Welvaart van de Rus
gaat langzaam omhoog
Betje Wolff en Aagje Deken
TOCH TOPLOOS
EEN JAAR MALEISIë
DERDE BLAD
LUXE AUTOVERHUUR
ZONDER CHAUFFEUR
VAN BUUREN
GARAGE STAM
VOLVO - Veilig
CHROESJTSJOW
NAAR BONN
Firma G. van de Pol
<n>
Planning en verdeling kloppen nog niet
60 jaar geleden stierven
Zij schiepen nieuwe Nederlandse literatuurvormen
Loodgieters-
werkzaamheden.
VOOR AL UW WIJNEN
Wijnhandel BROUWER ZN.
Openbare bibliotheek
Soestdijk.
VOOR AL UW LIKEUREN
SLIJTERIJ BROUWER ZN.
Renault dealer
PARKGARAGE
A. v. d. Hoef
Tijdrede
VOOR AL \N BIEREN
Wijnhandel BROUWER ZN.
Links uitwijken bij ingehaald worden
Op 6 en 15 november 1804 stierven kort
achter elkaar twee beroemde vrouwen.
Samen waren zij bekend geworden, te
zamen verlieten zij ook het leven. Het
waren pioniers in de letteren in letter
lijke zin des woords, wier namen nu
nog een bekende klank hebben, maar
die in de achttiende eeuw een ware op
schudding verwekten.
Betje liep van huis weg en
ging schrijven.
Gevlucht.
Als vurige patri'otten waren de dames
tijdens de burgertwisten van 1787 ge
noodzaakt het land te verlaten en haar
heil in Frankrijk te zoeken. Tijdens de
revolutie hebben zij daar nog enige ma
len in levensgevaar verkeerd, doch uit
eindelijk kwamen zij ongedeerd maar be
rooid in Den Haag terug. Hier leefden
zij van de hand in de tand, totdat op 6
november 1804 Betje Wolff het tijdelijke
Ondanks de langzame maar gestage groei
van de Russische economie en de enorme
natuurlijke rijkdommen van de Sowjet
Unie (500 miljard ton steenkool en 100
miljard ton ijzererts) zijn er nog tal
van punten, waarop de ingewikkelde
Russische machinerie vast loopt.
De theorieën over de economische gang
van zaken in de Sowjet Unie zijn op de
beslissende plaats - het Kremlin - wel
veranderd, maar de praktijk kan hier
mede nog geen gelijke tred houden.
Terwijl het Kremlin dicteert, dat meer
aandacht moet worden gegeven aan de
produktie van welvaartsverhogende ver-
bruiksartikelen, die de Rus in ieder geval
een deel van de twintigste eeuwse luxe
moeten geven, blijft het communistisch
stelsel van produktieplanning en verde
ling nog teveel haken in de oude, dog
matische procedures.
De weg van fabriek via winkel naar klant
is in Rusland nog te vaak afgezet met
borden, die naar ..planorganen" en bur-
reaucratische doolhoven verwijzen.
Chroesjtsjow zelf verkondigde onlangs,
Steenhoffstraat 63 - Telefoon 2432
b.g.g. telef. 4332
Voor al uw
dat Rusland zich niet moet schamen om
iets te leren van kapitalistische me
thodes. Ook de Russische stedelingen
weigeren vaak het oude verkoopsysteem,
gebaseerd op een schaarste-economie,
waarbij iedereen alles koopt, ongeacht
prijs of kwaliteit, te accepteren. Gevolg
is. dat de winkels in de steden regelma
tig vol liggen met onverkoopbare artike
len, terwijl de fabrieken blijven door
gaan met de produktie van deze goede
ren omdat ergens een „onderdeeltje" van
„Het Plan" dit voorschrijft.
Op bescheiden schaal probeert Moskou
hierin nu, met behulp van kapitalistische
„foefjes", verandering te brengen. Het
grote Rusland heeft sinds kort welge
teld tien deskundigen, die zich bezig
houden met markt-conjunctuur-onder-
zoek Beter iets dan niets. Moskou begint
nu oog te krijgen voor begrippen zoals
mode, reclame, verpakking, kwaliteit en
keuze.
Ook aan de produktiekant zal iets moe
ten veranderen. Veel bedrijven moeten
hun nodige grondstoffen een half jaar
tevoren aanvragen. Het is een te star
regime. Vooral omdat in de loop van een
jaar de plan-opdrachten nog wel eens
een verhoging ondergaan als men be
merkt, dat het niet goed gaat.
Overigens zal dit proces niet geheel zon
der strubbelingen verlopen. Er zijn nog
genoeg voorstanders van het oude, bur-
JICKENFONDSUVEMNCIÊW
SOESTEPBERGSESTR WEG 26
TEL '23B2
reaucratische systeem te vinden. Zo
schreef de „Economische Krant": de be
staande instructies moeten tot iedere
prijs worden opgevolgd. Men mag het sy
steem wel verbeteren, maar niet in zijn
wezen aantasten". Als waarschuwing
wordt hieraan toegevoegd, dat men „ze
ker geen sympathie mag wekken voor
schenders van de staatsdicipline."
Een van de voorstanders van omscha
keling, Nemtsjinow, tegelijk een van de
meest vooraanstaande Russische econo
men, gaf kortaf als antwoord: „dogma
tische onzin". Hij bestrijdt vooral de
werkwijze van het Russische planbureau
een werkmethode, die in Westerse ogen
even omslachtig is als de naam:
„Rosglawpisj tsj esnabsby tsyrj o", probeert
u het maar niet uit te spreken, tenzij na
raadpleging van de dokter.
Een van de interne moeilijkheden, waar
mee het Sowjetsysteem nu onverwacht is
geconfronteerd, is de onwil van de Rus
sische arbeider. Hij ziet zijn werk niet
meer als het hoogst bereikbare ideaal. Nu
hem een zekere welvaart is beloofd en
hij daar de eerste tekenen van ziet aan
komen, wil hij er ook van profiteren.
Rusland heeft zich nooit zo druk ge
maakt over de wetenschap „sociologie".
Tenslotte schreef Marx, dat iedere com
munist gelukkig zou zijn alleen doordat
hij het voorrecht had communist te zijn.
Dus waarom zou je dat dan nog gaan
bestuderen? Nu het allemaal niet zo best
uitkomt, krijgt ook Rusland meer belang
stelling voor de wetenschap, die de mens
als een onderdeel van de samenleving be
studeert. Er zijn zelfs al Russische socio
logen, die prompt met Westersche me
thoden werken.
Hun eerste taak is het uitzoeken van de
achtergrond van de tekortkomingen in
de geestdrift van de Russische arbeider.
Het eerste verschijnsel, waarmee zij zijn
geconfronteerd, is de massale verschui
ving op de krappe Russische arbeids
markt. Duizenden arbeiders blijken en
kele weken op een fabriek te werken
en dan weer naar een andere te trekken.
Het sociologisch onderzoek gaf als oor
zaken: ruim 36 procent wegens slechte
arbeidsorganisatie, bij 30 procent door
door woningmisére en 23 procent wegens
te lage lonen. Als eerste maatregel heeft
Chroesjtsjow onlangs een algemene
loonsverhoging aangekondigd. Bovendien
wordt gedreigd met de instelling van een
soort „Arbeidspaspoort" waarop alle
goed en kwaad zal worden vermeld. De
vraag is echter of dit alles voldoende is
om de jongere generatie Russische arbei
ders, met haar felle hekel aan rang
verering en kuiperij, tevreden te stellen.
Het klimaat in Moskou is blijkbaar bar
ongezond. Niet alleen voor de bestrij
ders van het communisme, doch ook voor
de rode leiders zelve.
Eerst was het Maurlce Thorez die vele
jaren in Rusland doorbracht, waarbij
als motief een ziekte werd opgegeven.
Het verblijf duurde zo opzienbarend lang,
dat de anti-communisten in Frankrijk al
plakkaten op de muren plakten met het
opschrift „Bevrijd Thorez". Op 12 juli
van dit jaar stierf hij in de Krim.
Op 21 augustus j.1. is hij zeer onver
wacht gevolgd door de Italiaanse leider
der communistische partij Palmiro Tog-
liatti. Het was een gematigde figuur, die
beter doordacht dan vele van zijn col
lega's, maar reisde toch naar Rusland
En nu wordt dan bekend, dat de voor
zitster van de Amerikaanse Communis
tische Partij, Elisabeth Flynn. die gezond
naar Moskou vertrok, aldaar plotseling
wegens ziekte is gestorven.
We zien met belangsteling de komende
topconferentie van de rode leiders te
Moskou tegemoet.
De Maleisische Federatie die officieel 'n
jaar bestaat (in feite is zij, vooral door
toedoen van de tegenstanders van dit
Aziatische staatskundige bouwwerk enke
le weken na de 31ste augustus 1963 ln
werking getreden), wordt sinds kort
rechtstreeks bedreigd door Indonesië, dat
samen met de Philippijnen van het be
gin af vijandig tegenover de schepping
van premier Rachman heeft gestaan.
Enkele weken geleden zijn de eerste In
donesische infiltranten aan land gegaan
en men moet vrezen dat nog wel meer
landingen in Maleisië zullen volgen, al
beweert Djakarta dan ook bij hoog en
laag dat zij het gevolg zijn van particu
lier initiatief en geen onderdeel van Soe-
karno's „confrontatiepolitiek" die er op
gericht is Maleisië te „verpletteren".
Toch behoeft men zich in de Maleisische
hoofdstad Koeala Loempoer geen al te
grote zorgen te maken, al zijn de feeste
lijkheden ter gelegenheid van het een
jarig bestaan der federatie gepaard ge
gaan met extra voorzorgsmaatregelen.
Stekende doornen.
De grootste troef, die Indonesië zou kun
nen uitspelen, is immers geen bewapende
aanval. Daartoe is het niet op grote
schaal in staat en bovendien zou het
daarmee een rechtstreeks tussenbeide
komen van Engeland en de Verenigde
Staten riskeren.
Men mag evenwel wel aannemen dat In-
donesië's vijandige houding juist in be
langrijke mate wordt bepaald door er-
genis over de nog steeds durende Angel
saksische invloed in zuidoost-Azië. Men
denke in dit verband aan de aanwezig
heid van de Amerikaanse Zevende Vloot
ln Aziatisch gebied, aan de Britse be
langen bij het ontstaan en voorbestaan
VAN DE SOESTER COURANT
VAN VRIJDAG 11 SEPTEMBER 1964
van Maleisië en aan de Amerikaanse
aanwezigheid in Zuid-Vletnam.
Wat Soekarno beoogt - en dat heeft hij
nog kortgeleden op niet mis te verstane
wijze uitgesproken - is een Aziatische op
lossing voor Aziatische problemen en
niet een botsing tussen oost (commu
nistisch China) en west (de Verenigde
Staten) op Aziatisch terrein.
Meer verdeeldheid
Een belangrijker troef voor Indonesië
zou zijn, wanneer de pogingen om ver
deeldheid tussen de Chinese en Malei
sische bevolkingsdelen van Maleisië te
brengen met succes zouden worden be
kroond. In juli van dit Jaar heeft het er
even op geleken dat in Singapore de be
staande spanningen tussen de grote en
veelal economische krachtige groep Chi
nezen en de zwakkere minderheid der Ma-
leise bevolking tot een Maleisië verzwak
kende explosie zouden komen. Maar de
gemoederen zijn weer bedaard.
Maleisië heeft zich in het afgelopen
jaar in een flinke economische bloei mo
gen verheugen De werkloosheid ln de
vier delen (Malakka, Singapore, Sabah en
Sarawak) is gering, de persoonlijke in
komens zijn gestegen, de uitvoer heeft
zeer bevredigende resultaten.
In april heeft Rachmans alliantiepartij
'n ruime verkiezingsoverwinning behaald,
die de veronderstelling wettigt dat de ko
mende vijf jaar Maleisië's stabilisering
door Engeland en de V.S. moeilijk door
Indonesië zal kunnen worden onder
mijnd.
Steenhoffstraat 64 Telefoon 2551
Nieuwe aanwinsten.
Romans. Andrzejewski, As en diamant.
Augustiny, Ga heen en verkondig. Ba-
ratz, Dorp aan de Jordaan. Böll, Me
ningen van een clown. Borstlap, De
verborgen zeestraat. Daisne, De trein
der traagheid. Van der Eb, De overval.
Hall, Geen storm in december. Van
Kampen, Runamara. Murdoch, Op
zand gebouwd. Renes-Boldingh, Vrou
we Rixt van Ameland. Simenon, Het
bloedspoor in de sneeuw. - De deur. -
Maigret en de gangsters. - Maigret en de
moord op de Quai des Orfèvres. Maigret
schiet tekort. - De oude dame. West,
In de schoenen van de visser.
Boeken over allerlei onderwerpen. Arnau,
Het oog der wet; vervolging der misdaad
in alle tijden. Von Balthasar, De mo
derne mens op zoek naar God. Berg,
EIKENLAAN I - SOEST - TELEF. 4685
Liegen met en zonder opzet. Dietz,
Schering en inslag. 't Hart, De ander
als medespeler. Howard, Frank Bueh-
mans geheim. Jelles, Ik kan hand
werken. Koscb en Müller, Wat vind ik
daar?paddestoelen-bessen-kruiden.
Larsen, Atomen regeren de toekomst.
Marlet, De psychiater en zijn praktijk.
Oldenziel, Kruissteekjes. dl. 1. Oud
en Wijsenbeek, Mondriaan. Schubert
en Lapp, Straling met stralingsgevaar.
Stern, Zó verdient men de sporen.
Tendeloo, De bromfiets. Waterink,
Moeder en haar opgroeiende kinderen.
Weïl, Wachten op God. Weinreb, De
bijbel als schepping.
In 1782 verscheen er bij de uitgever E.
Bakker een boek getiteld „Historie van
mejuffrouw Sara Burgerhart", geschreven
door wed. ds Wolff en A. Deken.
Met dit werk brachten de twee harts
vriendinnen Betje Wolff en Aagje Deken
haar eerste roman uit, die een ommekeer
betekende in de toenmalige Nederlandse
literatuur.
De lectuur die aan het einde van de
achttiende eeuw in ons land werd gele
zen, was grotendeels vertaald, aangezien
men meende dat vaderlandse pennen niets
behoorlijks konden leveren. Binnen- zowel
als buitenlands werk was in die tijd
hoofdzakelijk van beschouwende, mora
liserende aard, droog, dor en zoet. Het
was langdradig en slecht gecomponeerd,
de karakters waren dorre verzinsels die
niet tot de lezer spraken, kortom taai
en moeilijk verteerbare kost.
Hiermede hebben de dames Wolff en
Deken gebroken. De roman die zij brach
ten getuigde van een levenslust en een
levensechtheid, die men in die tijd niet
kende. Het werd een revolutionair werk
EN STERKE DRANKEN
VERHUUR VAN SERVIES.
Steenhoffstraat 64 Telefoon 2551
dat de stoot gaf tot een algehele ver
frissing.
Voor deze doorbraak in de literatuur
waren zij de aangewezen typen. Zij wa
ren niet bang de dingen bij de naam
te noemen, innig religieus, gevoelig,
menslievend, gezegend met een scherpe
opmerkingsgave en een goed gevoel voor
kunst. Eén van de belangrijkste gaven,
waarover zij beschikten, was wel haar
diepgaande mensenkennis, die hen in
staat stelde de karakters hun levensecht
heid te geven, die haar romans zo le
zenswaardig maken.
Van huis weggelopen.
Dat zeker Betje Wolff onbeschroomd
was, moge blijken uit haar levensgeschie
denis, die nogal roerig is geweest. Deze
past geheel bij een vrouw met een der
gelijke briljante en actieve geest, die zich
niet wenste te voegen in het harnas van
nederigheid, conventie en valse schijn
waarin de vrouwen uit die tijd werden
geperst.
Zij werd in 1738 in Vlissingen geboren
Nog slechts zeventien jaar oud liep zij
met een vaandrig van huis weg en ont
trok zich aan het gezag van haar ouders.
Natuurlijk kon de wereld dat niet ge
dogen en zij werd - zoals dat heette -
„op het klappert] e gezet" van de gere
formeerde gemeente en onder „censuur"
gesteld. De burger wees haar met de vin
ger na en het leven moet voor het jonge
meisje niet gemakkelijk zijn geweest.
Op jeugdige leeftijd begon zij reeds met
het uitgeven van gedichten en ook dit
wekte de ontstemming van de burgers
op, want geen nette jongedochter schreef
verzen. Maar zij liet er zich niet door
intimideren.
Renault R 8 van f 5595,af
Renault Dauphlne van f 4995,af
Renault R 4 van f 3995,— af.
Nieuwerhoekplein 1 - Soestdijk
Telefoon 2850
Haar tijd vooruit.
De jeugdige Betje huwde met de bijna
dertig jaar oudere dominee Wolff. Het
huwelijk van deze twee mensen bleef ge
speend van liefde, doch werd bezield door
begrip en hartelijkheid.
De zoveel oudere dominee heeft veel te
stellen gehad met zijn onstuimige
vrouwtje, dat van het leven hield en er
van wenste te genieten. Op feestjes was
zij altijd present en zij schroomde niet
de kokette te zijn, zonder ooit in het
onoorbare te vervallen. Zo leefde zij als
het ware aan de grens van de norm die
men in die tijd voor de fatsoenlijke
vrouw stelde en wij, het nageslacht, noe
men haar te modern, te vooruitstrevend
voor haar tijd.
Toen de dominee, na een huwelijk van
achttien jaar, stierf, ging Betje met haar
trouwe vriendin Aagje Deken, een boe
rendochter uit Amstelveen, samenwonen
en van die tijd af dateert de samenwer
king en het publiceren van haar romans.
Het bleef niet bij de roman „Sara Bur
gerhart", ook „Willem Levend", „Abra
ham Blankaart" en Cornelia Wildschut"
verschenen van haar hand, alle boeken
die oorspronkelijk en fris waren en een
ommekeer teweeg brachten in het lite
raire leven van die tijd.
Amallalaan 19/21
Baarn
Telefoon 02954 - 2323
met het eeuwige verwisselde, slechts
negen dagen later gevolgd door haar
hartsvriendin Aagje Deken, die reeds ge
ruime tijd sukkelende was. Op 15 no
vember van dat jaar sloot ook zij voor
goed de ogen en waren tweebelangrijke
Nederlandse romanciers uit het leven
verdwenen.
Dinsdagavond a.s. houdt ds Abma, Ned.
Herv. predikant, lid van de Tweede Ka
mer der Staten-Generaal, een tijdrede in
de kleine Rembrandzaal, Rembrand! 11.
Over het algemeen is het bericht dat de
Russische premier, Chroesjtsjow, een be
zoek zal brengen aan de bondsrepu
bliek om besprekingen te voeren met
kanselier Erhard in het westen, met in
stemming begroet.
Men kan Chroesj tsj ows tocht naar de
Westduitse hoofdstad, voorbereid door
zijn schoonzoon Adzjoebei (die zich al
in lovende zin over west-Duitsland had
LIMONADES enz.
Steenhoffstraat 64 Telefoon 2551
uitgelaten) zien in het licht van de lang
zaam tussen oost en west intredende
ontspanning.
Het grote voordeel van de ontmoeting
Chroesj tsj ow-Erhard is vooral gelegen in
de omstandigheid, dat Erhard zijn Rus
sische collega nog eens onder vier ogen
duidelijk kan pogen te maken, dat het
met het Westduise .revanchisme", waar
voor Rusland zo beducht is, wellicht niet
zo'n vaart loopt. Bovendien kunnen beide
mannen openhartig van gedachten wis
selen over het precaire onderwerp van
de Duitse hereniging.
Evolutie.
Niet dat op dit punt van Russische zijde
veel positiefs is te verwachten, maar Er
hard zal toch wellicht in staat zijn
Chroesjtsjow uiteen te zetten hoe de
Duitse politiek na het tijdperk van Ade-
nauer langzamerhand geëvolueerd is.
Nog pas vorige week heeft de Duitse mi
nister van buitenlandse zaken, Schröder,
er immers met nadruk op gewezen dat
men de Duitse éénwording - nog steeds
punt één van Bonn's buitenlandse poli
tiek - wilde trachten te bereiken binnen
de algemene politiek van toenadering en
ontspanning en niet die ontspanning als
resultaat wilde zien van Duitslands her
eniging.
Dit laatste verklaart dan ook, waarom
president De Gaulle en zijn poütieke wa
penbroeder ex-kanselier Adenauer (nog
steeds als voorzitter van de christen de
mocratische unie een der groten van het
Duitse politieke toneel) het bezoek van
Chroesjtsjow met nauwelijks verholen
misprijzen tegemoet zien.
Vriendelijkheid?
De Gaulle's streven om druk uit te oe
fenen op Moskou door nauwe toenade
ring te zoeken tot de bondsrepubliek,
waar hij destijds Adenauer geheel aan
zijn zijde vond, wordt nu doorkruist door
het „vriendelijke" gebaar van Chroesjt
sjow, al is dat dan zogenaamd een „te
genbezoek" voor dat wat Adenauer in
1955 aan Rusland bracht.
Het bericht dat De Gaulle naar Moskou
is uitgenodigd en in Frankrijk circu
lerende geruchten dat Parijs bezig is nu
het twintig jaar geleden gesloten Frans-
Russische vriendschapsverdrag wat op te
poetsen, kunnen deze pil nauwelijks ver
gulden.
Wat niet te verdoezelen valt is, dat de
Frans-Duitse betrekkingen, zoals zij ver
ankerd lagen in het tussen beide landen
gesloten vriendschapsverdrag, opnieuw
een deuk hebben gekregen. Hoe men deze
deuk weg zal willen werken, moet nog
worden afgewacht.
Doch ook voor Chroesjtsjow begint een
tijd van moeilijk koorddansen. Eens te
meer haalt hij zich het Chinees-commu
nistische verwijt op de hals de commu
nistische zaak door zijn „revisionisme"
aan het westen te verraden. En het is
mogelijk dat op het vooroverleg dat Mos
kou op 15 december wil laten beginnen
ter voorbereiding van een communisti
sche topconferentie, volgend jaar, de Eu
ropese communisten Chroesj tsj ows ma
noeuvres zullen pogen uit te buiten door
hun banden met Moskou iets losser te
maken.
Zou de man, die door de grote zwarte auto naar de middenberm wordt ge
drukt, zijn wagen nog in bedwang kunnen houden Het is te hopen van wel,
anders wordt er weer een middenberm-ongeluk aan de lange lijst toegevoegd.
Veel van dergelijke ongelukken op de autosnelwegen vinden er hun oorzaak
in, dat inhalende auto's van de weg worden gedrongen door plotseling naar
links uitwijkende voertuigen. „Links uitwijken bij ingehaald worden" is één
van de ernstige fouten, die het Verbond voor Veilig Verkeer en de Surveil
lance-groep Auto Snelwegen van de Rijkspolitie (beter bekend als de „witte
Porsche patrouilles") in hun gezamenlijke Actie Zwarte Zes bestrijden.
Om ongelukken te voorkomen is het noodzakelijk alvorens men gaat inhalen
er door middel van zijn spiegels goed van te overtuigen, dat de achter
liggende linkerweghelft vrij is.
