MENSEN NAAR
MARS EN JUPITER
Röntgenopnamen
van zeeschelpen
V akantie-industrie
neemt hoge vlucht
Gireren van
abonnementsgeld
Jaarvergadering V.V.V.
Soest
Voorjaarscompetitie Tempo
Tweede nationale
schaaktoernooi van S.P.S.V.
trok 84 deelnemers
Monumentenzorg
Openbare Bibliotheeek
Uw RECORDER staat klaar
bij „DE GOUDEN SNAAR"
VAN CLIBURN
Portret van een fenomenaal
pianist
3.00 voor Soest. Soestduinen en
Socsterberg en 3.75 voor andere
gemeenten.
Zij, die het abonnementsgeld van
de Soester Courant voor het tweede
kwartaal 1967 nog niet hebben ge
gireerd, verzoeken wij beleefd dit
thans te doen.
Over enkele dagen wordt voor alle
abonnementen waarvoor nog geen
betaling heeft plaats gehad, een
kwitantie aan de incasseerders af
gegeven.
13.786 informatie aanvragen in 1966
De V.V.V. Soest hield gisteravond haar
jaarlijkse algemene ledenvergadering in
het restaurant van het Soester Natuur
bad.
De voorzitter, de heer J. van de Arend
heette de aanwezigen op deze 61ste
jaarvergadering van harte welkom en
drukte er zijn teleurstelling over uit,
dat van de 500 leden, slechts ruim 20
aanwezig waren, terwijl toch zoveel le
den direkt geïnteresseerd zijn bij het
vele wek van de V.V.V.
Spreker herinnerde nog even aan de
viering van het 60-jarig bestaan, vorig
jaar, en de geweldige steun, die de
heer Boltini hieraan gegeven had. Het
verheugde spreker, dat het V.V.V.-kan
toor in 1966 weer meer in de algemene
belangstelling was gekomen, zo zelfs,
dat de V.V.V. toestemming heeft gekre
gen zich in het vervolg „Verkeersbu
reau" te mogen noemen.
Hij bracht in dit verband dank aan de
beide informatrices, die hun werk op
voorbeeldige wijze verrichten.
De V.V.V. heeft de laatste jaren het
roer omgegooid en meer aandacht be
steed aan de propaganda naar buiten
er. dit bleek, gezien het steeds groeiende
aantal aanvragen, een verstandig be
sluit te zijn geweest.
In 1966 verscheen weer een nieuwe
plette grond en ook in 1967 zal weer
een nieuwe druk verschijnen.
De secretaris, de heer H. G. Scholt-
meijer, kreeg hierna gelegenheid de no
tulen van de vorige vergadering voor
te lezen, die zonder op- of aanmerkin
gen werden goedgekeurd.
Hierna volgde hpt jaarverslag *an de
secretaris, dat niet alleen een volledig
verslag gaf van de vele werkzaamhe
den en activiteiten in 1966, maar ook
een heldere kijk gaf op wat in Soest
nog verder ontwikkeld kan worden.
Zo bleek o.a. dat niet minder dan 13.786
personen uit binnen- en buitenland zich
in 1966 mondeling of schriftelijk tot het
kantoor om inlichtingen hadden ge
wend.
Ook de bemiddeling, die het kantoor
verleent voor het bezoeken van cultu
rele evenementen buiten Soest had
steeds meer succes.
De medewerking, die de Soester Cou
rant verleent door het opnemen van de
wekelijkse publicaties, werd ten zeerste
op prijs gesteld.,--
De onderverhuur aan het reisbureau
Ruj'S Co. bracht de V.V.V nog meer
bekendheid.
Binnenkort zal door samenwerking tus
sen de verschillende V.V.V.'s uit de om
trek een streekfolder verschijnen, waar
van ook Soest haar vruchten zal gaan
plukken.
De V.V.V. werkt met weinigen ten be
hoeve van velen", was één van de vele
goede opmerkingen in dit jaarverslag.
Jammer vond de heer Scholmeijer het,
dat nog zoveel inwoners en ook het be
drijfsleven en middenstand het belang
voor Soest van de V.V.V. niet inzien.
Onze financiële positie moet versterkt
worden, niet alleen door subsidie, maar
door steun uit alle lagen der bevol
king.
Wij moeten de toeristen steeds beter
kunnen ontvangen, steeds moeten ver
beteringen kunnen worden aangebracht,
maar dan moeten wij naar een vaste
financiële basis.
Dit uitstekende jaarverslag, dat wij door
ruimtegebrek niet geheel kunnen pu
bliceren, vond een dusdanige instem
ming van de vergadering, dat aan alle
leden een afdruk zal worden toege
zonden.
Het jaarverslag van de penningmeester,
de heer A. G. Kok bracht aan het licht,
dat de V.V.V. financieel gezond is en
de schuldenlast van jaren geleden, om
gezet is in een bezit.
De heer Schat wenste de personeels
kosten te verhogen, maar het bestuur
wilde hiertoe nog niet overgaan, omdat
de beide dames tevreden zijn en hun
werk met liefde doen.
De begroting voor 1967 met 16.000,
aan ontvangsten en 14.950,aan uit
gaven werd goedgekeurd, terwijl aan
de pennningmeester decharge verleend
werd, daar de boeken in de beste orde
waren bevonden.
Aftredende bestuursleden waren J. van
de Arend, A. P. A. Mol en H. J. Vos,
die allen herkozen werden.
Nadat nog over een mogelijke contri
butieverhoging en aanwerving van
nieuwe leden was gesproken, sloot de
voorzitter de vergadering.
Op Tweede Paasdag werd de 4e rit van
de voorjaarscompetitie verreden.
Te 10 uur gingen 9 A-aspiranten, 4 B-
aspiranten en 1 veteraan van start en
onder slechte weersomstandigheden wer
den 10 ronden gereden.
De uitslag werd: 1. H. Blaske. 2. H. d.
Boer. 3. W. v. d. Heuvel. 4. H. Peet.
5. T. H. Majoor. 6. L. v. d. Kamp. 7.
J. v. d. Berg. 8. J. Zwaagman. 9. T.
Dorrestijn.
B-adspiranten: 1. H. Hees. 2. W. Groot-
veld. 3. J. Schaafsma. 4. W. Verhoef.
Veteraan: D. Verboom.
Te 11.30 uur gingen 22 nieuwelingen
van start voor 30 ronden, waarvan er
slechts 11 werden gereden door het
slechte weer.
Uitslag: 1. J. Vlastuin. 2. J. v. d. Beek.
3. P. Valkenburg. 4. J. v. Leyenhorst.
5. U. v. Velzen. 6. C. Boezard. 7. C. v.
Leyenhorst. 8. D. Dure. 9. J. Rip-
hagen. 10. v. Beek. 11. Wildeman.
Te 1 uur begonnen 25 amateurs aan
hun 40 ronden, waarvan er eveneens
maar 14 werden gereden.
Uitslag: 1. K. d. Graaf. 2. v. Doorn. 3.
H. Ligter. 4. K. Voorn. 5. Rik Hees.
6. W. Schaeffer. 7. C. Rutgers. 8. T. v.
Tol. 9. P. v. d. Top. 10. J. Sandbrink.
11. v. d. Linden. 12. W. Kruis. 13. G.
Ruttenberg. 14. R. d. Haas.
J. Haaksma enige Soester prijswinnaar
Aan het tweede snel-schaaktoernooi, ge
organiseerd door de Soester Politie
Sport Vereniging, namen 84 schakers
deel. Het werd gehouden in het restau
rant van het Soester Natuurbad, waar
de voorzitter van de S.P.S.V., inspecteur
G. D. H. van Woudenberg, het toernooi
gistermorgen opende. Hij toonde zich
verheugd over de stijgende deelname,
want vorig jaar deden er nog „maar"
zestig politie-schakers mee. De deelne
mers kwamen ditmaal o.a. uit Amster
dam, Rotterdam, Den Haag, Breda, Apel
doorn, Amersfoort, Harderwijk, Nun-
speet, Velsen en andere plaatsen. In de
tweede klasse K won de heer J. Haaks
ma van het Soester politiekorps de eer
ste prijs: hij was daarmee de enige eer
ste prijswinnaar van de organiserende
vereniging.
De jury werd gevormd door de heren
W. v. d. Brink, J. W. Kaspers en R. ten
Hove. Het toernooi telde twee hoofd
klassen, vijf eerste en acht tweede klas
sen. Uit de hoofdklasse was één groep
gevormd, die zou strijden om de grote
wisselbeker, die de heer C. van Wijn
gaarden als ere-lid had beschikbaar ge
steld. Onder de deelnemers bevonden
zich o.a. de landelijk gedelegeerde van
de Ned. Politie Sport Bond, de heer F.
A. Beijlsmit, en de gedelegeerde van het
district West (waaronder Soest ressor
teert), de heer N. J. Oostrom.
In totaal moesten 420 partijen worden
gespeeld. Het toernooi was dusdanig in
gedeeld, dat iedere deelnemers een half
uur tijd kreeg om zijn partij af te wer
ken. Ieder speelde zes partijen. Na een
uur spelen meldden zich de eerste win
naars, nadat zij heftige strijd hadden
geleverd. Nadat alle partijen ten einde
waren, begon het zware werk voor de
jury-leden om de prijswinnaars aan te
wijzen.
Om ongeveer half zes kon voorzitter
Van Woudenberg overgaan tot het spre
ken van een dankwoord. Hij constateer
de, dat het eerste toernooi van de
S.P.S.V. een groot succes was geweest,
maar dat het nog overtroffen werd door
het toernooi van donderdag. Hij sprak
tenslotte de wens uit, dat volgend jaar
nog meer deelnemers naar Soest zullen
komen. Na de prijsuitreiking, verricht
door hoofdinspecteur H. G. Scholtmeijer,
die een dankwoord sprak aan het adres
van de heer Van Woudenberg, de jury
leden en de heer Van Hemert. die het
restaurant van het Natuurbad voor dit
nationale sportgebeuren ter beschikking
stelde, sprak deze ook nog een dank
woord.
De heer K. Steijn uit Velsen werd win
naar van de door de heer Van Wijn
gaarden beschikbaar gestelde wisselbe
ker.
Drs. H P. R. Rosenberg uit Den Haag
hield in het Oranje Hotel een lezing
met kleurendia's over het onderwerp:
„Monumentenzorg". Spreker werd inge
leid door de heer A. Thörig.
Volgens drs. Rosenberg is monumen
tenzorg niet uit deze tijd. In 1462 ver
bood de Paus al oude gebouwen af te
breken. Ook in Griekenland werd dit
reeds verboden. Toen in 1017 de Dom
in-Utrecht door brand werd verwoest,
werd deze in de oude stijl herbouwd.
Gotische kerken werden ook in ere ge
houden. o.a. de Nieuwe Kerk te Delft.
In de 17e eeuw werd de Nieuwe Kerk
op de Dam in Amsterdam door brand
verwoest en in oude stijl herbouwd. Zo
verging het vele oude gebouwen.
Rampzalig was de toestand in de Fran
se tijd, toen veel oude gebouwen en
kerken in brand werden gestoken.
Koning Willem I voorkwam de af
braak van het Muiderslot, waartoe reeds
was besloten.
In ons land werd monumentenzorg op
gericht, onder leiding van Kuipers en
De Steurs en uit de dia's kon men zien
wat van oude gebouwen en kerken te
recht is gekomen. Alles staat er weer in
oude stijl.
In Amersfoort kon de Muurhuizen be
houden worden.
Naast vele kerken liet spreker ook vele
kastelen zien, die bouwvallig waren,
maar nu in oude stijl zijn opgetrokken.
Na de pauze werden spreker verschil
lende vragen gesteld, o.m. dat in Hoorn
kostbare restauraties zijn verricht aan
monumentale gebouwen, maar onder de
ze gebouwen bevinden zich grote gara
ges. Op alle vragen gaf drs. Rosenberg
een afdoend antwoord.
De heer Thörig dankte drs. Rosenberg
voor het gebodene.
Filiaal - van Weedestraat 9
Romans. Ambler, Spionage tegen wil en
dank. Barnes, Het bed des konings.
Becker, Een verbond met de dood.
Capote, In koelen bloede. Christie,
In hotel Bertram. Couperus, Psyche.
Deighton, Begrafenis in Berlijn.
Ekman, Het spoor in de sneeuw.
Gheorghiu, De onsterfelijken van Aga-
pia. Greene, De komedianten. Ha-
vank, De N.V. Mateor. Hemingway,
En de zon gaat opKaeser, Fili
aal in Parijs. Kafka, Amerika. - Het.
proces. Kaye, De wrede passaat.
Marsh, Het noodlottige spel. Minco,
Het bittere kruid. Patton, Goede
morgen, juffrouw Duif. Ramati, De
bergen der vrijheid. Searls, Het pel
grimproject. Simenon, Het geduld
van Maigret. - Maigret en de familie
Peeters. - Maigret in de verdediging. -
Voortvluchtig. - 45° in de schaduw.
Spark, Meisjes met een smalle beurs.
Wallace, Renpaarden en nachtmerries.
Scotland Yard contra een fantast.
v. d. Walle, Een vlek op de rug.
Whitney, Onder twee ogen. Van Zo
meren, Terloops te water.
Jeugdboeken. Alles wat u weten wil;
een encyclopedisch compendium.
Kooy, Encyclopedie voor iedereen.
Heukels en Van Oostroom, Flora van
Nederland. Jager, Het hermelijntje.
Van der Ley, Geschiedenis en ency
clopedie der sporten. Glonnegger,
Speel je mee. Lunenburg, Ronde- en
platbodemschepen. Koenen en Ende
pols, Verklarend handwoordenboek der
Ned. Taal. Van Gelderen, Duitse
woordenboeken. 2 dln. Broers en
Smit Jr., Engelse woordenboeken. 2 dln.
Schmidt, De Spin Sebastiaan. Bo-
denheim, Het regent - het zegent.
Schenk, Twee emmertjes water halen.
De Boer en Hettema, Kleine school
atlas der vaderlandse geschiedenis.
Bos en Niermeyer, Schoolatlas der ge
hele aarde. Larsen van Neerland,
Aardrijkskundig vademecum voor de
Benelux. Baker, Snelle jager uit het
Indianenhuis. Baljé, Ratje Verheul.
Dulieu, Paulus, de hulpsinterklaas.
Wij, Nederlanders, aanbidden het rei
zen en trekken. Wij houden er van te
onderzoeken hoe andere volken leven
en werken. Maar nog meer bijna inte
resseren wij ons voor 't economisch le
ven in andere naties. Dat wordt duide
lijk uit de ruime verscheidenheid van
artikelen, die wij in den vreemde ko
pen. Buitenlandse produkten hebben een
bijnr magische invloed op Nederlanders.
Ook binnen de grenzen tonen wij veel
al een voorkeur voor hetgeen van
vreemde kusten komt.
Wij koketteren met Schotse stoffen, En
gelse biscuits en jams, Italiaanse Ver-
mouth, Spaanse sherry en Zweedse lu
cifers. Daarom zenden soms onze fabri
kanten eerst hun produkten naar het
buitenland om ze daarna, getooid met
indrukwekkende vreemde stempels, weer
te importeren en dan in Nederlandse
winkels te verkopen.
Met name heeft de welvaart van de
laatste jaren onze onbewust aanwezige
kosmopolitische drang lucht geboden en
tallozen reizen naar Afrika, het midden
oosten of maken een zeereis (cruise zegt
de Nederlander) langs aantrekkelijke
landen.
De tijd van deviezen verdienen aan het
toerisme is voorbij. Tot 1963 maakten
wij een batig saldo in het toeristenver
keer. Vreemdelingen gaven meer uit in
Nederland dan wij als Nederlanders in
den vreemde verteerden. Dan kruisen
de lijnen elkaar en dragen wij de
vreemde betaalmiddelen het land uit.
In 1965 brachten wij meer dan elfhon
derd miljoen gulden naar andere lan
den, die ons hun beurt begunstigden
met bijna een miljard. Legden wij er
toen reeds meer dan honderd miljoen
op toe, in 1966 is het tekort verdrie
voudigd. De inkomsten uit deviezen wa
ren toen een miljard, de uitgaven drie
honderd miljoen hoger.
Waarom komen wij steeds meer achter
op in het scheppen van een economisch
toeristisch evenwicht? Allereerst is de
welvaart in Nederland in de laatste ja
ren snel gestegen, vooral bij de werk
nemers. Hoewel wij verwoede spaarders
zijn van huis uit komen steeds meer
mensen tot de ontdekking dat zij zich
zelf tekort doen wanneer zij hun blik
tot eigen land beperken. Dit is overi
gens een bemoedigende ontwikkeling.
De eng-denkende Nederlander moet uit
het internationale woordenboek ver
dwijnen.
Winst
Daarnaast beginnen wij langzamerhand
in alle kringen meer vakantietijd te
krijgen. In 1954 ging 41 °/o van ons volk
met vakantie. Tien jaar later had 54 °/o
een rustperiode buitenshuis en in 1967
gaat stellig meer dan 60 een andere
omgeving opzoeken om, althans in
naam een poosje uit te rusten.
Uit velerlei oogpunt bezien is dit een
gunstige ontwikkeling, die zeker niet
moet worden afgeremd. Vergeten wij
niet dat uit de verovering van het bui
tenland talloze niet te salderen econo
mische contacten groeien, die op aller
lei fronten hun winst opleveren.
Het te kort op onze toeristenbalans
wordt aan een reeks van oorzaken ge
weten. Wij kunnen allereerst de prijs
stijging noemen, die in de vreemdelin-
genindustne sterk voelbaar is. Men gaat
heus niet meer naar Nederland om voor
een koopje met vakantie te gaan. Eer
der moeten wij constateren dat duizen
den landgenoten buiten de grenzen een
goedkopere (en warmere) vakantie kun
nen doorbrengen dan in eigen land, soms
de reiskosten inbegrepen. Dit moet onze
hotellerie en pensionbedrijven met alles
wat daarbij hoort tot nadenken stem
men.
Het feit dat wij een tekort aan hotel
ruimte hebben om vooral de beter be
talende anglicanen het nodige comfort
te geven, ontlast ons niet van de vraag
waarom toch nog zoveel bedden in ve
le delen van het land onbeslapen blij
ven in het drukste seizoen. Het kan er
ons wellicht voor wakker maken dat
de binnenkomende toeristen meer over
de verschillende delen van het land
moeten worden gespreid en niet alleen
naar Amsterdam, Madurodam of Volen-
dam en Marken moeten worden gelokt.
In 1966 steeg het inkomend buitenlands
toerisme voor ons land met 4 terwijl
het gemiddelde in de meeste landen
7 bedroeg. Wij moeten daarover niet
jammeren met de wijsvinger op het
tekort aan eerste-klas hotels.
Het bevreemdt ons dat hier zoveel aan
dacht wordt gegeven in een jaarverslag
van de Alg. Ned. Ver. voor Vreemdelin
genverkeer. Belichten wij liever de po
sitieve aspecten van deze lage landen
als toeristencentrum in het hartje van
het welvarende west-Europa!
Te duur
Ons hotel- en restaurantapparaat is te
duur. Het komt niet door het vragen
van te hoge prijzen, maar vooral door
de inefficiency in het hotelwezen, ser
veren van maaltijden duurt te lang en
geschiedt met te veel omhaal. Er zijn
te weinig hotelsgarni (alleen logies met
ontbijt) en de vriendelijkheid laat ook
wel wat te wensen over in een aantal
gelegenheden.
De overbevolking van onze gewesten en
reeds enkele jaren voortwoekerende ar-
beidsschaarste hebben vervolgens te
veel onverschilligheid gekweekt. Er lig
gen vrachten vuilnis langs en op onze
wegen. Stranden en bossen zijn vervulid
door onzindelijk binnenlands toerisme
en gebrek aan een goede reinigingsor
ganisatie. Wie wil nu vakantie houden
op een vuilnishoop! Wij zullen daarop
moeten letten. Voorlopig zal onze toe
ristenbalans passief blijven.
Ons verre toerisme begint zich pas goed
te ontplooien met name in de vorm van
vliegreizen. Vorig jaar gingen 175.000
Nederlanders met vakantie de lucht in.
Dit jaar zal men wagen om het kwart
miljoen te halen. Hoe massaler dit ver
keer wordt, des te lager zullen de prij
zen daarvoor worden.
En dan kunnen er nog meer mensen
het vliegtuig betalen.
De angst voor de lucht is achterhaald
door die voor de autoweg. Het gezin
van de vliegende Hollanders begint
groot te worden. En na de vliegvakan
tie begint de gedachte baan te breken
om in voor- of najaar nog eens korte
vakanties dicht bij huis door te bren
gen, bijvoorbeeld in eigen land.
Ziehier prachtkansen voor onze rand-
provincies, want de rust begint een ge
waardeerd artikel te worden. De vreem-
delingenindustrie op het platteland
staat nog maar aan het begin van de
ontwikkeling. Dit jaar kan zij weer een
flinke bijdrage leveren aan haar ont
wikkeling door haar dienstverlening te
verbeteren. Want het vakantiebedrijf
gaat nog veel hoger vliegen. Geen re
cessie zal het meer kunnen miniseren.
Jupiter, de grootste planeet uit ons
zonnestelsel - op het ogenblik als een
van de helderste „sterren" zichtbaar aan
de avond- en nachthemel - is nu of
ficieel een van de Amerikaanse ruim
tevaartdoelen geworden.
President Johnson heeft het Amerikaan
se congres gevraagd om gelden voor
speurwerk dat moet leiden tot de ont
wikkeling van raketmotoren, aangedre
ven door kernenergie en bestemd om
mensen naar Mars en Jupiter te voeren.
Het door hem gevraagde bedrag van
91 miljoen dollar is nog maar een frac
tie van wat dit project in totaal zal
gaan kosten, namelijk 25 miljard dollar
(ongeveer 90 miljard gulden).
Dit is voor het eerst, dat verre inter
planetaire reizen in de zakelijke begro
tingssfeer terechtkomen. Tussen plan en
daad zullen overigens vele jaren liggen.
Het beroemde Randreport van septem
ber 1964 voorspelt bemande vluchten
langs Mars en Venus pas tegen onge
veer 1978 en een werkelijke landing op
Mars omstreeks 1985.
En volgens de twee futurologen die dit
rapport hebben opgesteld is pas in de
volgende eeuw - omstreeks 2021 - de
landing van een bemand aards voertuig
op een van de manen van jupiter te
verwachten.
Het Randreport is een studie, gemaakt
door twee employés van de Rand Cor
poration (T. J. Gordon en Olaf Hel-
Helmer), die zich daarin bezig hebben
gehouden met wat men kan noemen
„de voorspelbare toekomst" - ontwik
kelingen die te verwachten zijn op grond
van hetgeen nu al bestaat.
Verschillen
Voor ingewijden zal het geen verbazing
wekken dat zij ten aanzien van Mars
een landing op de planeet zelf voor
spellen, maar zich wat Jupiter betreft
beperken tot zijn satellieten. Dat zijn er
in totaal twaalf; vier er van zijn zo
groot dat ze in een flinke verrekijker
al duidelijk te zien zijn als fijne licht
puntjes in de onmiddellijke nabijheid
van de moederplaneet.
Dit verschil hangt samen met de na
tuurkundige toestanden der twee be
trokken planeten. Mars heeft een dui
delijke bodem (wat al bekend was
voordat de Amerikaanse ruimtesonde
Mariner-IV er van nabij foto's van
maakte). Jupiter daarentegen is omge
ven door een atmosfeer van voorname
lijk ammoniak en methaangas waar-
van men niet eens zeker weet of er wel
een vast oppervlak onder zit, en zo ja,
hoe diep.
Bovendien is de zwaartekrachtswerking
van Jupiter een moeilijk punt. De ver
snelling van de zwaartekracht heeft op
die planeet een waarde van 2,6 maal
de aarde. Dit betekent dat een ruimte
schip dat op aarde een ton weegt, ginds
een gewicht van 2,6 ton krijgt.
Veiliger lijkt dan ook een bezoek aan
een van de vier grote Jupitersatellie-
ten; ze heten Io, Europa, Ganymedes en
Callisto. De beide laatstgenoemde zijn
ongeveer even groot als de planeet
Mercurius (een middellijn van circa 5.000
km).
Reis van jaren
Wij moeten bij het kennisnemen van de
Amerikaanse plannen bedenken dat de
hier bedoelde reizen in een totaal an
dere grootte-orde thuishoren dan het
project-Apollo (de expeditie naar de
maan).
De tijdsduur van een reis naar de maan
is in dagen op te geven; met expedi
ties naar Mars en Jupiter (en terug!)
zullen, althans bij de huidige stand van
de techniek, jaren gemoeid zijn. In ki
lometers uitgedrukt: de afstand aarde-
maan bedraagt 384.000 km, die van de
aarde tot Mars op zijn gunstigst onge
veer 60 miljoen, en die van de aarde
tot Jupiter op zijn gunstigst ongeveer
600 miljoen kilometer.
„Op zijn gunstigst" betekent dat de
planeet die het doel van de reis is,
dan aan de zelfde kant van de zon
staat als de aarde. De opgegeven af
standen gelden uiteraard voor de rech
te lijn die de beide planeten in dat ge
val verbindt.
Maar de kortste weg (langs die rechte
lijn dus) is in het interplanetaire ver
keer niet de zuinigste. Integendeel: men
lanceert een interplanetair voertuig op
de meest economische manier als men
een baan kiest zoals die welke Mari
ner-IV indertijd volgde naar Mars: ge
leidelijk aan naar buiten toe van de
aardbaan afwijkend, zodat na verloop
van maanden de baan van de volgende
planeet wordt bereikt (en dan op een
moment dat die planeet zelf ook in
dat punt is).
Dit soort reizen vraagt om kernenergie
als aandrijvende kracht; gevuld met de
nu gebruikelijke brandstoffen zouden
zulke interplanetaire ruimteschepen on-
mogelijk-zwaar worden.
NIEUW INZICHT IN INGEWIKKELDE
STRUCTUREN
Verborgen in een versteende zeeschelp,
zo klein als een zandkorrel, ligt een in
gewikkelde structuur welke voor het
menselijk oog niet zichtbaar is.
Tot voor luttele jaren konden deze struc
turen slechts bestudeerd worden door de
schelp met uiterste voorzichtigheid te
ontleden. Nu echter, kunnen met behulp
van röntgenstralen zeldzame specimen
worden onderzocht zonder dat aan de
schelp enige schade behoeft te worden
toegebracht. Zo werd bijvoorbeeld een
foraminifer, een versteende schelp waar
van met de ouderdom op 60 tot 90 mil
joen jaar schat, met behulp van röntgen
apparatuur door wetenschapsmensen tot
in de diepste verborgenheden doorvorst.
De röntgenfoto's welke op een röntgen-
film met een hoog oplossend vermogen
waren gemaakt, toonden een duidelijk
beeld van zowel verkalkte als poreuze
delen van de eeuwenoude schelp. Door
van de röntgenopnamen vergrotingen te
maken werd het mogelijk de details van
de schelp met het blote oog aan een
onderzoek te onderwerpen.
Reeds lang zijn zoölogen, wiskundigen,
beeldende kunstenaars en dichters in de
innerlijke structuren van schelpen ge
ïnteresseerd. De harde onbuigzame schil
den van veel schelpdieren verschaffen
de zoöloog een schat van informatie om
trent de groei en de reacties van deze
dieren op hun milieu. Wiskundigen vin
den in de structuren van een schelp
dikwijls een model van de gelijkhoekige
spiraal, terwijl voor beeldende kunste
naars en dichters schelpen reeds lang
een onderwerp van uitzonderlijke
schoonheid zijneen bron van inspi
ratie voor schilders vanaf Botticelli tot
Dali.
Ontwerpers van sieraden vinden in
schelpen vaak een gewild motief voor
hun creaties. Ook textielontwerpers ma
ken veelal dankbaar gebruik van het
schelpmotief.
Aldus heeft men door het röntgenen van
zeeschelpen en diverse andere specimen
de barrière tussen het zichtbare en het
onzichtbare zowel voor wetenschappe
lijke als estetische doeleinden, opgehe-
Met behulp van röntgenstralen werd door wetenschappelijke medewer
kers van Kodak de prachtige structuren van de Fusus-schelp voor het
menselijk oog zichtbaar gemaakt. De schelp heeft een lengde van onge
veer 10 centimeter.
In zijn vaderland noemen ze hem nu
„America's young astronaut of music",
een enigszins kinderlijke aanduiding
voor een groot pianist, zoals er maar
één in de honderd jaar wordt geboren.
Het is al weer enige jaren geleden, dat
berichten over Fidel Castro's strijd te
gen de Cubaanse regeringstroepen, over
een stopzetting van de kernproeven en
over de voorbereidingen van de gigan
tische wereldtentoonstelling te Brussel
de voorpagina's van de dagbladen over
de gehele wereld vulden; toen, plotse
ling, in april 1958 het nieuws verscheen,
dat een 23-jarige Amerikaanse pianist
als winnaar van het internationale
Tschaikowsky Concours te Moskou
werd uitverkoren.
Die jonge pianist was Van Cliburn!
De Russische premier Chroestsjev wilde
hem horen spelen en nodigde Van X.
Cliburn uit meteen enige concerten in
de Sowjet Unie te geven, welke oor
spronkelijk niet op het programma
stonden. Bij zijn thuiskomst werd hij
in New York met een ticker-tape para
de ingehaald als een nationale held en
hij was de eerste klassieke musicus, die
deze eer te beurt viel. President Eisen-
hower ontving hem op het Witte Huis.
Nog nooit was er zo'n opschudding en
sensatie geweest over een pianist als
Van Cliburn, een blonde reus van ruim
1.90 meter, uit Texas.
Begin van een muzikale carrière.
Harvey Lavan Cliburn bracht zijn
jeugd tot zijn 6e jaar te Shreveport in
Louisiana door, waar hij op 12 juli 1934
werd geboren, voor dat het gezin naar
het stadje Kilgore in Texas verhuisde,
waar zijn vader verkoopleider bij een
oliemaatschappij werd. Nog voor Van
Cliburn een Ietter kon lezen of schrij
ven kreeg hij, vanaf zijn derde jaar,
pianoles van z'n moeder, Rildia O'Bryan.
Zij was een begaafd pianiste, die lessen
kreeg van Arthur Friedheim, eens een
leerling van Franz Liszt en zij zou con
certpianiste geworden zijn, als haar
ouders haar debuut in New York niet
hadden verhinderd. Tot zijn zeventiende
jaar zou moeder Cliburn haar zoon les
geven.
Ook bij Van bleek al heel jong zijn
muzikale begaafdheid en op 4-jarige
leeftijd vond het eerste openbare op
treden plaats tijdens een concert in het
Shreveport Dodd College.
In Kilgore wonend, werd speciaal voor
Van een studio achter de garage ge
bouwd, waar dagelijks werd gestudeerd.
Het was 1948 en Van Cliburn was veer
tien jaar oud, toen hij zijn debuut
maakte in New York's wereldberoemde
concertgebouw Carnegie Hall als win
naar van de National Music Festival
Award. De lessen van zijn moeder ble
ken niet meer toereikend en Van trok
naar New York en ging studeren aan
de Juillard Hogeschool.
Beloften worden nagekomen.
Vanaf het moment dat de jeugdige
pianist naar New York verhuist tot zijn
televisiedebuut in 1956 wint Van Cli
burn vele prijzen in muziekconcoursen
en ontvangt hij beurzen en stipendia
van belangrijke foundations, waarmee
hij zijn lessen kan betalen. Hij treedt
op o.m. met het New York Filharmo
nisch orkest. In 1956 moet hij in mili
taire dienst en dientengevolge daalt de
belangstelling voor de veelbelovende en
begaafde musicus. Het jaar daarop
wordt hij vervroegd uit de dienst ont
slagen en gaat naar huis.
Het is 11 april 1958, de 23-jarige Van
Cliburn weet met zijn weergaloze ver
tolking van het eerste pianoconcert van
Tschaikowsky en het derde van Rach-
maninow door te dringen tot de finale
van het Internationale Tschaikowsky
Concours te Moskou. Op 14 april staat
hij in het wereldnieuws als winnaar
uit vijftig deelnemers! Sinds deze gran
dioze come-back heeft de wereld hem
niet meer losgelaten en volgde de ene
tournee na de andere door de wereld.
Overal waar hij speelt wordt zijn optre
den een geweldig succes. Men prijst zijn
technische vaardigheid, die duidelijk
blijkt uit zijn uitvoering van Rachma-
ninow's derde pianoconcert, waarin hij
de moeilijkste van de cadenzen speelt,
die bijna iedere concertpianist angst
vallig uit de weg gaat. Men looft zijn
muzikaliteit; zijn fijnzinnig ontwikkeld
gevoel voor het wezenlijke van een mu
zikaal kunstwerk.
De twee concerten, waarmee hij in
Moskou de overwinning behaalde, wor
den onder dezelfde orkestleiding van de
Russische dirigent Kiril P. Kondraschin
op de plaat opgenomen in New York's
Carnegie Hall. Alleen al de opname van
zijn „lijfnummer", het winnende con
cert, Tschaikowsky's eerste, kostte aan
de dirigent, het 110 leden tellende sym
fonieorkest, solist Van Cliburn en alle
technische, die daarbij nodig zijn, bijna
dertig uren inspannend misiceren en
werken, voordat iedereen en in 't bij
zonder Van Cliburn tevreden waren
over het resultaat. De opname, die ten
slotte in de nacht van 13 op 14 juni
1958, tussen middernacht en vijf uur in
de morgen tot stand kwam, werd een
bestseller waarvan al meer dan een
miljoen exemplaren werden verkocht en
waarvoor Van Cliburn dan ook een
gouden plaat ontving.
Op het Grand Gala du Disque Clas-
sique, in oktober j.1., in het Amster
dams Concertgebouw, speelde Van Cli
burn dit concert van Tschaikowsky, sa
men met het Concertgebouworkest on
der leiding van Bernard Haitink.
Nederland heeft Van Cliburn al eerder
op bezoek gehad; enige jaren geleden.
Hij speelde toen in Rotterdam op een
festival Van Beethoven's vijfde piano
concert, het Keizerconcert. Ook de op
name van dit beroemdste aller piano
concerten met het Chicago Symfonie
orkest o.l.v. Fritz Reiner werd één van
de best verkochte klassieke platen.
Van zijn eerste optreden in de States,
na zijn terugkeer uit de Sowjet Unie,
in de Carnegie Hall op 19 mei 1958
werd een opname gemaakt. Hij speelde
o.m. Rachmaninow's derde pianoconcert,
ook onder leiding van Kondraschin.
Van Cliburn, een lange man uit Texas,
een pianist van wereldfaam, die ge
speeld heeft op de ranch van president
Lyndon B. Johnson, in de villa van de
Duitse bondskanselier Ludwig Erhard,
die ondanks alle roem en eerbewijzen
een integer kunstenaar en prettig mens
is gebleven en met zijn jongensachtig
voorkomen niets heeft van een wereld
beroemdheid, die hij wel degelijk al?
virtuoos pianist is!
