Donderdag
16 maart
HET HANDELSHUIS
WILHELM CONRAD RÖNTGEN WAS
APELDOORNER
GEEN SJOFEUR MET
ODEKLONJE
MOEITE MET HET
BETEUGELEN VAN
DE BOM
Mevrouw Mao
TIENTALLEN VERRASSENDE
FEESTAANBIEDINGEN
I
AANBIEDING
Nylon Dusters
AANBIEDING
9
Nederland eert groot geleerde
IN DE TIJD DAT DE STRALEN NOC X WAREN
STARTEN WIJ MET ONZE FEESTELIJKE
OPENINGSAANBIEDINGEN
Een prachtige terlenka
Herenpantalon met riem 36,50
Terlenka Sportshirts12,95
Diverse kleuren, alle maten
Prachtige
waliteit
Damesparaplu,
13,95
me
■3 ^et>e&np \iS&
g> m°°e
exclusief J*Ss*n
J
De ontdekker van de zogenaamde X-
stralen, Wilhelm Conrad Röntgen, zal
door de gemeente Apeldoorn geëerd
worden met een straatnaam, een exposi
tie en een permanente, aan zijn leven
en werken gewijde, afdeling in het ge
meentemuseum te Apeldoorn. De ten
toonstelling wordt van 29 april tot 31
oktober 1967 gehouden. De opening van
deze expositie valt samen met het in
de schouwburg Orpheus te houden con
gres van de Nederlandse vereniging
voor radiologie.
Met de Crookes-buis
Het was in november 1895, dat Wilhelm
Conrad Röntgen, een teruggetrokken be
scheiden geleerde, tot verdriet van zijn
echtgenote nog meer tijd in zijn labora-
torum doorbracht dan anders. Würz-
burger hoogleraar in de natuurkunde
hield zich reeds lang bezig met onder
zoekingen over kathodestralen, zoals o.a.
Lenard en Hertz vóór hem haddeige
daan. Röntgen werkte daarbij met een
elektrische stroom, die door een nage
noeg luchtledige buis, een zogenaamde
Crookes-buis ging.
STEENHOFFSTR 53 TEL 2842 SOEST
Telkens weer kon hij toen een ver-
tchijnsel vaststellen, dat aan zijn voor
gangers blijkbaar was ontgaan, name
lijk het optreden van een donkere vlek
op de kathode, steeds op de zelfde
plaats. Bovendien had hij het lichtspec-
trum aan het violetgekleurde uiteinde
van de buis bestudeerd nadat passage
dooi fliorescerende materialen had
plaats gehad. Het was bij het doen van
deze laatste soort proeven, dat hij de
voordien geheel onbekende stralen ont
dekte, die van zulk een revolutionaire
betekenis voor de geneeskunde en an
dere takken van wetenschap zou wor
den. ir,;
Een scherm dat mét de fluorescerende
stof barium-platina-cyanide bestreken
was en zich op enkele meters afstand
van de Crookes-buis bevond, ging hel
der licht uitzenden zodra Röntgen een
elektrische stroom door de buis leidde.
Maar het vreemdste door Röntgen waar
genomen verschijnsel moest toch nog
komen.
Ook de beenderen
Toen de onderzoeker, bij pogingen om
met bepaalde middelen het fluoresceren
van het scherm te versterken, zijn hand
over de luchtledige buis heen en weer
bewoog, aanschouwde hij tot zijn ver
bluftheid de vage omtrek van zijn hand
op het scherm!
De eerstvolgende stap was het herhalen
van de proef, maar nu met een foto
grafische plaat in plaats van het scherm.
Bij het ontwikkelen bleek er een foto
te zijn gemaakt, die niet alleen de con
touren, maar ook de beenderen van zijn
hand vertoonde!
Ook nu nog achtte de Beierse geleerde
het overbodig om zijn vreemde vondst
- bij gebrek aan een betere term hield
hij het maar op X-stralen - in een of
andere vorm te publiceren. De anders
zo nuchtere en evenwichtige fysicus was
door de wonderlijke vinding toch wel
zo geboeid, dat hij de buitenwereld met
zijn alledaagse beslommeringen steeds
meer ging vergeten.
Schrobbering
Op zekere dag, toen zijn echtgenote te
vergeefs wachtte op een compliment
over een heerlijk diner dat zij speciaal
voor hem had aangericht, werd het haar
toch te bar. Zij veegde hem geducht de
mantel uit over zijn verregaande af
wezigheid en - naar het verhaal gaat -
deze schrobbering bracht hem toen op
gelukkige wijze naar de werkelijkheid
terug.
Geamuseerd nam Röntgen zijn vrouw
mee naar zijn werkvertrek en daar her
haalde hij voor zijn liefhebbende en
verstandige wederhelft de proef, die de
Geen enkele krant in ons land heeft
zich onomwonden uitgesproken voor een
aanvaarding van de vergaande regels,
welke de Nederlands-Belgische commis
sie voor de spelling van de bastaard
woorden heeft opgesteld. Dat wil zeggen,
dat ook geen enkele politieke partij vóór
zal stemmen, indien een wetsontwerp
met déze spellingsregels de Tweede Ka
mer zou bereiken.
Maar dat zal inhouden, dat in dat geval
een tiental jaren vergeefs is gewerkt en
wij bovendien opgescheept zouden blij
ven met het ongelukkig uitgevoerde en
op verschillende benen hinkende groene
boekje, met onlogische voorkeursspelling
en onbegrijpelijke regels voor het onder
wijs. En als het onderwijs al mank gaat,
kan er bij de jongere generatie moeilijk
begrip en liefde voor de taal worden ge
kweekt.
De enige oplossing zal zijn, de voorstel
len van de commissie te ontdoen van de
te ver gaande uitwassen, doch de lo
gische en konsekwente regels wel te
aanvaarden en dan deze eensluidend en
zónder uitzonderingen geldig en verbin
dend te verklaren voor de Nederlandse
woorden in de Woordenlijst van 1954.
basis zou worden voor een van de
grootste vorderingen in de strijd die de
mens sedert de aanvang der beschaving
tegen velerlei ziekten voert. Het heeft
daarna nog jaren geduurd voordat de
natuurkundigen gingen begrijpen wat
het wezen der door Röntgen ontdekte
stralen is.
Tegenwoordig weet men dat ze afkom
stig zijn uit het inwendige van atomen,
in tegenstelling tot stralingsverschijnse
len als licht en warmte, die van de bui
tenzijde van het atoom uitgaan. Rönt
genstralen zijn in zo ver met licht en
warmte en ook met een gedeelte van
de radiumstralen verwant, dat ze be
rusten op elektromagnetische trillingen,
die onderling alleen verschillen in golf
lengte en frekwentie.
Ultra korte golf
De Trillingen van rood licht bijvoor
beeld hebben een twee maal zo grote
golflengte als die van blauw licht; de
naar Röntgen genoemde stralen hebben
echter een golflengte die tienduizend
maal kleiner is dan de kleinste golf
lengte van zichtbare lichtstralen.
Het röntgenonderzoek berust er op, dat
voorwerpen, die in de gang der stra
len worden geplaatst, zich als schaduw
beelden op een fluorescerende scherm
of fotografische plaat aftekenen.
Röntgenstralen bezitten een groot door
dringingsvermogen... er zijn maar wei
nig stoffen waardoor ze volkomen wor
den tegengehouden. Wel worden rönt
genstralen bij het passeren van ver
schillende stoffen „verzwakt" en al naar
de aard der stoffen is deze verzwakking
groot of klein. Het doordringingsver
mogen van röntgenstralen is dus niet
voor alle materialen en voor alle weef
sels en organen van het lichaam even
sterk.
Zodoende krijgt men op doorlichtings-
Al meer dan vijf jaar herbergt Genève
de ontwapeningsconferentie. Met grote
tussenpozen komt die bijeen zonder op
merkelijke resultaten te boeken. Dit
keer echter is er kans dat er wel wat
belangrijks uit de bus komt. dat enigs
zins te vergelijken is met het akkoord
van 1963 waarbij de V.S. en Rusland
hun kernproeven staakten. Net als toen
is het voornaamste werk weer gedaan
door die twee landen en niet door de
zeventien die in Genève bijeenkomen
op achttien stoelen: de Franse blijft al
tijd leeg.
Moskou en Washington hebben al lang
contact met elkaar om tot een verdrag
te komen dat de verspreiding van kern
wapens moet tegengaan. Deze beide su
permachten weten maar al te goed wat
een kernoorlog betekenen kan en heb
ben daardoor alle reden die niet te wen
sen. Wanneer echter land na land zich
een nucleaire bewapening verschaft, ne
men de kansen ook steeds toe dat die
gebruikt wordt En een klein kernoor
logje kan gemakkelijk uitgroeien tot iets
waar geen houden meer aan is.
Wat de Russen en Amerikanen derhalve
hebben uitgedokterd is een belofte van
de kernmachten om geen A- en H-bom-
men te leveren aan anderen. De landen
die geen kernwapens hebben, zouden de
belofte moeten afleggen ze ook niet te
gaan maken. Met andere woorden: een
bevriezen van de huidige toestand. Be
ter zou het zijn de klok terug te draaien
en alle kernwapens te bannen, maar dat
is niet te verwerkelijken.
Vrees
Dit ontwerp is niet met vreugde ont
haald. Zeker niet door de landen die
technisch in staat zijn zo'n bom te ma
ken, bijvoorbeeld India, Japan, Israël en
West-Duitsland. Een eerste bezwaar
hunnerzijds is al dat van hen de zware
belofte wordt gevraagd, terwijl de gro
ten ondertussen rustig door kunnen gaan
met hun kernarsenaal uit te breiden.
De Duitsers steekt het in het bijzonder
dat in het voorstel wel gewaagd wordt
van inspecties in de kernwapenloze lan
den, maar niet bij de bezitters van dit
oorlogstuig. Ze vrezen hiervan bovendien
een industriële spionage, want de des
kundigen die in de fabrieken komen
kijken waar voor vreedzame doeleinden
iets met kernenergie wordt gedaan, zou
den gemakkelijk goede tips mee naar
huis kunnen nemen. Daarentegen be
schermen de grote kernmachten ook die
wetenschappelijke bijprodukten van hun
militaire programma's waar de industrie
ook een commercieel profijtelijk gebruik
van kan maken.
Maar het belangrijkste, zij het minst
duidelijk uitgesproken bezwaar is wei
dat China buiten deze overeenkomst
staat. India en Japan komen binnen niet
al te lange tijd binnen bereik van Mao's
raketten met kernkoppen te liggen. En
wat voor beveiliging hebben zij dan?
Hoe kunnen zij een garantie krijgen dat
ze door de Chinezen niet gechanteerd
zullen worden?
Frankrijk
En in Europa zit men tegen Frankrijk
aan te kijken, dat wel het dure entree
kaartje heeft betaald om in de kemclub
te komen. Parijs is weliswaar niet zo
bereid om deze glorie met anderen te
delen, maar stel dat de Europese inte
gratie nu eens wel zo ver gaat in de
toekomst, wat dan? En kan het niet zijn
dat Europa dan poogt een macht te
vormen tussen de twee supermachten
Amerika en Rusland in, gewoon om te
gen die twee op te wegen, zich een
kernmacht aan moet schaffen?
Er is nog al wat gepruttel. In zekere
zin is dat wel opmerkelijk: het is nu
eens zo dat de twee supermachten sa
men proberen de anderen uit beider
invloedssferen onder druk te zetten
een verdrag te tekenen waar ze niet zo
heel veel voor voelen. Geen van beide
kan aankomen met een nog al hechte
groep verbondenen of satellieten: het is
die twee tegen de rest.
Het is misschien niet zo'n prettig idee
dat vrijwel de hele wereld onder pres
sie staat van de twee kolossen V.S. en
U.S.S.R. Maar een beter idee om althans
iets te doen om de kernvrede te bewa
ren op aarde is tot dusver van niemand
gekomen.
scherm en fotografische plaat gediffe
rentieerde schaduwbeelden te zien. Hier
van wordt gebruikt gemaakt voor de
meest uiteenlopende doeleinden in tech
niek, industrie en geneeskunde.
Vele toepassingen
Er is geen beter en sneller middel om
te controleren of alle onderdelen van
een radiobuis goed zijn gemonteerd, of
er zich in dozen bonbons of andere fij
ne versnaperingen geen ongerechtighe
den bevinden, of bij het lassen van me
talen de gemaakte hechtingen deugde
lijk zijn, of zich onder de verflaag van
een schilderij nog een ander schilder
stuk bevindt, e.d.
De toepassingen in de geneeskunde zijn
van tweeëerlei aard, namelijk diagnos
tisch en therapeutisch. Tot de diagno
stiek behoort niet alleen het overbe
kende periodiek massale onderzoek van
de borstorganen, maar ook het opspo
ren van gezwellen, van maagzweren,
van gal- en nierstenen, het onderzoe
ken van een fractuur in het beender-
stelsel en nog veel meer. Bij doorlich
ting en röntgenfotografie van het li
chaam is het soms nodig een krachtiger
contrastwerking op te wekken dan van
nature aanwezig is.
Bariumpap
Zo maakt men de vorm van maag en
darmen zichtbaar door de patiënt vóór
het röntgenonderzoek barium bevatten
de pap te laten slikken (barium laat
zeer weinig röntgenstralen door en geeft
dus een duidelijke schaduw). Vertakkin
gen van de luchtpijpen, alsook de ruim
te van het wervelkanaal rondom het
ruggemerg maakt men zichtbaar door
er vooraf lipiodol, een jodiumhoudende
stof, in te brengen, die eveneens veel
schaduw geeft.
Zijn er zwellingen, afsluitingen of in
snoeringen in de genoemde holten aan
wezig, dan kunnen deze een wijziging
in het kunstmatig te voorschijn geroe
pen contrastbeeld meebrengen. In de
holten die zich in de hersenen bevin
den, wordt soms lucht ingebracht, dat
eveneens een versterkte contrastwerking
verwekt, in dit geval doordat die lucht
de röntgenstralen, in tegenstelling met
de omgevende weefsels, vrijwel geheel
doorlaat.
In de therapie
Wat de behandeling van ziekten met
röntgenstralen betreft, deze berust op
de eigenschap dat röntgenstralen levend
weefsel kunnen beschadigen of zelfs
doden, een invloed die een halve eeuw
geleden 'n aantal argeloze onderzoekers
helaas aan den lijve moesten ondervin
den. Langzamerhand heeft men geleerd,
de destructieve invloed precies te be
perken tot de weefsels die men tot ver
dwijning wil brengen. De gezonde ge
deelten van het lichaam worden dan te
gen bestraling beschermd door afdek
king met platen van lood.
Waarom nu die bijzondere aandacht
voor Wilhelm Conrad Röntgen in Apel
doorn? Dat is omdat deze geleerde al
daar heeft gewoond v^an 1848 tot 1862.
Zijn vader had in Apeldoorn een laken
handel in de Hoofdstraat, die in die
dagen nog de Dorpsstraat heette. Het
gezin Röntgen was ten tijde van de
trans-Pruisische oorlog uit Duitsland
naar Nederland gekomen.
Op de tentoonstelling zal de betekenis
van Röntgens ontdekking zowel voor de
medische wetenschap als voor de tech
niek worden belicht. Het reeds bestaan
de Röntgenmuseum te Gennep (ge
meente Remscheid) heeft alle medewer
king aan het Apeldoornse initiatief toe
gezegd.
In het oude China had de vrouw niets
te vertellen, maar zo af en toe zijn
vrouwen er in geslaagd een grote rol
te spelen en zelfs niet eens achter de
schermen.
Een der vrouwen, die thans een hoofd
rol vervult, een vrouw, die misschien
hoopt nog eens als Prima Donna te
kunnen fungeren, is Sjiang Sing, de
vierde vrouw van de grote apostel der
Chinese revolutie, Mao Tse-toeng.
In de jaren van de Grote Trek, toen
Mao Tse-toeng stond aan het begin
van zijn grote taak: van China één
communistische republiek te maken, ont
moette hij Sjiang Sing, toen twintig ja
ren jonger dan hij. En het was liefde
op het eerste gezicht.
Mao had toen zijn derde vrouw, die
hem vijf kinderen geschonken had, maar
toen Sing op het appèl verscheen, ont
dekte hij opeens, dat moeder de vrouw
er heel niet best aan toe was en stuur
de hij haar naar Moskou, waar zulke
prima psychiaters zijn. Korte tijd later
fungeerde Sing als mevrouw Mao num
mer vier.
Dat viel niet in goede aarde bij de an
dere leiders, die vonden, dat Mao maar
een slecht voorbeeld gaf. Maar ze leg
den zich bij de feiten neer op voor
waarde, dat Sing zich volkomen koest
zou houden en niet zou gaan optreden
als Eerste Dame van het Rijk.
Dit heeft zo een kwart eeuw geduurd.
Achter de coulissen
Nu, ruim vijftig jaren oud, vindt Sing
het welletjes. Ze dringt uit de coulis
sen, waar ze vijfentwintig jaren heeft
gewacht, tot vlak voor het voetlicht.
Mao is in de zeventig. Ondanks alle be
richten over zijn wonderbaarlijke ge
zondheidstoestand en zwemcapaciteiten
weet niemand of hij nog een andere
rol speelt dan die van boegbeeld op het
schip van staat.
De kwestie van de opvolging scheen
geregeld. Lioe Sjao-sji, de president der
Republiek, zou Mao opvolgen. Mevrouw
Lioe, een ontwikkelde en charmante
vrouw, paste voortreffelijk in de rol van
Eerste Dame.
Maar de culturele revolutie gooide al
die plannen ondersteboven. In de strijd
om de opvolging, die achter de schel
men van dit revolutionaire drama wordt
gestreden, kwam Sing naar voren, vast
besloten de hoofdrol voor zichzelf te
reserveren. Lioe werd uitgekreten voor
verrader, maar de diepste vernederin
gen waren voor mevrouw Lioe, die door
men, die haar aanzet? Is ze alleen maar
een jaloerse vrouw, die de kans waar
neemt haar rivalen een hak te zetten?
Of denkt ze aan andere vrouwen, die
in China een grote rol hebben gespeeld?
Aan de beruchte Keizerin-Weduwe, die
omstreeks 1900 de hand had in de Bok
sers-opstand, welke tot in onderdelen,
zo'n merkwaardige overeenkomst ver
toont met de activiteiten van de Rode
Gardisten?
Denkt ze wellicht aan de vrouw van
dr. Soen Jat-sen, de stichter van de
Republiek, of aan mevrouw Tsjang Kai-
sjek, die zich op Formosa ook niet be
paalt tot breien?
Rode Keizerin
Mevrouw Mao heeft enkele zeer belang
rijke posten bemachtigd. Haar invloed
strekt zich zelfs uit tot de legerleiding.
Zij is het vooral, die steekt achter de
activiteiten van de Rode Gardisten.
Als ze al niet droomt, eens de plaats
van Mao te zullen innemen als „Rode
Keizerin", dan toch zal ze haar uiterste
best doen er voor te zorgen, dat ze
niet naar de keuken wordt terugge
stuurd.
Zij werpt zich op als de hoedster van
de geestelijke erfenis van Mao. Hij was
immers niet slechts staatsman, maar
hij wilde zijn volk een nieuwe „religie"
schenken. En het befaamde Rode Boekje
is daarvan de catechismus. Zo wordt
Mao nog bij zijn leven gecanoniseerd.
In de glans, die van haar echtgenoot,
de hoogste profeet en leraar van het
Rode China, afstraalt, is mevrouw Mao
zeer druk bezig met zeer aardse be
slommeringen. Met de strijd om de
macht.
En in deze strijd maakt zij het woord
van Goethe waar: da werden
Weiber zu Hyanen".
Onze heropening gaan we natuurlek vieren. En hoe kunnen we dat
beter doen dan met feestelijke extra aanbiedingen"!
Een volle week lang, dus tot 24 maart a.s„ ontvangt ieder die bij ons
koopt een plezierige feestverrassing
Voor olke bestede 25,-- ontvangt t een
koopcheque van f 2,50.
n- meer
a'l9&e*rk
y.e<^ aPart
us anders dan anders
nieuwste
bonneterie .g
-^^Wasse
#4*
meer keus
regenjassen
e" m°debP
O
winterjas
Diverse prachtige Uni-kleuren.
In de maten S. M. L.
kwaliteit
DAMESBLOUSES,
pracht blouse
Nylon Uni.
Diverse kleuren
bonnete
DAMESROKKEN,
een lust om te zien
intenassen e
..van zaken
tónni anders dan anders
meer mode
kennis wn
helemaal"*.? b»"nelerie
Gas. verrassingsprijzen
