SIMON VESTDIJK 70
COÖP. RAIFFEISENBANK SOEST.
RENTE-VERGOEDING 3'/i
Burgerlijke stand
TECHNIEK IN DF TIENDE EEUW
NAAR EEN
ACCOORD OVER
RH0DESIË
GE0RGF. RIZET
werd 130 jaar
geleden geboren
Tate*oj!UL7ijmjtier
ziekenauto 5980
Noorderweg 23
VAN DAM schoenen - tassen
En nog altijd 2 romans per jaar
Debuut in 1932
Wordt uw SALARIS per BANK betaald
fcEEN PROBLEEM
Open een SALARISREKENIG bij de
Eerste Soester
Besralenis-OnHernemin»
Ook de duistere middeleeuwen kenden de
vooruitgang
Gewestelijk Arbeidsbureau
Soest
Dronken neef van dronken
bromfietser met politie
op dc vuist
Eiermarkt
Bromfietster gevallen
Automobilisten slaags
Telef. Brandweer 3-3-3-3
Politiebureau 4-4-4-1
c c
WIE WORDT ONZE NIEUWE
VERKOOPSTER
Bij ons is plaats voor een ervaren.
vakkundige verkoopster.
DINSDAG 15 OKTOBER 1968
A.s. donderdag, 17 oktober, wordt Simon Vestdijk zeventig jaar. Men kan het
nauwelUks geloven dat de Doornse romankunstenaar nu al de leeftyd der sterken
heeft bereikt. Hy schrift nog elke dag en ieder Jaar worden er twee romans aan
zyn toch reeds indrukwekkend oeuvre toegevoegd. „De hotelier doet niet meer
mee" is ztfn laatste roman, maar ongetwijfeld heeft Vestdijk de intrige voor zijn
volgende roman al weer in zijn hoofd.
Zijn werk leent zich niet voor onweerlegbare uitspraken. Men leert de mens Vest
dijk ook nauwelijk uit zijn romans kennen. HU is een voorzichtig man. Volgens
zyn eigen woorden is hU slechts één keer in zijn leven onvoorzichtig geweest.
namelUk toen hy de veertig jaar Jongere laborante Mlcke van der Hoeven huwde,
maar van die „onvoorzichtigheid" heeft hU nooit spyt gehad.
wens ver boven de middelmaat uit.
Onbewogen
Men noemt hem dikwijls een onbewogen
kunstenaar. Zijn klinische benadering
getuigt van eruditie en durf. maar men
twijfelt er vaak aan of hij alles wat hij
beschrijft ook zelf heeft doorleefd en
aan eigen wezen ervaren. Men vindt
hem te cerebraal.
Er is iets raadselachtigs aan deze mens.
Ondanks zijn uitgebreide collectie ma
nuscripten is er geen bepaald uiting
van hem bekend, die een onmiddellijk
inzicht in zijn wezen geeft. Wij kennen
zijn romans, gedichten en korte verha
len. Maar we krijgen geen directe ver
binding met de mystieke vlam, die de-o
man met het vale. onaandoenlijke ge
laat heeft gelouterd tot zulk een won
derbaarlijk kunstenaar.
Al deze werken geven ons de man als
in omtrek getekend, maar van die om
trek uit moet men tastend de weg zoe
ken naar de diep verborgen, geladen
ruimte, waaruit zijn zware, gistende
taal zich een weg baande.
Vestdijk is wel degelijk een zeer sub
jectief schrijver, die schept uit de diepte
van eigen belevenis. Dat blijkt met na
me uit zijn Anton Wachter romans,
waarin hij zijn jeugdervaringen be
schrijft. Maar hij weet over zijn subjec
tieve ervaringen zo objectief te schrij
ven. dat het de schijn wekt dat hij het
helemaal niet over zichzelf heeft.
Raadselachtig
Achteraf is gebleken dat Vestdijk ook in
andere romans persoonlijke ervaringen
en belevenissen heeft verwerkt. Adri
Duprez. het eigenzinnige, grillige meisje
dat een hoofdrol speelt in zijn roman
„Glinsterend Pantser" is het uiterlijk en
Vestdijk werd zeventig jaar geleden in
het Friese havenplaatsje Harlingen ge
boren. Hij studeerde medicijnen in Am
sterdam en debuteerde in 1932 als dich
ter met twee bundels (Verzen en Be
rijmd Palet). Hij wekte meteen de be
wondering van de gevreesde criticus
Menno ter Braak en van diens vriend
Eduard du Perron.
In 1934 publiceert Vestdijk zijn eerste
roman, Ina Danman. de sleutel tot zijn
gehele oeuvre. Ina Danman is het ver
haal van een jeugdliefde en de eerste
van de Anton Wachter-romans, waarin
de auteur zijn jeugdleven heeft ver
beeld. Andere psychologische romans
van Vestdijk zijn o.m. Meneer Visser's
Hellevaart, Elsa Böhler. De Dokter en
het lichte meisje. De koperen tuin. De
ziener, om er slechts enkele te noemen.
Een van zijn sterkste werken is De
kelner en de levenden, waar de invloed
van de door hem zo bewonderde Kafka
zich doet gevoelen.
Ook in talloze historische romans maakt
Vestdijk een ruim gebruik van psycho
logische interpretatiemogelijkheden,
waardoor in dit genre zijn benadering
vaak verrassend nieuw aandoet. Voor
beelden hiervan zijn Het vijfde zegel
(over El Greco), De nadagen van Pila-
tus. De verminkte Apollus en De vuur
aanbidders.
Veel facetten
Ondanks zijn enorme literaire produktle
zog deze schrijver, die nog altijd negen
uur per dag werkt, ook nog kans op
andere terreinen actief te zijn. Als es
sayist kent Vestdijk in ons land nauwe
lijks zijn gelijke. Zelfs mensen die hem
ais romankunstenaar niet zo waarde
ren. bracht hij met zijn diepgaande stu
dies tot bewondering
Met name zijn sublieme studies over
Kafka. Poe en Emil Brönte getuigen
an grote belezenheid en een doorvoel
de bewogenheid.
Maar de mens Vestdijk heeft nog veel
meer facetten. Hij is ook een groot mu
ziekkenner. Hij was enkele jaren mu
ziekcriticus van ,,De Groene Amster
dammer" en schreef boeken over Bruck-
ner en Sivelius, die de musicologen ver
baasd deden staan. Zijn in 1949 versche
nen „Astrologie der wetenschap" ge
tuigt weer van een heel andere kant
van zijn wezen. Ook als dichter en
korte-verhalenschrijver kwam hij trou-
U zult er op een prettige en persoonlijke manier behandeld worden.
Kom eens langs.
Kantoren
Kerkplein 9 - Socsterbcrgscstraat 14 - Koninginnclaan naast nr. 38.
GEBOREN: Hendrik Marinus zoon van
H. M. A. Reulen en J. E de Bree. Va-
Varenstraat 106; Arnoud Jan, zoon van
J. Valk en W. Slinger, Colenso 121;
Ivonne Barbara, dochter van P. van
der Drift en H. A. T. Aalten, Antonie
van Leeuwenhoeklaan 231, Soesterberg;
Tom Louis, zoon van T. Verweij en H.
E. Beijer, Neerweg 7; Johannes Mat-
theus, zoon van J. Muis en J. M. Ka-
balt. Klein Engendaalweg 86; Judith
Francisca, dochter van H. J. I. Post en
L. Lochtenberg, Colenso 7; Barbara
Francis, dochter van P. Schippers en
J. B. Postma, Simon Stevinlaan 22. Soes
terberg; Willem, zoon van W. Vogel en
S. J. Pel, Christiaan Huygenslaan 135,
Soesterberg; Remco, zoon van F. W.
van Dijk en W. A. van Diermen, Kerk-
pad n.z. 71; Robert Francis, zoon van
W. F. Stegman en R. Schavrien, Irene-
laan 52; Antonia Barbara. dochter van
H. G. Hilhorst en E. B van Dijk,
Hartweg 16; Ingrid Christine, dochter
van J. M. Schouten en J. A. Koller,
Braamweg 82; Te Utrecht: Sophia Adri-
ana. dochter van G. Mudde en A. J.
Oskam, Van Goyenlaan 164
ONDERTROUWD: Wessel Gustav Con-
stantinus Vermont, Van de Veldeplant-
soen 53 en Johanna Adriana Jacoba van
den Berg, Beetzlaan 49; Gijsbert Jacobus
Dorrestein, Wijnand Toplaan 4 en Mar-
garethe Eerligh. Wijnand Toplaan 4;
Jan Willem Lunter, Pascalstraat 38.
Amersfoort en Petronella Cornelia
Schimmel, Thorbeckestraat 13; Jozef van
Bemmel, Bilderdijklaan 37 en Alida Jo
hanna van den Hoed. Schaepmanstraat
19: Adrianus Bernardus Casper Tol
boom, Van Maarenstraat 24 en Maria
van de Bunt, Laanstraat 75.
GEHUWD: Arie Hogenaar, Mauvestraat
34. Baarn en Hadriana Cornelia van
Barneveld, Pelikaanweg 16: Wim Dirk
Pereboom, Woonschip Skutsje, Revius-
kade t.o. nr. 12, Utrecht en Christina
Anna Odink, dokter Rupertlaan 3: Hen-
ricus Wilhelmus Laurentius Maria Lo-
ves. Pieter Breughelstraat 87. Hengelo
en Maria Gijsberta Petronella van der
Donk, Laan Blussé van Oud Alblas 2;
Gijsbertus van Munster. Kastanjelaan
49 en Hendrika Geertruida Bertram,
Soesterbergsestraat 74; Frangois Hout
man Zeelandsedijk 10. Uden en Aaltje
Hendrika van Verseveld. Amersfoortse-
straat 121; Hendrik Ernst Uiterwijk,
Van Straelenlaan 27 en Marionne Jean-
nette de Koning, Julianalaan 40; Pieter
van den Broek, Talmalaan 35, Baarn
en Dieuwke Cornelia Saarloos, Hobbe-
m al aan 42.
OVERLEDEN: Laura Pauline Seifert,
73 jaar, gehuwd met F H. Schaap. Kas-
tanielaan 55; Theresia Maria Batenburg,
87 jaar, weduwe van M. W van Ke-
menade, Nieuwerhoekplein 10; Gijsbert
van Hummel, 84 jaar, weduwnaar van
C M Kraaikamp. Dalweg 42; Albertus
Kok 82 jaar, weduwnaar van T M.
van der Veer. Al. Cuvplaan 101.
c
Dir H W Velllnga
Begratenis Crematie. Transport
fRouwkamer)
Korte Bnnkweg 28 Soestdijk
Telefoon 2731
psychologisch evenbeeld van Vestdljk's
jonge vrouw.
Deze romanschrijver Js gevoeliger dan
men op het eerste gezicht zou denken.
Hoe zou hij zich anders kunnen inleven
ln de kunst van bijvoorbeeld een Kafka
c*n een Dostojefski, twee van de meest
diepzinnige schrijvers uit de wereldlite
ratuur Hoe zou een onbewogen mens
een zo gepassioneerd essay kunnen
schrijven als Vestdijk deed over Bröntes'
geladen roman „Dc Woeste Hoogte?"
Bij Vestdijk kan men spreken van een
disharmonie tussen uiterlijke verschij
ning en innerlijk leven. Wie hem ont
moet, neemt de indruk mee van een
man, die zich nooit bloot zal geven, die
zijn gevoelens volledig onder controle
heeft.
En zo raadselachtig de mens Vestdijk in
velerlei opzicht voor ons blijft, zo raad
selachtig zijn zijn romanpersonen dik
wijls ook. Hij schildert ons mensen, die
meestal onwetend of onbewust, deel
hebben aan eikaars bestaan. En in dit
web van kontakten en verhoudingen
treden allerlei verborgen knooppunten
aan het licht, zonder dat de mensen el
kaar overigens ooit geheel bereiken,
zelfs in de liefde niet.
Vestdijk heeft daan-oor geen verklaring.
HU verkent en nuanceert, maar komt
niet tot een vast standpunt. Hij is de
geniale verbeelder van het spel van
menselijke mogelijkheden en onmogelijk
heden en laat de conclusie aan zijn le
zers.
r c
Wie met het woord middeleeuwen in
aanraking komt. denkt bijna onveran
derlijk aan burchten en kastelen, hoge
kerken, ridders in harnassen en opko
mende steden die muren om hun gebied
legden ter beveiliging tegen rovers.
Weinigen realiseren zich echter dat in
diezelfde tijd reeds de basis werd ge
legd voor de werken en wetenschappen
die nu als normaal worden beschouwd.
Natuurwetenschappen werden beoefend,
in de kloosters hield men zich al bezig
met landontginning, dijken aanleggen en
inpoldering.
Over de technische mogelijkheden uit
die lang vervlogen tijden is op schrift
weinig bewaard gebleven, maar door de
onderzoekingen van oudheidkundigen
zijn tal van bijzonderheden nog bekend.
Erfenis
„Wanneer men het over de techniek tn
de middeleeuwen heeft, moet men na-
Een einde aan de Rhodesische misère
lijkt in zicht. De Britse premier Wilson
en ziin collega, de rebel Smith, schij
nen elkaar weer eens te willen ontmoe
ten. Ze hadden dat al eens eerder ge
daan aan boord van een kruiser op de
Middellandse Zee, maar het ontwerp
accoord dat toen bereikt werd, viel in
Rhodesië zo weinig in de smaak dat het
Smith onmogelijk werd gemaakt het te
aanvaarden.
Hoop dat het dit keer beter gaat, is
voornamelijk erop gebaseerd dat Smith
juist in de laatste tijd bijzonder sterk is
komen staan nadat hij de rechtervleu
gel van zijn partij heeft ontdaan van
macht in het kabinet en in het partij
bestuur. Dan is er het aspect dat Smith
zowel als Wilson er belang bij hebben
dat de afscheidingskwestie eindelijk op
gelost wordt.
Voor Smith geldt dat de nu al een paar
jaar durende boycot weliswaar Rhode
sië niet aan de rand van de afgrond
heeft gebracht, maar wel de economie
ernstig schaadt. En voor Wilson geldt
dat de kwestie-Rhodesië het politieke
leven in Groot-Brittannië zelf verziekt
Nog daargelaten dat de rekening voor
de boycot voor een groot deel voldaan
moet worden door de Britten.
Het probleem is echter dat de Britten
gebonden zijn aan hun vroegere uit
spraak dat op zijn minst een zodanige
grondwet in het onafhankelijke Rhode
sië moest gelden dat de inheemse be
volking, de meerderheid, kan toegroei
en naar volledige politieke rechten, in
clusief het vormen van een meerder
heidsregering.
Dit nu is en blijft totaal onverkoopbaar
voor de Rhodesiërs, die na het eenzij-
d'g uitroepen van de onafhankelijkheid
al aardig de koers van apartheid zijn
ingeslagen naar het voorbeeld van hun
buurman Zuid-Afrika. Het lijkt niet mo
gelijk deze tegenstelling te overbruggen.
Als Smith en Wilson tot een accoord ko
men, dan lijkt haast onvermijdelijk dat
er toch aardig geknibbeld zal moeten
worden aan de rechten van de zwarte
Afrikanen.
Misschien zal overeenstemming bereikt
worden over een artikel in de grond-
wei dat enige Afrikaanse rechten ga
randeert. Maar hoe men een eenmaal
onafhankelijke staat kan beletten zijn
grondwet weer te wijzigen is moeilijk
in te zien. Wilson weegt het misschien
zo \fwelk accoord hij ook sluit met
Smith, hij zal er altijd boos om aange
keken worden door de Afrikaanse en
Aziatische staten. Maar aangezien die
hem nu toch ook al boos aankijken om
dat hij niet met geweld de Rhodesische
rebellie bedwingt, kan die nieuwe boos
heid nooit veel verschil maken met de
tegenwoordige toestand.
tuurlijk niet direct denken aan machi
nes zoals we die vanaf de achttiende
eeuw kennen. Daarvan was nog lang
geen sprake. In de vierde eeuw zien wc
dat dc techniek in Europa zijn moge
lijkheden voornamelijk te danken heeft
aan de Romeinen, beter nog Grieken en
Romeinen. Als het Romeinse rijk ten-
slo te in elkaar stort komt die ontwik
keling tot stilstand en het zal tot de
negende eeuw duren voor er in Europa
werkelijk een opbloei komt. ook de na
tionale staten die we nu kennen begin
nen dan te ontstaan.
Naast de techniek die de Romeinen had
den gebracht was er ook de erfenis van
de Kelten, de oorspronkelijke bewoners
van west-Europa. Daardoor begon men
betere huizen te bouwen, betere kleding
te maken, de landbouw werd uitgebreid
met het verbouwen van rogge, haver,
boekweit en hop. Zelfs namen de Ro
meinen enkele vindingen over, zoals het
maken van tonnen en vaten, duigen en
hoepels. Ook het maken van zeep, op
een manier die de Romeinen zelf nog
niet machtig waren".
Bronnen en molens
Over de middeleeuwse techniek Is wei
nig bekend, maar hoe komt het dan dat
men er toch mee op de hoogte is?
..Inderdaad zijn de bronnen schaars. De
boekdrukkunst was nog niet uitgevon
den. allerlei ambachtslieden en gilden
hielden er een beroepsgeheim op na, zo
dat het heel lang kon duren voor an
deren er achter kwamen hoe iets in
zijn werk ging. Het spinnen van zijde
hoorde daaronder, waarvan het mono
polie en daarmee het geheim heel lang
door Italiaanse steden werd behouden.
Maar aan de andere kant zijn er toch
aanwijzingen. Afbeeldingen in gebrand
schilderde ramen, contracten en reke
ningen. enkele spaarzame geschriften,
van miniaturen voorziene handschriften
en versierde letters, bronnen die nog
veel kunnen opleveren.
Omdat de godsdienst in die tijd zich
verspreidde in Europa kreeg men al
vroeg waardering voor handenarbeid en
kwam het slavenwerk niet erg van de
grond. Daardoor werd de technische
ontwikkeling wat in de hand gewerkt.
Zo ontwikkelden zich uit de oorspron
kelijk heel primitieve waterturbine die
de Romeinen kenden de molens, die als
het ware een technische revolutie in de
tiende en elfde eeuw brachten. Ze wer
den gebruikt voor graan malen, het
aanvoeren van water, papierfabricage,
het persen van zaden en het maken van
kleurstoffen, ze dreven valhamers aan,
slijpstenen en draaibanken. Zodat ze al
spoedig een onmisbaar onderdeel vorm
den voor de toenmalige techniek.
Dat waren watermolens. Later kwamen
de windmolens, waarvan men vermoedt
dat ze „ontdekt" zijn tijdens de kruis
tochten, hoewel anderen van mening
zijn dat men slechts het idee heeft over
genomen. omdat de oosterse en Europe
se windmolens veel van eikaar verschil
len."
Vooruitgang
„Hoe knap ook die ontwikkeling was,
ze bleef beperkt omdat men gebonden
was aan houten constructies. Tandrade-
rer werden van hout gemaakt c.. bleven
het zwakke punt tot de achttiende eeuw.
Men kon wel grotere en betere machi
nes bedenken, maar niet uitvoeren. Maar
ook op andere manieren kwam er
vooruitgang. Zo begon men langzaamaan
de trekkracht van het paard te prefere
ren boven die van de tragere os. Men
ontwierp een betere halster, waardoor
het paard zijn kracht volledig kon aan
wenden. hij kreeg voor het eerst hoef
ijzers, later ontstonden stijgbeugels, bit
en veel betere zadels.
Dit lijken kleinigheden maar ze waren
van groot belang voor de landbouw die
nu een betere „machine" had en beter
verkeer, want de nieuwe uitrusting
maakte het paard als vervoermiddel
Veel beter geschikt De landbouw begon
te bloeien, er kwamen zwaardere ploe-
g3n en eggen, men begon veel meer te
verbouwen.
Langzamerhand kwam ook de wijn
bouw en de bereiding van alcoholische
dranken als cider en perewijn uit appels
en peren op gang. vaak ook onder in
vloed van zuidelijker streken. Aan de
andere kant was er ook achteruitgang,
omdat men, nadat de Romeinen waren
verdwenen, niet in staat was het we
gennet dat zij met veel talent hadden
aangelegd, te onderhouden. De wegen
werden of waren slecht, daarorr begon
men naar mogelijkheden te zoeken om
over water goederen te vervoeren, wat
weer leidde tot ontwikkeling van sche
pen, omstreeks 1200 ontstond de kogge,
een standaardschip voor die tijd."
Boekdrukkunst cn buskruit
Niet alleen was dus vooruitgang. Geldt
dat ook op andere terreinen?
„Ja, de openbare werken. Drinkwater
voorziening die de Romeinen op konden
brengen met hun geweldige viaducten
ging achteruit. Het water werd uit put
ten en rivieren betrokken, de hygiëni
sche toestand ging achteruit, riolering
en straathygiëne zouden pas tegen het
eind van de middeleeuwen weer op
gang komen. Maar tegen het eind van
de twaalfde eeuw kwam de industrie
naar voren. Men begon steenkool te ge
bruiken, het buskruit maakte geschut
mogelijk en de boekdrukkunst werd ont
dekt. Spinnen en weven werden ver-
vo'maakt. Maar daarmee kreeg de toen
malige wereld een heel ander aanzien.
Toen naderde al het eind van de mid
deleeuwen hoewel er nog vele uitvin
dingen uit die tijd stammen, o.a. het
klokkegieten, dc vinding va oliever
ven en nog meer. We hebben ons ech
ter bepaald tot ontwikkeling die het
directe leven der toenmalige mens be-
invloecden. Bij elkaar gerekend kan men
tot de conclusie komen dat de middel
eeuwen wel anders waren dan men in
het algemeen aanneemt. De ontwikke
ling zoals die middels de windmolen en
het waterrad plaatsvond was even be
langrijk voor die tijd als de uitvinding
van stoommachine en elektriciteit in de
achttiende eeuw."
De ontwikkeling van de arbeidsmarkt
gedurende september 1968 in het gewest
Soest (de gemeenten Baarn, Eemnes en
Soest).
Voor het eerst dit jaar is er in het ge
west Soest sprake van enige stijging
van dc geregistreerde mannelijke ar
beidsreserve.
Gedurende de afgelopen maand steeg
deze namelijk van 73 naar 81. Overigens
is deze situatie aanmerkelijk gunstiger
dan in september 1967, toen de arbeids
reserve opliep van 121 naar 122.
Voor de stijging van deze maand is nau
welijks een afdoende verklaring te ge
ven. Debet hieraan zijn o.m. dc slechte
weersomstandigheden, die een vlotte
plaatsing van de werkzoekenden met een
„buiten-beroep" enigermate belemmer
den.
Het aantal jeugdigen onder dit aanbod
liep deze maand op van 2 naar 6. het
geen grotendeels veroorzaakt is door
registratie van een aantal schoolverla
ters na hun vakantie. Vorig jaar sep
tember daalde het aanbod van manne
lijke jeugdigen van 22 naar 16: een
aanmerkelijk minder gunstig beeld dan
thans.
De vraagzijde van de arbeidsmarkt blijft
zich op een gunstig niveau bewegen. Zij
daalde deze maand van 349 naar 343.
Over het geheel genomen blijft de vraag
enigermate boven het niveau van vorig
jaar september, toen zij daalde van 340
naar 337.
De vraag naar jeugdig mannelijk per
soneel. dat onder de voornoemde aan
tallen is begrepen, daalde deze maand
van 128 naar 102. Vorig jaar september
was er een stijging van 85 naar 112. In
verhouding tot het aanbod van jeugdi
gen is de situatie thans krapper dan
vorig jaar.
Het dekkingspercentage van de totale
vraag ten opzichte van het dito aan
bod blijft een aanhoudend beter beeld
tonen dan in 1967. Eind augustus en
eind september 1967 waren deze per
centages respectievelijk 281 en 276, ter
wijl zij per ultimo augustus en septem
ber 1968 respectievelijk 478 en 423 be
droegen.
Het werkloosheidspercentage van man
nen in verhouding tot de totale afhan
kelijke mannelijke beroepsbevolking van
dit gewest bedroeg per eind september
1968 ca. 0.6; eind augustus 1968 was dit
ca. 0.5, terwijl zij vorig jaar per eind
september en eind augustus in beide ge
vallen 0,9 bedroegen.
Het geregistreerde aanbod van werk
zoekende vrouwen steeg deze maand
van 33 naar 39. Vorig jaar september
van 28 naar 29. Het aanbod van jeugdig
vrouwelijk personeel is nauwelijks ge
wijzigd. Deze maand van 5 op 6: vorig
jaar september van 6 op 5.
De vraag naar vrouwelijk personeel
steeg deze maand van 184 naar 187,
maar blijft beneden het niveau van vo
rig jaar september, toen deze daalde
■ran 225 naar 201. De vraag naar jeug
dig vrouwelijk personeel is deze maand
gestegen van 101 naar 106. Vorig jaar
september van 68 naar 91.
Het aantal in omloop zijnde geldige
werkvergunningen voor in het gewest
Soest werkzame buitenlandse arbeids
krachten per ultimo september 1968 be
droeg 410. Vorig jaar per eind septem
ber 339.
Op de Wijnand Toplaan trof de Soes
ter bromfietser T. H. A. zondagavond
de dronken bromfietser J. S. (30) uit
Soest op straat liggend aan, overigens
pas toen hij over hem heen was ge
reden. Eerst nadat A over de ander
was heengehobbeld, kwam hij tot de
ontdekking, dat S. met de bromfiets
over zich heen op straat had gelegen.
Even na het ongeval arriveerde de po
litie. die er juist getuige van was, hoe
P. V. uit Soest, een neef van S., de
bromfiets in zijn volkswagenbusje wilde
laden. Daar was alle aanleiding toe,
om Jat S. kort tevoren de rijbevoegdheid
was ontzegt. Aangezien echter V. zelf
ook niet nuchter was, verbood de poli
tie hem verder te rijden. Hij moest zijn
sleuteltjes inleveren, maar weigerde aan
dat verzoek te voldoen. Er ontstond een
handgemeen tussen V. en de politie,
maar tenslotte lukte het de sterke arm
met behulp van een omstander de man
mee naar het bureau te krijgen, waar
hij is ingesloten. De bromfietser S.
moest met verwondingen naar het zie
kenhuis worden gebracht. Ook de an
dere bromfietsbestuurder raakte gewond,
maar kon ter plaatse worden behandeld.
Op de Amersfoortse eiermarkt werden
aangevoerd 40.000 stuks in prijzen van
f 14,50 tot ƒ15,50. Middenprijs ƒ15,25.
Prijs per kg ƒ2,42.
Op de Van Weedestraat is zondag me
vrouw K. E. S. van P. uit Amersfoort
met haar bromfiets gevallen. Zij liep
diverse schaafwonden op en moest wor
den overgebracht naar het ziekenhuis
De Lichtenberg in haar woonplaats,
waar zij ook is opgenomen.
Op de Steenhoffstraat zijn zondag drie
automobilisten met elkaar slaags ge
raakt Aanleiding daartoe was een
vreemde inhaalmanoeuvre van een tot
nu toe onbekend gebleven T^estuurder
van een Opel. die op de Steenhoffstraat
mej. I. van E. (19) uit Soest dusdanig
gevaarlijk inhaalde, dat een tegenligger
scherp naar rechts moest uitwijken om
een botsing te voorkomen. Enkele hon
derden meters verder stond de Opel
midden op de weg stil. Mej. van E.
wilde de bestuurder op zijn onverant
woordelijk gedrag attent maken, maar
voor zij daartoe de gelegenheid kreeg,
had zij al een klap in het gezicht van
de man te pakken. Twee automobilisten,
die achter mej. Van E. reden, zagen dat,
stapten uit en tuigden toen de bestuur
der van de Opel af, waarna deze het
hazepad koos.
Ofschoon Georges Bizet een zeer veel
zijdig componist en een universeel toon
dichter was, kent het nageslacht hem
voornamelijk als de schepper van „Car-
men". een der grootste meesterwerken
uit de geschiedenis der opera. De laat
ste decennia is er echter een streven
ook enkele andere muziekdramatische
werken van deze Franse meester over
het voetlicht te brengen. Zo is bijvoor
beeld in Nederland de opera ..De Parel
vissers" met succes opgevoerd en is
zelfs een kasstuk geworden.
Bizet. wiens 130ste geboortejaar dit jaar
wordt herdacht, heeft voorts verschil
lende orkestwerken gecomponeerd, waar
in hij al evenzeer blijk heeft gegeven
een vooral in ritmisch en harmonisch
opzicht uiterst subtiel en vindingrijk
kunstenaar te zijn. Distinctie en arti
stieke zelfdicipline verlenen aan Bizet's
muziek een voornaam cachet, waarin
zich de beste hoedanigheden der Franse
cultuur openbaren.
Carmen, muzikaal en realistisch
In 1875 werd de 37-jarige Bizet door het
Parijse operapubliek uitgefloten. Toen
ging namelijk de weing succesvolle pre
mière va nzijn opera „Carmen". het
werk dat Bizet later een plaats gaf in
de nj van de grootste meesters van het
muziektoneel.
Carmen, gebaseerd op een uiterst be
klemmende en realistische novelle van
Prosper Mérimée is inderdaad een uit
zonderlijk muziekdrama, niet alleen in
het oeuvre van Bizet, maar in de ge
hele geschiedenis der opera.
Bizet heeft \-an Mérimée's novelle geen
sentimenteel liefdesverhaal gemaakt,
doch hij is erin geslaagd het verhaal te
verheffen tot een werkelijk drama der
passie in een omlijsting, waarin ook de
kleine rollen psychologisch raak uitge
balanceerd zijn en daardoor aan de tra
gedie van Carmen en Don José een
beklemmende realiteit verlenen.
Carmen is even rijk aan fascinerende
muziek als aan dramatisch leven. Het
konflikt tussen woord en muziek, dat
Bizet's tijdgenoten voor onoplosbare
moeilijkheden stelde, is in deze opera
overwonnen. Evenals Mozart is Bizet er
althans in deze opera in geslaagd alle
tegenstrijdigheden van het muziek-to-
neel met elkaar te verzoenen.
Wat Carmen tot zo'n uniek meesterwerk
maakt is niet alleen de geniale muziek,
maar ook de dramatisch kracht, die lou
ter individuele persoonlijkheden op het
toneel wist te brengen en bovendien
door een bij uitstek dramatische mu
ziek wist te karakteriseren De muzika
le structuur wordt steeds bepaald door
de eisen van de handeling, en dc han
deling van haar kant is zo aangelegd,
dat zij de muziek volop gelegenheid tot
ontplooiing schenkt.
Door deze uitgebalanceerde verhouding
tussen woord en klank distancieerde
Bizet zich van zijn voorgangers, die van
de opera voor alles een imponerende
manifestatie van theatrale pracht cn
praal wilden maken.
De z.g. Grand Opéra had in de eerste
helft van de 19e eeuw het Franse mu
ziektoneel gedomineerd. Dit genre bracht
een groot aantal historische muziek
drama.? voort. Meyerbeer's ..Hugenoten",
Auber's „la muette de Postici" en Rossi-
ni's „Wilhelm Teil", waarvan de pre
mière in Parijs plaatsvonden, zijn de
meest representatieve specima van dit
spectaculaire genre. In Verdi's „Nabuc-
en „Don Carlos" is de invloed van
de stijl en vormgeving der Grand Opéra
ook nog duidelijk merkbaar.
Hoewel al deze componisten in sommige
episodes erin geslaagd zijn waarlijk ge-
inspireerde dramatische muziek te schrij
ven, vertonen deze opera's toch teveel
uiterlijkheden en zijn de intriges er
vaak al te gezocht. Ook Bizet heeft
zich op dit terrein begeven, doch zijn
historisch drama ..Iwan de Verschrik
kelijke" werd een grote mislukking. Bizet
was een realist, hij droomde van een
muziek die geheel geboren was uit het
ritme en de alledaagse gebeurtenissen.
Hij wilde een muzikaal spiegelbeeld van
de mens geven en een volksdrama als
„Carmen" bood hem de gelegenheid
werkelijke mensen op het toneel te
brengen en zo een werk te concipiëren,
waarin alle menselijke conflikten een
innerlijke waarachtigheid kregen.
Uitheems, maar voor
alles Frans
Georges Bizet (1838-1875) was op zijn
tiende jaar al een knap pianist en won
op zijn 19e jaar de Prix de Rome. Ha-
levy, de componist van de opera „La
Juive" was een van zijn leermeesters.
Reeds op jeugdige leeftijd componeerde
Bizet een drietal symfonieën. De eerste
in C grote terts is kort voor de oorlog
zelfs weer uit de muziekarchieven op
gediept en is thans een vast stuk van
het orkestrepertoire geworden- In dit
kostelijke werk. dat de invloed van
Mozart en Schubert verraadt, toont de
jonge Franse musicus een uiterst sub
tiel en inventief kunstenaar te zijn, die
met behulp van een geraffineerd orkest-
koloriet gemakkelijk een bepaalde sfeer
kan suggereren.
Zijn grote bewondering voor Rossini en
Donizetti, de grootmeesters der 19-
eeuwse opera buffa, blijkt uit zijn eerste
operaschepping ..Don Procopio een
overigens vrij onbeduidend werk.
Dat de wereld der zigeuners grote
aantrekkingskracht op Bizet uitoefende,
daarvan getuigt niet alleen „Carmen"
doch ook zijn opera „La jolie fille de
Perth", welke overigens allang van het
repertoire is verdwenen.
Hoewel zijn operastijl steeds wordt ge
kenmerkt door een typisch Franse élé-
gance, heeft Bizet in veel van zijn
werken ook uitheemse, bijvoorbeeld
oosterse karakteristieken toegepast. Zijn
opera „Djamileh"is hier een voorbeeld
van, evenals „De Parelvissers". Bizet's
laatste opera welke precies honderd-
vijf jaar geleden in première ging.
Parelvissers hier *t
populairst
Heel lang heeft het de schijn gehad, dat
-De Parelvissers" een vergeten werk
zou worden. Doch in de dertiger jaren
beleefde deze opera een reeks herop
voeringen, ook in Nederland, waar een
Italiaans gezelschap waarvan de be
roemde tenor Luigi Fort deel uitmaakt®,
het werk introduceerde. Merkwaardiger
wijs hadden deze opvoeringen nergem
zoveel succes als in Nederland, waar
„De Parelvissers" zelfs een kasstuk
werd. Buiten Nederland en Frankrijk if
..De Parelvisser? een vrijwel onbekend
werk. Slechts het prachtige duet uit de
tweede acte, dat destijds door Gigli en
Giuseppe en Luca zo wondermooi werd
gezongen, heeft een enorme populariteit
als weinig andere operafragmenten. Tn
iets mindere mate kan dit ook g^^egd
worden van de grote tenoraria, welke
door legendarische zangers als Gigli,
Björling en Tauber zo voortreffelijk
werd vertolkt.
Niet als „Carmen" is „De Parelvissers"
een getrouwe weerspiegeling van het
aardse bestaan. Het werk. dat onmis
kenbare invloeden heeft ondergaan van
Delibes s „Lakmé" heeft een zwakke
dramatische inslag, een tekort aan psv-
chologiscohe waarheid, wat nu juist eèn
van de sterke kanten van ..Carmen"
was. waar de innerlijke realiteit van de
figuren zeer overtuigend is. En die fun
damentele tekorten heeft Bizet in zijn
Parelvissers niet geheel door puur mu
zikale kwaliteiten kunnen compenseren.
Ditzelfde geldt voor alle andere opera's
van Bizet al evenzeer. Ook die bezaten
veelal een vrij zwakke tekst en missen
daardoor de strakke lijn, de onverbidde
lijke logica van de Carmen-tragedie.
Zoals Charles Gounod voortleeft door
zijn „Faust zo Bizet door zijn -Car
men".
Men zou de Franse meester echter geen
recht doen. indien men ook zijn be
koorlijke orkestsuites, geïnspireerd op
Daudets „1'Arlésienne" niet zou releve
ren. Deze tot in het kleinste detail ge
polijste partituren kenmerken zich door
een overvloedige muzikaliteit en be
zitten een charme, even uitzonderlijk
als de mooiste bladzijden uit Carmen.
Tevens gevraagd ERVAREN N~ERKOOPSTER voor de
zaterdagen.
Bel vandaag, uiterlijk morgen 3473 of 5989.
TORENSTRAAT 5. TELEFOON 3473
