Von Röntgen
,as een eenzelvig en snel tevreden man,
die geen roem zocht. De wetenschap was
zijn liefde, zijn hobby en daarvoor leef
de. hij. Zo ook op deze belangrijke
avond.
Hij keek eens rond in zijn laboratorium.
Daar stond op de tafel de Crooks'se
buis, een glazen buis met sterk ver
dunde lucht, waarin hij steeds zijn ka
thodestralen opwekte. Over de buis heen
was een lichtdicht foudraal van zwart
karton. In de nabijheid van dit alles
stond een scherm met kristallen van
barium-platina-cyanuur. Dit scherm
was de toevalligheid, want het stond er
al zo lang en niemand wist te vertel
len waarvoor. Het was er na zekere ex
perimenten gewoon blijven staan, zo
als dat wel meer gebeurd. Wat ver
der op de tafel lagen fotografische pla
ten in lichtdichte cassettes, allemaal
zag. Een ogenblik stond hij stil om al
les te verwerken en toen rende hij
naar de cassettes met fotografische pla
ten. Zulke stralen die overal doordrin
gen, zouden ook wel door de verpak
king van de platen gegaan zijn. Hij
haalde de platen uit de cassettes en
ontwikkelde ze. Ze waren inderdaad be
licht, dus de stralen hadden ook
de platen geraakt.
Rusteloos zoeken.
Voor een wetenschapsman is het na
tuurlijk prachtig iets nieuws te ont
dekken, maar dan komen pas goed
de moeilijkheden, want zo'n onderzoeker
wordt dan geplaatst voor enorme pro
blemen. Hij moet een verklaring zien te
vinden voor dat wat hij heeft gecon
stateerd. Zo ging het ook met Von
Röntgen.
De periode na de ontdekking van de
stralen werd geheel in beslag genomen
dcor een rusteloos zoeken naar verkla
ring van de verschijnselen en het wezen
van de stralen.
Röntgen had bemerkt dat hij te doen
v.WEEDESTR.40 TEL: 4361
had met een geheel onbekend soort
stralen, die zich rechtlijnig voortplan
ten, door alles heen, zelfs door metalen
en die een fotografische en fluoresce
rende werking hebben, waarmee men
onzichtbare dingen zichtbaar kan ma
ken, zelfs kan fotograferen. Met feil
loze zekerheid ontdekte hij bijna alle
eigenschappen van die straling.
Op 28 december 1895 deed hij een voor
lopige mededeling in de „Sitzungs-Be-
richte der Physikalisch-Medicinischen
Gezellschaft zu Würzburg", een stuk
van ruim tien pagina's lang, dat niet
naliet door zijn overtuigende inhoud de
nodige beroering te wekken. Het ge
volg was, dat Von Röntgen op slag be
roemd werd en voor zijn werk in 1901
de eerste natuurkundige was die de
Nobelprijs kreeg toegewezen.
dingen die in wezen niets met
elkaar Maar Wilhelm Conrad van Röntgen
hadden te maken, maar dit op die
avond wel zouden krijgen.
Er gebeurde een wonder.
Von Röntgen ging aan het werk, zoals
hij dat al zovele avonden had gedaan.
De tijd verstreek. Hij speelde met steeds
hogere spanningen en zo nu en dan liep
hij naar een klein tafeltje in de hoek
tegen de muur, waar spaarzaam ver
bleef dezelfde die hij altijd was geweest
en weigerde verheffing in de adelstand.
Hij bleef een in zichzelf gekeerd man
die blij was met wat hij had ontdekt,
met de heilzame toepassing die het had
voor de lijdende mensheid, doch die niet
trots werd of zich ergens op beroem
de. Zo is hij veertig jaar geleden ge
storven, een man waaraan de mensheid
veel te danken heeft gehad.
