In Soest werd primeur
voor Nederland gebouwd
Loodgieters- en Verwarmingsbedrijf G. van den Pol n.v.
bouwde een unieke proeftoren voor sanitair,
standleiding- en rioolbuizen-researeh
"2
Verder zijn er nog van die typische pro
blemen, die alleen proefondervindelijk
bewezen kunnen worden. Een ervan is
de eeuwige strijdvraag „valt water in
een buis met een klap naar beneden
men zou dan valonderbrekers moeten
gaan toepassen of stroomt het, al dan
niet spiraalsgewijs, langs de wand naar
beneden.
hoger lag als mevrouw Van den Pol in
de winkel stond.
Het heeft niet lang geduurd voor de
verplaatsing naar de Van Lenneplaan
plaats vond. Uit die tijd dateert ook
het aandeel wat de heer Van den Pol
heeft geleverd aan de Nederlandse
scheepsbouw. Samen met de Soester aan
nemer Van Breukelen bouwde hij een
pleziervaartuig, waarvan de heer Van
den Pol weinig plezier heeft gehad, om
dat hij, toen de boot _goed en wel zijn
proefvaarten achter de rug had, zijn aan
deel in de boot met Van Breukelen ruil
de voor de bouw van enige magazijn- en
werkruimten.
Steeds sneller voltrok zich de groei
Wat maar weinig van zijn Montfoortse
vrienden en kennissen voor mogelijk
hadden gehouden, gebeurde toch. Mont
foortse Gijs van den Pol had zich vaste
Soester grond onder de voeten veroverd
en met zijn vooruitstrevende blik en
aanstekelijk enthousiasme ging hij door
met de opbouw van zijn zaak die mo
menteel al aan meer dan vijfenzeventig
mensen werkgelegenheid biedt.
Was in de beginperiode het zogenaamde
„burgerwerk" hoofdzaak geweest, stap
voor stap werd het accent verlegd naar
de nieuwbouw, wat in de jaren '50 in
derdaad een iets eenvoudiger aangele
genheid was dan tegenwoordig, maar
toch ook voor die tijd terdege moest
worden overwogen.
Langzaam maar zeker werd de naam G.
van den Pol in de verre omtrek bekend,
een bekendheid die al spoedig resul
teerde in opdrachten van gerenommeerde
aannemers.
Werd de eerste opdracht van vijftig wo
ningen enigszins opgewonden aangeno
men, tegenwoordig knippert men niet
eens meer met de ogen als het gaat om
een project van bijna duizend woningen.
Wat dat betreft grenst de omvangrijk
heid van het werk van de firma Van
den Pol momenteel aan het ongelooflijke;
per jaar worden ongeveer drieduizend
woningen opgeleverd. Het in bewerking
zijnde aantal woningen overschrijdt de
vijfenzestighonderd.
Ook de toekomst is veilig gesteld, want
het formidabele aantal van zevenduizend
woningen is in voorbereiding. Dat wil
zeggen, dat op de tekenkamer tekenin
gen en berekeningen worden gemaakt,
wat voorkomt dat, wanneer de opdracht
gegund wordt, men tijdens de werkzaam
heden voor verrassingen komt te staan,
en men voor zijn werk kan instaan.
Voordat de eerste spade de grond ingaat,
weet men bij de firma Van den Pol al
precies waar in de desbetreffende wo
ningen de w.c., douche, vaste wastafel en
dergelijke komen te staan.
Hoewel het einde van de vlucht die de
pré-fabricage genomen heeft nog niet in
zicht is, krijgt men, wanneer men door
de ruime lichte werkplaatsen loopt, het
gevoel, dat het bijna niet beter meer
kan. Toch leert de praktijk, dat iedere
dag weer nieuwe verbeteringen kan
brengen.
Veel vernuftige apparaten vergemakke-
In deze beginperiode de heer Van den
Pol trok er toen nog op uit met de bak
fiets werden diverse klanten gemaakt,
waarvan er zelfs nu nog tot de vaste
klantenkring behoren. Ook het koninklijk
paleis behoorde destijds tot de vaste
klanten.
Uit die tijd dateert ook de verhuizing
naar de Burgemeester Grothestraat. Men
kreeg daar de beschikking over een com-
Ongetwijfeld kunnen op deze wijze nog
meer problemen worden opgelost, pro
blemen waar men nu nog uren over zit
te confereren, maar die nu proefonder
vindelijk bewezen kunnen worden. We
denken hierbij vooral aan de be- en
ontluchting.
Grote belangstelling
uit binnen- en buitenland
deel opleverde, toch in de ordner niet
geslaagde ideeën verdween.
Men zat, en ten dele zit men nog met
het probleem, dat men wel weet hoe sa
nitair aangelegd moet worden, maar of
het anders of beter kon was niet te be
kijken.
Fouten kwamen alleen aan het licht als
er iets na de oplevering, wanneer de in
stallatie in gebruik werd genomen, ver
keerd „liep".
Dit was voor de heer Van den Pol al
lang „een steen des aanstoots". Hij wilde
meer van de aanleg weten, vooral nu
ook de hoogbouw in het werkprogramma
werd opgenomen, onder meer een negen
tien etages hoge kantoorflat in het oos
ten van ons land en een torenhoge stu
dentenflat.
Hij wilde weten wat er in de buizen van
een dergelijk bouwwerk gebeurde wan
neer bijvoorbeeld alle toiletten tegelijk
werden doorgetrokken.
Samen met zijn directe medewerkers, de
heren Besemer, Nieuwenhuizen, Fijnen-
berg en Rink, werd een groots plan op
papier gezet.
Hoewel men kennis had van het feit,
dat in het Zwitserse Bern een dergelijk
plan reeds was gerealiseerd, hoewel pri
mitief en gebrekkig, ontving men van
daar uiteraard geen woord over even
tueel geboekte resultaten, reden waarom
men tot de oprichting wilde komen van
een eigen research-toren, waarin men de
sanitair-omstandigheden van de tegen
woordige hoogbouw precies kon naboot
sen.
En zoals het al zo vaak was gegaan bij
de heer Van den Pol, het bleef niet bij
een idee. Er werd contact opgenomen
met het Soester architectenbureau Beek
man, dat opdracht kreeg een geheel aan
de tegenwoordige eisen voldoend modern
kantoorgebouw op papier te zetten, met
als dominerend pronkstuk een zeven eta
ges hoge toren voor research inzake wa
terleiding en afvoer.
Nadat het ontwerp en de tekeningen
waren goedgekeurd, kon met de bouw
begonnen worden. Wat het Soester aan
nemersbedrijf H. W. van Asch n.v. in
zeer korte tijd heeft gepresteerd, dwingt
ieders bewondering af. Een kantoorge
bouw wat men niet verwacht als men
op de Van Lenneplaan staat, maar wat
misschien over enkele jaren, wanneer de
gronden aan de „Birk" ooit eens ge
deeltelijk aan de industrie ten offer zul
len vallen, in het middelpunt van een
ongetwijfeld bedrijvige industriewijk
komt te staan.
Wanneer men het gebouw betreedt wordt
de aandacht direct ten volle opgeëist
door het geweldige mozaïek wat een
kgedeelte van de muren bedekt.
verdiepingen hoge kantoorgebouw vin
den we ook het privé-kantoor van de
heer Van den Pol, een voornaam, maar
functioneel ingericht vertrek waar in de
toekomst, maar dat kan ook morgen al
zijn, nieuwe plannen worden gesmeed.
En als dominerend „hoogtepunt" de to
ren.
In de afgelopen maanden liepen er veel
geruchten door Soest over de funktie
van „die toren aan de Birkstraat achter
De Winter", geruchten, die varieerden
Nadat men intern de nodige proeven ge
daan zal hebben, komt het ogenblik dat
men belangstellenden, die staan te drin
gen, zal uitnodigen om een kijkje te ko
men nemen. Het gaat hierbij in de aller
eerste plaats om architecten en aanne
mers en andere direct bij de bouw be
trokken personen.
Ook de directies van gemeentewerken
van gemeenten waar de firma Van den
Pol voor werkt, toonden reeds grote be
langstelling voor de uitkomsten van de
experimenten en zullen binnenkort de
proeftoren komen bezichtigen.
Dat deze toren binnen zeer korte tijd
grote bekendheid zal krijgen lijdt geen
twijfel; de aanvragen tot bezichtiging uit
binnen- en buitenland, die dagelijks bin
nenkomen, bewijzen dit.
Wij in Soest mogen er trots op zijn, dat
een Soester bedrijf het heeft aangedurfd
baanbrekend werk te verrichten, waar
anderen het niet nodig hebben gevonden
ook maar het geringste in die richting
te doen.
Toen op zaterdag 29 oktober j.I., onder de aanwezigheid van vele kennissen en
familieleden, de officieuze opening van het nieuwe kantoorgebouw en de voor
Nederland unieke, ja zelfs in West-Europa niet geëvenaarde proeftoren een feit
werd, was dit voor de heer G. van den Pol de kroon op een machtig stuk
werk, dat hü, geassisteerd door zijn naaste medewerkers, in zeer korte tyd reali
seerde. Een kantoor dat qua ex- en interieur een lust voor het oog is, terwijl de
research-toren, aan de buitenzede een massief geheel, aan de binnenzijde een ver
nuftige constructie van sanitair, standleiding- en rioleringsbuizen herbergt.
In tijdsbestek van twintig jaar
werd reputatie gevestigd
Na de tweede wereldoorlog iedereen
wilde weer opnieuw beginnen verliet
de heer Van den Pol zijn geboorteplaats
Montfoort, familie en vrienden achterla
tend, welke zich vergeefs afvroegen wat
de reden tot deze verhuizing wel kon
fortabeler woonruimte, maar wat be
langrijker was, er was een winkel bij.
Deze winkel, die in belangrijke mate
werd gedreven door mevrouw Van den
Pol, was voor haar man, wanneer hij
eens een dag in de winkel moest staan,
een nachtmerrie. Er werd zelfs gezegd,
dat de wekelijkse winst aanmerkelijk
Toch wordt het minder grote werk niet
verwaarloosd, ai zat dit gevaar met de
enorm snelle ontwikkeling er wel in. Het
pleit ontegenzeggelijk voor de juiste in
stelling van de heer Van den Pol, dat
hij dit in zijn beginperiode gewonnen
terrein niet verloren wilde laten gaan.
Hij richtte daartoe enige jaren terug,
juist tijdens de grote aardgasvondsten in
Slochteren, met hun enorme mogelijkhe
den voor de verwarmingsspecialisten, het
filiaal aan de Steenhoffstraat op, speciaal
voor de verwarming, zowel lokaal als
centraal.
Het feit, dat jaarlijks tientallen van dez<?
installaties worden geplaatst, spreekt
reeds voor zichzelf.
Niet alleen de verwarmingsapparaten,
vonden aan de Steenhoffstraat een
plaats, ook voor gasfornuizen en -com-
foren, badkachels, wasmachines, vaat-
wasmachines, koelkasten, aanrechten enz.
kan men er terecht.
Betere werkvoorbereiding en
efficiëntere aanpak was noodzakelyk
Toen de laatste jaren de bedrijfsonkos-
ten steeds hoger werden hier was
ongetwijfeld de post lonen vooral debet
aan werd ook van overheidswege aan
gedrongen op produktiviteitsverhoging.
Deze bedrijfseconomische problemen tast
ten uiteraard ook de concurrentiepositie
aan.
Samen met zijn naaste medewerkers
zocht de heer Van den Pol naarstig naar
de juiste oplossing voor dit probleem,
dat in ieder geval gevonden moest wor
den in efficiëntere werkmethoden. En de
enige juiste oplossing werd gevonden.
Men begon, zij het dan zeer gebrekkig in
vergelijking met thans, aan de pré-fa-
bricage, dat wil zeggen, dat men op het
bedrijf de voor de bouw benodigde ma
terialen geheel pasklaar maakt, zodat
op het bouwwerk met een minimum aan
tijd en mensen kan worden volstaan.
De hersenen werd geen rust gegund:
„het kon en het moest nóg beter". Op de
wekelijkse stafvergaderingen kwamen de
ideeën naar voren, ook die van de
medewerkers op de projecten droegen bij
tot verbeteringen die regelmatig werden
aangebracht.
Pré-fabricage is uiteraard alleen -bruik
baar voor grotere bouwprojecten. Voor
dat men namelijk zover is dat men gaat
beginnen met het samenstellen van de
betreffende elementen, zijn daar al zo
veel improduktieve uren aan vooraf ge
gaan, dat het ondoenlijk is dit systeem
voor een gering aantal woningen toe te
passen.
lijken het werk, buigen, solderen enz.
Iedere handeling is tot een minimum
aan arbeidstijd teruggebracht.
Men maakt nu op de zaak „een hele
vloer klaar", alle buizen, pijpen en an
dere voor sanitair benodigde materialen
liggen op maat, in de juiste vorm ge
bogen, in een aantal wat nodig is voor
de in bewerking zijnde woningen, kant
en klaar gereed.
Wat als een idee naar voren kwam
werd werkelykheid
Tijdens de reeds genoemde wekelijkse
stafvergaderingen kwamen vaak ideeën
en voorstellen naar voren, die op het
eerste gezicht zeer bruikbaar leken, maar
na overleg, als niet overduidelijk bleek
of aangetoond kon worden dat het voor-
Dit mozaïek, wat een schepping is van
de Amersfoortse kunstenaar Timmer
mans, verschilt in belangrijke mate met
de bekende mozaïeken vervaardigd van
natuursteen of geglazuurde steentjes. De
heer Timmermans gebruikte namelijk als
materiaal, en dit is een nieuwe methode,
die in Nederland is ontwikkeld, gekleurd
glas.
Terwijl het „Soester Timmerbedrijf", met
aan het hoofd de heer Van den Bosch,
de gehele interieurbetimmering voor
haar rekening nam, met als „pronkstuk"
ongetwijfeld het privé-kantoor.
Wanneer wij het gebouw verder inlo
pen vinden wij een ruime overzichtelijke
tekenkamer en diverse ruime lichte kan
toren voor boekhouding, uitvoerders enz.
Op de bovenste verdieping van dit twee
van „een silo voor het een of ander"
tot een toren bestemd voor de lucht
verdediging.
Maar deze toren, die uniek is voor Ne
derland, en in zijn perfektie dat zelfs Ie
voor West-Europa, herbergt een qua sa
nitair en daarvoor benodigde waterlei
ding en afvoerpijpen volledig ingerichte
zevenetage flat.
Het specifieke verschil met een op nor
male wijze met sanitair ingerichte flat
is echter, dat in de toren de buizen van
de sanitaire inrichting niet zijn wegge
werkt, maar overal duidelijk zichtbaar
lopen en bovendien van glashelder plas
tic zijn vervaardigd, zodat het gehele
proces van waterafvoer en de afvoer van
de faecaliën op de voet te volgen 1».
De glasheldere plastic buizen zijn voor
deze research-toren gratis ter beschik
king gesteld door de n.v. Dijka te Steen-
wijk.
Op de bovenste etage, die rondom een
geheel vrij uitzicht heeft, kan men bij
helder weer genieten van prachtige ver
gezichten, terwijl als men naar beneden
kijkt men aangenaam getroffen wordt
door de landelijke stilte die rondom
heerst, en extra wordt geaccentueerd
door het aan de voet van de toren en
direct voor het kantoor aangelegde mi
niatuur dierenpark.
Deze privé-dierentuin heeft de heer Van
den Pol aangelegd om er in zijn spora
dische vrije uurtjes in te kunnen wer
ken en er, vooral in het voorjaar en de
zomer, van te kunnen genieten.
De verzorging van de dieren, waaronder
een ree-kalf, dat in het voorjaar in
zijn dierentuin werd geboren, een pon-
nie, kalkoenen, eenden, geiten enz. geeft
hij beslist niet uit handen.
Op onze vraag aan de heer Van den
Pol waarom hij voor deze onderneming
meer dan 35.000,— over had, was zijn
antwoord: „Denk niet, dat ik dat geld
erin heb gestoken met de gedachte van
winst maken. Het duurt misschien jaren
voordat alleen de onkosten er uit zijn.
Er zullen in ieder geval nog heel wat
huizen gebouwd moeten worden".
Er schuilt een grote dosis nuchtere re
denering in deze woorden.
Het is in kringen van loodgieters- en
verwarmingsbedrijven een gewone zaak,
dat wanneer het werk is gegund, men
gaat beginnen en klakkeloos eventuele
fouten, die soms in een bestek en/of te
keningen voorkomen, overneemt.
Niet zelden komt het voor, dat men fou
ten, die opgemerkt worden, laat voor wat
ze zijn, en gewoon door gaat met het
werk.
Juist dit wil de heer Van den Pol voor
komen en daarom kwam de research-
toren er, om te kunnen constateren of
de tot nu toe gevolgde werkmethoden
juist of onjuist waren.
Het kan hier om velerlei experimenten
gaan. Wij willen er hier één noemen die
direct in het oog springt, namelijk on
derzoekingen, die moeten leiden tot het
vaststellen welke diameter buis het
meest ideaal is voor de te gebruiken
gietijzeren of plastic standleiding- en rio
leringsbuizen. Deze onderzoekingen die
nen uiteraard te geschieden in directe
samenwerking met de gemeentelijke
diensten, want iedere gemeente kent op
dit gebied zijn eigen, soms zeer verouder
de, voorschriften.
zijn, om zich in het snel uitbreidende
Soest te gaan vestigen.
Montfoort groeide ook en toch verkoos
hij het meer centraler gelegen Soestdijk,
zonder dat daar bepaalde aanwijsbare
oorzaken voor waren.
In Soestdijk, aan de Heuvel weg, vestigde
hij zich, uiteraard bescheiden, want het
jonge bedrijf eiste geen grote bedrijfs
ruimte. Samen met zijn eerste compag
non een noodsprong omdat hij de
vereiste papieren nog niet bezat zette
hij zijn eerste voetstappen in Soest als
loodgieter, met argusogen door de reeds
gevestigde collega's nagestaard.
Deze samenwerking was echter maar
van korte duur. Doordat de heer Van
den Pol ook toen al wist wat hij wilde,
waren de eisen, die hij aan zijn mede
werkers stelde, niet gering. Dat wil niet
zeggen, dat alleen de hoogst vakbe-
kwaamdste mensen in zijn ogen genade
kunnen vinden; primair verwacht hij van
zijn medewerkers een volledige inzet.
Een tweede compagnon die ten tonele
verscheen, deed nogmaals goed uitko
men, dat twee kapiteins op één schip
aanleiding kunnen zijn tot onhoudbare
toestanden, met als logisch gevolg, dat
ook aan deze samenwerking spoedig een
einde kwam.
Ondertussen had de heer Van den Pol
de benodigde papieren in bezit gekregen
en was daarmede direct „vrij man"; de
opbouw van zijn eigen zaak kon begin
nen.
4
