SF0"5
IN HET LAND DER STILTE.
Balanstijd
Telmachinetijd
VAN HELSDINGEN
Het wilde westen
60 jaren op het
witte doek.
TWEEDE BLAD
Krabbels van Knelis.
WAfsuteelaaï
Groenland, land van sneeuw en ijs werd tweemaal
ontdekt.
Korfbalwedstrijden.
Europa 1.2.3.
Blaffen tegen de maan.
Kaarsenactie Zonnegloren.
Nederlandse Vrouwen
Electriciteits Vereniging.
BATENBURG's Erkende
Auto. en Scooterrijschool
2
co
pn
Dr J. P. van Praag spreekt.
Eigen romantiek, maar
werkelijkheid bestond ook.
jupiiy
„Groenland neemt wel een zeer bijzon
dere positie in in de wereld, een positie
die men vroeger zeker niet heeft kunnen
vermoeden", vertelt ons één der leden
van de Landsraad van het zuidelijk in
spectoraat te Godthaab, „Het noordpool
gebied is sterk in betekenis toegenomen
en tussen de landen die aan het poolge
bied grenzen zoals Rusland, Noorwegen,
Denemarken. Canada en de Verenigde
Staten is een ware wedloop ontstaan om
dit gebied.
Groenland neemt hierbij, als het noor
delijkste vasteland en 't grootste eiland
van de wereld een speciale positie in.
De gevolgen van deze belangstelling
zijn duidelijk te bemerken. Het zal zo
lang niet meer duren of dit noordelijk
paradijs is een belangrijk industrieland
met mijnen en internationale vliegha-
vens geworden. De tekenen bedriegen
niet!"
zoekt steeds naar gebieden waar hij wild
kan vangen. Doordat het wild zo dun is,
moet hij steeds verder trekken. In de
winter is dat het ergst en leeft menig
eskimogezin aan de rand van de dood.
Naakt in de iglo.
Het is niet alleen de honger die de Es
kimo bedreigt, maar ook de natuur. Uzi-
ge sneeuwstormen houden hem soms
geruime tijd gebonden aan zijn iglo,
de beroemde sneeuwhut, die de Eskimo
in zo korte tijd kan bouwen en waarin
hij met zijn gezin een voortreffelijke
beschutting vindt. Door de kogelachtige
vorm van deze sneeuwhut en het enor
me isolerende vermogen van de sneeuw,
stijgt hier in weerwil van de extreme
koude buiten de temperatuur soms tot
15 graden Celsius en de ingevette Eski
mo gaat dan 's nachts geheel naakt
onder zijn robbevel slapen.
Een blik op de kust van het land der stilte.
Beschaving verdrong ook
de Eskimo's.
Inderdaad heeft onze zegsman gelijk,
het is duidelijk te zien. In de wedloop
om Groenland is de betrokken landen
niets te gek. De Amerikaanse vliegbasis
Thule in het noordelijk deel van het
eiland, is een metropool van activiteit en
la Waai" in één land, dat eens het para
dijs der stilte was.
De oorspronkelijke bewoners, de Eski
mo's, kunnen hierover meepraten. Zij -
en daarmee bedoelen we de echte Pool-
eskimo's die nog van de jacht en vis
vangst moeten leven, en dat worden er
steeds minder - moesten wegtrekken,
omdat het afgrijseüjke lawaai de spaar
zame wilde dieren verjoeg en de olie van
de schepen het viswater bedierf. Elders
vonden zij in deze uitgestrekte ruimte
nieuwe woongebieden. Maar voor hoe
lang?
De beschaving schrijdt voort en ontsluit
de onbekende gebieden. Er komen meer
vlieghavens, want de kortste verbinding
tussen de dichtbevolkte delen van het
noordelijk halfrond loopt over de pool
streken, er komen mijnen en havens,
kortom het land der stilte wordt opge
slokt door de beschaving en de oorspron
kelijke bewoners zullen het lot delen
van zo vele volken voor hen. Ook be
schaafd en modern worden en deel uit
gaan maken van de nieuwe maatschap
pij, of ten onder gaan! Zij hebben
geen keus.
Tweemaal ontdekt.
Het is met Groenland eigenlijk merk
waardig gegaan. Omstreeks het jaar 980
werd het ontdekt door de Noorman Eric
de Rode, die zijn land had verlaten en
in de noordelijke wateren rondzwierf.
Hij ging terug naar IJsland en wist an
deren te interesseren in het door hem
ontdekte land. Zo kwam de eerst kolo
nisatie van Groenland tot stand.
De noormannen vestigden kleine neder
zettingen aan de zuidkust met enkele
boerderijen en die gedijden heel aardig,
gedurende enige honderden jaren, totdat
zij op nog niet opgehelderde wijze uit
stierven en Groenland weer in de verge
telheid verzonk.
Het was de jeugdige Noorse dominee
Hans Egede, die op zoek naar de ver
dwenen kolonisten Groenland als het
ware voor de tweede maal ontdekte.
Ook hij vond belangstellenden voor nieu
we kolonisatie en zo vestigden er zich
weer nieuwe mensen. Dor vermenging
van Eskimo's met Deense kolonisten ont
stonden de echte Groenlanders, die nu
een belangrijk deel van de bevolking
uitmaken.
Gezonde monteurs.
Het valt de Eskimo's niet mee, want zij
zijn buitengewoon zelfstandig en een be
trekking als monteur op een vliegveld
betekent voor hen tuchthuisstraf. En
toch zijn ze er aan de andere kant zeer
geschikt voor, want ze zijn buitengewoon
intelligent.
Zij leefden in een land waar men geen
ziekten kende, een vredelievend volk dat
ook niet wist wat oorlog was. Dat alles
is nu veranderd. Is het te verwonderen
dat de Eskimo niet zo bijzonder op de
vreemdeling gesteld is?
De echte Eskimo leeft een hard leven,
dat zich grotendeels afspeelt in ijzige
temperaturen, waaraan hij echter ge
wend is. Met zijn gezin en de belang
rijke hondeslee verplaatst hij zich en
Veel Eskimo's leven er in het zuidelijk
deel van het eiland aan de ijsvrije kus
ten, waar zij een gemakkelijker leven
hebben dan hun broeders in het koude
noorden of aan de afgrijselijke oostkust.
Maar zij staan hier in regelmatig con
tact met de beschaving en dat brengt zijn
gevaren mee.
Ziekte is één van deze gevaren. De Es
kimo's kenden in hun natuurlijke staat
geen ziekten, waarbij blijkt, dat de Es
kimo zeer vatbaar is en moeilijk im
muun te maken.
Geen rusthuizen.
De Eskimo wordt door de beschaving
ook geconfronteerd met een nieuw pro
bleem en wel dat van de ouden van
dagen. Voordien kenden zij dat niet. Nu
de medici uit de beschaafde wereld kans
zien mensen in leven te houden, die
onder natuurlijke omstandigheden reeds
zouden zijn gestorven, komt daar het
probleem van de bejaardenzorg bij. Een
probleem dat geheel drukt op de schou
ders van de jongeren, die door hun leef
wijze van jagen en,vissen, hieraan moei
lijk kunnen voldoen en er eigenlijk niet
toe in staat zijn.
Zo zien we met eigen ogen, dat de komst
van de beschaving voor Groenland ei
genlijk een probleem is, want naast veel
goeds en winst staat een dwang tot al
gehele omschakeling, aangezien men op
de oude wijze niet meer kan voortleven.
Dit is het ook waar het lid van de
Landsraad ons op attent maakte tijdens
ons lange gesprek. Volgens moderne
maatstaven heeft Groenland alles mee.
De belangstelling van prominente lan
den, die het land wel willen helpen op
bouwen, rijke bodemschatten, die ver
moedelijk met de moderne middelen wel
tot exploitatie zijn te brengen, een geo
grafisch uiterst belangrijke positie en een
zeer intelligente bevolking, die op den
duur zeker in staat zal zijn zichzelf te
besturen.
Er blijft echter een ding, dat moeilijk
is en dat is de omschakeling van het
individu, dat daar zo kort tijd voor
krijgt, omdat de gehele ontwikkeling in
stormachtig tempo verloopt. Groenland
is een land van de toekomst!
Vier teams van de korfbalvereniging
„De Meteoren" hebben zaterdag en zon
dag elk drie wedstrijden in de Bernhard-
hal te Utrecht gespeeld.
Het eerste team speelde een aantrek
kelijke wedstrijd tegen Biko 3, die met
3-4 verloren werd. Met wat geluk was dit
een overwinning geweest. Van Zwalu
wen 3 werd met 2-1 gewonnen en van
Excelsior 3 met 3-4 verloren. Tot kort
voor het eind was de stand 3-3, maar
een speelster van Excelsior maakte ge
bruik van enige verwarring, ontstaan
door de blessure van een speelster, en
scoorde.
Het tweede team had bij de aanvang van
de wedstrijden kans op de bovenste
plaats van de ranglijst, maar het is uit
gelopen op een derde plaats, want van
Excelsior 4 werd met 0-4 verloren. Tegen
Biko 5 werd met 1-1 gelijk gespeeld en
van Vogel 4 werd met 3-1 gewonnen.
Het derde team won met 7-1 van Spirit 2,
speelde met 2-2 gelijk tegen Welgelegen 3
en verloor met 1-2 van Avanti 1.
De jeugd blijft verliezen en ziet nog
steeds geen kans te scooren. Toch zijn
het goede oefenwedstrijden voor de meis-
Nieuw vanaf 295,
(met 5 jaar garantie).
Langestraat 84 - Amersfoort
Tel. 13113 b.g g, 19223
jes en jongens van „De Meteoren" ge
weest. Ze verloren respectievelijk met
0-4, 0-4 en 0-6 van Zwaluwen, Welgele
gen en Glympia.
Enige weken geleden werd door de bur
gemeester een jeugdcomité geïnstalleerd
dat werkzaam zou zijn in het kader van
de actie 1.2.3.
De aktiviteit van de comitéleden leidde
tot het beleggen van een bijeenkomst in
gebouw Eltheto. Vijfhonderd jonge men
sen, leden van verenigingen en uloscho
lieren werden uitgenodigd zaterdagavond
bijeen te komen om te praten over de
eenwording van Europa. Ieder van hen
kreeg persoonlijk een uitnodiging, maar
slechts vier hebben deze geaccepteerd.
Zij hebben met twee leden van het
jeugdcomité gepraat over alles wat te
maken heeft met een Europa waarin de
landen nauw samenwerken. De wense
lijkheid van gelijke lonen, gelijke munt,
eenzelfde taal, gelijke maten en gewich
ten werd onder ogen gezien.
Voor een volledige Europese legermacht
werd ook veel gevoeld, maar een optimist
leek het beter alle legers maar te laten
verdwijnen Grote wetenschappelijke sa
menwerking over de gehele wereld stond
eveneens op het verlanglijstje van de
vier die wel belangstelling voor de een
wording van Europa hebben. Misschien
komt een volgende keer meer dan acht
tiende procent van de genodigden. Is dat
niet het geval dan heeft het weinig zin
een „Europahuis" te stichten.
Naar onze mening heeft de toneelvereni
ging „Ons Genoegen" niet zo'n gelukkige
greep gedaan met de opvoering van het
toneelstuk „Blaffen tegen de maan" van
Dimitri Frenkel Frank, dat zaterdag
avond in de zaal van Eemland opge
voerd werd.
Met deze opvoering nam de vereniging
deel aan de wedstrijd van de N.A.T.U.-
afdeling Amersfoort, zodat een jury de
prestaties beoordeelde.
Het kan helemaal geen kwaad een stuk
op te voeren dat een enorm probleem be
handelt, maar dan moet dit probleem
aanspreken en dat is niet het geval met
het probleem in het stuk van Frenkel
Frank.
Pa Alkazaar, een goede rol van G. Veld
huizen, is niet alleen een wat mislukte
musicus, maar ook een zwetser, die over
loopt van bewondering voor alles wat
met klassieke muziek te maken heeft.
Zijn dirigent, Julius Blaak, verdienste
lijk door L. Wortel gebracht, verafgoodt
hij dan ook. Zijn zoon Wolf is deze
verering meer dan beu en hij is tegen
alle verering omdat deze naar zijn me
ning de persoonlijkheid aantast.
Een groot deel van het stuk speelt zich
af in het café van Willie de Worstelaar,
M. v. d. Broek, die al even vol van wors-
stelen is als Alkazaar senior van muziek.
In het café wacht „Max met de Sax" op
zijn kans in het lichte muzikale genre
en mej. M. Verwoerd op de man die wel
deugt, nadat ze heeft moeten ervaren
dat „geen enkele man deugt". Zij heeft
in haar strijd om de liefde van Alkazaar
junior mevr. M. v. d. Craats-Henze als
concurrente. Deze bracht een goede rol
als huishoudster. Het spel van de heer
Kenter als Wolf Alkazaar was goed, zijn
rolkennis te prijzen, maar helaas stoeit
hij nogal eens vreemd met de Neder
landse taal.
Pa en zoon Alkazaar hebben geen geluk
in het leven en de liefde en na heel wat
onenigheid zijn ze ervan overtuigd dat
ze als buitenbeentjes op elkaar aange
wezen zijn. Ze blijven dan ook bij elkaar
en nemen zich voor maar zo'n beetje mee
te doen in het levensorkest en samen
„tegen de maan te blaffen".
Wij kregen de indruk dat het allemaal
niet goed uit de verf kwam en dat het
publiek het niet volledig begrepen heeft
waarom het nu eigenlijk allemaal be
gonnen was, omdat het probleem niet
duidelijk genoeg was en geen probleem
dat ieder zich in zijn eigen leven kan
voorstellen.
De kaarsenactie van het sanatorium
Zonnegloren is ook in 1963 een succes
geworden. De totale verkoop lag boven
die van 1962, al heeft men wat meer
kaarsen overgehouden dan verwacht
werd.
Er zijn 270616 kaarsen ten bate van het
sanatorium verkocht. Dat deden leerlingen
van 250 scholen en particulieren. Ver
koopkampioene werd mevrouw Bink uit
Leiden, die heel alleen 5900 kaarsen ver
kocht. Slechts 1 school haalde meer. Dat
is de Technische School te Utrecht,
waarvan de leerlingen onder leiding van
de heer Mans 9300 kaarsen verkochten.
De heer Boogaard uit Gorinchem ver
kocht 3000 kaarsen, mevr. Seis uit En
schede 1250 en de heer Schipper uit Rot
terdam 1298.
De tweede christelijke huishoudschool te
Rotterdam verkocht 5100 kaarsen, de Wil-
helminaschool te Hengelo 4800. de Jan
van Riebeeckschool te Den Helder 4753,
de chr. uloschool te IJmuiden 4653, de ds
J. W. Eldenschool te Haarlem 4422, de
christelijke technische school te Nijkerk
4400, de Amstelveense huishoudschool
4000, de U.T.S. te Den Bosch 3700, even
als de ambachts- en textielschool te Hen
gelo.
Charles Jacobs van de christelijke tech
nische school te Nijkerk verkocht 500
kaarsen en Hendrik Veeningen van de
zelfde school kwam tot 370. Marja Nor-
tier van de Amstelveense huishoudschool
kwam tot 286.
Helaas ontbreken Soester scholen aan
dit lijstje, terwijl de verkoop ten bate
van de patiënten van een Soester sana
torium was. Dat is jammer.
De afdelingen Soest en Baarn van de
N.V.E.V. hebben vrijdag in het Anna
Paulownahuis een zeer geslaagde en ge
noeglijke demonstratie bijgewoond, aan
geboden dor de firma „Wastora" alhier.
Er werden de nieuwste electrische arti
kelen getoond op huishoudelijk gebied.
Buitgewoon enthousiast waren de dames
over de E.S.G.E. bamix, een apparaat dat
een wondermixer genoemd kan worden.
Groenten kunnen daarmede fijngehakt
worden, slagroom, mayonaise enz. stijf-
geslagen en vruchtenschappen e.a. ge-
mixed. Ook de Miele wasmachine, het
Gedipl. A.B.A.N.-Instructeur
PARKLAAN 33 - SOEST
TELEFOON 3982 (0 2955)
U wordt gehaald en gebracht.
•V
denkende waswonder werd ons getoond.
Hiermede kan een kleuter de was doen.
Vele vragen werden door de demonstra-
trices volledig en duidelijk beantwoord.
In de pauze, onder het gebruik van een
kopje koffie, werden er strijkijzers, thee
lichtjes, straalkacheltjes, grammofoonpla
ten en beslagkommen verloot, welwillend
afgestaan door de firma „Wastora".
Na de pauze volgde nog enkele toelich
tingen over electrische dekens, haar-
droogkappen en föhns.
Tot slot dankte de voorzitster, mevrouw
Van Veeren de dames Vermeulen en
Lindenaar, alsmede de heer Smit, onder
aanbieding van een smaakvolle verras
sing, voor deze buitengewoon boeiende
en leerzame middag.
Op 23 april hoopt de afdeling een ex
cursie te maken naar het Hiltonhotel te
Amsterdam, waar men een rondleiding
krijgt door het fraaie hotel, de koninklij
ke suites, de verschillende zalen, o.a. de
bruidszaal en balzaal, de keukens, de
verschillende kamers en tenslotte een
koffie of theecomplet in de brasserie gaat
gebruiken.
Aan dit alles gaat vooraf op veler verzoek
een bezoek aan het winkelcentrum Am
stelveen.
Dr J. P. van Praag, voorzitter van het
Humanistisch Verbond, zal op donderdag
6 februari in gebouw De Rank spreken
over het onderwerp „Humanisme voor
iedereen". De heer van Praag spreekt
tijdens een bijeenkomst van de gemeen
schap Soest-Baarn van het Humanistisch
Verbond.
De vrouwengroep van de gemeenschap
komt op 30 januari bijeen. Mevr. Van
Kleef-Beck zal dan het onderwerp „Mis
daad en straf" inleiden.
Op 20 februari zal mevr. De Leeuw uit
Baarn voor de vrouwengroep spreken
over het onderwerp „Het Boeddhisme".
Het Wilde Westen - de stoere cowboys
met hun colts, de gillende Indianen, de
„outlaws", met hun dodenlijst zo lang
als hun eigen lichaam - het lijkt alle
maal in onze dagen een ietwat ruige
fantasie van Hollywood.
Toch hebben ze echt bestaan, al be
zaten ze dan niet de glamour en het ui
terlijk van onze filmsterren. Ieder stadje
in het wilde Amerika had in die dagen
van de trek naar Arizona, Nevada. Texas,
Kansas, Californië en Oklahoma, een
echte sheriff. Ook al was dit dan dik
wijls een pafferig heerschap, die bij het
horen van een schot plotsteling ontdekte,
dat hij nog een ver afgelegen ranch
moest bezoeken.
Indianenovervallen en „hold ups" van
postkoetsen en treinen, waren in de wilde
jaren tussen 1850 en 1890 aan de orde
van de dag. De cowboys beschouwden
hun vuurwapen als hun enige en be
trouwbare vriend. De goudkoorts had
heel wat gespuis naar de nieuwe staten
gelokt. Duels waren geen zeldzaamheden.
Al ging het er daarbij meestal lang
niet zo eerlijk toe als Hollywood het
wil laten voorkomen. Veelal waren het
lafle sluipmoorden, schoten afgevuurd
vanuit een donkere steeg, een duistere
hoek in een smerige, slecht-verlichte
„saloon".
Op deze werkelijkheid, die ruw was en
hard, heeft de film het eigen, romanti
sche Wilde Westen geschapen. De eerste
cowboyfilm kwam eind 1903, zestig ja
ren geleden, gereed.
Deze eerste Western was „De grote
VAN DE SOESTER COURANT
VAN DINSDAG 28 JANUARI 1964.
As je 't ming vraogt
dan mok zeige dak
ming eige heul best
ken veurstelle dat ou-
wers hun deeres of
jonges wel us 'n op-
laberdoedas geeve en
ok nog wel us 'n goeje
harde. Da ken heul
geen kwaod as 't neu-
dig is en dat is 't
duk zat. Kleine" jonges en kleine deeres.
kriege kleine klappies en groote jonges
en groote deeres verdiene wel us groote
klappe.
Da ken ikke ming eige dus wel veurstelle
maor dat 'n leevesgroote kérel zo'n arm
stumpertje van 'n jochie van twee jaor
doodslaot dat ken ikke ming eige nie
veurstelle. Die laffe hongd is 'n Hongaor
en bie dat doodslaon mos dat kreng van
'n wief um ok nog hellepe. Twee leeves
groote minse die zo'n klein hopie mins,
zo'n turrefie van niks, doodslaon. Zukke
doerakke.
Die Hongaor mos veur de rechter komme
en die sting daor nog op te hakke ok.
En dat wief had ok nog babbels veur
tien, die sloerie De rechter zee jullie
motte maor us vier jaor de kast in.
Das netuurlek niks, Veertug jaor hadde
die krenge motte hebbe.
Gart wist ut nog beeter. Die rechter mos
die weggeloope Hongaor maor us an ongs
geeve, zee die. Dan zouwe wullie um
mit 'n paor ende hout alle hoeke van
de kaomer deurtimmere en um dan de
grens overschuppe. En dat wief van um
d'rbie. Da ken nie, zee ikke, waant dat
wief komp nie bie de Hongaore vandaon.
Kennie scheele, zee Gart, dan schuppe
die luu d'r maor weer trug veur ming
part.
Die smeer lappene hak nog nie goed en
wel in de kraant eleeze en ikke had
min geige d'r bar over zitte opwijnde,
daor slaot zo'n stuk onterik ok 'n jochie
van twee jaor dood.
Das dan gin Hongaor, maor 'n kérel van
ongs. Om je eige kepot te schaome, da
wullie zukke schurreke in ongs laand
hebbe en om je eige kepot te erregere da
zukke manne maor vier jaor kriege.
As ikke ut veur 't zeige had dan wier 't
vierhongderd jaor. Maor eerst die Hon
gaor de grens over.
Die mot zeeker nie van ongze sente in
'n cel zitte bikke en rooke en naor de
raodioo luustere.
Vort mit die ploert en die aandere schurk
veur zien heule leeve de bak in.
Da binne gin minse, maor das ongedier
te. En da mojje eigeluk verdellege.
Kapsalon
5TEENH0FFSTR.53 TEL 2842 SOEST
treinroof", een stomme film, die
acht minuten duurde. Het was de New
Yorker Edwin S. Porter, medewerker
van de befaamde Thomas Edison, die op
het idee van de Western was gekomen.
Na hem zouden tientallen regiseurs en
producers volgen. Het Wilde Westen
werd het privéterrein van Hollywood,
opgebouwd uit kartonnen decors en losse
flodders. De filmcowboys verschilden in
veel opzichten van hun werkelijke voor
gangers. Broncho Billy bijvoorbeeld, die
zich grote faam verwierf en het idool
van vele vrouwen werd door zijn film
pjes, welke nog geen kwartier duurden,
had nog nooit van zijn leven een wapen
in handen gehad, afgezien van de kata
pult uit zijn jongensjaren, en was bo
vendien doodsbang voor paarden. Geen
nood overigens, Hollywood kende toen al
het systeem van de dubbelganger, die
'oij moeilijke opnamen de plaats van de
hoofdrolvertolkers innam.
Toch liep er in die beginjaren een echte
cowboy in Hollywood rond, de legenda
rische Tom Mix. Hij gaf - op de film -
de man uit het Westen het gezicht,
dat de huidige bewonderaars nog steeds
zo waarderen - de beschermer van het
recht en de zwakken, de bestrijder van
het kwaad, de wreker en helper - kort
om, het evenbeeld van de - even over
trokken - Middeleeuwse ridder, zoals die
in Europa legende is geworden.
Legendarisch zijn voor velen de namen
van andere grote sterren, die soms van
Western een waar kunstwerk wisten te
maken. Cary Cooper bijvoorbeeld, die van
„High noon" - de beste Western van alle
tijden - zelfs een klassiek filmdrama
maakte. In onze dagen is het John
Wayne, die als onwrikbare stoere held
het toonbeld van dapperheid op het witte
doek is.
Het karakter van de Western is wel iets
veranderd. High noon, waarin de hoofd
rolspeler al duidelijk werd beheerst door
angst en andere menselijke gevoelens,
was al een voorbode.
Het psychologische element speelt een
grotere rol. Dikwijls zijn het ware men
selijke drama's, die nu op het filmdoek
gestalte krijgen. Een lukrake opeenvol
ging van schietpartijen en wilde achter
volgingen te paard is er niet meer bij.
Toch is één (goed) ding hetzelfde ge
bleven: het recht zegeviert altijd.
