„heeRlrjkheiö isselt"
VRIJDAG 5 JANUARI 19BR
Een onzer lezers zond ons het navol
gende schrijven, waarop wij uitvoeriger
zullen ingaan dan in de rubriek „Met
raad en daad" gebruikelijk is.
Redactie Soester Courant,
Soest.
Myne Heren,
In de kleine W.P. encyclopaedie, uit
gave 1950 van Elsevier, lees ik by het
woord Soest: gemeente in Utrecht, om
vat dorp Soest en o.a. het gehucht Is
selt.
Als geboren Soester is my dit niet be
kend, maar kunt U my, via uw rubriek
„Met raad en daad", mededelen welk
gedeelte van Soest hiermede bedoeld
wordt?
Met vriendelykc groeten en dank voor
de te nemen moeite, verblyf ik,
hoogachtend,
J. VAN LEEUWEN
Koekoekweg 13, Soest.
Het woord „gehucht" is hier onjuist ge
bruikt. Isselt was geen klein dorp en
zelfs geen buurt, zoals er vroeger meer
dere in Soest waren, b.v. de omgeving
van Koninginnelaan (toen Veenhuizer-
straat). Laanstraat en Nieuwstraat, dat
„Het Hart" werd genoemd. De thans nog
bestaande wegen Hartweg en Korte
Hartweg duiden hier op.
Een tweede buurt vormde de bebouwing
tussen de Soesterbergsestraat, Oude
Utrechtseweg en de later aangelegde
spoorlijn Baarn - Den Dolder met de
naam „De Bunt", waaraan de Buntweg
zijn naam te danken heeft.
Naast „De Bunt" lag „De Hei", waar
door de Heideweg ontstond.
De gronden en boerderijen aan weers
zijden van de Birkstraat vormden de
buurt „De Birk", vandaar de naam Birk
straat.
Een vijfde buurt werd gevormd door
de gronden aan de Wieksloterweg O.Z
en naaste omgeving met de naam
„Hees".
Isselt was een heerlijkheid en in hél j
zesde deel van het aardrijkkundi# wocr-l
denboek der Nederlanden, samengesteld i
door A. J. van der Aa en uitgegeven in
1845, wordt met betrekking tot Isselt het
navolgende gezegd:
Isselt, heerl. in Eemland, prov. Utrecht,
arr. en kant. Amersfoort, gem. Soest;
palende N. aan de Eem, O. aan de stad
Amersfoort, Z. aan de Soesterweg, W.
aan de plaats Birkhoven.
Deze heerl. bevat het geh. Isselt, en
beslaat eene oppervlakte van 149 bund.
60 v. ell.telt thans 9 h., bewoond door
13 huigez., uitmaakende eene bevolking
van 40 inwoners, die meest hun bestaan
vinden in landbouw en veeteelt. Vroeger
had men in deeze heerl. ook eene glas-
blazery, maar deeze is in het jaar 1830
afgebrooken.
De Herv., die hier 7 in getal zijn, onder
welke 3 Leedematen, behooren tot de
gem. van Soest. - De R.K., van welke
men er 34 aantreft, worden tot de stat.
van Soest gereekend, doch gaan meest,
wegens de naabyheid, te Amersfoort te
kerk.
Men heeft in deeze heerl. geen school,
maar de kinderen genieten onderwijs te
Amersfoort.
De heerl. bestond vanouds slechts uit
eenen ridderhofstad, met een kasteel,
cn was als zoodaanig in het jaar 1330
bekend, wanneer zy door het geslacht
van Isselt bewoond werd. Michiel van
Isselt getuigt, cRt zyne voorouders, wier
thans staat op de hoek van deze weg
en de nu haaks op bedoelde weg lopende
Isseltseweg. Het verdere deel van de
Isseltseweg, welke zich vroeger uitstrek
te tot de Eem, is opgegaan in het in
dustrieterrein.
Tegenover de kapel, dus aan de andere
zijde van bedoelde nieuwe weg, bevindt
zich de nieuwe technische school „Niek
Savio".
Het achterste gedeelte van de kapel,
zichtbaar aan de verhoging van het af
lopend deel van het dak, waarop een
torentje, is het priesterkoor en het over
blijvende deel, waarboven de kop aflo
pend lager is aangebracht, de eigenlijke
kapel, waar de bewoners van de heer
lijkheid gezeten waren tijdens de dien
sten.
De kapel is, zoals uit de foto blijkt,
later verbouwd tot woning, doch het is
niet uitgesloten, dat deze in de toekomst
weer meer in de oorspronkelijke staat
wordt teruggebracht.
De woning is door een muur, waarin
een klein oud deurtje, van het priester
koor gescheiden, waardoor dit een af
zonderlijk geheel vormt.
In het koor bevinden zich een 6-tal
grote nog zeer fraaie wapenschilden, ter
wijl zowel in de linker als rechter muur
twee gebrandschilderde ramen zijn aan
gebracht. (Zie foto's).
Op een gemetselde verhoging staat het
overblijfsel van een van zwaar hout ver
vaardigd altaar, waarin een opening
waarin de altaar- of offersteen heeft
gelegen.
In dit priesterkoor zijn verschillende
bewoners van de heerlijkheid begraven,
doch grafzerken zijn in de vloer niet
aangebracht.
In een kleine nis, waarvoor een ijzeren
hekwerkje is aangebracht, staan 2 ur
nen, doch van welke personen de as
daarin wordt bewaard is evenmin be
kend.
Op het altaar ligt een oud handtekenin-
genboek, waarin de eerste handtekening
eind 1939 werd geplaatst
Omstreeks deze tijd zal wel bekend zijn
geworden, dat er plannen bestonden het
Soester grondgebied „Isselt" aan Amers
foort over te dragen en waarschijnlijk
is daardoor een grotere belangstelling
naar de kapel uitgegaan.
Niet alleen Soester en Amersfoortse in
gezetenen hebben hun handtekening in
dit boek gezet. Men treft er ook namen
in aan van personen uit alle delen van
het land, zelfs uit Amerika.
Zoals verder uit de foto blijkt bevindt
Naardien aan deeze heerl. vroeger on
derscheidene leengoederen behoorden,
zoo stelde de Heer, behalve den Schout,
de Schepenen en den Secretaris, ook den
Leengriffier aan.
Isselt licht V<t u. W.N.W. van Amers
foort, 4 u. N.O. van Utrecht. Er staat
hier eene kapel, weleer aan de H. Bar-
bara toegewijd, waarin vroeger eene
vikarij gevestigd was, welke ter bege
ving stond van de Heeren van Isselt.
Deeze kapel, waarin ook de vroegere
Heeren en Vrouwen begraven zyn, dient
thans tot begraafplaats van de familie
Jacob van Dam van Isselt. Men ziet er
nog eenige wapenborden en een altaar
met zyne versierselen.
Het wapen van Isselt bestaat in een
schild van keel (rood) met veertien bal
len, staande vier, vier, drie, twee, een,
van zilver.
Verder is nog bekend, dat in het jaar
1500 ene Vrouwe Beyeraet van Isselt in
het huwelijk trad met Willam van Dam,
Raad en Schepenen van Amersfoort.
De kapel hierboven genoemd, bij enkele
oudere gemeentenaren nog wel bekend
als „Kapel van Isselt", werd in 1339 ge
sticht door Heer Dirk Cozijn van Isselt
en in de jaren 1922 en 1923 gerestau
reerd door Willem Edmond van Isselt.
Een der gebrandschilderde ramen, die
thans nog in de muur van de kapel
staan, werd in 1649 aangebracht door
Jor. Cornelis van Isselt.
De heerlijkheid „Isselt", dat alle gron
den van Isselt omvatte, behoorde in het
begin van de tweede wereldoorlog tot
de gemeente Soest, doch bij een beschik
king van 5 augustus 1940 (getekend door
secretaris-generaal Frederiks) werd deze
met ingang van 1 september 1940 toege
wezen aan de gemeente Amersfoort.
De kapel is gelegen aan de Isseltseweg,
welke, komende van Soest, de tweede
landweg is voorbij het woonwagenkamp,
links van de Amsterdamseweg, de brede
weg langs het industrieterrein van
Amersfoort naar het centrum van
Amersfoort.
Door de gemeente Amersfoort werd veel
grond van de familie Van Isselt aange
kocht en toegevoegd aan haar industrie
terrein, dat zich thans uitstrekt tot de
huidige grens van Soest.
De kapel staat rechts van en haaks op
de Isseltseweg en de op de foto zicht
bare muur is de rechterzijde van de
kapel.
Aan de linkerzijde van de kapel is een
nieuwe weg aangelegd, zodat de kapel
heerl. het was, aldaar gewoonde hebben.
In de veertiende eeuw was deeze heerl.
reeds in bezit van de familie Van Dam,
die ze thans weder bezit, zonder dat
het blijkt, hoe zij daar uit geraakt is.
Omtrent het jaar 1610 werd Isselt be
zeten door den zoon van Cornelis Jansz.
van Vianen, die zich heer van Isselt
noemde.
De heerl. is leenroerig aan den prior
van Utrecht, en in het jaar 1769 op de
heer Gerbrand Ignatius Sasse verleid,
die haar, in 1777 (den 7den septem
ber) verkocht aan den heer Mr. Jacob
van Dam, Raad in de Vroedschap der
stad en Ontvanger van de twintigste
en veertigste penning der prov. Utrecht,
en zijn echtgenote Vrouwe Aletta Fran-
cisca Buyk, in wier geslacht de heerl.
tot nu toe gebleven is, zynde thans
eigenaar den Heer Mr. Jacob van Dam
van Isselt, Ridder van den Nederland-
schen Leeuw en President van de Ar-
rondissements-Regtbank te Amersfoort.
zich naast de kapel een boomgaard,
en het lijkt ons dat naast deze boom
gaard, haaks op de Isseltseweg. een toe
gangsweg naar de kapel heeft gelegen,
omdat daar een gerestaureerd, monu
mentaal hek, met op de linker en rech
ter zuil een gebeeldhouwde hardstenen
leeuw met schild, toegang geeft tot de
kapel.
De kapel is vrij te bezichtigen, maar
wij adviseren dit niet bij slecht weer
te doen. De Isselseweg is bij regen nogal
modderig en men moet door de mooie
kamer van de bewoonster, mevrouw Van
Coterlet, om het mooie van de kapel te
kunnen zien.
Na de grondafstand aan de gemeente
Amersfoort werd de grens van Soest aan
de rechterzijde van de Birkstraat de
Zandlaan. de weg tussen hotel „Het
Witte Huis" en het sportpark Birkhoven
en aan de linkerzijde de Middelhoefse-
steeg, op de hoek waarvan het woon
wagenkamp is gelegen.
De oppervlakte van Soest bedroeg na
de grondafstand, dus nu nog, 4615 ha.
In deze, door een smeedyzeren deur af
gesloten nis, worden de beide urnen
bewaard.
