Amsterdam maakt zich
op voor de trouwpartij
Gesprek met dominee Kater
Kerkelijk huwelijk wordt
voltrokken in Amsterdams
meest bezongen kerk
De menselijke stem
een vingerafdruk in geluid
Beatrix' theologie-leraar zegent het huwelijk in
De Nutsspaarbank te Soest
in 1965
Stichting voor Huish.- en
Cezinsvoorlichting
Ruitersportcentrum koopt
grond
Zeepost
„die ouwe Wester"
De Westerkerk, Amsterdams meest bezongen bouwwerk, is de plaats waar
Ruim denkend
het kerkelijk huwelijk tussen kroonprinses Beatrix en Claus von Amsberg
zal worden voltrokken. Deze kerk is voor Amsterdam een begrip. Ze vertegen
woordigt op trotse wijze het rijke Amsterdam der zeventiende eeuw, en her
innert ons aan enkele grote figuren uit onze geschiedenis zoals Rembrandt,
Bilderdijk en Spinoza.
De eerste steen voor dit door de be
roemde bouwmeester Hendrick de Key-
S2r ontworpen kerkgebouw werd ge
legd op 29 s„ptembe 1620 door Willem
de Vrij, de zoon van de toenmalige
burgemeester Frederik de Vrij Of
schoon het bedehuis al op 8 juni
?631 werd ingewijd, kwam de kerk
toren (de befaamde Westertoren) pas
zeven jaar later gereed.
koopmansstad Geen wonder, dat de
Mokumers van hot begin af bi vonder
trots zijn geweest op deze glorieuze
Wester"
Het voornemen voor de bouw van deze
kerk maakt dc«j uit van een groot
scheeps uitbreidingsplan, zoals dat ge
durende de jaren van het twaalfjarig
bestand dooi ie Amsr »rd vroed
schap en zijn adviseurs werd uitge-
Heel merkwaardig ls dat de bouwmees
ter van een onzer mooiste protestantse
kerken een katholiek was. Herdrick
de Keyser is heel zijn leven een trouw
zoon van de Moederkerk gebleven Hij
was echter een ruim denkend man,
die het kennelijk niet in strijd met
zijn geloof vond zijn niet geringe ta
lenten beschikbaar te stellen voor de
bouw van een kerk, waarin de kin
deren der reformatie hun geloof zou
den belijden.
Omgekeerd gaf ook de Amsterdamse
vroedschap bbjk van een grote ruim
denkendheid. toen zij de opdracht tot
het ontwerpen van dit kerkgebouw in
handen legde ,"an een katholiek
De Westerkerk. type van een latijnse
kruiskerk, bewaart in sommige opzich
ten nog wel het karakter der oude
kathedralen, maar vooral d^ licht-
werWng ademt een typisch protestant
se sfeer.
Klassicistische strakheid
De Keyser heeft vooral gestreefd naar
een klassicistische strakheid van vorm
geometrische zuiverheid van ver-
^ouf1;noren Dat komt bijvoorbeeld tot
uiting in de uitwendige plastiek van
dit bouwwerk.
De basicale lengterichting wordt nage
noeg opgeheven in de aneerschakeling
van de twee aldus ontstane Griekse
kruisvormen. Weliswaar leet d-=- .mach
tige toren tegen de westzijde weer de
gantie, die ?.o kenmerkend was voor
de Noordnederlandse renaissancetorens
in het algemeen en die van De Keyser
in het bijzonder Zo betekent deze
kerk als het ware een uitklinken van
dat enkele jaren geleden ook gebeur
de, toen koningin Juliana en prins
Bernhard hier een dienst bijwoonden
ter gelegenheid van hun zilveren hu
welijksfeest.
lijk van prinses Beatrix mag inzegenen.
Ieder kerkelijk huwelijk dat ik slui
ten mag is een eer voor mij en ik mag
hierbij geen verschil van stand in
acht nemen. Of er ziel. nog moeilijk
heden op 10 maart zulle voordoen
kan ik niet zeggen. Er hoeft maar
één mens het niet eens te zijn met de
gang van zaken
Natuurlijk moest ik er wel even over
nadenken, toen ik gevraagd werd het
huwelijk in te zegenen, maar terug
schrikken, nee dat niet. Vooral nu ik
ook Claus von Amsberg heb leren
kennen, geloof ik dat dit huwelijk
misschien een voorbeeld voor de Ne
derlanders kan zijn die nog steeds alle
Duitsers over één kam scheren"
De gereformeerde predikant ds J. H.
Sillevis Smit uit Bussum zal 10 maart
in de Westerkerk de predikatie hou
den. Ds Sillevis Smit is evenals ds
Kater in Nederlands-Indië predikant
geweest en in 1945 is hij hoofdvloot-
predikant geworden. Thans is hij ge
pensioneerd en maakt pastorale rel-
zien naar verschillende landen, o.a.
naar Ethiopië, waar hij 21 januari van
teruggekeerd is Ds Sillevis Smit heeft
ook de dienst geleid ter gelegenheid
van het 25-jarige huwelijksfeest van
koningin Juliana en prins Bernhard.
De cijfers over 1965 van de Nuts
spaarbank te Soest, bijkantoor van de
Nutsspaarbank te 'mersfoort. geven
een goed beeld van de wel zeer gun
stige ontwikkeling van het spaarver-
keer bij deze instelling Een belang
rijke mijlpaal werd bereikt, doordat in
de loop van 1965 het inleggerskapitaal
de 10.000.000.overschreed.
Dit inleggers-kapitaal vanf 9.691.833,50
steeg van 1 jan. 1965 tot 10.415.280,28
per 1 jan. 1966.
Aan rente werd bij eschreven een
bedrag van 355.596,07.
Het aantal inleggers steeg van 9346
tot 9853.
Het aantal behandelde inlegposten
bedroeg 32.647, het aantal posten van
terugbetaling 18.892.
De gratis in bruikleen verstrekte
spaarbusjes werden 2011 maal ter le
diging aangebod2T-, waardoor een be
drag van 79.502.76 als inleg op de
betreffende spaarbankboekjes kon wor
den bijgeschreven.
Er heeft een wisseling plaats gevon
den in de leiding van de Stichting
voor Huishoudelijke en Gezinsvoorlich-
ting. Mevr. R. van Schrieck is vertrok
ken en in haar plaats is gekomen mej.
L. Pennings.
Iedere ochtend van 10-12 uur (zater
dags niet) is zij in het Anna Paulow-
nahuis aanwezig om dames in te
schrijven voor een cursus en het ge
ven van inlichtingen op huishoudelijk
gebied.
Per 15 februari beginnen er nieuwe
cursussen, o.a. Indisch koken, kook
eens wat anders, goed bewegen min
der moe en voor tuinieren en bloem
schikken per 1 maart.
Het 2,5 ha grote terrein aan de Amers-
foortsestraatweg te Soesterberg, dat
reeds enkele jaren gebruikt wordt als
ruitersportcentrum, zal door de stich
ting Ruitersportcentrum voor gehandi
capten worden aangekocht De aan
spraken op kooprecht van de grond
zijn tijdens een proces voor de Arn
hemse Grondkamer ten gunste van de
stichting uitgevallen
nadruk op de lengte-as, maar men
moet hierbij bedenken, dat De Keyser
hem oorspronkelijk niet op deze plaats
had ontworpen. De toren kreeg haar
plaats door een besluit van de stads
regering. die hiermee merkwaardiger
wijs weer aansloot bij de gotische
traditie. De veel bezongen Westertoren
is trouwens niet naar het ontwerp van
de bouwmeester voltooid Dat is dui
delijk te zien. 7e mist de speelse ele-
de gotische tradities in een overwe
gend klassicistische opvatting.
Het interieur van de Westerkerk ls
vooral beroemd om zijn koperen licht
kronen en het prachtige kerkorgel,
dat ln december 1686 werd opgeleverd
Het orgel is gebouwd door Roelof Ba-
rendsz Duytschot. Dit in 1938 grondig
gerestaureerde instrument zal de tien
de maart muzikale luister bijzetten
aan de hv. -elijksplechtigheden, zoali
vererende opdacht een ~ntwerp te
maken voor een kerk op de Keizers-
markt, de tegenwoordige Westermarkt
Overigens zou het onbillijk zijri alleen
de naam van deze bouwmeester in
dit verband te melden Zijn naaste
medewerker was Cornelis Danckerts,
die eveneens met grote bekwaamheid
het jonge protestantisme in deze kerk
gestalte heeft weten te geven.
De kerk aan de Westermarkt is een
toonbeeld van de opgang, die de stad
Amsterdam in de zeventiende eeuw
doormaakte. Ze markeert op treffen
de wijze de glorie van de expansieve
werkt. Deze uitbreiding omvatte onder
meer de befaamde grachtengordels,
de drie groepen van ..eilanden" en de
Jordaan Er werd grond gereserveerd
voor kerkbouw en De Keyser kr^eg de
Het huwelijk van prinses Beatrix en
de heer Claus von Amsberg op 10
maart a.s. in ue Westerkerk zal wor
den ingezegend door ds H. J. Kater
uit Amsterdam. Wij bezochten de do
minee en hadden in zijn mooie, klas
siek ingerichte studeervertrek hoog bo
ven de drukke Amsterdamse Cornelius
Krusemanstraat een gesprek met hem.
De eerste indrukken van ds Kater wa
ren die van -en rustige reeële man,
die heel goed weet wat hij doet.
„In oktober kreeg ik een telefoontje,
niet eerder, of Ik eens langs wilde
komen Ik kende Beatrix al vanaf
haar middelbare schooltijd, ik was na
melijk theologieleraar op het Baarns
Lyceum in de tijd dat zij er leerlinge
was. Zij heeft ook bij mij op cateche-
satie gezeten en heeft op 25 maart
1956 belijdenis bij mij gedaan."
Dominee Kater, die zelf hervormd pre
dikant is en assessor van de Centrale
Kerkeraad, heeft opdracht gekregen
zich te bewegen onder de vrijzinnig
hervormden in Amsterdam, die hun
centrum hebben in de Nieuwezijdse
kapel op het Rokin
Radio en t.v.
„Sinds 1950 woon ik in Amsterdam en
verzorg iedere donderdagmiudag en
vrijdag het radioprogramma van de
V.P.R.O. „Deze week". Enige bekend
heid in Nederland heeft hij ook gekre
gen door de televisie: „Enkele van mijn
kerkdiensten werden uitgezonden en
twee maal ben ik in Achter het nieuws
op het scherm verschenen.' de eerste
maal was het een interview over de
moeilijkheden met de repatrianten uit
Indonesië en de tweede maal was het
huwelijk van prinses Irene aanleiding
tot 'n gesprek op 't beeldscherm met
een rooms-katholieke pater".
Ds Kater is geboren in De Rijp, een
klein plaatsje in Noord-Holland. Zijn
jeugd heeft hij echter doorgebracht
in Friesland, in Werdum, dicht bij
Leeuwarden. „En niet omdat mijn va-
examen gedaan voor de kweekschool
en een andere zoon zit nog op het ly
ceum.
Goede Duitser
Over het huwelijk van prinses Bea
trix en Claus von Amsberg zegt ds
Kater: „Ik sta voor honderd procent
achter het huwelijk en Ik weet, dat als
er zogenaamde goede Duitsers bestaan,
juist Claus von Amsberg er zo een is.
Uit de ontmoetingen die ik met hem
Men staat er doorgaans niet bij stil,
dat de menselijke stem mee>- is dan
een middel tot uitdrukking van de
gedachten. Voor een psycholoog ech
ter zijn die voortgebrachte klanken
een kleine staalkaart met informaties
over persoonlijkheid en karakter. Zelfs
over de telefoon verraadt de stem
meestal geslacht, leeftijd en geboorte
streek van de spreker, terwijl er bo
vendien veel wordt onthuld over de
gemoedstoestand, het ontwikkelings
peil. de evenwichtigheid en de maat
schappelijke positie. Het is niet on
waarschijnlijk. dat de politie in de
nabije toekomst het zogenaamde ge-
luidsspectogram als identificatiemid
del kan gebruiken, want de menselijke
stem is uniek als de vingerafdruk.
Het geluid wordt gevormd doordat de
adem, op zijn weg van de longen
naar de lippen, een ingewikkelde be
werking ondergaat. Dit wonder ligt
besloten in twee stukjes rekbaar weef
sel, die zich naast elkaar in een
„klankkast" van kraakbeen bevinden
- het strottehoofd - boven aan de
kleiner zijn dan een gewone paper
clip Bij volwassen mannen zijn ze
luchtpijp Het zijn de stembanden, die
wen lVi cm. Deze nietige instrumen-
ongeveer 2 centimeter groot, bij vrou-
tjes zorgen voor onbezorgd kinderge
lach. vormen de basis voor woedeuit
barstingen. de luidruchtige teksten
van de reclamepots of het fraaie ge-
van de reclamepost of het fraaie ge
luid van Joan Sutherland.
Het is bewezen dat de menselijke stem
geluiden kan voortbrengen van veertig
trillingen per seconde. Dat kan bij
voorbeeld een baszanger Een colora
tuursopraan kan tweeduizend trillin
gen per seconde teweegbrengen. De
manlijke spreekstem heeft een gemid
delde van hondertwintig trillingen per
seconde, de vrouwelijke het dubbele,
ofwel hetzelfde aantal als de middel
ste C op de piano.
Blaasinstrument
De menselijke stem is eerder een
blaas- dan een snaarinstrument. Zo
als alle blaasinstrumenten is de stem
afhankelijk van drie organen een
blaasbalg - de longen -, een tongwerk
of iets anders dat trilt - de stemban
den - en een klankruimte, die bij de
mens door de keel- en neusholte wordt
gevormd. Als gevolg van het snelle
openen en sluiten van de stembanden
wordt de luchtstroom onderbroken, zo
dat er ademstoten en trillingen ont
staan. die geluidsgolven veroorzaken.
De bij elk mens weer anders uitgevoer
de klankruimte zoals zojuist genoemd,
geeft de stem zijn eigen persoonlijke
kleur en geluid.
In het begin van de jaren veertig ont
wierpen deskundigen van Bell Tele-
phone Laboratories in de Verenigde
Staten een manier om het unieke
stemfrequentiepatroon - het geluids
profiel - op papier te brengen.
Deze stemafdrukken dragen zelfs bij
tot het identificeren van verdraaide
stemmen, welke men al heeft kunnen
gebruiken bij 't onderzoeken van ver
scheidene vliegtuigrampen.
Toen bijvoorbeeld in 1964 in de buurt
van San Francisco een lijnvliegtuig op
raadselachtige wijze verongelukte, ving
de verkeerstoren een onverstaanbare,
allerlaatste radioboodschap op Band
opnamen hiervan werden in stemaf
drukken omgezet. Zij toonden aan, dat
de spreker de tweede piloot moest zijn
wanhopigge radioboodschap te ontcij
feren. Hij zei hierin, dat de gezag
voerder en hijzelf door kogels waren
geweest en maakten het mogelijk zijn
getroffen. Het onderzoek wees uit,
dat een hoogverzekerde passagier tij
dens de vlucht een pistool bij zich had
gehad.
Het Amerikaanse Rijksluchtvaartbu-
reau heeft nu opdracht gegeven in al
le lijn vliegtuigen apparaten te instal
leren om de stemmen van de beman
ning op te nemen. De Sperry Gyros-
cope Company heeft, met gebruikma
king van een ander stemherkennings-
toestel patent gekregen op een soort
slot, dat door de menselijke stem
wordt bediend. Het is afgesteld op het
frequentiepatroon van de eigenaar en
opent zich alleen, wanneer deze een
codewoord spreekt.
De tijd lijkt niet ver meer dat het
menselijke stemgeluid evenveel infor
maties kan verschaffen als de vinger
afdruk of röntgenfoto.
Met de volgende schepen kan zeepost
worden verzonden. De data. waarop de
correspondentie uiterlijk ter post moet
zijn bezorgd, staan achter de naam
van het schip vermeld.
Argentinië: ms „Cap San Diego" 7
februari.
Australië: ms „Riederstein" 9 febr.
Brazilië: ms „Cap San Diego" 7 febr.,
ms „Graveland" 8 febr.. ms „Arista-
gelos" 10 febr en ms „Bras'1 Star" 12
februari.
Canada: ms „Ternefjell" 6 febr. en
ms „Prinses Margriet" 10 februari
Chili: ms „Bischofstein" 6 febr. en ms
..Hermes" 9 febr.
Indonesië: ms „Laertes" 12 febr.
Kenya, Oeganda en Tanganjika: ms
„La Bourdonnais" 6 febr.
Ned. Antillen: ms „Aegis" 8 febr.
Nieuw-Zeeland: ms „Karimata" 7 febr.
Suriname: ss „Breda" 9 febr.
Ver. Staten van Amerika: ms „Prin-
ser Margriet" 10 febr.
Z.-Afrlka (Rep.) en Z-W.-Afrika: ms
„Edinburgh Castle" 6 febr. en ms
„Oranjefontein" 8 febr.
Inlichtingen betreffende de verzen
dingsdata van postpakketten geven de
postkantoren.
De 54-jarige ds H. J. Kater, die bet huwelijk van
onze kroonprinses zal inzegenen.
der dominee was. maar omdat lk in 'n
jeugdkamp geïnteresseerd raakte voor
theologie trok ik naar Leiden. In 1935
was ik afgestudeerd en werd beroepen
in Drimmelen. een klein plaatsje in
Brabant. In 1938 vertrokken we naar
Nederlands Indië en ik werd in Bata
via predikant bij de protestantse kerk.
De oorlogsjaren heb ik doorgebracht
in een jappenkamp, waar ik een spoor
lijn moest aanleggen. In 1946 keerde
ik terug naar Nederland en werd be
roepen in Enschede. Na vier jaar kwam
ik in Amsterdam terecht en zelfs een
aanbod van de Nederlandse hervorm
de gemeente in Londen kon me daar
niet meer vandaan krijgen'.
Dominee Kater is 54 jaar oud, is ge
trouwd en heeft tier kinderen. Zijn
oudste dochter is lerares in oude ta
lenen, zijn oudste zoon studeert m
Delft, een zoon heeft onlangs eind-
heb gehad is mij gebleken dat hij het
moeilijke van de toestand volkomen
begrijpt. De geloofsovertuiging van
Claus von Amsberg is Deutsch Evan
gelisch, wat overeen komt met de
Nederlands hervormde denkrichting. Ik
meen de prinses trouwens wel zo goed
te kennen, dat ik weet dat. zij geen on
doordachte stappen zal nemen".
„Ik heb aan de drie oudste prinsessen
op het Baarnse lyceum les gegeven en
het is waar dat de leraren de prinses
sen net zo behandelen als de andere
leerlingen, maar direct de dag na het
eindexamen met Koninklijke Hoogheid
gaan aanspreken".
Geen verschil
Toen ons gesprek weer kwam op het
huwelijk van onze kroonprinses, merk
te de dominee op: „Ik kan het geen
speciale eer vinden dat ik het huwe-
