FUGERS
FIETS
ENSEMBLE
i
RITMESTOORNISSEN VAN HET HART
Toonaangevende 1967-variaties op het
VROOIV3 DREESMAMÜ
Inwendig apparaatje tegen
Behandeld met kunstmatige gangmaking
VOOR BABY'S HUIDJE
VOOR UW
GAZELLE - PEUGEOT - BURCO
Kerkstraat 3 - Soest - Tel. 2030
B.D.C.
•nieuws
V.V.Z.-nieuws
Autobotsing
heelt van alles zoveel meer!
Amersfoort
Het is thans al weer vijftien jaar gele
den dat de kunstmatige gangmaking bij
ritmestoornissen van het hart voor het
eerst systematisch is beproefd. In 1952
werd deze elektrische behandeling door
dr. P. M. Zoll toegepast bij twee pa
tiënten die in levensgevaar verkeerden.
De resultaten van deze allereerste po
gingen waren van dien aard dat het
zinvol leek om in deze richting verder
te werken.
In de moderne cardiologie is de „artifi-
cial pacemaker" een apparaat dat men
bij de behandeling van het zogenaamde
complete hartblok niet gaarne meer zou
missen. Bij dit derde lustrum van de
elektrische hartstimulatie wil ik graag
enkele kanttekeningen maken over dit
zeer speciale, doch buitengewoon boeien
de gebied der interne geneeskunde.
Verreweg de meeste organen van ons
lichaam ontvangen hun prikkels tot
werkzaamheid van het centrale zenuw
stelsel. Het komt ook voor dat zulke
prikkels tot functioneren langs hormo
nale weg tot hen komen. Bij het hart
gaat dat heel anders: dit orgaan heeft
voor zijn voortdurende spiercontracties
zijn eigen gangmaker. De prikkel tot
het regelmatige kloppen van het hart
gaat bij gezonde mensen uit van de in
dit orgaan gelegen z.g. sinusknoop, de
knoop van Keith-Flack.
Het eigengeleidingssysteem
Vanuit dit primaire centrum planten
prikkels zich in het hart voort langs een
bijzonder soort geleidingsweefsel. Een
secundair centrum, de atrioventriculair-
knoop van Aschhoff-Tawara, gelegen op
de grens tussen hartvoorkamer (atrium)
en hartkamer (ventrikel), vormt het be
gin van het verdere geleidingssysteem,
dat in het harttussenschot verloopt: de
bundel van Hiss.
Wanneer de prikkel in de, hoog in de
rechter voorkamer gelegen, sinusknoop
is ontstaan, breidt deze zich met grote
snelheid uit in het geleidingsweefsel van
de beide voorkamers: deze trekken zich
dan geheel samen. Even later heeft dan
de zelfde prikkel ook de bundel van
Hiss doorlopen, waardoor het geleidings
weefsel van de beide kamerwanden
wordt bereikt. Kort nadat de voorkamers
tot contractie zijn gekomen volgt een
samentrekking van beide kamers.
Enkele cijfers: een samentrekking van
de voorkamers duurt 0,1 seconde, de
samentrekking van de beide kamers
neemt daarna 0,3 seconde in beslag en
omdat ieder hartcontractie zodoende 0,4
seconde vergt, blijft er bij een hartactie
(is polsfrekwentie) van 75 „slagen" per
minuut telkens een pauze van 0,4 se
conde over waarin de hartspier zich kan
herstellen. Dat wil zeggen: zo verloopt
als alles gaat zoals het gaan moet.
Met te lage frekwentie
Dat de hartactie voortdurend voortgang
vindt, is een voor het behoud van het
leven uiterst belangrijke kwestie. Het
is daarom een gelukkige omstandigheid
dat, wanneer de prikkelvorming in het
primaire centrum uitvalt, lagere centra
in het geleidingssysteem deze taak over
kunnen nemen. In de hartkamers be
vindt zich voor dit doel zelfs nog een
tertiair centrum, dat zo nodig nog voor
samentrekkingen van de kamers zorg
kan dragen.
Bij een niet goed functioneren van de
eigen gangmaking, hetzij door stoornis
sen in de prikkel vorming, hetzij door
een gestoorde prikkelgeleiding, kunnen
allerlei onregelmatigheden optreden, die
met een goede gezondheid onverenigbaar
zijn. Naast de talrijke hartstoornissen,
die door klepgebreken worden veroor
zaakt, hebben deze mankementen aan
het eigen prikkelgeleidingssysteem, die
zich vaak manifesteren als aritmieën, de
behandelende artsen steeds veel hoofd
brekens gekost.
Een ziekelijke toestand waarbij de kunst
matige gangmaking langs elektrische
weg in het bijzonder op zijn plaats is,
is het zogenaamde complete hart-block.
Daarbij is er een geleidingsonderbreking
aanwezig in de bundel van Hiss: het
doorkomen van de prikkel tot contractie
naar de kamers is „geblokkeerd". De
voorkamers kloppen dan op het ritme
dat door de sinusknoop wordt aangege
ven, terwijl de kamers, bestuurd door
het zojuist genoemde tertiaire centrum,
zich zelfstandig, doch met een veel lan
gere frekwentie gaan samentrekken.
Plotselinge bewusteloosheid
Met zulk een compleet atrio-ventriculair
block waren veel patiënten, in de tijd
dat men uitsluitend op medicamenteuze
therapie was aangewezen, volledig inva
lide. Door de lage kamerfrekwentie is bij
het complete hart-block de bloedcircu
latie zó onvoldoende dat er van tijd tot
tijd, zonder voorafgaande waarschuwing,
aanvallen van plotselinge bewusteloos
heid kunnen optreden. Door toepassing
van de kunstmatige pacemaker zijn deze
levensgevaarlijke toestanden te voorko
men.
In 1962 brachten R. W. Portal en mede
werkers in het medische tijdschrift „The
Lancet" verslag uit van hun ervaringen
met de kunstmatige gangmakers, een
toestel dus dat in een bepaalde frekwen
tie stroomstoten afgeeft van een bepaal
de duur en een bepaalde intensiteit.
Deze mededeling over een onderzoek dat
vele jaren in beslag nam is, voor zover
mij bekend, de eerste publicatie op dit
gebied in de wereldliteratuur.
Allereerst beschrijven de auteurs hoe zij
als tijdelijke maatregel het hart
prikkelden met een elektrode-katheter,
die bij de halsslagader werd ingebracht
en die werd opgeschoven tot het uit-
stromingsgebied van de rechter hart
kamer. Deze intracardiale elektrode werd
14 maal in een noodsituatie toegepast;
in de 1 a 2 weken dat zij bleef liggen
deden zich helaas complicaties van ver
schillende aard voor. Bij één van deze
patiënten echter functioneerde de me
thode van elektrostimulatie in 1962 al
langer dan een jaar zonder stoornissen.
Grootte van lucifersdoosje
Wanneer de algemene toestand van de
patiënt het toeliet, ging men over tot het
vasthechten van twee elektroden in de
harspier nadat men de borstkas operatief
had geopend. De kunstmatige gangma
kers werd door de patiënten dan meestal
om de hals gedragen; dit apparaat werd
verbonden met de elektroden, die bij de
operatie via de huid naar buiten waren
geleid. Omdat bleek dat bij deze laatste
techniek de infectiekansen betrekkelijk
groot waren, heeft men later een andere
methodiek geprobeerd.
Portal en medewerkers zijn er toen toe
overgegaan de gangmakers tezamen met
de elektroden in de buikwand te hech
ten. Zij ontwierpen daartoe een toe
stelletje ter grootte van een lucifers
doosje, voorzien van batterijtjes met een
levensduur van drie tot vijf jaar. Met
de elektronische apparatuur hebben zich
volgens de schrijvers van bedoeld artikel
herhaaldelijk moeilijkheden voorgedaan,
maar doorgaans konden die, zonder
schade voor de patiënten, worden opge
lost.
Uit een serie van 19 lijders aan zeer
ernstige stoornissen van het hartritme
waren er ten tijde van de publicatie nog
14 in leven. Zij waren allen in redelijke
conditie en zij verbleven thuis. De lang
ste controleperiode bedroeg toen twee-
eneenhalf jaar. De tijd gaat zo snel dat
thans anno 1967 de implanteer
bare getransistoriseerde pacemaker met
lange levensduur in de gehele beschaaf
de wereld wordt gebruikt ter correctie
van een ondoelmatig ventriculair ritme.
Opladen van de batterijen
Op het laatste ledencongres van de Ko
ninklijke Nederlandsche Maatschappij
tot Bevordering der Geneeskunst heeft
de cardioloog dr. F. A. van Erven een
voordracht gehouden waarin hij de hui-
Reeds vanaf 159,75 compleet.
dige stand van zaken op dit gebied aan
een kritische beschouwing onderwierp.
Uit zijn verhandeling werd duidelijk, dat
vele „kinderziekten", die men met de
pacemaker had doorgemaakt, als over
wonnen beschouwd kunnen worden: het
kunstmatig stimuleren van het mensen
hart bij het complete atrioventriculaire
block is thans een gewone behandelings
methode, waarvan de resultaten bevre
digend zijn.
De breuk van de elektrodedraden, een
probleem waar men lange tijd mee te
kampen heeft gehad, is ondervangen
door meer draden binnen een mantel
van isolatie spiraalsgewijs om een kunst
vezel te winden. De noodzaak van een
periodiek operatief ingrijpen om de pa
cemakers waarvan de batterijen dreigen
op te raken te verwisselen, komt bin
nenkort misschien te vervallen. Er zijn
onderzoekingen gaande om deze batte
rijen via een op de huid te plaatsen
toestel weer op te laden.
D.W.S.V.-B.D.C.
Voor B.D.C.dat eigenlijk een vrije dag
had, is deze bijzonder zware wedstrijd
ingelast.
B.D.C. staat momenteel in ernstig de
gradatiegevaar, zodat zij geen punten
meer mogen verspelen om zich van die
fatale voorlaatste plaats te distanciëren.
Deze voorlaatste plaats houdt namelijk
ook degradatie in. B.D.C. zal in de nog
resterende drie wedstrijden alles op al
les dienen te zetten.
Voor zondag dus de zeer lastige uit
wedstrijd in Utrecht tegen D.W.S.V.
De opstelling der blauw-witten zal eerst
hedenavond na de training bekend ge
maakt worden.
B.D.C. 5-OLYMPIA 4
Een wedstrijd zonder enkel belang. Voor
B.D.C. 5 moet er een overwinning in
zitten.
B.D.C. 7-OLYMPIA 6
B.D.C. 7 won zondag j.1. met dubbele
cijfers van Olympia 5, nl. 12-0 en is een
heel eind op weg naar het kampioen
schap. Ook deze wedstrijd moeten de
blauw-witten kunnen winnen.
B.D.C. 8-ZEBRA'S 6
B.D.C. 8 krijgt Zebra's 6 op bezoek.
Twee gelijkwaardige tegenstanders, dus
een gelijkspel.
R.K.B.V.V. 5-B.D.C. 10
B.D.C. 10 heeft zondag overtuigend af
gerekend met de grote concurrent Sios
4. Zij wonnen nl. met 6-0.
De blauw-witte veteranen zullen ook
zondag weer dienen te winnen om bin
nenkort zich kampioen te kunnen noe
men.
V.V.Z. 1-S.V.P. 1
Zaterdag ontmoet het eerste elftal
5.V.P., wat een tegenstander is, waar
van V.V.Z. nog niet heeft gewonnen.
Gezien het spel van de laatste tijd zal
de kans op een overwinning kleiner
zijn, dan een gelijkspel.
Opstelling: doel C. Pouw; achter v. d.
Vlekkert, Demmers, Van Grol en Hil-
horst; midden H. v. Kooy en v. d.
Bosch; voor Timmer, Floor, T. v. Kooy
en D. v. d. Bovenkamp.
Aanvang wedstrijd 4 uur.
V.V.Z. 4-S.E.C. 3
Deze thuiswedstrijd, zal wegens de gro
te terreinnood van V.V.Z. op het S.E.C.-
terrein gespeeld moeten worden. Voor
deze ploeg zal het moeilijk zijn om van
hun plaatsgenoot te winnen, gezien de
stand van S.E.C. op de ranglijst.
Aanvang wedstrijd 14 uur.
V.V.Z. 5-HOEVELAKEN 4
Voor de veteranen van V.V.Z. een wed
strijd, waaraan een feestelijk tintje zit.
Wint nl. Hoevelaken, dan zal deze ploeg,
door deze overwinning kampioen zijn.
Toch zal V.V.Z. moeten trachten het
van deze koploper te winnen.
Aanvang wedstrijd 14.30 uur.
CHEFANA 3-V.V.Z. 3
Chefana bezet de 3de plaats op de rang
lijst, dus zal het voor V.V.Z. moeilijk
zijn om de winst mee naar huis te ne
men. Gezien echter de schitterende over
winning van vorige week op Huizen,
zijn de vooruitzichten niet ongunstig.
Aanvang wedstrijd 16.00 uur.
V.V.Z.-JEUGD:
V.V.Z. jun. A-OUICK jun.
Voor het junioren elftal een zeer be
langrijke wedstrijd, als zij van Quick
winnen, waarmede zij de bovenste plaats
van de ranglijst bezetten, is de kans
om kampioen te worden zeer groot.
Aanvang wedstrijd 13.15 ur.
V.V.Z. pup. 2-B.D.C. pup. 5. Aanvang
1 uur.
Hoevelaken pup. 1-V.V.Z. pup. 1. Aan
vang 1 uur.
Alle thuiswedstrijden zullen, gezien de
slechte toestand van het V.V.Z.-terrein,
weer op het K.P.S.-terrein gespeeld
moeten worden, behalve van de pupil
len, die op het B.D.C. handbalveld spe
len. Als toch op eigen terrein gespeeld
wordt, kunt U dit zien op de raambil
jetten.
De heer D. C. V. uit Mijdrecht reed
met zijn personenauto op de Birkstraat,
richting Amersfoort met een snelheid
van 70 km.
Even na de Eikenlaan wilde hij een
auto passeren en kwam daardoor op de
linkerhelft van de rijweg. Op dat mo
ment kwam een auto, bestuurd door J.
H. B. alhier, uit de Ferd. Huijcklaan,
die de Birkstraat rechtaf indraaide met
het gevolg dat beide auto's met een he
vige klap tegen elkaar botsten.
Hoewel de auto's ernstig beschadigd
werden, kregen de bestuurders geen let
sel. V. was niet verzekerd.
"52^8^
Jeugdige mantel met
bijpassende rok
van zomers Shetland
in verschillende
stralende lentekleuren.
Maten: 38-44 HO.-
Mantel-japon ensemble
van Viva Terlenka,
prettig licht van gewicht.
Jeugdig, chique ensemble
in clair-marine
en verschillende
•warme pasteltinten
Maten: 38-46 98.-
Speciaal voor de modieuze
jonge vrouw met
de verfijnde smaak brengt
Vroom Dreesmann
de Parel Creatie.
Japonnen, tailleurs, mantels
en ensembles die opvallen
door de chique snit,
de kwaliteitsstoffen en de
voorbeeldige afwerking.
Parelkxeatie tailleur
van heerlijk lichtgewicht
Trevira. Geraffineerd
speelse zakjes en chique
Lassie stikselgarnering.
Zeer mooie afwerking.
Maten: 38-46
129-
