VAN KLEI TOT KERAMIEK
EOvSETTEN
NIXON
DRIEMAAL
SCHEEPSRECHT
SNELLER GEWONDENVERVOER
PER HELIKOPTER
BOVEN DE METRO
IN EEN CHINOOK
Uit de hogeschool
der wetenschap
IN WEST-DUITSLAND WEMELT HET VAN
SPIONAGEDIENSTEN
Spanningsveld tussen oost en west
U KUNT NIET
ALLES WETEN
De pottenbakkerskunst moet pl.m. 15.000 jaar oud zijn
Het derde element
Sneller rlan het licht
DINSDAG 26 MAART 1968
Aardewerk of keramiek, welk laatste woord is afgeleid van de Griekse term
„keramlkc technè" is een van de alleroudste tekenen van ontwikkeling die een
mensengemeenschap kenmerken. Wanneer iemand op het idee om vaatwerk te
maken kwam, zal de mens van nu niet meer te weten komen, evenmin als waar
ter wereld dat was. In dc omgeving van de Nyl zyn echter scherven gevonden
die meer dan 13.000 jaar oud z|jn. De kunst om vaatwerk te maken leerde de
primitieve mens echter van de natuur zelf. Misschien liep hy langs het slib van
de rivieren in welks nabyheid hy woonde en liet de afdrukken van handen en
voeten na, die door de zon werden gedroogd en hard werden. Daardoor wist hy
dat aarde en water de twee elementen waren die van een kneedbare massa tot
een kom te vormen waren en dat die vorm bewaard bleef als ze ln heet zand of
in een oven werd gedroogd.
de draaischijf, die pas in later eeuwen
zou worden uitgevonden. Waarschijnlijk
werd de klei, die bij de rivieren werd
gevonden, schoon gemaakt, gekneed en
met water vermengd. Daarna tot een
dunne rol gevormd en opgerold als een
touw, waardoor de komvormige gestalte
ontstond.
Het aldus gevormde produkt werd glad
gestreken tot de gewenste vorm was be
reikt en in een open vuur gebakken.
Merkwaardig genoeg zijn de verschil
lende oorspronkelijke volken er onmid
dellijk toe overgegaan een eigen vorm
te kiezen, wat bij de hedendaagse be
paling van de geschiedenis van een volk
een grote rol speelt. Aan het vaatwerk
herkent men het volk van de makers,
zoals het klokbekervolk, dat via de Rijn
onze streken ging bewonen.
Versiering
De oermens kon zijn pas ontdekte vaar
digheid onmiddellijk gaan toepassen. Hij
kon nu een offer aan zijn goden bren
gen in een stuk vaatwerk, bewaarde er
dranken en voedsel in en zelfs zijn eigen
stoffelijke resten kwamen in een urn
terecht. Tot zover is het maken van
aardewerk echter nog geen kunst, al
wordt er wel degelijk aandacht be
steed aan een vorm die hem aangenaam
Dat drogen van zijn eerste vaatwerk
moet de aanleiding zijn geweest om de
vormen niet alleen te drogen, maar in
het vuur te bakken, waardoor een veel
grotere stevigheid en hardheid werd
verkregen. Aarde, vuur en water, alle
drie elementen waarover hij de beschik
king had.
Natuurlijk was er nog geen sprake van
JUWELIER HORLOGER
SOESTDUK
"MBRANDTIAAN 18 - TEL. 02155-4785
Richard Nixon is bij de voorverkiezin
gen in New Hampshire gekozen als kan
didaat voor het presidentschap vanwege
de Republikeinse Partij. Dat zegt nog
niets, want alle andere staten moeten
nog stemmen en New Hampshire bete
kent niet veel.
Het zou echter voor Nixon bijzonder
veel betekend hebben als hij deze eerste
„primary" reeds had verloren. Dan was
hij waarschijnlijk meteen als kanshebber
afgeschreven
Richard Nixon is bekwaam en heeft veel
ervaring. Eisenhower heeft hem inder
tijd, als vice-president, veel méér ver
antwoordelijk werk gegeven dan de
„Veep" gewoonlijk krijgt.
Maar bij de presidentsverkiezingen legde
hij het af tegen Kennedy, en bij de gou
verneursverkiezingen voor Californië te
gen de democraat Pat Brown. Dat geeft
hem een stempel van „altijd bruids
meisje, nimmer bruid".
Toch waagt hij het opnieuw en probeert
tegen Johnson in het strijdperk te tre
den. Eerst moet hij daarvoor de repu
blikeinse conventie achter zich krijgen,
daarna de kiezers.
„Linke Dick"
Nixon zal nooit een populaire figuur
worden; hij mist daartoe de eigenschap
pen. Hij probeert dit in een voordeel te
verkeren door te verklaren, dat hij zich
niet anders kan voordoen dan hij is. en
dat men dus weet, wat men aan hem
heeft. Of dat laatste het geval is, is de
vraag. Niet voor niets draagt hij de bij
naam „Tricky Dick", hetgeen wij zouden
kunnen vertalen in „linke Dick"
Nixon is echter gepokt en gemazeld in
de partijpolitiek en heeft de afgelopen
jaren hard gewerkt om de mannen, die
in het partij-apparaat de dienst uitma
ken, achter zich te krijgen.
Zijn grote verdienste is, dat hij er in
slaagde de door het Goldwater-avontuur
van '64 in tweeën gespleten Republikein
se Partij weer te herenigen, waardoor
de Republikeinen in 1968 misschien weer
een kans hebben.
Havik
Hoewel Nixon scherpe kritiek uitoefent
op het beleid van Johnson, richt die zich
niet tegen Johnsons doelstellingen, en
zeker niet voor wat Vietnam betreft.
Nixon behoort bepaald niet tot de „dui
ven" (hij is duidelijk een „havik",) hij
wil dóórzetten in Vietnam en zegt, dat
als men dit nu niet doet, men later een
veel hogere rekening te betalen krijgt.
Maar hij vindt, dat Johnson het hele
maal verkeerd aanpakt, en belooft, dat,
als hij president zal zijn, het in Viet
nam spoedig uit zal zijn. Hoe hij dat wil
bereiken heeft hij er vooralsnog niet bij
gezegd
Hij appelleert daarmee wel aan het pa
triottisme van de Amerikanen, die im
mers nog nooit een oorlog hebben ver
loren en het niet zouden kunnen ver
kroppen indien dat „stelletje ongere
geld" in Vietnam te veel zou blijken
voor het machtige Amerikaanse leger-
apparaat
Rockefeller
In New Hampshire had hij het trouwens
erg gemakkelijk. Deze staat is van
oudsher uitgesproken republikeins. Daar
bij was Nixon de enige candidaat, al
bestond de mogelijkheid een ander te
kiezen door de zgn. ,,write-in"-methode,
het noemen van een kandidaat naar
eigen keuze.
Men denkt dan automatisch aan Rocke
feller. de gouverneur van New York, die
liberaler is dan Nixon en volgens vele
Republikeinen ook meer kansen heeft
tegen Johnson.
Johnson zelf heeft gezegd, dat hij een
harde dobber zou hebben tegen Rocke
feller, maar dat de Republikeinen wel
zo stom zouden zijn om Nixon candidaat
te stellen
Rockefeller heeft zich tot voor kort al
leen gesteld achter George Romney.
Plotseling echter heeft nu Romney zich
uit de strijd teruggetrokken. Hij zag er
geen brood in.
En nu wordt er op Rockefeller van alle
kanten pressie uitgeoefend opdat hij
Romney's plaats zal innemen en een te
genwicht vormen tegen Nixon.
De beslissing
Het is leuk voor Nixon, dat hij in New
Hampshire heeft gewonnen, zoals het
wellicht de genadeslag voor hem zou
hebben betekend als hij had verloren.
Maar hij is er nog niet! In al de andere
Amerikaanse staten moet de Republi
keinse partij nog aan de voorverkie
zingen beginnen. In augustus eerst valt,
op de conventie van Miami Beach, de
beslissing, wie tegen Johnson als pre
sidentskandidaat in het krijt zal treden.
Nixon heeft tot nu toe de partijmachine
achter zich, totdat deze uitgekookte poli
tiekers hebben uitgekiend, wie de meeste
kans op de overwinning heeft. En hoe
groot de verdiensten van een kandidaat
voor de partij ook mogen zijn, er is
maar één factor, die de doorslag geeft:
maakt hij kans om te winnen
Bijna even oud als het aardewerk zelf
is de neiging niet alleen gebruiksvoor
werp te maken, maar het tevens zo te
versieren dat het een voorwerp wordt
dat een zelfstandige schoonheid heeft.
Misschien was daarvoor de eerste aan
leiding een duim- of nagelafdruk, die
na het bakken zichtbaar bleef. Deze
neiging tot versiering brengt hem (of
haar, misschien was het maken van
vaatwerk een vrouwelijke bezigheid) er
toe met een stokje figuren aan te bren
gen. geometrische figuren, die zelfs nu
nog hun schoonheid hebben behouden.
Hoe zelfstandig de keramiek ook moge
wezen, de schepper ervan was de mens,
en onbewust misschien heeft hij dat al
tijd best willen weten. De uiterlijke ver
schijningsvorm van de mens kan men
t—ugvinden in de keramische produk-
ten. Aardewerk kan een buik hebben,
een hals, een voet en oren, daarmee de
verwantschap aan zijn maker symbolise
rend.
Draaischijf
Al in de prehistorie werden er twee be
langrijke ontdekkingen gedaan, die de
kunst van de keramiek op een hoger
plan brachten de uitvinding van de
draaischijf maakte het mogelijk de plas
tische vorm van het vaatwerk te per
fectioneren, contouren veel gevoeliger,
strakker en mooier te maken.
Van Egypte uit verbreidde de draai
schijftechniek zich langzaam over de
hele wereld, hoewel het vele eeuwen
duurde voor ze overal doordrong.
Een tweede ontdekking, die een geheel
nieuwe versieringstechniek met zich mee
zou brengen, vormde het feit dat soor
ten klei, die ongebakken dezelfde kleur
schijnen te hebben, eenmaal gebakken
verschillende tinten vertonen. Deze we
tenschap ging men onmiddellijk toepas
sen door op het te bakken voorwerp een
dun laagje andere klei aan te brengen,
de zogenaamde engobetechniek.
Glazuur
Helemaal volwassen werd de kunst van
het pottenbakken toen, waarschijnlijk
door een toeval, scherven met sporen
metaaloxvde werden gebakken. Er ge
beurden twee dingen. Het metaaloxyde
had allerlei kleuren op de scherf tevoor
schijn gebracht, daarnaast bleek het
voornaamste bezwaar tegen het aarde
werk tot dan. namelijk de poreusheid
van het produkt verdwenen te zijn. Het
glazuur maakte de produkten bijna on
doordringbaar. Het bleek eigenlijk het
definitieve punt van vervolmaking dat
er voor zorgde dat keramiek kon uit
groeien tot een geweldige industrie en
kunstuiting.
Inderdaad ontwikkelde de keramiek zich
hierna tot de meest beoefende kunst al
ler tijden. Er ontstonden drie hoofdgroe
pen steengoed, aardewerk en porselein.
Het aardewerk door keramiek te bakken
bij een temperatuur die ligt tussen 800
en 1100° C. Het aldus ontstane produkt
is tamelijk poreus en heeft een kleur
die varieert van grijs tot rood. Steengoed
dat minder poreus is, verkrijgt men bij
een hogere temperatuur tussen 1100 en
1300° C. Bij nog hogere temperatuur,
tot 1500° C begint er een ander proces
in de klei op gang te komen dat het
materiaal sterk verhardt en de dichtheid
doet toenemen. Wanneer het gebruikte
materiaal zo zuiver is dat een doorschij
nend produkt ontstaat, spreekt men van
porselein.
De glazuren die men toepaste waren
dubbelsilicaten die bij een temperatuur
tussen 600 - 1500° C vloeibaar werden
en dan aan het materiaal hechtten. Nog
al vroeg in de historie ontstond het
doorzichtige loodglazuur waarbij men
voorstellingen op het aardewerk kon
aanbrengen met dit glazuur en later
overheen gebakken. Ondoorzichtig tin-
glazuur gebruikte men al in de 14de
eeuw in Spaans aardewerk, hiermede
maakte men decoraties.
Nederland
Nadat Egypte de kunst van keramiek
ontwikkelde kwam in Babylonië de
techniek hiervan ook op gang, zij het
een paar eeuwen later. Via Kreta leer
den de Grieken de kunst en voerden
haar op tot een perfekt produkt ont
stond waarvan men exemplaren nu nog
in musea bewaart. De Romeinen ge
bruikten de keramiek niet alleen als
kunst maar tevens als industrie. Daarna
verviel de techniek in Europa tot een
tamelijk gref handwerk om pas in 1500
weer op te klimmen tot meer dan sim
pel aardewerk en steengoed.
De kunst werd in Europa tot nieuw le
ven gebracht omdat de ontwikkelingslijn
zich wel heeft doorgezet in het Islami
tisch rijk zoals Perzië. Vla Spanje brach
ten de Moren de kunst weer terug naar
Europa, evenals de Turken het deden in
Italië.
Ondertussen had ook China een prach
tige keramiek ontwikkeld en vond men
er in het jaar 1000 de porseleintechniek
uit. Beroemd is onder meer het Blanc
de Chine uit de Ming-periode. De prik
kel om in ons land de pottenbakkerij op
hoger plan te brengen ontstond toen de
schepen van de Oostindische Compagnie
uit China prachtig porselein meebrach
ten.
In 1590 waren er in ons land nogal wat
pottenbakkerijen gevestigd en langzaam
kwam een kunstproduktie op gang.
De eerste fabriek die porselein maakte
stond in 1759 in Weesp, daarna volgde
de predikant J. de Moll in Oud-Loos-
drecht die in 1782 zijn werkplaats naar
Ouder-Amstel overbracht. Juist deze fa
briek begon zeer fraai werk te leveren.
Oorspronkelijk trachtte men het Chinese
porselein te imiteren en het zou nogal
even duren voor men de Loosdrechtse
pronkstukken ging waarderen.
Grote ontwikkeling
In de 19de eeuw. toen de machine zijn
intree deed, begon men in Engeland met
gedrukte versiering die in eindeloze
hoeveelheden werd afgeleverd en waar
door stijl en kunstvormen verloren
dreigden te gaan. Hiertegen protesteer
den kunstenaars als Ruskin en Morris in
Engeland, Colebrander en Brouwer in
ons land. Zij vernieuwden echter de
kunst van de keramiek niet, wat voor
ons land later Nienhuis en Lanooy wel
klaar speelden.
In 1876 kocht een Joost Thooft de Delft-
se fabriek „De Porceleyne Fles" en wist
daar met een nieuw procédé handbe
schilderd delfts blauw te vervaardigen,
dat wereldvermaardheid verkreeg.
Na de artistieke inzinking volgde nu een
nieuwe opgaande lijn, waarin keramiek
een zelfstandige kunstuiting werd, waar
aan zelfs een Picasso zijn aandacht
schonk. Ook de aardewerk- en porse
leinfabrieken begonnen meer aandacht
aan de vormgeving te schenken waar
door het in de winkels van heden een
enorm uiteenlopend sortiment van aar
dewerk is te vinden, variërend van de
gebloemde theekopjes, „kop en schotel"
tot de meest fraaie produkten van mo
derne keramiek waarbij in de laatste
jaren vooral Finse ontwerpers succesvol
zijn.
De aandacht die de vernieuwde kera
miek krijgt is een gunstig teken voor
de verdere ontwikkeling van de oudste
kunstvorm die de mensheid kent.
De snel groeiende verkeerssituatie in
ons land is een van de voornaamste
problemen waarmee onze samenleving
te kampen heeft. Hoewel er jaarlijks
vele miljoenen worden uitgegeven om
wegen te verbeteren en om in de steden
tot een verantwoorde verkeersleiding te
komen en hoewel au tof abri eken de vei
ligheid van hun produkten proberen op
le voeren, is de tol die voor een groot
aantal auto's in een land betaald moet
worden nog altijd veel te hoog. Voor
ons land is het aantal verkeersonge
vallen met dodelijke afloop opgelopen
tot drieduizend slachtoffers per jaar.
Dat aantal zou minder kunnen zijn
wanneer er vanaf het moment van het
ongeluk sneller hulp kon worden ge
boden dan thans het geval is. En juist
die mogelijkheid bestaat, zij het met de
beperking van enkele nadelen.
20 procent
Niet minder dan twintig procent van
het aantal verkeersdoden, dus een aan
tal van 600 mensen zou gered kunnen
worden, zodra die hulpverlening tijdig
genoeg verleend kan worden. Enkele
redacteuren van een autoblad kwamen
met de gedachte helikopters in te scha
kelen die het gehele land zouden kun
nen bereiken. Berekend werd dat dan
binnen 15 minuten een helikopter ter
plaatse zou zijn, waar ook in Nederland.
Het plan voorziet in een sectie-indeling
van 18 gebieden, die elkaar deels over
lappen en waarbij 18 helikopters be
trokken zouden zijn.
In samenwerking met de luchtmacht,
die een helikopter (de Alouette III,
kruissnelheid 180 km per uur) en een
ambulance beschikbaar stelde werd een
proef genomen. Luitenant-generaal A.
B. Wolff, bevelhebber van de Konink
lijke Luchtmacht zei desgevraagd dat
hij zeer positief ten opzichte van dit
plan staat. De proef die met behulp
van de helikopter genomen werd viel
direct in het voordeel van het plan uit.
Bij een in scène gezet ongeluk was de
blijven. Op de grote verkeerswegen
echter kan de helikopter belangrijk
sneller ter plaatse zijn en verkeers
slachtoffers vlugger naar een zieken
huis vervoeren. Hoewel het plan levens
vatbaarheid heeft, zal het zeer goed
uitgewerkt moeten worden om efficiënt
te kunnen zijn. Naast de aanschaffings-
kosten van een hellkoptervloot zullen
ook de benodigde gelden nodig zijn om
de toestellen dag en nacht paraat te
houden om onmiddellijk te kunnen op
stijgen. Dat zou vierentwintig uur per
dag zijn.
Aanvulling
De rol die Alouette-heli's kunnen gaan
spelen, zal dus een aanvullende worden.
En in dat licht bezien vormen de kosten
voor het plan inderdaad een zeer be
langrijke factor. Toch hebben ook vele
medici voor het plan belangstelling en
me»t de medewerking van luchtmacht
zou inderdaad een nieuwe mogelijkheid
kunnen ontstaan om verkeersslachtof
fers te redden.
Juist het behoud van mensenlevens moet
de belangrijkste factor zijn die de door
slag gaat geven om een helikopter red
dingsdienst te gaan instellen in ons
land, waar een nog steeds toenemend
aantal doden per jaar met alle beschik
bare mogelijkheden omlaag gebracht
moet worden.
helikopter eerder ter plaatse dan de
ziekenauto, bovendien eerder bij een
ziekenhuis. In totaal werd een tijdwinst
geboekt van bijna tien minuten, terwijl
een tweede proef nog gunstiger uitviel.
Nadelen
Luitenant-generaal Wolff deelde verder
mede dat de kosten van het project
echter niet gering waren, de aanschaf
kosten van de 18 helikopters en 5 reser
vetoestellen komen op meer dan twin
tig miljoen gulden. Toch zouden de
kosten geen beletsel mogen zijn wan
neer het er om gaat mensenlevens te
redden.
Overigens zou bij de daadwerkelijke
uitvoering van dit plan de rol van de
ziekenauto zeker niet uitgespeeld zijn.
Een deskundige op het gebied van de
luchtvaart vertelde; „In lang niet alle
gevallen zullen helikopters de hun toe
gedachte taak kunnen uitvoeren. Tij
dens weersomstandigheden waarbij het
zichit gering is komen de heli's in geen
geval in actie. Bij dichte mist bijvoor
beeld, wanneer er juist vele ongeluk
ken gebeuren, zou de inschakeling van
de helikopters onmogelijk zijn, de kans
op ongelukken zou alleen maar ver
groot worden.
Ook zijn de landingsmogelijkheden bij
veel secundaire wegen vaak niet vol
doende. Bomen, hoogspanningskabels,
telefoonleidingen kunnen verhinderen
dat de helikopters ter plaatse kunnen
komen. Alleen bij gunstige weersom
standigheden en gunstige plaatselijke si
tuaties zou de helikopter een taak kun
nen vervullen."
Samenwerking
Er zijn meer gevallen waarin een heli
kopter geen hulp kan bieden. In de ste
den waar de grote verkeersdrukte de
komst van de ziekenauto juist ver
traagt, kan een helikopter alleen in de
buitenwijken voldoende ruimte vinden
om hulp te bieden. Ln de centra ligt dat
veel moeilijker. Hier zal de ziekenauto
toch het aangewezen vervoermiddel
Korte sliertjes van de metro kruipen
langs het viaduct in Rotterdam Zuid
als we in een reusachtige helikopter
van het Amerikaanse leger boven de
Nieuwe Maas en de oude havens cirke
len. De mensen op straat blijven staan
en staren omhoog naar de reuzenlibel
met zijn beide tandem-rotors: een onbe
kende, maar imponerende verschijning
aan het Nederlandse uitspansel.
We vliegen in een Boeing-Vertol CH-
47B Chinook die enkele dagen in Euro
pa zijn mogelijkheden komt demonstre
ren. Een enome hefschroever, groter
dan een Dakota. In de brede romp kun
nen 44 volledig bewapende soldaten,
maar ook 24 brancards met gewonden
worden vervoerd.
Meer dan 2.000 reddingen
Hoewel de produktiecijfers officieel ge
heim zijn, werd ons toch wel duidelijk
dat de Amerikaanse legerautoriteiten
475 van deze Cinooks hebben besteld
en nog een optie hebben op 120 stuks.
De produktie heeft 15 stuks per maand
bedragen, staat nu op tien toestellen en
zal teruglopen tot vijf per maand. De
Britse R.A.F. heeft er vijftien besteld en
zal begin 1969 de eerste machines ont
vangen.
Van de vroegere CH/UH-46 Sea Knight
zijn er een 300 geleverd en ook deze
heli is nog altijd in produktie.
De CH-47B is nu op grote schaal in
gebruik in de afschuwelijke oorlog in
Viëtnam. die voor alles een helikopter-
oorlog is. In 2 V* jaar tijds hebben deze
Chminooks daar meer dan 200.000 vluch
ten gemaakt en de bemanning van
meer dan tweeduizend beschadigde
Amerikaanse vliegtuigen en wentelwie
ken van achter de vijandelijke linies -
waar zij met pech of aangeschoten
noodlandden - opgepikt. Alle toestel
len die naar Vietnam gaan, zijn van
een bepantsering en van bewapening
voorzien. Onlangs werd een zwaarbe
wapende versie getoond met 40mm gra
naatwerper. twee 20-mm kanonnen en
vijf mitrailleurs.
Tijdens de demonstratievlucht boven de
bedrijvige havens laten we ons vertel
len. dat de eerste Chinook vloog op 21
september 1961 en de eerste CH-47B in
oktober 1966. Onlangs vloog de eerste
CH-47C, die nog weer krachtiger mo
toren heeft, namelijk van 3750 pk, en
een nog groter laadvermogen.
„Wat kost deze machine?" vragen we
boven de Nieuwe Waterweg.
„Een miljoen dollar per stuk".
„Qoopt Nederland er veel?"
We horen dat er jarenlang een fors
bedrag op onze begroting heeft gestaan
voor de aanschaffing van zware trans
port-helikopters, o.a. bedoeld om ge
leide wapens te vervoeren. Nu er 77
Alouette-111 hefschroeftoestellen zijn
besteld, is er voor de zware transport-
heli's geen geld meer.
Wij in Nederland zullen de Chinook
daarom voorlopig niet kopen. Toch de-
monsteerde de Chinook nog op Ypen-
burg voor de militaire autoriteiten, die
verklaarden „bij te willen blijven met
de technische ontwikkeling".
„We waren toch in de buurt" zei onze
zegsman, „We demonstreerden Ln Italië,
Spanje, Zwitserland en Engeland en
deze kist moet van Bremerhaven per
boot terug naar the States."
„Hoe groot is het laadvermogen?"
„Deze heeft ten opzichte van het vori
ge model iets grotere rotorbladen en
daardoor konden we komen op een
1 aadvc -mogen dat de helft groter is dan
bij de CH-47A. Het bedraagt nu 7170
kg bij een actieradius van 185 km en
een kruissnelheid van 277 km per uur."
„D motoren zijn ook sterker?"
„Ja, het vorige type kwam niet boven
de 175 km per uur en bezat twee Ly-
coming T-55L-5's van 2200 pk elk, of
T-55L-7's van 2650 pk. De B heeft nu
T-55L-7C's die 2850 pk elk leveren en
mocht er één motor uitvallen, dan drijft
de overblijvende motor toch allebei de
rotors aan."
We kijken eens door het half open
staande laadluik in de staart en genie
ten van het panoramische achterudtzicht.
Ontelbare vrachtschepen verdringen el
kaar daar voor en in de Europoort. Pal
daarnaast blikkeren de glasruiten van
duizenden Westlandse groentenkassen in
dc z°ii- „Het is hier rustiger dan boven
Viëtnam" zegt de piloot. Misschien moet
hij er zelf nog heenHet is wel iets
om over na te denken nu de machtige
metalen libelle langzaam gaat dalen.
Een opzienbarend bericht over laser
stralen komt uit de U.S.S.R. Men voerde
daar een laserstraal door een serie ro
bijnkristallen en nam aan dat de straal
de vrijkomende energie van de kristal
len zou opnemen en in kracht zou toe
nemen. Het resultaat zou echter zijn dat
de straal het licht inhaalde en wel met
een snelheid van 2.700.000 km per se
conde, ofwel 9 maal de snelheid van
het licht. Indien dit waar is, zouden alle
theorieën van de uiterste snelheid om
ver geworpen zijn hetgeen een ware re
volutie in de wetenschap betekent.
De Westduitse bondsrepubliek is door haar ligging, tussen oost en west een waar
lustoord geworden voor een groot aantal geheime diensten en informatiebureaus
van twijfelachtig allooi. Hier woedt in al haar ontstellende hevigheid de niet
aflatende oorlog der spionage. Hier zoeken talrijke regeringen „inside informa-
tlons" over personen, zaken, goederen, over verdedigingstelsels, uitvindingen, eco
nomische aangelegenheden en wat dies meer zij. Er wordt hier ter verkrijging van
het doel samen- en tegengewerkt, dubbel en vals gespeeld.
Dc bij deze duistere oorlog betrokkenen kent „men" alleen van bijnamen en soms
verdwijnen dc „agenten" spoorloos ten gevolge van kwader trouw, likwidatie,
onverwachte overplaatsing of uitschakeling, alles is daar immers mogelyk.
Deze gang van zaken dateert in feite
reeds van 1933 toen Adolf Hitier aan de
macht kwam en in zijn „Grootduitse
rijk" een bruine dictatuur vestigde, ge
heel compleet met concentratiekampen,
Gestapo en Sicherheitsdiensten. Het ver
zet werd toen geboren en daartoe be
hoorden voornamelijk keizergetrouwe of
ficieren van de zogenaamde Reichswehr,
voorts een handjevol intellectuelen, en
de K.P.D., de communistische partij in
Duitsland, die door middel van haar ge
heime organisatie Internationale Rode
Hulp (I.R.H.), welke vanuit Moskou werd
geleid, zonder aanzien des persoons te
genstanders van de nazi's uit Hitler's
aards Walhalla hielp ontsnappen. Ook de
Duitse Vrijmetselarij keerde zich fel te
gen Hitier en diens bruine horden.
Deze gang van zaken bleef natuurlijk
voor de nationaal-socialistische macht
hebbers niet verborgen en Hitler's poli
tieke keurtroepen, de S.S., likwideerden
zonder mededogen de door de geheime
politieke rechtbanken, de zogenaamde
„vemen" aangewezen en gedoodverfde
politieke tegenstanders.
Tot de oudere beroepsofficieren die
overtuigd monarchist en trouw aan
„hun" keizer Wilhelm II bleven, behoor
de om. admiraal Canaris, bijgenaamd
de Ondoorgrondelijke, en generaal-ma-
joor Hans Oster. Beide opper-officieren
bekleedden in het derde rijk zeer hoge
functies: Canaris was chef van de mili
taire geheime inlichtingendienst en Os-
ter was daar een van de afdelingsleiders.
Beiden werden op last van Hitier in de
vroege morgenuren van de 9de april
1944 geëxecuteerd.
Toen pas was aan het licht gekomen,
dat Canaris al sinds 1938 in persoonlijk
contact stond met de Britse regering,
later zeer in het bijzonder met de grote
Engelse oorlogsleider Sir Winston Chur-
chill. Het was de Ondoorgrondelijke die
in 1938 Engeland inlichtingen gaf over
de op handen zijnde bezetting van Tsje-
cho-Slowakije door Duitse troepen. Het
was eveneens Canaris die Churchill in
formeerde over de Duitse raketwapens,
de zogenaamde VI en V2 en deze in
formaties vergezeld liet gaan van een
zeer uitvoerige documentatie over deze
wapens.
Op de 20ste juni 1939 liet Canaris aan
de Britse regering weten, dat nazi-
Duitsland met de Sowj et-Unie een niet-
aanvalspact zou sluiten en dat na het
van kracht worden daarvan Duitse troe
pen Polen zouden binnenvallen.
Zeeleeuw getemd
In juli 1940 gaf Hitier aan veldmaar
schalk Keitel de geheime opdracht om
alles in gereedheid te brengen voor een
invasie in Engeland, bekend onder de
codenaam „Unternehmen Seelöwe", doch
al in juni van dat jaar liet de „Ondoor
grondelijke" via het Vaticaan de Britse
regering waarschuwen.
Ln opdracht van Canaris had in augus
tus 1940 in Rome een onderhoud plaats
tussen de minister van binnenlandse
zaken van Franco's regering, Serrano
Suner en een vertrouwensman van Ca
naris, de luitenant-kolonel dr. Josef
Müller. die verzocht aan Franco een
boodschap over te brengen om onder
geen voorwaarde aan de tweede wereld
oorlog deel te nemen, omdat Duitsland
deze oorlog zou verliezen.
Staiin heeft herhaaldelijk gepoogd van
de diensten van de admiraal gebruik
te mogen maken, doch zonder succes,
Moskou zocht en vond tenslotte andere
wegen om haar doel te bereiken. Sta-
lins meester-spion tijdens het laatste
gedeelte van de tweede wereldoorlog
was de Duitser Rudolf Rössler, bijge
naamd „Lucy", die vanuit Zwitserland
opereerde - evenals Allan Dulles, de
latere chef van Amerika's C.I.A. en
nauw samenwerkte met de Russische
spionageorganisatie in nazi-Duitsland
„De rode kapel", die haar zetel in Ber
lijn had.
Chef van „De rode kapel" was de Duit
ser Harro Schulze Boysen, luitenant
kolonel van het Duitse leger en als zo
danig verbonden aan de generale staf.
Tengevolge van dit gezamenlijke op
treden van „Lucy" met „De rode ka
pel" verloren in de loop van de oorlog
honderdduizenden Duitse militairen het
leven.
Na de oorlog
Na de capitulatie van nazi-Duitsland,
werd het land overstroomd door Rus
sische geheime agenten die de opdracht
hadden zich meester te maken van Duit
se industrie- en fabrieksgeheimen en
van patenten. Verder hadden zij tot
taak een rode inlichtingendienst op te
bouwen. In 1949, het jaar van de stich
ting van de zelfstandige Westduitse
bondsrepubliek, had de Russische ge
heime dienst (M.W.D./KGJB.) zich al
hecht in het land verankerd.
Naast de Russische opereert sinds 1947
de Poolse geheime dienst in West-
Duitsland. Zij heeft haar zetel in de
Schliiterstrasse in Berlijn en het adres
staat bij insiders bekend als een „Men-
senval". De Rusrische M.W.D.'K.G.B. is
gevestigd in het Oostberlijnse Karls-
horst.
De Tsjechische geheime dienst „werkt"
sinds 1948 in de Westduitse bondsre
publiek, haar hoofdkwartier voor dat
land is gevestigd in München. De dienst
interesseert zich in het bijzonder voor
emigranten en vluchtelingen van Tsje
chische nationaliteit die in de bondsre
publiek verblijven maar ook voor aller
lei militaire aangelegenheden. Alfred
Frenzel te Bonn, eens lid van de West
duitse bondsdag, was vele jaren als
agent werkzaam voor de Tjechen. Hij
werd na zijn ontmaskering tot een
langdurige gevangenisstraf veroordeeld.
De Tsjechische geheime dienst was op
22 oktober 1966 de Russische behulp
zaam bij het ontsnappen van de En
gelsman George Blake, die als Russi
sche spion was ontmaskerd, uit de ge
vangenis te Londen.
De Joegoslaven
Ook de Joegoslavische geheime dienst
met zetel in Frankfurt am Main is zeer
actief in West-Duitsland. hetgeen over
duidelijk aan het licht trad tijdens het
in de loop van vorig jaar gevoerde Go-
retaproces. De taak van de Joegosla
vische dienst is drieledig en wel; 1. het
pitvorsen van militaire geheimen; 2.
controle op de Joegoslavische gastarbei
ders en emigranten aldaar en 3. het
onschadelijk maken van vijanden van
Tito en tegen de regering opererende
vrijheidsorganisaties.
In de Westduitse bondsrepubliek wordt
ook nog gewerkt door de Oostduitse ge
heime veiligheidsdienst, de S.S.D., wel
ke organisatie haar zetel heeft in Oo:st-
Berlijn (Grünau) Regattastrasse 25-29.
De S.S.D. houdt zich in de bondsrepu
bliek ondermeer onledig met spionage,
sabotage en met het voeren van een
heftige anti-westerse propaganda. De
werkzaamheden van die dienst worden
in West-Duitsland vergemakkelijkt door
het feit, dat er gewerkt wordt door
Duitsers tegen Duitsers.
De leidinggevende figuren der hiervoor
genoemde geheime diensten zijn allen in
Moskou opgeleid terwijl de organisaties
het evenbeeld vormen van de Russische
geheime dienst.
Het westen
Naast de hiervoor genoemde diensten
en instellingen zijn er in de bondsre
publiek ook nog soortgelijke instellingen
en organisaties der verschillende wes
terse mogendheden, met name de Ame
rikaanse C.I.A. met zetels in Wiesba-
den en West-Berlijn; de Engelse C.I.D.
Ln Frankfurt am Main; de Franse
S.D.E.C.E., en zelfs de Perzische Sase-
man Amniat Va Etelaot Kesjnar (af
gekort S.A.V.A.K.), hetgeen wil zeggen
Organisatie voor rijksveiligheid en in-
f maties. Deze Perzische dienst is ge
vestigd aan de Bonnerstrasse 180 te
Keulen, telefoonnummer 387653, en haar
chef is luitenant-kolonel Akbar Dad-
setan.
Dr- Griekse geheime dienst, afgekort
K.Y.P. en de Spaanse Servicio de In
fo, mación, hebben slechts enkele ge
heime agenten in het land. Deze zijn
toegevoegd aan de desbetreffende lega
ties in de bondsrepubliek. Ook Turkije,
zuid-Korea en de Israëlische Shin Beth
hebben in West-Duitsland vaste verte
genwoordigen van hun geheime diens
ten.
Het optreden van Shin Beth in West-
Duitsland werd pas goed bekend, toen
kort geleden een tweetal Israëlische
agenten de woning poogden binnen te
dringen van de voormalige Gestapo-chef
Müller, die in München woont en mo
menteel in Albanië verblijft, waar hij
met de leiding van de Albanese veilig
heidsdienst is belast.
Kidnapping
Opzien verwekte ook het optreden van
de Zuidkoreaanse geheime dienst in
West-Duitsland waar circa vierduizend
Zuidkoreanen wonen en werken. Deze
dienst zag kans om maar liefst zeven
tien Zuidkoreanen die in de bondsre
publiek voor studiedoeleinden verble
ven, te kidnappen en in jüni van het
vorig jaar gevankelijk naar zuid-Korea
te doen overbrengen. De vogels waren
gevlogen toen de Duitse politie wilde
ingrijpen.
Al met al zijn er in de Westduitse
bondsrepubliek alleen al circa zesdui
zend rode geheime agenten v ^am,
om van de vertegenwoordiger de
andere zijde maar te zwijgen. D? T st-
duitse politie en veiligheidsdier i rijn
vooralsnog niet bij machte alle x ."ko
mende vergrijpen als spionage, mensen
roof, sabotage, diefstal van geheime
bescheiden te voorkomen en. of op te
lossen.
Dunne mayonaise goed. - Wanneer we
te veel slaolie bij de mayonaise hebben
gedaan, kunnen we ze weer dik. maken
dcor toevoeging van een lepel heet wa
ter. Ook kan men de ?3us, eerst drup
pelsgewijs, d?.3rna langzaam schenkend,
bij een eierdooier voegen.
Oude munten kunt u weer schoonma
ken door ze te wrijven met een meng
sel van geest van salmiak en krijt. Ko
peren mur.ten kunt u reinigen met pa
raffine, zilveren met vliespapier en gou
den met een krijtpapje. Kopergroen kan
men verwijderen met ammoniak.
Lekt uw wastafel iets, bestrijk dan de
barst met waterglas aan de onder- en
bovenkant.
Beeldjes van gips kan men repareren
met celluloselijm en bijwerken met gips.
Na deze behandeling verven met olie
verf na eerst het gips met wat lijnolie
bestreken te hebben, dan houdt de
verf beter.
Het gebruik van theeballen voorkomt
verstopping door theebladeren van uw
gootsteenafvoer en theepottuit.
Leg in uw keukenlaatjes vloeipapier in-
plaats van kastpapier. Eventueel ge
morst vet en vocht worden hierin opge
zogen.
Uw clematie moet van het begin af in
een grote pot worden gekweekt.
Is de bol van een cyclaam uitgedroogd
dan kunt u de pot heel even in lauw
water dompelen.
In een vochtige kast kunt u een paar
schoteltjes met ongebluste kalk plaat
sen, waardoor deze kast droog zal wor
den. Af en toe vernieuwen en oppassen,
dat kleine kinderen er niet aankomen,
want deze kalk kan brandwonden ver
oorzaken.
Marmer kunt u meestal lijmen met wa
terglas of een mengsel van gelatine en
azijn. Grote marmeren stukken worden
gerepareerd met gips, met water aange
mengd tot een papje. Vlug werken,
want het droogt snel.
Cretonne stoelbekleding kan schoonge
maakt worden met een mengsel van
tetra en magnesia. De cretonne hierme
de bestrijken en 24 uur laten zitten.
Men kan dan het overgebleven poedar
er gewoon afborstelen.
