Tapiola,Finlands woudstad
Johannes Vermeer
Fugers Rijwielen
BUREN*
CENTRALE FIGUIIR
OP SPECTACULAIRE TENTOONSTELLING
RECHT OF KROM
Smit's Pockethall-
Boekhandel
Als de sterren spreken
L0CHTENBERG
VAN WIEREN
Droomstad voor Finnen realiteit
m.
Telefoonnummer
Noorderweg 23
NAAR DE NIEUWE SCHOOL
OP EEN NIEUWE FIETS
Voor atlassen, woorden
boeken, studieboeken,
Uw RECORDER staat klaar
bij „DE GOUDEN SNAAR"
Voor hen die het willen horen
TEL. BRANDWEER 3 3 3 3
POLITIE TEL. 4444
Wrr. -
Elf schilderijen van één der grootste meesters uit de zeventiende eeuw, Jo
hannes Vermeer, vormen het glanzend middelpunt van een spectaculaire ten
toonstelling, die tot 5 september in het museum Het Mauritshuis in Den Haag
is te zien en daarna voor enige maanden naar het Louvre in Parijs gaat. De
expositie heeft als titel gekregen „In het licht van Vermeer" en zij bestaat
uit vrijwel uitsluitend meesterwerken uit de vijftiende tot en met de negen
tiende eeuw, die voor een deel nog nle eerder in ons land zijn geweest.
Wat de importantie aangaat kan deze tentoonstelling alleen maar worden ver
geleken en ik spreek nu over de periode van na de tweede wereldoorlog
met de Rembrandtexpositie van 1956. Men heeft de beschikking gekregen over
schilderijen, die slechts hoogst zelden worden uitgeleend; ze zijn gekomen uit
New York en Leningrad en voorts uit tal van plaatsen, die tussen deze beide
uiterste in liggen.
JUBILEUMFEEST VAN HET
MAURITSHUIS
Er bestond alle aanleiding voor die
soms verre reizen naar Den Haag. In
tweeërlei opzicht zelfs. In de eerste
plaats bestaat het Mauritshuis (offi
cieel geheten het Koninklijk Kabinet
van Schilderijen) 150 jaar; in de twee
de plaats is het 100 jaar geleden, dat
de Franse kunstcriticus Etienne Joseph
Theophile Thoré (Wllliam Bürger) in
een drietal artikelen de aandacht ves
tigde op het werk van Johannes Ver
meer van Delft, dat hij een aantal ja
ren daarvóór had herontdekt.
Men kan zich afvragen of we hier niet
eenvoudig van ontdekt zouden moeten
spreken. Immers, goed beschouwd was
Verscheidene stemmen zijn er opge
gaan om in ons land het Franse sy
steem van snel recht na te volgen, dat
er op gericht is verkeersovertreders
nog op de dag van hun overtreding
voor een speciaal tribunaal te brengen
en onmiddellijk te vonnissen. Deze
snelle berechting volgt op een strenge
opsporingsactie met o.m. gecamou
fleerde auto's en onzichtbare meetap
paratuur voor snelheidscontrole.
Alhoewel het aantal doden en gewon
den in het verkeer in ons land in ver
houding bijna even onrustbarend is als
in Frankrijk, hebben wij toch ernstige
bedenkingen tegen deze procedure. Wij
hebben ervaren dat de autoriteiten
vaak snelheidscontrole houden op de
brede voorrangswegen waar de om
standigheden een hogere snelheid uit
lokken inplaats van bij gevaarlijke
kruispunten. Iedereen beseft, dat de
geraffineerde wegpiraten niet met (aan
één plaats gebonden) vallen zijn te
vangen. Het is voorts juridisch ontoe
laatbaar, dat een vervolgde geen gele
genheid krijgt zelf getuigen op te spo
ren, een rechtskundige te raadplegen,
zijn verdediging voor te bereiden en
evt. deskundigen te consulteren. Zelfs
voor het controleren van zijn vervoer
middel in een werkplaats bestaat dan
geen kans meer.
Met ons Nederlandse rechtsgevoel is
dit snelle recht volkomen in strijd. En
zittingen van welke rechtbank ook op
zondag achten wij beslist niet nood
zakelijk om recht te doen in een
rechtsstaat.
Een andere kwestie is, dat schuldigen
en benadeelden nu drie tot zes maan
den op een uitspraak moeten wachten,
omdat onze rechtspraak de stroom
aanklachten bijkans niet kan bijhou
den. Maar daarvoor kunnen andere
maatregelen worden genomen.
Vermeer nog geen ontdekking geweest.
Wel echter zijn er aanwijzingen, dat
de schilderijen tijdens zijn leven iets
meer dan gewone aandacht hebben ge
had.
vlrginaal (Londen) en na 26 Juli
De briefschrijfster (Ierland). Tot ge
noemde datum hangt in de plaats er
van De brief uit het Rijksmuseum.
Mysterie
Men ziet het; een collectie, zoals na
de grote Vermeertentoonstelling, die in
de dertiger jaren in Rotterdam werd
gehouden, niet meer in ons land bijeen
is geweest.
Het Gezicht op Delft en het zeldzaam
mooie stilleventje, dat Vermeer schil
derde op de voorgrond links van zijn
schilderij De Keukenmeid, laten heel
duidelijk zien hoe de schilder de tin
teling van licht in zijn werken wist te
brengen. Hij paste daarvoor een on
derschildering in lichte kleur tóe, die
als kleine pareltjes op het doek kwam
te liggen. Hier werd het geheim door
de techniek onthuld.
Maar een mysterie blijft dat vloeiende
licht, dat door een hoog glas-in-lood-
venster naar binnen straalt in de in
terieurs met De Keukenmeid en De
vrouw met de waterkan, om slechts
twee voorbeelden te noemen. Ik her
inner mij, dat ik, toen ik voor het
eerst Vermeers Schildersatelier (We
nen) zag, mij in opperste verbazing
heb afgevraagd waar de geheimzinnige
lichtbron zich bevond, die van achter
het gordijn vandaan haar schijnsel
KERKSTRAAT 3
TELEFOON 2030
derij van Jan van Eyck uit de National
Gallery te Londen: De koopman Arnol-
fini en zijn vrouw Dat wordt echter
onder geen voorwaarde uitgeleend en
daarom is genoegen genomen met een
klein paneeltje van de meester uit
Brugge; Madonna bij de fontein. Het
is een werkje uit 1439, dat echter met
het licht van Vermeer niet zo heel veel
te maken heeft. Wel hebben binding
met dat bijzondere licht een Stilleven
met boeken van de Meester van Aix
en het Portret van Catharina van Ara-
gon van Juan de Flandes. In de be
roemde Laura van Giorgione kan men
zelfs een voorloper zien van het Meisje
met de parel.
naar
Steenhoffstraat 15a, hk. Raad-
hulsstraat. Telefoon 2161.
Vermeer: Gezicht op Delft.
Vergeelde papieren hebben n.1. onthuld
dat in 1663 een Franse reiziger. De
Monconys, toen hij Delft bezocht, ken
nis maakte met het werk van een mo
derne kunstenaar, genaamd Vermeer.
Toen echter in 1822, dus ruim ander
halve eeuw later, het nu zo beroemde
Gezicht op Delft door het rijk was
aangekocht, vermeldde de toenmalige
directeur van het Mauritshuis het als
„een schilderij van een zekere Van der
Meer
De erezaal
De elf Vermeers hangen in een fraaie
zaal, die uitziet op de Hofvijver en
gelegen is tussen enerzijds de zalen
met werken uit de vijftiende tot en
met de zeventiende en anderzijds die
met schilderijen uit de achttiende en
de negentiende eeuw. In die elf doe
ken is het gehele bescheiden oeuvre
van de grote Delftenaar vertegenwoor
digd: zijn Jeugdwerk, zijn Interieurs
met één of twee figuren, zijn meisjes
kopjes en zijn stadsgezichten.
Drie belangrijke schilderijen, een
jeugdwerk (Diana en haar nymfeni,
het bekende meisjeskopje (Meisje met
de parel) en het nog beroemder stads
beeld (Gezicht op Delft), kan het Mau
ritshuis zijn eigen rijke bezit noemen.
Dit is nu aangevuld met het minder
bekende meisjeskopje, dat uit een par
ticuliere collectie te New York is ge
komen en een zevental interieurs,
waarvan De keukenmeid uit het Rijks
museum naar mijn gevoel de kroon
spant.
De zes andere zijn Vrouw met water
kan (New York), Het kantwerkstertje
(Parijs), Jonge Vrouw met gitaar,
(Londen). De Sterrenkundige (Pa
rijs). Jonge vrouw, staande voor
over de blanke muur van de werk
plaats uitstrooide.
Dat licht
En nu zijn we dan gekomen tot het
onderwerp van de tentoonstelling: In
het licht van Veitneer. De Delftse
meester moge met zijn kunst op een
eenzame hoogte staan, hij heeft lering
getrokken uit wat schilders vóór hem
tot stand hebben gebracht en hij zou
in de eeuwen die volgden zijn invloed
laten gelden. Dit heeft dr. A. B. de
Vries, de directeur van het Maurits
huis, met deze expositie willen illus
treren.
Als één der directe voorgangers (weg
wijzers) wordt naar voren gebracht
zijn stadgenoot, die misschien ook wel
zijn leermeester is geweest, Carel Fa-
britius. Van hem is dat eenvoudige,
maar toch zo allercharmantste paneel
tje De distelvink geëxposeerd.
Volgens mij had sterker de nadruk
kunnen worden gelegd op de invloed
van de Delftse school. Maar afgezien
hiervan lijkt het mij, dat dr. De Vries
een zeer goede keus heeft gemaakt.
Gemakkelijk had hij het zeker niet,
want enerzijds waren er vele moge
lijkheden, terwijl er aan de andere
kant zeer grote beperkingen waren.
Een voorbeeld van het laatste. De ten
toonstelling begint met de vijftiende
eeuw en natuurlijk had deze periode
moeten openen met 't beroemde schil-
De gouden eeuw
De zaal met de z.g. primitieven is een
lust voor het oog, in het bijzonder
door de geweldige rijkdom van kleur.
Daardoor is er, als men in de volgende
zaal komt (zeventiende eeuw) een te
rugval. Men mist ineens de kleuren
weelde. maar men constateert tege
lijk, dat schilderkunstig een enorme
stap vooruit is gedaan. Het wordt o a.
bewezen door een verrassend doek Villa
Medici te Rome van Velésquez en De
boerenfamilie van Louis Le Nain.
Er hangen enige schilderijen uit deze
periode, die heel dicht bij Vermezr
staan. Zeker is dit het geval met
Brieflezende jonge vrouw In rouwge
waad van Gerard ter Borch en Musi
cerend paar van Jan Steen. Het is wel
haast zeker, dat laatstgenoemde, toen
hij dit paneeltje schilderde, het werk
van Vermeer en De Hoogh heeft ge
kend. De invloed van beiden is onmis
kenbaar.
Met zijn Gezicht op Zlerikzee heeft
Esaias van de Velde duidelijk de weg
aan Vermeer gewezen voor zijn grote
stadsgezicht van Delft. Om echter de
verwantschap aan te tonen tussen Ver
meer en De Hoogh zou een beter voor
beeld te vinden zijn geweest dan Huis
vrouw en dienstmaagd, op zichzelf een
heel mooi doek, dat De Hermitage, het
beroemde museum in Leningrad, voof
deze tentoonstelling heeft willen af
staan.
De latere tijd
Tenslotte het licht van Vermeer in de
achttiende en de negentiende eeuw.
Dat de Franse schilder Chardin veel
met de Delftse meester uit de gouden
eeuw gemeen heeft zal wel niemand,
die de vier representatieve doeken van
hem ziet, willen ontkennen.
In Jonge vrouw met parel van Corot, I achterwege laten.
maar meer nog in Portret van een
jonge vrouw van Degas, kan men ook
een zekere verwantschap met Vermeer
aantonen. Men kan dit zelfs nog met
Breitner, van wie Het oorringetje is ge
ëxposeerd.
Evenzeer is het mogelijk het Gezicht
ren naar het Gezicht op Delft. Maar
bij andere werken, zoals die van Ca-
naletto, Ingres, Pissarro, Sisley en Cé-
zanne wordt het zoeken naar een ver
band toch wel erg moeilijk.
Echter het licht van Vermeer straalt
op Dresden van Belletto terug te voe-
toonstelllng, die een cultureel evene
ment van de eerste orde is geworden.
Wie deze zomer in Den Haag komt,
mag een bezoek er aan beslist niet
LEEUW (22 juli tot 21 augustus)
Als u zich wat afzijdig houdt van die
genen die uw geluk willen verstoren,
kunt u een prettige tijd hebben. Uw
plannen moet u zoveel mogelijk zelf
verwezenlijken. Voor belangrijke af
spraken is woensdag een gunstige dag.
MAAGD (22 augustus tot 22 septem
ber)
Er staat een ingrijpende verandering
voor de deur. maar ernstig beraad is
geboden want er kan een teleurstel
ling uit voortvloeien. Zoek een andere
oplossing.
MAKELAARS- EN
ASSURANTIEKANTOOR
ONR. GOEDEREN
HYPOTHEKEN
ASSURANTIËN
FINANCIERINGEN
TAXATIES
SOESTERBERGSESTRAAT 8
SOEST - TELEFOON 2064
B. G. G.02950:-17777
WEEGSCHAAL (23 september tot 22
oktober)
U beleeft moeilijke dagen, tracht
daarom wat rust te vinden en een
deel van uw beslommeringen aan an
deren over te dragen. Een oude ken
nis wacht op uw bezoek Een toeval
lige ontmoeting kan tot onverwachte
gebeurtenissen leiden.
SCHORPIOEN (23 oktober tot 22 no
vember)
Een teleurstellende week met slechts
een enkele prettige dag. De moeilijk
heden zijn gelukkig niet blijvend. Er
moet een flink bedrag worden betaald.
Amor houdt zich wat afzijdig.
BOOGSCHUTTER (23 november tot 20
december)
Uw ijver wordt nog niet beloond,
maar toch moet u doorzetten Houdt
u daarbij aan de uitgestippelde plan
nen en begeeft u niet op zijpaden. Er
is sprake van een ongeval, maar het
loopt nog goed af.
STEENBOK (21 december tot 19 ja
nuari)
Voor u is het raadzaam deze week
niet met uw gevoelens te koop te lo
pen. U zult meer succes boeken, in
dien u in staat bent anderen een ver
rassing te bereiden. Regel ook de fi
nanciële zijde.
WATERMAN (20 januari tot 18 fe
bruari)
Er staat u vervelend werk te wachten
en u zult moeite hebben uw goede hu
meur te bewaren Daar staat tegen
over, dat er ook gelegenheid is voor
ontspanning, en dat u een aantal ge
lukkige uren zult beleven.
VISSEN (19 februari tot 20 maart)
Een gemengde week met vreugde en
droefenis, vooruitgang en teleurstel
ling, waarbij maar één ding zeker is
en dat Is de hulp van uw vrienden
U bent gelukkig optimistisch genoeg
om bij tegenslag toch weer energiek
van wal te steken.
RAM (21 maart tot 20 april)
U maakt zich wat te druk en dat is
niet zo goed voor uw gezondheid. Ook
schrikt u met uw oraties serieuze per
sonen af. Tracht een gunstige sfeer te
scheppen voor uw plannen en laat de
ze ook eens door deskundigen bijbijlen.
Financieel vaart u niet slecht.
STIER (21 april tot 20 mei)
Het is raadzaam komende dagen meer
notitie te nemen van uw directe om
geving en het niet te ver te zoeken.
Een verwaarloosd kennisje bemint u.
U kunt een voordelige transactie af
sluiten. Een moeilijke kwestie wordt
onverwachts opgelost.
TWEELINGEN (21 mei tot 20 juni)
U zult dezer dagen veel werk moeten
verzetten en ook veel met uw hobby
bezig zijn. Besteed echter ook de nodi
ge tijd aan uw huisgenoten en aan
uw vriendenkring, anders dreigen er
moelijkheden. Met alle ijzers in het
vuur zult u een groot succes boeken.
KREEFT (21 juni tot 21 juli)
U zult een keuze moeten doen, maar
dat gaat niet zonder complicaties.
Iemand zal u tegenwerken, het is dus
nodig diplomatiek te werk te gaan.
Zorg voor doorslaande argumenten.
Uw toekomst kan in het geding zijn.
Van Weedestraat 40
Telefoon 4361
Nu ook 2 jaren verzekerd
tegen diefstal en verlies.
rigens graag nieuwe huizen wilde heb
ben om de naoorlogse ellende van
425.000 ontheemde Finnen te ver
lichten. was weinig behulpzaam.
In de jaren 50 begon hij propaganda
voor zijn plan te maken. Hij slaagde
er in met de bond voor gezinsbelan-
gen en nog vijf andere sociale- en
vakorganisaties de Woningbouwstich-
ting te vormen. Het werd een particu
liere onderneming, die zonder winst
oogmerk zou proberen een stad te
bouwen volgens een volkomen nieuw
concept. Von Hertzen werd direkteur
van deze organisatie.
SUCCES
Na enige tijd van moeizame voorlich-
tngsarbeid was er ruim twee miljoen
gulden bijeen om het 270 hectare gol
vende bosrijke terrein aan de Finse
Een eigen huis in de bossen met rui
me kamers en voorzien van tenmin
ste één groot raam dat uitkijkt op bos,
meer of zee, enkele kilometers van de
hoofdstad geen rook. stof, roet
noch lawaai van auto'suitgestrek
te grasvelden als speelterrein voor de
kinderen. Dit lijkt een mooie droom,
waarmee het pretttig ls wakker te
worden.
Voor zestienduizend Finnen is deze
droomstad echter realiteit. De naam
luidt Tapiola Het is de schepping
van Heikkl Olavi von Hertzen, een
Finse architect met een grote ver
beeldingskracht en een even grote do
sis doorzettingsvermogen.
Zijn woudstad staat te midden van
ongerepte bossen aan de kust van de
Finse Golf. Er is een centraal gelegen
winkelstraat, welke alleen voor voet
gangers toegankelijk is. Parkeerproble
men zijn onbekend, daar men over
voldoende parkeerterreinen en par
keergarages beschikt. Verder ver
schilt Tapiola (genoemd naar de le
gendarische Finse heerser der wouden
Tapio) van andere steden, door zijn
stratenplan. De stad kent namelijk
slechts fraai aangelegde wegen, die
zich door het prachtige heuvelachti
ge terrein slingeren en om bomen
groepen heenvoeren. De hulzen en
flatgebouwen staan een eind van de
weg af en hebben glooiende achter
tuinen. die op paden uitkomen
Het drieste plan werd twaalf jaar ge
leden onuitvoerbaar geacht. Stede
bouwkundigen wezen het glimlachend
van de hand. Bankiers achtten het
plan economisch niet rendabel en
aarzelden bij het verstrekken van cre-
dieten. Ook de Finse regering, die ove-
'V j;tW~
De Finse stad Tapiola, niet ver van Helsinki, is een gedurfd ontwerp van de
architect Heikki von Hertzen. Er zullen nog meer van deze „woudsteden"
volgens dit plan In Finland worden gebouwd.
Golf te kopen. Met dit basiskapitaal
slaagde Von Herzen erin om tegen
acht procent rente, kortlopende le
ningen voor werkkapitaal af te slui
ten, zodat met de bouw van de eer
ste woningen kon worden begonnen.
In de juli-uitgave van Het Beste staat
een uitgebreid reportage over deze mo
delstad waarop een keten van nieuw
te bouwen steden in alle delen van
Finland zal worden gebaseerd
Met veel fantasie heeft men aan Ta
piola gewerkt. Zo lag er bijvoorbeeld
een onooglijke grintgroeve midden in
het fraaie landschap. Van dat lelijke
gat heeft men een fraai meer gemaakt,
waarin fonteinen waterpluimen om
hoog spuiten. Naast dit kunstmatige
meer staat een kantoorgebouw van
twaalf verdiepingen, bekroond met
een spectaculair restaurant-in-de-
wolken. De fantasie van Von Hertzen
en dat van andere architecten, die
erbij betrokken waren, kenden geen
grenzen. Zo verrees er behalve een bi
oscoop. een schouwburg en een con
certzaal, een hypermodern zwembad
in de openlucht dat met behulp van
schuifmuren gedurende de koude maan
den in weinig tijd in een overdekt
bassin kan worden veranderd.
ZORGEN
In 1954 werd het eerste huizenblok
varn Tapiola voltooid. Sceptici had
den voorspeld, dat maar weinig ge
zinnen er Iets voor zouden voelen uit
Helsinki weg te trekken om zich in
een stad. diep in het bos. op te slui
ten. Aangezien verdere credietverle-
ning door de banken bij het uitblijven
van belangstelling voor deze wonin
gen, niet te verwachten was. braken
voor von Hertzen zorgelijke tijden aan.
Men spanning in het hart bood hij
de eerste woningen in de kranten van
Helsinki te koop aan. Hij kon gerust
zijn. Voor de eerste driehonderd wo
ningen waren duizenden kooplustigen.
Sindsdien zijn er voor elke woning,
die in Tapiola werd gebouwd, vijf tot
tien aanvragen geweest. Door de be
langstelling van de toekomstige be
woners van de woudstad kon het plan
Tapiola zich vrijwel van de ene op
op de andere dag bedruipen. Temeer
daar ook de banken het „bosplan" au
sérieux begonnen te nemen.
De eerder genoemde woningbouwstich-
tlng heeft in de stad 290 miljoen gul
den gestoken het gehele project zal
vermoedelijk totaal 430 miljoen gul
den gaan kosten. De stad heeft een
keuzecommissie ingesteld, die er voor
moet waken, dat Tapiola „geen „rij-
kelui's" stad wordt. Daarom woren
er mensen van verschillend maatschap
pelijk niveau door en naast elkaar.
Alhoewel de meeste inwoners nog
naar Helsinki forensen, vindt een steeds
groter aantal werk op kantoren,
in de winkels en ;.2 lichte industrie
va*- de stad. Er is voor Tapiola gere
kend op een bevolkingsdichtheid van
zestig inwoners per hectare, waar
door het Inwonertal tot zestienduizend
mensen dient te worden beperkt. Von
Hertzen. die een Europese conferentie
van de Verenigde Staten over socia
le aspecten van de huisvesting heeft
geleid, heeft al vaak op bijeenkosten
van planologen in het buitenland zijn
Tapiola-project toegelicht. Hij meent
dat de opzet ook elders zou kunnen
slagen. „De sociologen zeggenaldus
von Herzen." dat de overbevolking van
onze steden allerlei maatschappelijke
en geestelijke problemen verergert
-alcoholisme, zelfmoord en jeugdcri
minaliteit om er maar enkele te noe
men. Tegenwoordig moet ons voor
naamste doel bij de stedenbouw zijn
een sociaal en biologisch geschikt leef
klimaat voor de mens te scheppen. Een
moderne huisvesting is de sleutel daar
toe.
