het om sparen gaat
Jan Muis, de laatste
plaggenhutbewoner van Soest
De begroting
in de raad
GARAGE STAM
:4
„DE WITTE POMPEN"
TWEEDE BLAD
Voor ai uw rijbewijzen
„VAN BUUREN"
altijd goea
Kerst- en
Nieuwjaarskaarten
FaToi5bJ09i
VOOR AL UW WIJNEN
Wijnhandel BROUWER ZN.
Renault dealer
VOOR AL UW LIKEUREN
SLIJTERIJ BROUWER ZN.
VOOR BABY'S HUIDJE
VOOR AL UW BIEREN
Wijnhandel BROUWER ZN.
Voor Auto- of Scooterrijles
Auto- en Scooterrijschool
ATTENTIE
Als eerste kennismaking
en URATIS
Een bril die goed zit
koopt u bij de vakman
Rniitie keuze monturen
Krediet voor kleuterschool
Verhuur van grond
MEER DAN 1000 BANKEN EN BIJKANTOREN
aangesloten bij de coöperatieve centrale raiffeisen-bank te utrecht
Velen in Soest hebben hem nog wel ge
kend en herinneren zich deze merk
waardige figuur Jan Muus, in de wijde
omtrek bekend en vermaard als bele
zer, afstrijker en leverancier van katte
en hondevet, toendertijd gewilde en
veel gevraagde geneesmiddelen.
In zijn „Dieren in de volksgeneeskunst"
schrijft dr M. de Waal, dat het pu
bliek vasthield aan hondevet, dat in
het begin van deze eeuw nog gevraagd
werd.
Steenhoffstraat 64 Telefoon 2551
Jan Muis. onder die naam stond hij
ingeschreven bij de Burgelijke Stand,
werd op 8 mei 1846 te Soest geboren
en overleed op 10 februari 1922.
Hij was de laatste medicijnman-won
derdokter van Soest, al zijn deze titels
wel wat te weids voor een holbewoner.
Hoewel hij een ietwat zonderling type
was en een enigszins teruggetrokken le
ven leidde, werd hij niettemin door zijn
buurtgenoten normaal aanvaard en was
hij beslist geen onmaatschappelijk of
asociaal type.
Van professie was hij bezembinder boen
dermaker. Officieel stond als zijn be-
beroep vermeld: veldarbeider, d.w.z. dat
hij niet het land bewerkte, zoals men
wellicht zou denken, doch dat de heide,
het veld hem de produkten verstrekte
die hij voor zijn werk nodig had.
De heibezems en -boenders werden door
hem vervaardigd. Het materiaal leverde
hem de nabije heide en deze was on
beperkt voorhanden - het kostte hem
geen cent.
Zijn produkten verkocht hij in Soest en
omstreken en ook in Amersfoort ventte
hij ze uit.
Heibezems kostte in die tijd vijf cent
per stuk. De boenders die gebruikt wer
den om pannen en potten schoon te
maken deden vier voor een dubbeltje.
Wanneer wij, nu achteraf, deze mens
volkskundig willen beschouwen en be
oordelen, dan moet hij bovenal gezien
worden tegen de achtergrond van zijn
tijd.
Immers de volksgeneeskunst tierde in
die tijd nog welig in ons land, hoewel
kenteringen bij het begin van de eeuw
wisseling in zicht kwamen, die op een
retour wijzen. Langzamerhand braken
zich andere inzichten in deze materie
baan en daagde het bij het gewone volk,
dat zo lang aan huismiddeltjes en kwak
zalverij had gehecht.
Renault R 8 van f 5595,af
Renault Dauphine van f 4600,af
Renault R 4 van f 3995,af
Nleuwerhoekpleln 1 - Soestdijk
Telefoon 2850
In die tijd - die nog geen vijftig jaar
achter ons ligt - moest de sociaal lager
gestelde klasse (en dat waren er zeer
velen) het zonder geneeskundige hulp
stellen. Hoogstens en in het uiterste
geval kregen zij een dokter toegewezen
via de gemeentelijke armenzorg.
Het is dan ook volkomen begrijpelijk,
dat de gewone man zijn toevlucht zocht
bij overgeërfde huismiddeltjes, zich liet
be- en aflezen of „ofstrieken" en ge
diend was van allerlei soorten genees
middelen, die ons moderne mensen
vreemd, vies en smerig voorkomen, doch
die destijds als heel gewoon werden
beschouwd.
De bewoners van het Soesterveen en ook
anderen leefden toen in 'n primitieve ge
meenschap waarin de praktijken van
Jan Muus volkomen pasten en door ie
dereen als vanzelfsprekend werden aan
vaard.
Hij toch was de wonderdoener, wiens
hulp eerder werd ingeroepen dan die van
een erkend geneesheer, die zich voor zijn
kennis en hulp liet betalen.
In wijde omtrek, zelfs buiten Soest, stond
Jan bekend als belezer en pijnafstrijker.
Zijn eigengemaakte zalf (hondevet) gaf
hij voor niets weg aan een ieder die er
om verlegen was en hem er om vroeg. Je
kon het bij hem halen, dit vet, dat op
brandwonden, kneuzingen, snij- en stoot-
wonden, hoofd- en huidzweren werd ge
smeerd, waardoor „het ongemak" ter
stond genas.
Het gewone volk waardeerde z'n hulp en
EN STERKE DRANKEN
VERHUUR VAN SERVIES.
Steenhoffstraat 64 Telefoon 2551
bijstand des te meer, omdat een dokter
voor zijn hulp en kunde betaald wilde
worden en Jan het gratis deed. En wie
beschikte er in die tijden over zoveel
geld, dat een doktersvisite betaald kon
worden van het karig inkomen?
Daarnaast had men een heilige afkeur
van witte doktersj assen, die bij velen
alleen maar ontzag inboezemden, waar
men niets van -wilde weten. Men ging
liever naar Jan Muus in het Veen, die
een van hen was, hun taaltje sprak en
een ieder bij naam en toenaam kende.
Zijn hulp was een soort van naasten
liefde en daardoor was hij al bij zijn
leven omgeven met een mystiek aureool,
dat hem een overwicht op zijn buurtbe
woners verschafte, doch waar hij nooit
misbruik van maakte.
Zijn kleding had niet veel om het lijf,
aan mode was zij zeer zeker niet onder
hevig. Een lange rafelige broek, een dito
vest en een „boezeroen" waren de hoogst
noodzakelijke dingen, die hij 's winters
en 's zomers droeg. Zijn reputatie leed
er nauwelijks onder. Hij paste volkomen
in het beeld van die tijd, in de omgang
met zijn buurtgenoten; daggelders en
veenarbeiders, die zich in niets van hem
onderscheidden en een integrerende ge
meenschap vormden, waarin een vreem
de, laat staan een dokter, niet vermocht
door te dringen.
Wat hem wel onderscheidde van zijn
medemensen was zijn huisvesting; zijn
woning, die beslist afwijkend genoemd
kan worden. Zijn huis was een inge
graven hol; opgebouwd uit „zooien",
heideplaggen met een dak van stro. Dit
schamel onderkomen was door hem zelf
LIMONADES enz.
Steenhoffstraat 64 Telefoon 2551
gebouwd en opgetrokken met behulp van
een paar buurlui. Het bood beschutting
tegen de natuurelementen: sneeuw, ha
gel, regen en wind, die de bewoner
weinig deerde, gehard als hij was door
het langdurig verblijf in de vrije natuur.
Het strooien dak stak een eindweegs bo
ven de grond uit, terwijl het eigenlijke
woonvertrek zich in de veengrond be
vond.
Het bouwwerk bestond uit vier muren
van heideplaggen, een armzalig verblijf,
Jan Muis bezig zijn potje höndevlees te koken op een vuurtje
naast zijn plaggenhut
Bij velen werd hij geroepen en die hij
geholpen en genezen had verspreidden
zijn roem verder. Nu nog weet de volks
mond allerlei voorvallen uit zijn leven
te vertellen, waar en onwaar, en het zijn
deze gegevens waarop ons verhaal steunt
en is opgebouwd.
Al lang was het opgevallen, dat Jan Muus
nooit of te nimmer werkte, althans geen
landarbeid verrichtte, zoals anderen en
toch altijd te eten had. Het praatje ging
toen, dat hij tot de vrijmetselaars be
hoorde en zodoende geen „aarmeu" ken
de. Was zijn geld op: geen nood, bij
volle maan trok hij er met zijn hondekar
opuit, naar „een kruusweg" en daar nam
hij geld in ontvangst, mudzakken vol.
Van wie? Niemand wist 't, maar op die
kruisweg werd het uitgeteld en Jan had
het voor het oprapen. Waar die bewuste
plek was, was alleen hem bekend, anders
geen mens ter wereld. (Verhalen over
vrijmetselaars deden in die dagen opgeld
en waren een geliefkoosd onderwerp bij
het volk.
Zijn uiterlijk en aanzien droeg er niet
weinig toe bij, dat het volk in hem een
soort „magiër" zag. Zijn konterfeitsel
prijkt op menig prentbriefkaart, die met
het stereotiep „Groeten uit Soest" naar
alle windstreken werd verzonden. Een
lange, magere gestalte met een scherp
gesneden gelaat, diepliggende ogen om
lijst met een lange grijze baard en snor,
rood-geel grijsachtig van kleur. Eens per
jaar werden de lokken wat gekortwiekt,
als zijn haren al te lang werden. Hij
kwam niet al te dikwijls bij „de scheer
baas" over de drempel. Gewoonlijk rook
te hij een groezelig pijpje, dat eenmaal
wit was geweest, dat hij tussen zijn
tanden klemde. Jan zonder pijpje, on
dersteboven gekeerd in zijn mond, was
eenvoudig niet denkbaar.
zonder meer, waar niettemin onze vrij
gezel Jan Muus zich volkomen thuis en
op zijn gemak voelde.
Aan de zoldering hing een petroleum
lampje en z.g. „floepertje", dat bij don
ker een spaarzaam licht in de hut ver
spreidde. In een hoek bevond zich de
legerstede, gemaakt van ondefineerbaar
materiaal, waarop de bewoner de slaap
der rechtvaardigen genoot. Tegen één der
zijwanden bevond zich de stookplaats,
een open vuur, waarboven een ouderwets
„haal" (hangijzer) hing, waaraan een
grote ketel, die diende om de honden en
katten in te koken.
gaat U natuurlijk naar
Volledige rijuren (60 min.)
Tweemaal per week gratis theorie.
All-risk verzekerd.
Steenhoffstraat 25 - Telefoon 2185
Wanneer er in het hol gestookt werd,
dan trok de rook naar buiten door de
openstaande deur, kieren en gaten, want
de schoorsteen bleek doorlopend onge
schikt als rookkanaal. De deuropening
liet de meeste rook naar buiten en niet
de schoorsteen, zoals men wellicht zou
denken. De rook en walm hinderde Jan
niet het minst, hij kon tegen rook en
stank; was hiertegen volkomen immuum
geworden in zijn leven.
Kwamen er toevallig eens nieuwsgieri
gen, die de hut wel eens van binnen
wilden bekijken en zich met eigen ogen
wilden overtuigen hoe een holbewoner
leefde in de twintigste eeuw, dan werden
zij al gauw door de verstikkende rook
verdreven en vluchtten hoestend en proes
tend naar buiten in de frisse lucht. Jan
lachte hierom en noemde het aanstelle
rij. Zo'n bietje rook; 't zou wat. En hij
gaf zijn bezoeker de welgemende raad:
„Plat op je buuk gaon leigen joenges,
dan hei je d'r niks gin last van". En hij
trok eens duchtig aan zijn onafscheide
lijke pijpje, nog meer rook producerende.
Het begrip „hygiëne" was hem totaal on
bekend. Water en zeep voor uitwendig
gebruik was een luxe waarmee hij zich
niet ophield. Hij gebruikte alleen water
om te drinken en dan nog alleen uit de
regenton.
Zo woonde Jan Muus in het Soesterveen
en leefde daar zijn eigen leven aan het
„Veerderhoogt". Officieel luidde zijn
adres: Veenpad 1.
(Wordt vervolgd.)
E. HEUPERS
Ook Soesterberg is meermalen ter spra
ke gekomen tijdens de behandeling van
de begroting in de raadsafdelingen.
Zo vond een lid van de tweede afdeling
dat de straatpatrouille er onvoldoende
Is. Naar zijn mening is dit een gevolg
van het rouleringssysteem dat sinds eni
ge tijd wordt toegepast. Hij drong te
vens aan op een beter toezicht bij het
restaurant van circus Boltini.
Enige leden van beide afdelingen zou
den graag vernemen in hoeverre het
gemeentebestuur invloed kan uitoefenen
op het personeelsbeleid van de brand
weer in verband met het onlangs on
gevraagd ontslag van een onderbrand
meester.
Een lid van de eerste afdeling verzocht
te bevorderen dat bij de aanleg van de
riolering in de Oude Utrechtseweg
wordt overgegaan tot verkabeling van
het elektriciteitsnet.
Een lid van de tweede afdeling zou
graag vernemen welke voorzieningen
men in 1965 op 't gebied van de straat
verlichting denkt te treffen. De aan
dacht werd gevraagd voor de verlich
ting van de Stationsweg en de Soester-
bergsestraat tussen Zonnegloren en de
Van Beuningenlaan. Ook is aangedron
gen op het tijdig snoeien van de bo
men.
Een lid van de tweede afdeling zou
graag zien dat op diverse punten in de
gemeente aanwijzingsborden worden ge
plaatst, waarop de voornaamste instel
lingen etc staan aangegeven.
Een lid van de eerste afdeling zou
graag het standpunt van het college
Van Weedestraat 5A-B
Telefoon 2504
vernemen ten aanzien van een per
manente verkeerstuin.
Het knipperlicht bij de Kolonieweg
springt op rood als een trein uit de
richting Utrecht nadert. Deze trein stopt
eerst nog op het station Soest-Zuid en
het verkeer over de Kolonieweg staat
al die tijd te wachten. Een lid van de
tweede afdeling vroeg of het college kan
bevorderen dat hierin verandering wordt
gebracht.
Een lid van dezelfde afdeling vroeg of
het mogelijk is in 1965 een bevolkings
onderzoek naar de t.b.c. te houden,
vooral ook omdat men meer afwijkingen
vroegtijdig ontdekt dan alleen t.b.c.
Enige leden van beide afdelingen vroe
gen hoe het staat met de plannen om
te geraken tot een gemeenschappelijke
onderhoudsdienst van de woningbouw
vereniging en het woningbedrijf.
Een lid van de eerste afdeling vroeg of
het aanbeveling verdient de dienst
bouw- en woningtoezicht te belasten
met de architectuur of althans het toe
zicht op de woningbouw weer zelf ter
hand te nemen.
Een lid van de tweede afdeling vroeg
wanneer de definitieve beslissing be
treffende de rijksweg over de Eng be
kend zal worden. Algemeen is men van
mening dat hierop zoveel mogelijk druk
uitgeoefend moet worden.
Algemeen was men van mening dat er
te veel plannen zijn en dat er te wei
nig coördinatie is. Er werd gevraagd
of er een verkeersdeskundige bij de ge
sprekken over de gemeentelijke wegen
plannen aanwezig is.
Een lid van de tweede afdeling vond
het een verontrustend verschijnsel dat
door de toename van de ruitersport de
VAN DE SOESTER COURANT
VAN VRIJDAG 4 DECEMBER 1964
naar
Eikenlaan 1 - Telefoon 4685
Soest
Onze wagens zijn all-risk verzekerd.
EéN RIJLES (60 min.) nnilTIO
EéN THEORIELES (120 min)
bossen beschadigd worden. Hij vroeg het
college van B. en W. dit onder meer
tegen te gaan door aanwijzing van rui
terpaden.
Een lid van de tweede afdeling zou
graag zien dat een vakleerkracht voor
lichamelijke oefening bij het lager on
derwijs aangesteld wordt en een lid van
de eerste afdeling vroeg een overzicht te
verstrekken van het aantal deelnemers
aan de schoolmelkvoorziening.
Enige leden van beide afdelingen ver
zochten te worden ingelicht omtrent de
doelstelling en de werkwijze van het
Kontakt der Kontinenten en een lid
van de tweede afdeling vroeg in welk
stadium de plannen voor de houw van
het bejaardencentrum Molenschot ver
keren. Een lid van dezelfde afdeling
vroeg of er reeds een rapport samen
gesteld is betreffende de toekomstige
ontwikkeling van Soesterberg en of de
raadsleden dit rapport ter inzage kun
nen krijgen.
Een lid van de eerste afdeling vroeg
of het juist is dat een deel van de
rioolbelasting en het rioolafvoerrecht
ten laste van de bewoners van huizen
komt en niet alleen van de eigenaars.
Een lid van de eerste afdeling vroeg
waarom de vergoeding voor het ledigen
van beerputten niet wordt verhoogd, ter
wijl diverse andere belastingen wel ver
hoogd worden.
Leverancier van alle ziekenfondsen
In januari van dit jaar heeft de ge
meenteraad een krediet beschikbaar ge
steld van 130.500,voor de bouw van
een tweeklassige kleuterschool op een
terrein, gelegen bij de Driehoeksweg. Bij
een onderhandse aanbesteding van de
bouw van deze christelijke school bleek
dat aannemersbedrijf J. Mets, Korte
Brinkweg 57, met 118.000,de laagste
inschrijver was, terwijl voor de houw
f 90,231, geraamd was. Dit is 27.769,
te laag. Tevens was bij de aanvang van
het krediet nog geen rekening gehouden
met vloerbedekking, riolering, dakbedek
king en grind. Hiervoor zal 6635,
nodig zijn. Het college van B. en W. heeft
de raad een aanvullend krediet van
35.000,gevraagd.
PHILIPS SPECIAALZAAK
Van Weedestraat 72 - Tel. 2792
Wij verzorgen
van uw eigen kleur- of zwartwitopnamen.
SPECIALIST
OP FOTO- EN FILMGEBIED
Burg. Grothestraat 45 - Telefoon 3917
De gemeente zal ook het komende jaar
aan de heer Th. J W. Rasch een stuk
grond van 450 m2 voor 37,50 verhuren.
De grond is gelegen aan de Middenlaan
te Soestduinen. Er staat een houten wo
ning op.
