pRAnS llAlS
Even wennen aan de nieuwe mode speciaal voor mannen
De fotograaf vervangt de
hofschilder en hofnar
GARAGE STAM
VAN BUUREN
SMALLENBR0EK
NEEMT ONTSLAG
„Classique" bontmantel
Autorijschool
Naamsverandering
Renault dealer
KAPKUNST ÜÜEUBÖRG
PERMANENT WAVING
NU 10.-
300 JAAR GELEDEN GESTORVEN
BONTHUIS
Als U bontmantels in verwerking en in kwaliteit goed kan beoor
delen, dan is uw konklusie een
Is in z'n soort iets duurder om te kopen, maar veel goedkoper om
te bezitten,
B. VAN TENT - Bontwerker - Laanstraat 35 - Baarn - Tel. 2726
In de Middeleeuwen waren de hofnar
ren de officiële grappenmakers aan de
hoven van de tien despotisch regeren
de vorsten. Als iedereen om de tafel
was geschaard, zorgde de hofnar voor
de vrolijke noot tijdens de dis. De
hofnar viel duidelijk te onderscheiden
van de andere disgenoten; dikwijls
door zijn gestalte, maar in t bijzon
der door zijn narrenpak met belletjes.
De hofnar was meestal een dwerg of
een kreupele, daardoor mismaakt en
onderscheiden van de normale men
sen. Hij genoot het privilege van de
narrenvrijheid, d.w.z. dat hij alles
mocht zeggen en zelfs op ongezouten
wijze kritiek mocht geven op de per
soonlijke levenshouding en het staats
beleid van zijn meester.
Hij fungeerde dikwijls als het geweten
van de vorst en menigmaal genoot de
hofnar de belangrijke positie van de
meest vertrouwde man in het rijk
De vorst stelde de aanwezigheid van de
hofnar op prijs en het was tevens een
blijk van z'jn integriteit en zijn kwa
liteiten als gezagsdrager, hij kon zich
een hofnareen geweten, permitte
ren!
In de I7de eeuw werd het bestaan van
de hofnar onder de druk van de Fran
se etiquette aan de vorstenhoven ver
drongen. De schijnheiligheid, de hui
chelarij en vlijerij waren als om
gangsvormen geaccepteerd en een ge
weten in de vorm van een hofnar
bleek daarbij misbaar als kiespijn.
BEKENDE HOFSCHILDERS
In de middeleeuwen, toen de hofnar
ren hun meesters vrijelijk op de vin
gers konden tikken, werkten de schil
ders voornamelijk aan kerkelijke op
drachten en versieringen. De portret
ten van belangrijke prelaten of
enkele vorsten lieten uitsluitend de
buitenkant - de nietszeggende opper
huid - van de persoon zien.
Tijdens de ontwikkeling van de Re
naissance verdween het geweten in de
gedaante van de hofnar uit het vor
stelijke leven. De enige nlet-adellij-
ken die aan de vorstenhoven bijzon
dere privileges genoten, waren de hof-
Renault R 4 Luxe v.a. f 4.495.
Dauphlne Gordini v.a. f 5.385.
Renault R 8 v.a. t 5.960.—
Renault R 10 Major v.a. t 6.495.
Renault R 16 v.a. f 8.650.—
Caravelle Coupé v.a. f 10.530.
Renault Rambler v.a. f 14.450.
Nleuwerhoekpleln 1 - Soestdijk
Telefoon 2850
schilders. In Italië genoot b.v. Sandro
Botticelli (1444-1510) grote vermaard
heid als ..hofschilder" van het ban
kiershuls de Medici te Florence.
Bekender is Hans Holbein de Jongere
(1497-1543), de hofschilder van de
wrede koning Hendrik VIII, die zich
echter door Holbein bedrogen voelde,
toen Anna van Kleef op diens portret
mooier leek. dan ze in werkelijkheid
was. Hij liet zich kort na het huwe
lijk, teleurgesteld van deze (zijn 4de)
vrouw scheiden Holbein's portret van
Hendrik VIII benadert waarschijnlijk
dichter de realiteit en beroemd is zijn
portret van Erasmus.
Rubens
In de Lage Landen leefde en werkte
Petrus Paulus Rubens (1577-1640),
voormalig hofschilder van de hertog
van Mantua en te Antwerpen hof
schilder van de aartshertogen Albert
en Isabella Hij werkte bovendien nog
voor Maria de Medici, waarom hij
verschillende malen naar Parijs moest,
voor Lodewijk XIII en de hertog van
Buckingham.
Beroemde schilders kende het schat
rijke Spaanse hof. Francisco José de
Goya (1746-1828). de gepassioneerde,
vrijzinnige en losbandige kunstenaar
en opperschilder, die brak met de
idylle van de gekunstelde schoonheid
van zijn voorgangers, voortdurend in
conflict was met de kerkelijke over
heid en zijn vorstelijke opdrachtge
vers Als etser vindt hij slechts in
Rembrandt zijn gelijke! Zowel door
het impressionisme als het expressio
nisme wordt hij als hun grote voor
ganger bechouwd. Beroemd en be
rucht in die tijd waren de geëtste Sa-
tyres, waarin hij zijn liberale ideeën
over kerk en wereld en zijn sympa
thie voor de Franse revolutie gestalte
gaf en die hem populair maakten bij
het Spaanse volk.
Bekend zijn de serie etsen over stie
renvechter de 88 wrede prenten over
de Rampen van de Oorlog en de z.g.
Caprices, 84 prenten, waarin hij de
domheid en de huichelachtigheid van
het maatschappelijk en openbare le
ven van zijn tijd hekelde. Meermalen
verloor hij de gunst van het Spaanse
hof, want maar al te dikwijls nam hij
de functie voor hofnar over, hij liet
het geweten spreken!
Slechts zelden heeft de geschiedenis
een kunstenaar gekend, die zijn eigen
tijd zo scherp en zo kritisch zag! Als
zijn leermeester noemde hij Don Die-
go Rodriguez en Silvay Velazquez
(1599-1660).
Velazquez
Velazquez, één van de grootste beel
dende kunstenaars aller tijden en de
onovertroffen portret- en hofschilder,
die het „mooi-schilderen" van een
merken en waarvan het weke gelaat
Botticelli, een Holbein, een Rubens
vreemd was.
Goya zou op de door Velazquez Inge
slagen weg, konsekwent en vrijmoedig
nog. voortgaan. Als „hofnar" was Ve
lazquez het zwijgende, maar schilde
rend geweten van het Spaanse" hof,
met andere woorden, Velazquez toon
de niet alleen de buitenkant, de op
perhuid van de vorstelijke modellen ln
zijn portretten, maaT ook de binnen
kant, de ziel.
De portretten die Velazquez maakte
van de zwakke, nauwelijks regerende
vorst Filips IV, tonen ons een man
wiens handen geen enkel gezag ken-
geen enkele karaktertrek verraadt,
omdat het er geen had
Karaktertekening
Van Velazquez is het beroemde portret
van Paus Innocentlus X. die de toe
schouwer onderzoekend en met een
zweem van minachting en achter
docht lijkt op te nemen Aan de hand
van dit portret alleen al kan men het
karakter van Innocentius X, dat waar
lijk niet groots was, kenschetsen als
koel, nors, geïrriteerd, humeurig en
gesloten, behalve dan voor de schilder
in 1650, toen het portret werd geschil
derd.
Deze schilder had het niet gemakke
lijk aan het Spaanse hof! De familie
leden en andere leden van de hofhou
ding, die Filips IV omringden, waren
allesbehalve met natuurlijke schoon
heid gezegend. Velazquez deed geen
concessies aan de relaliteit, maar hij
gaf een dimensie meer, hij schilderde
hun menselijkheid, goed of slecht,
noog of laag.
Prachtig zijn de portretten van de
hofnarren, die aan het Spaanse hof
nog in ere werden gehouden. Ge
drochten. die allerminst belachelijk
waren: Velazquez portretteerde hen
niet als caricaturen. noch als objec
ten van beklag of medelijden, maar
als mensen met een eigen persoon
lijkheid.
In hem vond de hofschilderkunst zijn
hoogtepunt. Het werd nooit overtrof
fen. In zijn portretten troffen kunst
en geweten elkaar.
Vanaf heden kunt U profiteren, Da
mes, van onze betere
Deze aanbieding is tijdelijk en duurt
maar tot
Bespreekt nu! Telefoon 4026.
NIEUWEWEG 100. bij station Soest-Z.
10 LESUREN f55.—
MET DE NIEUWSTE V.W 1300
Laanstraat 20 - Telefoon 4685
Hoffotografen
Met de uitvinding van de fotografie
werd het geschilderd portret onbe
langrijker. Een druk op de ontspanner
van de camera en het best gelijken
de portret is gemaakt. Bovendien is
de hofschilderkunst zo gedevalueerd,
dat de enkele portretten die zo no en
dan nog eens van vorstelijke perso
nen worden geschilderd, oppervlak
kige en zielloze schetsen zijn vergele
ken bij de magistrale kunstwerken van
Velazquez en Goya!
De hoffotograaf beheerst de techniek
van de belichting, de rest moeten de
glimlachende modellen doen. Een uit
zondering vormt de ongemakkelijke
fotograaf Karsh, van wie het portret
van Winston Churchill beroemd werd.
Het hof is thans beschermd en de tra
ditionele Pro Juventute kalenders wa
ren een uitstekend voorbeeld van de
hoffotografie, en plaatjesmakerij.
ten herkent men onmiddellijk de
scherpe waarnemer, een man die be
langstelling en kijk op mensen had,
hen in een flits wist te peilen en te
doorzien.
Mensen
Hals heeft gedurende zijn leven Haar
lem zelden verlaten. Hij had geen lan
ge reizen van node. want de stof voor
zijn schilderijen vond hij in zijn da
gelijkse omgeving Hij was, zoals uit
zijn talrijke schutterstukken en por
tretten lijkt, primair een geniaal uit
beelder van mensen. Aan dc simpele
achtergrond van atelier of binnen
kamer, Doelen- of vergaderzaal had
hij voldoende.
De couleur-locale was voor hem bij
zaak, zijn kracht lag ln de karakte
riseren door motief en gebaar. Slechts
zelden kreeg bij hem het motief van
de vorm voorrang boven de geestelij
ke inhoud.
Distantie
Men heeft Frans Hals dikwijls aan
geduid als de glorificator van de Hol
landse burgermaatschappij. Hij zou
deze maatschappij verheerlijkt heb-
De katholieke Middenstandsbond zal
voortaan Nederlands Katholiek On-
dernemersverbond heten. Men kan
zich afvragen, waar deze naamsver
andering toe dient. Is er sprake van
een statuskwestie? Doet het begrip
..middenstander" wat kleintjes aan en
staat ondernemer beter? Moet het
woord ondernemer de middenstand
verlossen van een lastig minderwaar
digheidscomplex?
De problemen, waarmee een groot
deel van de middenstand kampt, zul
len er niet door worden opgelost,
vrezen wij. Bovendien kunnen wij ln
de nijvere lieden, die er hun dagelijks
werk van maken om ons karbonades,
gevulde koeken en spinazie te verko
pen. moeilijk ondernemers in de wer
kelijke zin des woords zien.
Als we de woordenboeken opslaan,
vinden wij bij onderneming „zaak
van gewicht, complex van bedrijven"
en zijn ondernemers grote zakenlie
den. die hun produkten over de ge
hele wereld afzetten. In de gevoels
beleving van de meeste mensen heeftr
het begrip ondernemer ook deze be
tekenis.
Bovendien heeft de doorsnee zelfstan
dige zich er nooit voor geschaamd dat
hij „maar" een middenstander was.
Nu heeft het er echter de schijn van
dat hij er toch onder geleden heeft
Althans, dat meent het bestuur van
de voormalige Katholieke Midden
standsbond.
Mansportret v,
Geen biogralie
Dragen de meeste verhalen over
Frans Hals" levenswijze een min of
meer hypothetisch karakter, vaststaat
dat onze grote portretschilder vrijwel
zijn gehele leven in ernstige financië
le moeilijkheden heeft verkeerd. Zo is
hij in Haarlem ontelbare malen ver
huisd, omdat hij de huur niet kon be
talen.
Aan het einde van zijn leven bleek
zijn positie zelfs zo benard geworden,
dat hij zich om steun tot de plaatse
lijke overheid moest wenden. Die steun
kreeg hij, niet alléén in geld overi
gens. Men bracht hem ook eens een
keer drie wagens turf, en lieden, die
huishuur van hem moesten hebben,
konden dit bij de burgemeester halen.
Nadere levensbijzonderheden van deze
schilder ontbreken, maar men heeft
ze ook niet nodig om tot de diepste
geheimen van zijn kunst, door te drin
gen. Bovendien bieden Hals' zelfpor
tretten enig houvast. In deze portret-
in Frans Hals
ben. de benepen inslag van het klein
steedse milieu een. eerbetoon hebben
gebracht.
Men vergeet dan echter dat Hals de
benepenheid van het Hollandse' bur
gerdom wel degelijk doorzag - (zoals
uit vele details van zijn werk blijkt),
maar dat hij als temperamentvolle
Zuidnederlander veel beter in staat
was zich van deze wereld te distan
tiëren om haar objectief te bekijken.
Hals werd de ideale uitbeelder van
het Holland provincialisme, omdat hij
zelf zo anders was. Een echte Neder
lander zou deze burgers nooit zó heb
ben kunnen uitbeelden, omdat hij er
zelf veel te sterk bij betrokken zou
zijn geweest.
Hals stond buiten deze kring en juist
daardoor kon hij haar zo scherp
waarnemen Deze distantie stelde hem
in staat zijn penseel met onvermin
derde trefzekerheid te hanteren en in
zijn portretten het Nederlandse volks
karakter op indringende wijze uit te
beelden.
Het begint er eindelijk een beetje op
te lijken. De mode voor mannen
maakt meer en meer opgang. Midden
in Engelands hoofdstad bevindt zich
de Carnaby-street. waar de kleine
boutiques uit het niets lijken te ver
rijzen. Daarin vindt men niet alleen
collecties damesmode, maar ook een
aantal winkeltjes voor de modebe
wuste jongeman.
In Londen kan alles. Het is nu het
centrum geworden van de toonaan
gevende mode voor jonge mensen. De
Engelse ontwerpers en ontwerpsters
laten zich door niemand meer iets
voorschrijven Zij hebben een eigen
jonge zelfbewuste mode gemaakt, die
bij de Londense tieners gretig aftrek
vindt. De creaties zijn exclusief en
onderscheiden zich van alle andere-
confectiemode zowel door nieuwe ge
waagde kleuren combinaties als de
,.hippe"-modellen.
De ontwerpers van herenmode doen
al ijverig mee; zo is bijvoorbeeld on
langs de mini-broek voor heren ge
lanceerd. Het is een broek met ver
korte pijpen, waaruit een paar benen
steken met exclusieve sokken. Bij
Londen bleef het niet. Ook in Amster
dam verschijnt de ene boutique na
de andere. Om er maar enkele te noe
men Kink 22, G. G„ Boutique Cla-
risse, Stella Regina en Josje Leeger.
Mode-happening
Toen de Engelse mode-ontwerpstertjes
Foale en Tuffin met hun creaties
naar Nederland kwamen om op het
Amsterdamse Centraal Station een mi
ni-mode-happening te houden, heb
ben de eigenaars van de boutiques in
Amsterdam gedacht: dat kunnen wij
ook. Zij sloegen de handen ineen en
onlangs hielden zij een zelfde mode
happening in Zandvort. Daar werden
hun creaties met veel enthouisiasme
dansende getoond.
Het publiek was er opgewonden van
en terecht; naast de verrassende ont
werpen voor jonge meisjes was er een
grote plaats ingeruimd voor de aller
nieuwste herenkleding. En 't wsa echt
niet alleen maar gek en gewaagd. De
meeste modellen waren goed draag
baar en heel veel scheppingen getuig
den van een bijzonder goede smaak.
Men pleegt een jongeman die nte-
resse in de nieuwe mode heeft, „ver
wijfd" om meisjesachtig te noemen,
maar als beide partijen zich behoeden
voor overdrijving, komt dat een nor
male ontwikkeling op dit gebied ten
goede.
De mode-revolutie is moeilijk meer te
stuiten. Of wil iedereen dan zo nodig
tegen die saaie grijze of blauwe kos
tuums blijven aankijken? Nu er op
het gebied van de damesmode zo
enorm veel gedaan wordt is het niet
meer dan normaal dat men zich nu
ook eens gaat bezinnen op het uiterlijk
van de man! Een kwestie van wennen.
Terwijl de regering zich naastig be
zighield met de begroting voor het
komende jaar, is de heer Smallen-
broek uit haar midden getreden. De
minister van binnenlandse zaken dien
de zijn ontslag in. De beslissing
houdt generlei verband met de zake
lijke moeilijkheden van het kabinet.
Het ontslag moet gezien worden tegen
de achtergrond van persoonlijke
moeilijkheden, waarvan de onlangs
door de bewindsman veroorzaakte
aanrijding de belangrijkste is.
Men kan met de beste wil van de
wereld niet zeggen dat ons land in
de heer Smallenbroek een minister
van allure verliest. Op het ministerie
van binnenlandse zaken heeft hij een
onzeker beleid gevoerd. Toegegeven,
door de Amsterdamse rellen en de dei
ning rondom de koningstroon was de
ze post het afgelopen jaar geen sine
cure en de heer Smallenbroek zal zijn
voorgangers wel eens benijd hebben,
die het in dit opzicht heel wat ge
makkelijker hebben gehad.
Het spijt ons. dat deze voortreffelijke
Nederlander, die in de oorlogsjaren
zulk een grote moed en vastberaden
heid aan de dag heeft gelegd en de
nationale zaak toen op zulk een be
wonderenswaardige wijze heeft ge
diend, als bewindsman deze koelbloe-
odigheid en vastberadenheid ten enen
male miste. Het siert hem, dat hij uit
«ijn persoonlijke misstappen tenslot
te de konsekwenties heeft getrokken.
Sportieve overhemd-jas van tergal in licht-beige. Het
model heeft geknoopte epauletten en opgestikte ceintuur.
Kleuren vormen de voornaamste troef van de nieuwe mode Dit kostuum
jasje is uitgevoerd in groen, geel en rood op een witte ondergrond.
Een tergal-jack met rits, afgezet niet een brede ceintuur.
Kleuren van de ruit: groen, beige en donkerblauw.
De hoogste uiting van de Nederlandse zichtbare cultuur is haar schilderkunst
geweest. Daarover bestaat geen twijfel. De scherpe waarneming tot in haar
kleinste bijzonderheden, die onvermoede diepten laat oplichten, is altijd de
grootste kracht van onze schilders geweest. Vooral Frans Hals heeft een direct
heid van greep op dc menselijke werkelijkheid ontwikkeld, die ongeëvenaard
was en later door Rembrandt tot de gTootste verfijning kwam.
26 augustus is het 300 jaar geleden, dat onze grootste portretschilder te Haar
lem overleed in de voor die tijd zeer hoge ouderdom van 86 jaar.
GLORIFICATOR VAN HOLLANDS
BURGERDOM?
Ais zoon van Frangois Hals. „drooch-
scheerder en lakenbereider". en Adri-
aentgen van Geertenrijck, werd Frans
in 1580 in de zuidelijke Nederlanden
geboren. Het is niet bekend of hij in
Mechelen of Antwerpen het levens
licht aanschouwde, hoewel wordt aan
genomen dat zijn wieg in de Schel-
destad heeft gestaan. In 1591 bevindt
het gezin Hals, als zovelen uitgewe
ken naar het noorden, zich te Haar
lem. Frans wordt leerling van Carel
van Mander, een der stichters van de
Haarlemse kunstacademie.
Over zijn leerlingentijd is weinig be
kend. We weten niet wanneer hij
voor het eerst als zelfstandig schilder
is opgetreden. Het vroegste werk dat
we van hem kennen dateert uit 1616,
maar aangenomen mag worden, dat
hij reeds geruime tijd tevoren door
schilderen in zijn levensonderhoud
voorzag.
Gedetailleerde gegevens over zijn pri-
véleven ontbreken Een onberispelijke
levenswandel schijnt hij niet te heb
ben geleid Een archiefstuk uit 1616
vermeldt bijvoorbeeld, dat hij een
ambtelijke berisping in ontvangst
moest nemen wegens mishandeling
van zijn vrouw Archivalia gewagen
voorts van Hals' drankzucht en ta
melijk agressief gedrag.
f
