De Prins-gemaal
V
t
V
Valentijndag
BUREN 4r
srirrs
Robert Kennedy
Man naast de troon heeft delicate positie
VAN WIEREN
BIJZAKEN ZIJN
BELANGRIJK
Ook voor buitenlandse
tijdschriften
Pockethall - Po?' 'vindel
Zal hij eens president worden
tegen bombardementen op Noord-Vietnam
K.P.S. voorzitter "aans legt
funktie ne?r
Wanneer straks het huwelijk tussen Claus en Beatrix zal zijn voltrokken, zal
de heer Von Amsberg de derde prins-gemaal in de geschiedenis van ons vor
stenhuis zijn.
Nu is de term prins-gemaal een omstreden titel, die formeel zelfs niet eens
bestaat. Prins Bernliard heeft het nooit plezierig gevonden om zo te worden
betiteld, en voordat koningin Willielmina met prins Hendrik in het huwelijk
trad, heeft ze heftig tegen het woord prins-gemaal geprotesteerd. Haar schoon
zoon noemde zij daarom zelf „prins der Nederlanden".
Claus 3de Prins-gemaal
Van de prins-gemaal, de man naast de
troon, wordt in de le plaats een grote
dosis tact vereist. Dat zei men in 1901
al, toen koningin Wilhelmina in het
huwelijk trad met prins Hendrik van
Mecklenburg. De koningin is immers
het staatshoofd, deze rol mag haar
echtgenoot niet overnemen. Maar ten
slotte is hij getrouwd met deze vrouw,
zodat hij in een delicate positie ver
keert.
Het is daarom voor een prins-gemaal
niet gemakkelijk zich een eigen plaats
temidden van het volk te veroveren.
In andere landen heeft dit wel eens
aanleiding tot ernstige moeilijheden
gegeven.
Koningin Victoria van Engeland (1819-
1901) was getrouwd met hertog Albert
van Saksen-Coburg (1819-1861). Zij
wilde haar man de titel koning-gemaal
geven, ofschoon zij utdrukkelijk ver
zekerde dat haar man zich niet met
de staatszaken zou bemoeien. Maar de
machtige Tories kwamen in verzet.
Zij voelden er niets voor de positie van
de Duitse hertog wettelijk te regelen
en wilden hem ook geen inkomen uit
de staatskas toekennen. Pas 17 jaar
later zou het Victoria gelukken dat
haar man de titel prins-gemaal ver
wierf.
Eigen plaats
Ondertusen had Albert zich al zo in
tensief met de staatszaken ingelaten,
dat een moeilijke situatie ontstond.
Victoria nam geen enkele beslissing
zonder haar man. Dat gebeurde wel
allemaal binnenskamers, maar ook de
paleismuren hebben oren en zo ont
stond er een sterke oppositie tegen
Albert. Vooral het bekende dagblad
„Times" had weinig goede woorden
voor deze vorst over.
Dergelijke onverkwikkelijke situaties
rondom de persoon van de prins heb
ben zich in ons land gelukkig nim
mer voorgedaan. E.i prins Hendrik,
en prins Bernhard wisten zich een
geheei eigen plaats in onze volksge
meenschap te veroveren.
Nu heeft prins Hendrik, de ..landjon
ker" het wat dit betreft heel wat ge
makkelijker gehad dan prins Bern
hard.
Nooit gehoord!
In het begon van deze eeuw had het
vorstelijk gezin slechts een gering
contact met de bevolking. Het volk
wist weinig van het doen en laten van
de leden der koninklijke familie. Men
zag de koningin en haar gemaal
slechts bij officiële bezoeken, of op
de foto. Miljoenen Nederlanders heb
ben de stem van Wilhelmina's gemaal
zelfs nooit gehoord.
Hoe anders is de situatie nu. De mo
derne communicatiemiddelen nebben
de barrière rondom het koninklijk huis
doorbroken. Men ziet de leden van ons
vorstenhuis geregeld op de televisie
en de publiciteit onthult ons vele
merseliike details van vorstelijke per
sonen, die vroeger nimmer ir de open
baarheid kwamen.
Plet kon'nMijk huis staat dichter bij
het volk dan vroeger. Maar dat im
pliceert dat koningin, echtgenoot en
princessen nu ok veel kritischer wor
den bekeken. Dat maakt de taak van
prins nog moeilijker dan ze toch al
was.
Hun belangstelling
Prins Hendrik en prins Bernhard heb
ben zich zelden of nooit ingelaten
met het staatsbestuur in engere zin
Wel maakten zij zich op verschillende
terreinen verdienstelijk.
Prins Hendrik had vooral belangstel
ling voor de agrarische sector Vooral
de land- en bosbouw had zijn inte
resse Hij is meer dan 30 jaar erevoor
zitter van de Nederlandse Heidemaat
schappij geweest.
Prins Bernhards belangstelling is voor
al economisch gericht. Dat bleek al in
de dertiger jaren, toen hij enige tijd
bij de Nederlandse Handelmaatschap
pij heeft gewerkt om zich daar snel
in te werken in de economische pro
blemen van ons land.
Claus von Amsbergs belangstelling
gaat vooral uit naar culturele zaken
en ontwikkelingshulp. Hij is werkzaam
geweest op verschillende diplomatieke
posten in het Afrikaanse continent en
kent de nood van de bevolking van
deze onderontwikkelde gebieden dus
uit eigen ervaring.
Het heeft jaren geduurd, voor er in
ons land heel aarzelend werd gespro
ken en geschreven over Valentijndag.
Het heeft nog langer geduurd voor er
enkele tastbare bewijzen kwamen, dat
er iets aan gedaan werd.
Maar de laatste jaren merken we
meer en meer, dat er enige belang
stelling komt voor die merkwaardige
datum. Misschien vooral omdat die
dag een aantal verdienstelijke Neder
landers in de bloemetjes worden gezet.
Van Weedestraat 40
Telefoon 4361
Toch is die Valentijndag al een heel
oud begrip. De Romeinen hebben er
al iets aan gedaan, al noemden zij
het in hun taal Lupercalia (het wol-
venfeest) ter ere van Pan of Luper-
cus, hun beschermer tegen de wolven.
Hier werd een verdienstelijke figuur
geschapen, die als een godheid werd
vereerd. Dat feest is ingesteld door
Faunus, de derde koning van Rome.
Vele navorsers van de romeinse my
thologie vereenzelvigen hem met ko
ning Evander, die de kolonie stichtte
op de plaats waar Rome verrees en
de Romeinen de godheid Lupercus gaf,
maar zelf ook later als een godheid
werd vereerd onder de naam Faunus.
Hij is weer verwant met de Griekse
god Pan en met Satyrs, met welke z.g.
Faunen later werden verward.
Door het huwelijk van koning Faunus
met zijn zuster Fauna werd de ver
warring compleet Doch de verering
van de verdienstelijke figuur was ge
boren en zou eeuwen lang in vele
vormen blijven bestaan.
Tienerfestijn
Voor de Tieners moet Lupercalia hele
maal „het einde" hebben betekend,
want op deze feestdag konden jonge
meisjes haar namen op kleitabletjes
in een grote urn op het forum depo
neren en gingen de jongens om de
beurt hun „lot" trekken. Het werd als
een veelzeggend voorteken beschouwd
indien een romeinse tiener een be
paalde naam trok en niet zelden bleek
daarna het lot van beiden bezegeld.
Op 14 februari 270 werd echter bis
schop Valentine van Rome onthoofd.
Dit op aanklacht van hulp aan de
verfoeide en vervolgde christenen.
Maar Valentijn was in Rome bekend
als de zachtmoedigste en hulpvaardig
ste prediker. Menigeen had hem zijn
nood geklaagd en velen waren door
hem met raad en daad geholpen.
De overlevering wil, dat ieder die bij
hem kwam een klein boeketje bloe
men uit zijn weelderige tuin mee
kreeg. Als troost, als talisman, als
aandenken of als eenvoudig geschenk.
Die bloemen nu zijn in vele landen
oorzaak geworden van een blijvende
verering van Valentijn.
Een andere Vali.
De Engelsen hebben een heel andere
mening over Valentijnsdag. Zij me
nen, dat op 14 februari de vogels pa
ren en voeren de oudgermaanse fi
guur Vali ten tonele. Het merkwaar
dige is echter, dat Vali volgens de
germaanse sagen de boertige zoon was
van Rindr (ook wel Rinda genaamd)
Odina, die alleen maar zou opgroeien
om een andere legendarische figuur
met zijn pijlen neer te schieten. Hoe
dit te rijmen valt met het gebruik om
verdienstelijke mensen met bloemen
te gedenken, is menigeen duister. Wel
trokken ook de Engelsen lootjes, zij het
voor een korte valentijnsvriendschap
van een enkele dag.
Shakespeare getuigt van het bestaan
door Ophelia in Hamlet over Valen
tijnsdag te laten zingen.
Hoe het ook zij, reeds vóór wij Kerst
mis vierden is er al Valentijnsdag ge
vierd en voor er kerstkaarten in om
loop kwamen, stuurde men elkaar ge-
Steenhoffstraat - hoek Raadhuisstr.
Telefoon 2761
In het politieke leven van Nederland
heeft men altijd de kunst verstaan
zich druk te maken over bijzaken met
voorbijzien van de hoofdzaken. Dat
is een van de redenen dat er in ons
land voortdurend kleine partijtjes wor
den geboren die zich toeleggen op en
kele programmapunten die zelden de
kern van het landsbelang raken.
Met de statenverkiezingen in zicht is
er een republikeinse partij opgericht
die de constitutionele monarchie moe
is, naast de reeds bestaande P.S.P.
die zich al eerder als republikeins
heeft uitgesproken.
Voorts is er een Nederlandse C.D.TJ.
geboren, waarin rechtsdenkende ka
tholieken en protestanten hun geluk
kunnen beproeven.
Het lijkt heel oecumenisch, maar de
zaak van de oecumene zou er wel heel
beroerd voorstaan als deze partij een
voet aan de grond kreeg.
Haar leider, de Amsterdamse advocaat
mr. Zeegers, zou zelfs door negentien-
de-eeuwse politici voor conservatief
zijn utigemaakt en het programma
van dit minuscule groepje legt een
onverdraagzaamheid aan de dag, die
zich noch met democratie, noch met
christelijk laat rijmen.
Men wordt met droefheid geslagen als
men ontwaart dat er nog mensen zijn
die een dergelijk programma durven
onderschrijven.
Alleen K.V.P. en Partij van de Arbeid
hebben reden zich in de handen
te wrijven. Als gevolg van de Neder
landse kieswet gaan alle verloren
stemmen naar de grootste partijen.
Wettelijke regeling
Voor het huwelijk van koningin Wil
helmina en prins Hendrik werden des
tijds vier wetsvoorstell i ingediend
Gedebatteerd over dit huwelijk werd
er in de Kamer niet.
De wetsvoorstellen hielden natuurlijk
in de eerste plaats de goedkeuring
van het huwelijk in Voorts de natu
ralisatie van prins Hendrik. Tenslotte
de toezegging van een jaargeld na de
eventuele dood van de koningin en
de regeling, dat de prins werd be
noemd tot p^eraal-majoor a la suite
van het Nederlandse leger.
Na het huwelük van koningin Wilhel
mina en prins Hendrik wprd er nog
een K.B. opgesteld, dat bepaalde dat
de kinderen van het vorstelijk paar
allereerst prins(es) van Oranje-Nassau
zouden zijn en pas daarna hertog (in)
van Mecklenburg.
Met deze wetten is ook de juridische
positie van prins Bernhard geregeld.
Wel werd in 1938 een andere regeling
terzake van het inkomen van de prns-
gemaal in de grondwet opgenomen.
Sinds dat jaar ontvangt z.k.h. een
eigen inkomen.
Voor het huwelijk van Beatrix en
Claus zijn zoals u weet slechts twee
wets voor steller ingediend. De eerste
beoogde de goedkeuring van het hu
welijk. de tweede de naturalisatie
van de heer Von Amsberg.
Van Weedestraat. 7Tel'. 2792
Opiniepeilingen hebben het ons kortgeleden geopenbaard bijna 48 van
de Amerikaanse bevolking zou Robert Kennedy een goed president vinden.
Ruim 22 der Amerikanen wilde vooralsnog geen oordeel uitspreken.
Alleen het feit al, dat dergelijke peilingen hebben plaatsgevonden, duidt
er op hoe een belangrijke figuur de 39-jarige broer van de vermoorde pre
sident in de Amerikaanse politiek is geworden. „Robert Kennedy ziet New-
York alleen als een operatiebasis voor zijn toekomst. Hij wil president wor
den en dan is deze staat een goede springplank", zo schreef een journalist
van The New York Times in 1964, toen Bobby zijn sterke tegenstander
Kenneth Keating ruim versloeg bij de verkiezingen voor de senaatszetel van
de staat New-York en weinig Amerikanen zullen geloven dat dit een boude
veronderstelling was.
Koel denker, soepele geest.
Robert Kennedy praat graag over zijn
eerste tijd in de politiek. Dat was in
1952, toen zijn broer John zich in
Massachusetts kandidaat had gesteld
voor een senaatszetel. Iedereen spotte
looflijke gebeurde. John wist de on
verslaanbare Henry Cabot Lodge te
verslaan in de strijd om de senaats
zetel.
Deze gave om anderen te inspireren
bezit deze jonge ex-minister en se-
tekende valentijnswensen. De hertog
van Orleans heeft er al een aan zijn
vrouw gestuurd van uit de Londense
Tower, waarin hij eeuwen geleden ge
vangen zat.
Een kans.
Een oud gebruik dus, niet erg in
zwang in ons land. Maar toch wel een
gelegenheid om een persoon die zich
speciaal verdienstelijk maakte voor uw
gezin, voor uw zaak of voor u per
soonlijk eens op spontane wijze en in
bescheiden vorm te huldigen.
Geef eens een paar visistekaartjes
bij de bloemist af en geef hem de
adressen op van mensen die anders
zouden denken dat u zo ondankbaar
bent hen totaal te vergeten. Raad
pleeg eens uw herinnering, of - nog
beter - uw zavboekje. Beter 14 fe
bruari iets op tijd hersteld, dan (la
ter) uw dank te (hebben) vergeten.
De voorzitter van de vereniging K P.S
(Koninklijk Paleis Soestdijk), de heer
J A Paans heelt wegens gezondheids
redenen bedankt. In zijn plaats is be
noemd de heer J. J. Kraaijenhagen.
Ook het secretariaat heeft een wijzi
ging ondergaan, doordat de huidige se
cretaris, wachtmeester Schiering zijn
dienstverband bij de Kon. Marechaus
see heeft beëindigd. In zijn plaats
werd gekozen onderofficier S. Jonge-
pier.
De heer Kuiten werd als penning
meester herbenoemd. Verder werden
gekozen de heren L. Koedam tot 2e
secretaris en C. Koedam tot 2e pen
ningmeester.
Vermeldingswaarc. is, dat de aftreden
de voorzitter d ze funktie 20 jaar,
vanaf de oprichting in 1946. heeft ver
vuld. De redactie van het offcieel
orgaan blijft de heer Paans vervullen.
K.P.S. zal met twee elftallen aan de
zomeravond-competitie deelnemen.
toei. de 26-jarige Robert door zijn
broer werd aangezocht de verkiezings
campagne te leiden. Maar Bob Ken
nedy werkte. Hij belde aan deuren,
sprak met de mensen en zorgde er
voor dat alle anderen in de organi
satie het zelfde deden. En het onge-
nator in hoge mate. Robert behoort
tot het type van de „manager", dat
in het economische leven van de
Verenigde Staten zulk een grote rol
is gaan spelen. Zijn jeugdig uiterlijk
en zijn ietwat nonchalante optreden
is in dat opzicht bedrieglijk. In deze
Kennedy zijn verschillende ogen
schijnlijk tegengestelde eigenschappen
verenigd.
Hij is bescheiden èn verstrooid maar
in het bezit van een koele analytische
geest. Zo op het oog niet meer dan
een jofele jongen die een hekel heeft
aan formele zaken en plechtigheid en
die zich rustig me' zijn voeten op
zijn bureau laat fotograferen, ontwik
kelde hij als minister van justitie
zulke grote capaciteiten, dat men in
1962 in de V S. reeds zei, dat John F.
Kennedy zal worden opgevolgd door
Robert F. Kennedy.
Energiek.
Senator Kennedy ontwikkelt ee: ver
bluffende energie. Toen hij in 1960
minister van justitie werd. bleven
wrijvingen met het ambtelijk appa
raat niet uit. Dit was door 8 jaar re
publikeins bewind aan een bepaalde
routine gewend. Een zekere traagheid
in de besluitvorming was veelal het
gevolg. Maar aan deze „trial and error"
periode maakte Kennedy snel 'n einde.
Ook als senator werk hij zeer hard.
Robert Kennedy staat elke morgen om
zeven uur op, speelt en praat wat met
zijn zeven kinderen, Kathleen (13),
Joseph (12), Robert (10). David (9),
Mary (7), Michael (6) en Mary Kerry
(4) en gaat dan meestal met zijn
charmante 36-jarige echtgenote Ethel
Skakel paardrijden. Daarna leest hij de
kranten, voert besprekingen, bezoekt
vergaderingen, houdt redevoeringen
etc.
Hij werk 15 uur per dag en hoewel
hij lichamelijk niet het type van de
superman is .blijft hij goed in con
ditie. Hij rookt nooit, drinkt meer
melk dan whiskey en doet veel aan
sport (golf, tennis, zwemmen). Krijgt
hij 't weekend bezoek, dan kunnen de
gasten er op rekenen dat 6 uur in
de ochtend een redelijke tijd is om
met de eerste athletische oefeningen
te beginnen.
Bobby gaat ook als redenaar altijd op
de man af. Hij etaleert nocht de salon
gevoeligheid van allerlei mooipraters,
noch de verstopperijtjes achter inge
wikkelde filosofische zinnetjes als
zovele anderen. Hij is tenslotte een
van de weinige jonge Amerikaanse
oolitici die mét een goede scholing
en een grote intellectuele cultuur,
voortdurend op menselijke waarden
letten.
Souplesse
"•obert Kennedy is ambitieus. Dat hij
~neelt met de gedachte nog eens de
'rider van zijn volk te worden, staat
vel vast. Tegen Johnson's politiek
koestert hij grote bezwaren. Zo heeft
hij zich krachtig verzet tegen de her
vatting van de bombardementen op
Noord-Vietnam. Maar welk een grote
openheid hij ook voor nieuwe ideeën
aan de dag legt. toch neigt Kennedy
meer naar een fundamentele her-ori
ëntering van de belangrijkste opvat
tingen.
Hij beseft veel te goed dat slechts
een diepgaande wijziging in de aarde
en de dynamiek van het communisme
tot een door onderhandelingen ver
kregen oplossing zou leiden. Maar hij
pleit wel voor een grotere souplesse
met betrekking tot eventuele onder
handelingen met de sowjet-unie, en
zelfs met China.
Intelectueel
Robert is in tegenstelling tot Johnson
^en intellectueel. Maar dan dient men
dit woord niet te associëren met het
"egrip kamergeleerde. Kennedy kent
1e „toon" van het intellectuelenmilieu
m weet er zich te bex agen, maar hij
oekt er geen heul, geen beroepsbesef,
rileen de uitkomsten van intellectuele
arbeid, voor zover hij die kan gebrui
ken.
Hij is in de eerste plaats een man
van de daad, die zijn handelingen
wenst te baseren op zo groot mogelijke
informatie van mannen, in wier oor
deel hij vertrouwen stelt. Op die ma
nier hoort hij een mobilisatie van in
tellect te bewerkstelligen, waarbij de
..brain trust" van Roosevelt en het dy
namisch, op snelle beslissingen geba
seerde beleid van zijn broer John als
voorbeeld dienen.
Door zijn bewondering voor en steun
op figuren uit de academische wereld
onderscheidt Robert Kennedy zich
eveneens van Johnson, die geen band
legt tussen politiek en wetenschap.
Maar ondanks deze koel-wetenschap
pelijke instelling weet deze Kennedy
door zijn eenvoud en informele hou
ding ook het grote publiek aan te
spreken, en dat juist zal zijn kansen
om ooit president van 's werelds mach
tigste staat te worden stellig aan
zienlijk vergroten.
