J
GAAT U MEE TER WALVISVANGST?
1
BURGERLIJKE STAND
Hogere waardevaste
sociale uitkeringen.
Soest voor dertig jaar.
BOSCH
KWAK
sMH
Niet meer in een sloepje met een harpoen in de hand,
maar met kanonnen, radio, radar en een drijvende fabriek
gaat men de walvis te lijf.
%galBa
In onze collectie
brilmonturen
Fa. D. F. VOIGT
Eerste Soester
Begrafenis-Onderneming
Politie telefoon 4444 en 4445
Als we langs de Waalhaven in Rotter
dam rijden, dan zien we even voorhij
een oude Duitse duikbootbunker uit de
tweede wereldoorlog een machtig zee
schip op stroom liggen. Dadelijk valt
ons de merkwaardige bouw van dit
schip op met zijn twee pijpen naast
elkaar, inplaats van achter elkaar en
een zeeman weet ons te vertellen, dat
dit nu de bekende „Willem Barendsz",
de enige Nederlandse walvisvaarder, is.
Wanneer we met het bootje dichterbij
komen, dan zien we pas goed hoe ge
weldig groot dat schip eigenlijk is. De
Willem Barendsz heeft een laadvermo
gen van 26.800 ton, is 207 meter lang
en 28 meter breed. Het schip wordt
voortgestuwd door 2 tweetakt dieselmo
toren met een vermogen van 10.500
paardekrachten, die twee schroeven aan
drijven, waarmee een maximale snelheid
we uit Nederland" zo vertelt de heer
Spronk. Aan boord bevinden zich ruim
350 man, waarvan eenderde bestaat uU.
zeelieden, terwijl de rest het personeel
voor fabriek, dek en jagers vormt. We
varen dan via Curagao of Trinidad
naar Kaapstad".
Over deze omweg zijn we natuurlijk
verwonderd, maar het blijkt dat daar
voor een goede reden bestaat. Wanneer
deze omweg wordt gemaakt, kan er na
melijk efficiënter gevaren worden. De
tocht duurt langer, maar bijvoorbeeld
neemt men veel voordeliger olie in enz.,
waardoor alles wordt goedgemaakt.
De moderne vangst.
In Kaapstad ontmoet men de andere
schepen van de vloot. De Willem Ba
rendsz is het fabrieksschip, doch jaagt
zelf niet op walvissen. Daarvoor zijn er
Een kijkje op de „flat", zoals de schepelingen dit vele ver
diepingen hoge bouwwerk noemen, dat op het voorschip staat.
Hier zijn de hutten der officieren en dergelijke, terwijl men
er ook de ruimten vindt van de administratie, ziekenzaal, de
dokter en wat al niet meer.
van 14 mijl per uur kan worden ge
haald.
Is walvisvangst geen avontuur meer
Wanneer we dit zo zien, moeten we on
willekeurig denken aan de bekende gro
te plaat die vroeger bij ons op school
aan de wand hing en die ons trachtte
een beeld te geven van de walvisvangst
in vroeger eeuwen, toen stoere Neder
landers in de buurt van Groenland op
walvissen jaagden. De schepen die toen
werden gebruikt waren notedopjes ver
geleken bij de moderne walvisfabriek.
En dan de jacht zelf In een simpel
sloepje waarin een aantal mannen aan
de riemen trokken, voer men naar de
walvis toe en op de voorplecht stond
de harpoenier, een gespierde kerel, die
uit de hand een harpoen in het reus
achtige walvislichaam wierp. Wanneer
het dier dan aan de haal ging werd
het bootje in tomeloze vaart meege
sleurd. Werd het dier wild. dan sloeg
het met één klap van zijn machtige
staart het sloepje in duigen.
In die tijden was de walvisvangst een
riskant en avontuurlijk bedrijf.
Nadat we aan boord waren gekomen,
werden we welkom geheten door de
heer C. Spronk, chef productie op de
zogenaamde jagers en wel negen stuks.
Kleinere schepen, die veel sneller zijn
en speciaal geschikt zijn voor het ja
gen op de walvis. Voorts gaan er nog
twee boeiboten mee. De gehele vloot
vaart dan naar het zuiden om in het
vangseizoen ten zuiden van Zuid-Afrika
tot plm. 100 graden oost tot ten zuiden
van Zuid-Amerika pl.m. 100 graden west,
gedurende vele maanden op de vangst
te gaan.
Het fabrieksschip vaart rustig en lang
zaam een bepaalde route. De jagers
zwermen uit en gaan op zoek naar de
walvissen. Via de radio blijven zij met
elkaar, de boeiboten en het fabrieks
schip in contact staan. Treffen ze een
walvis, dan gaan ze op het dier af.
Harpoenen met dynamiet.
On het schip bevindt zich een kanon,
waarin de harpoen geplaatst wordt. Aan
het deel van de harpoen dat buiten de
loop uitsteekt zit een kabel die bij
het schot afrolt De harpoen, een ge
weldig stuk metaal, dringt in de walvis,
nadat het schot door de harpoenier is
afgevuurd. Deze mannen, allemaal No
ren, zijn specialisten voor dit werk en
worden „gunners" genoemd. Bij het in
dringen in de vis explodeert er een
een hele tros geschoten walvissen mee
slepen. Zijn er voldoende opgehaald dan
vaart de roeiboot naar het fabrieksschip
om daar zijn vangst af te leveren.
In de fabriek.
De door de boeiboten aangebrachte vis
sen worden achter de Willem Barendsz
op sleeptouw genomen. Door een grote
poort in het achterschip, even boven
de waterlijn wordt vis voor vis, door
middel van lieren met kabels over een
glijvlak binnen gehaald waar de vangst
op het flensdek komt Daar kunnen twee
walvissen naast elkaar liggen. Hier gaan
de mannen aan het werk. De dikke
lagen spek worden er afgehaald met
flensmessen die doen denken aan ijs
hockeysticks. Ook de kop van het dier
wordt verwijderd Het spek gaat in de
kookketels, die beneden staan. Maar
vanaf het dek kan het spek via spe
ciale deksels zo in de kookketels wor
den geworpen.
Doormiddel van lieren en de kabels
worden de vissen vervolgens versleept
naar het zogenaamde vleesdek. Hier
worden ze verder bewerkt. Het vlees
gaat er af wat men „lemmen" noemt.
De ribbenkast gaat uit elkaar en wordt
aan boord verwerkt met speciale zaag
machines. Ook het vlees en ander ma
teriaal gaat weer via deksels naar be
neden waar de fabriek er wel raad
mee weet.
Benedendeks zien we de enorme kook
ketels en andere uitgebreide fabrieks-
apparatuur. Er is een apparatuur voor
het invriezen van vlees en één voor
het maken van vleesmeel. Het vlees
wordt gestouwd in de diepvriesruimten
met een capaciteit van niet minder dan
2700 ton. Ook de levers worden inge
vroren, de ingewanden gaan echter
overboord. Voorts maakt men wanneer
er potvissen worden gevangen ook nog
spermolie.
Complete fabrieksstad.
Voor een fabriek - we behoeven hierbij
maar te denken aan een fabriek op het
land - komt heel wat kijken. Waar haalt
men de electrische energie vandaan
Waar het water
Aan boord van de Willem Barentsz heeft
men van alles. Er kan een electrisch
vermogen van niet minder dan 3000 kilo
watt worden opgewekt, waarvan niet al
leen de fabriek gebruik maakt, maar het
hele schip. Men heeft een installatie aan
boord om uit zeewater zoetwater te
maken en hiermee maakt men 1000 ton
zoetwater in 24 uur.
Beneden in de fabriek is het natuur
lijk altijd lekker warm. Aan dek en
buiten is het aanmerkelijk frisser, maar
toch niet zo koud als velen wel denken.
Tijdens het vangseizoen is het in het
zuiden zomer en de temperaturen vallen
wel mee, ze schommelen tussen de +2
en -8 graden Celsius, dus geen echt
poolweer.
Komende oktober verlaat onze nationale
walvisvaarder weer het land om gedu
rende zeven maanden in het verre zuiden
op de walvis te gaan jagen. Wij wensen
hem een goede vangst en een behouden
vaart.
TOCHT VAN U.V.V.-BEJAARDEN.
Op donderdag 18 juli wordt het seizoen
van de beide U.V.V.-sociêteiten besloten
met een uitgaansdag, waaraan 100 be
jaarden deelnemen. Ook ditmaal staat de
tocht onder leiding van mevr. M. C.
Kruik-De Man.
Twee bussen van Tensen starten om
kwart over acht om de bejaarden in
V,
V,
w >vy»4
_v **f
-4>ï. r- -
De Willem Barendsz van dichtbij gezien, is een enorm schip. Binnen in de
buik van dit vaartuig bevindt zich een complete fabriek, die op het land
geen dwaas figuur zou slaan.
Willem Barendsz. Deze functie betekent,
dat hij chef is van de gigantische fa
briek, die zich in de buik van het schip
bevindt en waar alles wat aan de wal
vis zit, wordt verwerkt.
Van oktober tot april op stap.
Onze gastheer, die zelf reeds ruim tien
jaar dit vak beoefent, weet ons er veel
van te vertellen en we krijgen op die
manier een duidelijk beeld van het mo
derne walvlsvangstbedrijf.
Nadat sinds zeer lange tijd de Neder
landers niet meer ter walvisvangst wa
ren gevaren, besloot men dadelijk na de
tweede wereldoorlog, gezien de precaire
economische toestand, weer aan dit be
drijf te gaan deelnemen Hiertoe ging
men in 1946 op vangst rnet de oude
„Willem Barendsz", een omgebouwde
Zweedse tanker. Dit schip heeft negen
jaar dienst gedaan en werd in het sei
zoen 1955-1956 vervangen door de nieu
we Willem Barendsz, een gloednieuw
schip, gebouwd bij Wilton Feyenoord te
Rotterdam.
„Zo omstreeks half oktober vertrekken
kleine lading, waardoor de vis meestal
op slag dood is. Nu begint het eigen
lijke werk.
De vis krijgt onderhuids lucht inge
spoten, waardoor hij blijft drijven. Aan
een lange bamboemast wordt een klein
zendertje bevestigd, dat voor de radio-
peilinstallaties van de jagers dienst doet
als radiobaken, terwijl in het topje te
vens een radarreflector en een vlag
worden geplaatst. De jager geeft dan
radiografisch zijn vangst door aan de
Willem Barendsz en gaat dan verder
op zoek naar nieuwe walvissen.
De boeiboten zijn eigenlijk de ophalers.
Zij krijgen van het moederschip de be
richten door van de gevangen walvissen,
waarbij tevens een plaatsbepaling van
het dier wordt gegeven. Zij varen rond,
peilen via radio en radar waar de
geschoten dieren drijven en halen ze op.
Komt zo'n boeiboot bij een walvis, dan
wordt de walvis langszij gehaald en
wordt de staart met behulp van een
ketting aan de boeiboot bevestigd. Zo
wordt het op zijn lucht drijvende dier
meegesleept. Soms kan zo'n boeiboot
verscheidene delen van Soest op te ha
len. Via Utrecht wordt naar Oudewater
gereden voor het bzoeken van de Hek-
senwaag. In Hoenkoop wordt koffie ge
dronken, in Gouda de broodmaaltijd ge
bruikt en Madurodam wacht met thee.
Tenslotte wordt in Hillegom gedineerd.
Voor deze tocht hebben de bejaarden elke
week een klein bedrag gespaard, zodat
ze op eigen kosten uitgaan en vooraf
geen collecte gehouden is. Wel gaf de
firma Reehorst sinaasappelen.
Op 12 september begint de sociëteit in
het Anna Paulownahuis weer.
BEBAKENING
VAN WEERDEN POELMANWEG.
Het college van B. en W. acht het ge
wenst dat langs een gedeelte van de
Van Weerden Poelmanweg bermplanken
en bochtpalen aangebracht worden en
dat er een witte streep komt langs enige
gedeelten van het fietspad waar zich
kruisingen bevinden. De kosten worden
op 1300,geraamd. Het college van
B. en W. heeft de raad voorgesteld hier
voor een krediet te verlenen.
EIERMARKT.
Op de Amersfoortse eiermarkt werden
aangevoerd 135.000 stuks in prijzen van
ƒ13,— tot ƒ13,50. Middenprijs ƒ13,20.
Prijs per kg. 2,13.
De handel was matig.
is er zeker een naar uw keus.
Burgem. Grothestraat 30
Erkend ziekenfondsleverancier.
GEBOREN Louise Johanna, dochter van
J. Boone en J. Louisse, Plesmanstraat
171. Petronella Bernardina, dochter
van P. B. Becker en E. Franceschina,
Lange Brinkweg 55. Willem, zoon van
C. Hofstede en G. P. Kok, Soestdijker-
straat weg 186 N. Solvana Adriana,
dochter van J. G. Derickx en B. J. van
der Lugt, Zwaluwenweg 4. Margaretha
Cornelia Maria, dochter van B C. J.
Rademaker en G. B. Bosman, Laanstraat
34. Maxim Reinboud Peter, zoon van
P. den Iseger en M. A. Uljee, Biltseweg
33, Baarn. Clara Elisabeth, dochter van
J. Huigen en P. P. Houkes, Schouten
kampweg 36.
ONDERTROUWD Jacob Hendrikus Bok,
Laanstraat 87 en Mathilda Maria de
Jong, Den Blieklaan 59.
GEHUWD Cornelis Maria van Megen,
Kerkpad Z.Z. 22C en Francisca Paulina
Wilhelmina van der Valk, Beukenlaan
50. Bob Willy Maria van Gelder,
Neuweg 162, Hilversum en Jeanette
Louise de Bruin, Kerkpad N.Z. 65.
OVERLEDEN Gerardus Cornelis Schenk,
83 jaar, weduwnaar van L. Bruins, In
specteur Schreuderlaan 2. Wilhel
mina Antonnetta Maria van der Heijden,
58 jaar, echtgenote van G. J. Schoen
maker, Amersfoortsestraat ongenummerd.
Catharina Helena van Eeuwen, 91 jaar,
weduwe van G. Alblas, Waldeck Pyrmont-
laan 26. Cornelis Willemse, 53 jaar,
echtgenoot van A. Louwes, Veenzoom
10. Maria Bernardina Pastoor, 79 jaar,
weduwe van J. M. Peet, Nieuwerhoek-
plein 10. Pieternella Rozendaal, 83
jaar, weduwe van Chr. Zuijdwegt, Kolo-
nieweg 2C. Barbara Christina van der
Roest, 73 jaar, echtgenote van J. A.
Schaafsma, Generaal Winkelmanstraat
104. Hendrik van den Brink, 69 jaar,
echtgenoot van A. M. Bantjes, Korte
Hartweg 8. Johannes Maria van den
Oord, 77 jaar, echtgenoot van J. G.
Geurts, Kruisweg 2.
Dir. H. W. Vellinga
Korte Brinkweg 28 - Soestdijk
Telefoon 2731
Begrafenis, Crematie, Transport.
(Rouwkamer).
Het ministerie van Sociale Zaken heeft
medegedeeld welke de verhogingen zul
len zijn die in een Koninklijk Besluit
zullen worden vastgelegd.
De verhogingen van AOW., A.W.W. en
de interimwet invaliditeitsrentetrekkers
is op 1 juni ingegaan. Voor zover moge
lijk worden deze uitkeringen over juli
verwerkt, eventueel in die over augus
tus. De verhogingen van de kinderbij
slag gaan 1 juli in.
Wij laten hieronder de nieuwe jaaruit
keringen volgen
A O W. voor ongehuwden 1578 gul
den (was 1518).
A O W. voor gehuwden 2554 gulden
(was 2358).
Weduwenpensioen voor weduwen zon
der kinderen: 1812 gulden (was 1740).
Weduwenpensioen voor weduwen met
kinderen 2598 gulden (was 2496).
Wezenpensioen voor wezen tot tien jaar
570 gulden (was 552).
Wezenpensioen voor wezen van tien tot
16 jaar 858 gulden (was 828).
Wezenpensioen voor wezen van 16 tot
27 jaar: 1122 gulden (was 1080).
Invaliden.
4122 gulden voor rentetrekkers in inva-
liditeitsklasse A (was 3924).
3348 gulden voor rentetrekkers in inva-
liditeitsklasse B (was 3186).
2580 gulden voor rentetrekkers in inva-
liditeitsklasse C (was 2454).
Kinderbijslag.
Kinderbijslagwet voor loontrekkenden
en kleine zelfstandigen eerste kind
67.86 gulden per kwartaal (was 64.74)
tweede kind 73.32 gulden per kwartaal
(was 70.20).
Algemene kinderbijslagwetderde kind
73.31 gulden per kwartaal (was 70.20)
vierde en vijfde kind 99.84 gulden per
kwartaal (was 95.94) zesde en volgende
kinderen 112.32 gulden per kwartaal
(was 107.64).
Ziekenfonds.
De inkomensgrens van de ziekenfonds
verzekering voor bejaarden wordt voor
hen, die reeds onder deze verzekering
vallen, per 1 juni gesteld op 4460 gulden.
De inkomensgrens, waarbeneden men
recht heeft op gereduceerde premie
wordt op 3450 gulden gebracht.
Dertig jaar geleden was Soest de vijf
de gemeente van de provincie Utrecht,
gerekend naar het inwonertal. Utrecht,
Amersfoort, Zeist en Baarn hadden meer
inwoners, maar inmiddels zijn we Baarn
voorbijgestreefd. Laag Nieuwkoop was in
die tijd met 450 inwoners de kleinste ge
meente van de provincie. Odijk en Haar-
zuilen bleven ook onder de 500 inwoners
en er waren 21 gemeenten met minder
dan 1000 inwoners.
De keuringsdienst van het slachthuis
zal 30 jaar geleden minder aktief zijn
geweest dan nu, maar toen las je ten
minste nog eens in de krant wat er ge
beurde. Een koe, een paard en twee
varkens werden afgekeurd voor de con
sumptie. Verder drie koeieharten, 15
koeielongen, 3 koeielevers, 6 uiers, 2
milten, 8 nieren, 2 magen, enkele dar
men en 30 kilo vlees.
Van varkens deugden 10 harten niet,
evenmin als 34 longen, 18 nieren, 4 ton
gen, 4 milten, 4 magen en darmen en
8 kilo plukvet. Dat werd blijkbaar ge
publiceerd om de mensen smakelijker te
doen eten.
Een onvoorzichtige jongen liet zich
door een auto voorttrekken, merkte plot
seling dat hij thuis aangekomen was,
liet de auto los, schoot de weg over en
rende onder een personenauto die van
de andere kant kwam. Hij werd bewuste
loos naar Amersfoort gebracht, maar
knapte in het ziekenhuis vrij snel op.
In de raad kwam de winkelsluiting
ter sprake. De bestaande verordening
bepaalde dat deze voor de maanden
april tot en met september 9 uur was en
in de andere maanden 8 uur.
De Soester winkeliers verzochten 8 uur
als sluitingstijd voor alle maanden, maar
voor de lente en de zomer bleef het 9
uur en op zaterdag 11 uur. Die goeie
ouwe tijd.
„Zondagmiddag zweefde boven onze
gemeente een luchtballon, die zich op
geringe hoogte bevond en afdreef in
noordoostelijke richting. Al spoedig bleek
dat de inzittenden weinig lust hadden
kennis te maken met de Zuiderzee, zodat
geland werd op een weiland bij de grens
Soest-Baarn. De bemanning bestond uit
twee Belgen. Onmiddellijk na de lan
ding werd de ballon opgevouwen en
klaargemaakt voor transport naar Bel
gië."
Een zeer gelovig man had in een
predikbeurtenblad geschreven dat hij
nergens zoveel ongodsdienstigheid en
heidendom gevonden had als in Soester-
berg. Hij had gehuiverd bij dit grote
gebrek aan Christendom en enorm ge
huild, zoals hij schreef. De heidenen van
Soesterberg namen de kolder van die
huilebalk niet en schreven hem een zeer
hartig briefje met het verzoek zich wat
nader te verklaren, want in Soesterberg
stonden net zoveel kerken als in andere
plaatsen van dezelfde grootte en het
kerkbezoek was heus niet minder. De
man werd zelfs uitgenodigd naar Soester
berg te komen, maar hij bleef wijselijk
weg, blijkbaar bang dat hij geofferd zou
worden op het een of andere heidens
altaar.
Minister Colijn zei in de tweede ka
mer dat hij het een zegen zou vinden als
alle bioscopen zouden verdwijnen.
Een lid van de tweede kamer van zeer
linkse richting liet doorschemeren dat
hij de vlag zou uithangen als alle ker
ken verdwenen waren, maar beide wen
sen zijn nog steeds niet in vervulling
gegaan.
DE MEEST VERKOCHTE
KOELKAST IN EUROPA.
5 jaar garantie - Bosch service
Stroomverbruik 0,6 Kwh p. etmaal.
Prijzen 122 L f 298.- tot
220 L. f648.-.
Ook huurkoop of huur.
ELECTROTECHNISCH
INSTALLATIEBUREAU
RADIO - TELEVISIE
KOELKASTEN
Soesterbergsestraat 51c - Soest
Telefoon 02955-2379
De werkverschaffing kwam weer eens
in de Soester raad. Er werden weer be-
hartenswaardige dingen gezegd. Het loon
zou 15,per week worden voor ge
huwden en kostwinners en voor ieder
kind boven de drie jaar zou 15 cent per
kind per week gegeven worden. Tel uit
je winst. Voor dit vorstelijke salaris zou
den rijwielpaden aangelegd worden, we
gen verbeterd en terreinen bouwrijp ge
maakt. Een raadslid was helemaal niet
tevreden over deze gang van zaken en
hij noemde het hoogst onfatsoenlijk dat
wegen onderhouden werden ten koste
van arbeiders. Hij noemde het profiteren
van de werkloosheid en het loon een
hongerloon. Een ander raadslid vond het
loon nog niet zo gek, maar was blijk
baar zelf niets gewend.
Clinge Doorenbos kwam naar Soest en
in de advertentie die dit aankondigde
stonden perscommentaren van jhr. Jan
Feith, De Maasbode en Max Blokzijl, die
nog niet in de knoei zat met zijn „bran
dende kwesties", die hem in 1946 voor
het vuur peloton brachten.
Ook in Soest kwam een rondschrijven
uit de mijnstreek, waarin gewezen werd
op het feit dat het niet raadzaam was
op goed geluk naar het zuiden van ons
land te gaan om werk te vinden, want
de malaise in de mijnstreek was niet
gering.
