Amerikaans Interceptor squadron
15 jaar op Soesterberg
Drukkerij Smit
Burgerlijke stand
DE EEM WAS EENS EEN BELANGRIJKE
RIVIER
LE0NARD0 DA VINCI
was ook wetenschappelijk genie
FIRMA H. HUISMAN ZONEN
Krabbels van Knelis
Trouwcirculaires
trouwkaarien
Eerste Soester
Begrafenis-Onderneming
450 jaar geleden stierf Leonardo da Vinei
geboorte,
verloving
BANKETBAkK. USSALON
NIEUWfcRH PL.6 TEL 2774
trouwen
DRUKKERIJ
SMIT
Personeel gevraagd voor
metaalbewerking, electrisch lassen, montagewerk
constructiewerk etc.
Transportwerktuigenfabriek
VRIJDAG 8 AUGUSTUS 1969
He 32ste Fighter Interceptor Squadron,
het enige squadron van de Amerikaan
se luchtmacht dat onder operationele
controle staat van een ander land, in
dit geval onder bevel van de Neder
landse chef luchtmacht van de Ko
ninklijke Luchtmacht, is dit jaar vijf
tien jaar op Soesterberg.
He 32ste squadron maakt deel uit van
de 36ste Figther Wing, gestationeerd
in Bitburg in West-Duitsland .Het squa
dron was aanvankelijk uitgerust met
North-American F-100C „Super Sabres",
supersonische straaljagers met z.g. na-
verbranding. Sinds januari 1961 vliegt
het squadron met de F-102 Delta-Dag-
ger.
Sedert een week heef* het squadron
de beschikking over de nieuwe Phan-
tom straaljagers die binnenkort ook
aan Israël zullen worden geleverd.
De sterkte bedraagt ongeveer 45 tot 50
officieren en 300 minderen. Het 32ste
Fighter Interceptor Squadron bevond
zich gedurende de tweede wereldoorlog
in Nederlands West Indië, waar het een
rol speelde bij de bestrijding van on
derzeeboten.
Het squadron, gelegerd in het kamp
New Amsterdam op Soesterberg, be
schikt over een lagere school voor de
kinderen van het personeel.
en
Snelle en correcte levering
en
tot in de puntjes verzorgd 1
y*
Uitgebreide collectie
Klassiek en modern
Van Weedestraat 29a - Soest
Telefoon 02155-2566-5151
GEBOREN: Maria Johanna, dochter van
W. C. van Schoonhorst en T. Ruttenberg,
Beetzlaan 77. Solita Irene, dochter
van K. Tuinman en J. J. Meerman, Oude
Utrechtseweg 30. Elisabeth, dochter
van W. van de Pol, Amersfoort en W.
C. Zwiers, Vermeerlaan 42. Sandra
Petronella Geertruida, dochter van A.
T. Huurdeman en M. A. Beijer, Dorre-
steinweg 37. Anjuscha Melanie, doch
ter van J. J. Odufré en M. C. Gram
berg, Irenelaan 58. Esther Margare-
tha, dochter van L. Koelewijn en J. Koe-
lewijn, Veenbesstraat 526. Michelle
Irene, dochter van M. W. M. Voets en
J. M. van der Spek, Vermeerlaan 33.
Ronald Johannes, zoon van J. T. van
der Putten en L. J. Huurdeman, Leeu-
werikweg 30. Raymond Gerardus,
zoon van L. F. van den Berg en P. C.
van Hoeven, Ossendamweg 54. Mar-
celis Nicolaas, zoon van M. N. den Broe
der en I. M. Engel, Ereprijsstraat 71.
Esther, dochter van K. Braaksma en
J. Jansen, Smitsweg 497. Raymond
Petrus Antonius, zoon van P. A. P. van
der Meer en C. F. Rauch, Koninginne-
laan 95. Reinier Otto, zoon van R. O.
van Manen en M. J. A. E. van Mierlo,
Colenso 53. René, zoon van R. de
Haas en G. Coenraadts, Varenstraat 370.
Livia, dochter van G. Lenarduzzi en
S. M. A. Kroder, Soesterbergsestraat 30.
ONDERTROUWD Henricus Cornelis
Antonius Maria Sicking, Amersfoortse-
straat 120 en Angela Frances Murphy.
Amersfoortsestraat 120. Gerrit Jan
van der Velde, Hendrik van Vianden-
straat 9, Leusden en Anthonia Arienne
Krijt, Chr. Huygenslaan 145. Hen(Jn-
kus Albertus van Putten, Molenstr. 1-4
e«i Lamberdina Schlebaum, Thorbecke-
straat 11. Bernardus Kaats, Laan-
straat 76 en Hendrika Bertha van den
Brink, Beetzlaan 12. Adrianus Gijs-
bertus Kuijer, Zandvoortweg 129. Baarn
en Elisabeth Theresia Maria van Hat-
tum, Burg. Grothestraat 11. Marinus
Johannes van den Bosch, Steenweg 2
Utrecht en Willemijntje van Essen
Krommeweg 1. Nigel Michael Jack
Hythe in Engeland en Gerritje Willem-
pje Nellestein, Luit. Koppenlaan 3.
GEHUWD Dirk Sybren de Jong, Dor-
manstraat 11, Hilversum en Elisabeth
Margaretha Floor, Parklaan 23a. Jo
hannes Jacobus Maria Uytdehaage
Noorderstraat 9 bis, Utrecht en Anna
Maria de Vries, Prof. Lorentzlaan 167.
OVERLEDEN: Barbara van Wensveen,
93 jaar, weduwe van W. van Tol, Kerk
straat 26. Aart Berendse, 43 jaar, ge
huwd met W. M. Tuinstra, Chr. Huy
genslaan 66, Soesterberg. Angela
Imelda Maria Kramer, 7 maanden, Van
Goyenlaan 64. Elsje Kromhout, 83
jaar, weduwe van A. O vervliet, Dal-
weg 42. Tetje Gelsema, 58 jaar, ge
huwd met W. van Reijn, Eigendomweg
4. Maria Magdalena Christina Elisa
beth Bertina, 78 jaar, weduwe van W.
M. J. Polman, Soesterbergsestraat 125.
Antonius Adrianus Hoogervorst, 73 jaar.
gehuwd met W. A. van Dorresteijn.
Burg. Grothestraat 2.
Dtr. a W. VEIAINGA
Begrafenis, Crematie, Transport
CRouwkamer)
Korte Brlnkweg 28 - Soestdijk
Telefoon 2731
De meisjes in de omgeving blijken de
aanwezigheid van de militairen wel op
prijs te stellen, want het squadron heeft
het grootst aantal huwelijken tussen
Amerikaanse meisjes ter plaatse, ver-
r-'eken bij elke andere eenheid van de
Amerikaanse strijdkrachten, waar ook
ter wereld gelegerd.
Veel minder ingenomen met de aan
wezigheid van het Amerikaanse squa
dron én de squadrons van de Neder
landse luchtmacht, zijn de inwoners
van de omliggende plaatsen, maar in de
eerste plaats uiteraard die van Soes
terberg.
Het provinciaal bestuur heeft al diverse
pogingen in het werk gesteld om de
vliegbasis opgeheven te krijgen, maar
zonder resultaat.
Nog maar kort geleden heeft het col
lege van Gedeputeerde Staten van
Utrecht zich, uit vrees voor toenemende
geluidshinder, gewend tot de Minister
van Defensie, waarbij nog eens werd
gewezen op de wenselijkheid van op
heffing, c.q. inkrimping van het mili
taire gebruik van Soesterberg. Binnen
kort zal, na overleg met de luchtmacht
staf een onderzoek worden ingesteld
naar de geluidshinder, die het vliegveld
Soesterberg veroorzaakt.
De meeste hinder wordt uiteraard on
dervonden in de omgeving van vliegvel
den en bij de vliegroutes (voor straal
jagers) en laagvlieggebieden (voor de
lichte vliegtuigen). Voor het laagvliegen
heeft men gebieden uitgezocht, waar zo
weinig mogelijk overlast aan de bevol
king wordt aangedaan. Hiervoor zijn
stille, dunbevolkte gebieden uitgezocht.
Voor de lichte vliegtuigen is dat het
noordwestelijk deel van de Veluwe, tot
aan de IJsselmeerkust.
De helicopters van Soesterberg kan men
dagelijks in die richting zien vliegen.
Voor de inwonres van Soesterberg blijft
bovendien het euvel van het noodzake
lijke proefdraaien van de motoren, dat
over het algemeen langdurig moet ge
schieden en voor een oorverdovend la
waai zorgt. De schadelijke gevolgen
voor de mens, die het tegen wil en
dank steeds moet aanhoren, is in de
eerste plaats van psychische aard.
Staat de mens echter doorlopend bloot
aan een geluidsniveau van 100 dB (de
cibel), dan treden ook fysiologische
stoornissen op, meestal hardhorendheid
en doofheid.
Uiteraard doet het Ministerie van De
fensie wel het een en ander om de ge
luidsoverlast zoveel mogelijk te beper
ken. Zo moeten in de buurt van de
bases de vliegtuigen bij het starten snel
hoogte winnen. Bevolkingscentra, volle
stranden, rusthuizen, sanatoria, zieken
huizen, steden en dorpen e.d. moeten
zoveel mogelijk worden gemeden. Over
het algemeen wordt tot uiterlijk 23.00
uur gevlogen, behoudens tijdens speciale
oefeningen, die overigens meestal tevo
ren worden aangekondigd. Het vliegen
sneller dan het geluid moet op een
hoogte van tenminste 11 kilometer ge
schieden, terwijl het proefdraaien zo
ver mogelijk van de bewoonde centra
en met gebruik van geluiddempers
dient te gebeuren. Niettemin blijft de
basis Soesterberg voor velen een nood
zakelijk kwaad en voor meerderen wel
licht een niet eens zo noodzakelijk
kwaad.
De Eem, nu niet meer dan een onbete
kenend regenriviertje, voorlopig onge
schikt voor vrijwel iedere vorm van re
creatie op of aan het water en met al
leen nog enige geringe economische be
tekenis voor Amersfoort, is eens een
belangrijke rivier geweest. Volgens som
migen zou de Eem in vroeger tijden zelfs
een zijtak van de Rijn geweest zijn.
Plaatsnamen, waarin de oude benaming
van de Eem, de Amer, voorkomt, zou
den in de richting wijzen Hamers veld,
Amerongen en natuurlijk Amersfoort.
Aan de Eem, van Amersfoort tot aan
de monding, was het land van oudsher
drassig en laag. Het water steeg elke
eeuw iets, doordat het zeeniveau lang
zaam hoger werd. Door winteroverstro-
mingen met achterblijvend slib werd
het land geleidelijk ook hoger, maar niet
zodanig, dat het boven de hoogte van
de na j aars vloeden kon aangroeien. Hier
en daar trof men wel drogere plekken
met vastere grond aan, de zogenaamde
melmen (waaraan de Grote en Kleine
Melm herinneren). Dit land was nog
vrijwel onbewoond, toen Amersfoort zich
al tot een nederzetting van betekenis
had ontwikkeld. Eerst omstreeks 1100
is vermoedelijk de geregelde exploitatie
van land aan de Eem begonnen.
Halverwege de stroom werd in de der
tiende eeuw het kerkdorp Ter Eem, het
huidige Eembrugge gesticht. Het plaatsje
kreeg omstreeks 1340 stadsrechten. Eem
brugge is echter nimmer tot bloei geko
men. ofschoon er een belangrijke jaar
markt werd gehouden. De Eem had toen
voor de nieuwe nederzetting aan de
wispelturige rivier een grote economi
sche betekenis.
Door de grote aanvoer van zand werd
de bovenloop van de Eem weldra onbe
vaarbaar voor de grotere schepen. Veel
verder dan de Soester melm kwamen
zij niet, tot in 1554 Karei V opdracht
gaf, de rivier uit te diepen.
Baarn moest daarvoor vijf werklieden
beschikbaar stellen, Eembrugge 6, Eem-
nes 19 en Bunschoten 16, Amersfoort
13, Hoogland en Zeldert 10 en Soest
eveneens 10. Soest telde in die tijd 702
inwoners.
De Eem kende in vroeger eeuwen ver
schillende aanlegplaatsen, waaronder een
herberg op de Baarnse dijk te Baarn
en de beide melmen in Soest. Met fi
nanciële steun van de Soester inwoon
ster Jacoba Victoria Bartholotti van den
Heuvell werd op de Grote Melm een
veerhuis, tevens herberg gesticht.
Hoewel mej. Bartholotti geen al te beste
reputatie genoot wegens haar onbeheerst
karakter en tal van liefdesavonturen,
noemde Soest toch een van de mooiste
lanen naar haar.
Haar latere echtgenoot, Koenraad van
Beuningen, staatsman en burgemeester
van Amsterdam en al evenmin van on
berispelijk gedrag, werd eveneens met
een straatnaam in herinnering gehouden.
Ofschoon het geldelijk aandeel in de
stichting van de herberg van mej. Bar
tholotti vrij aanzienlijk moet zijn ge
weest, had zij het niet helemaal voor
het zeggen, ook al bedong zij dan wel
voor twaalf jaar vrijstelling van ,,'t Lo-
gijsgelt".
Het gemeentebestuur van Soest stelde
de eis, dat de waard of herbergier
iemand diende te zijn, die te goeder
naam en faam bekend stond.
Krachtens een overeenkomst, die het
gemeentebestuur van Soest met mej.
Bartholotti sloot, zou het gemeentebe
stuur de herbergier benoemen.
De herberg, die er nog altijd staat is
vermoedelijk één van de oudste, nog
bestaande huizen langs de Eem. Alleen
het veer, dat vermoedelijk al direct na
de bouw van de herberg is gekomen,
is verdwenen, zij het nog maar pas en
kele maanden.
Als losplaatsen hebben de beide melmen
sinds de dertiger jaren echter hun bete
kenis verloren, dit in tegenstelling tot
de Baarnsedijk. Aan de Kleine Melm
wordt af en toe voor gemeentelijke
doeleinden alleen nog wat grint gelost.
Het pontveer bij het café van Willem
van den Heuvel is tot een paar jaar
terug gemeentelijk eigendom geweest.
De veerman was in gemeentelijke dienst.
Meer dan een eeuw lang hebben leden
van de familie Butzelaar hier talloze
boeren, melksters e.d. overgezet en één
keer koningin Wilhelmina, toen zij de
karakteristieke omgeving van de Melm
op het doek wilde vastleggen.
Tot 1852 hebben zowel in Baarn als in
Soest aan de Eem kalkbranderijen en
-blusserijen gestaan. In 1852 werden zij
voor 600,aan Pieter van Roomer
verkocht en vervolgens krachtens de
verkoopacte, gesloopt.
Op het terrein Isselt (in 1940 door Soest
aan de gemeente Amersfoort afgestaan
voor de uitbreiding van haar industrie
terrein aan de Eem) heeft tot halver
wege de vorige eeuw een glasblazerij
gestaan. Op de plaats, waar de glasbla
zerij heeft gestaan, zijn boerderijen ge
bouwd met de merkwaardige namen „De
Vurige Wagen" en „De Platluis", die
wellicht aan deze glasblazerij herinneren.
Het bedrijf produceerde jaarlijks een
half miljoen flessen, voor die tijd een
zeer groot aantal.
Het goed bevaarbaar houden van de
Eem is door de eeuwen heen een pro
bleem gebleven, eigenlijk tot op de dag
van vandaag. Tussen 1929 en 1932 werd
de vaargeul uitgebaggerd tot een diepte
van 2.70 meter en een breedte van 15
meter. De rivier werd daarmede bevaar
baar voor schepen tot 500 ton.
Het aantal fabrieken langs de Eem is
vooral in deze eeuw weer sterk toege
nomen, in de eerste plaats in Amers
foort, maar in beperkte mate ook in
Baarn. Het afvalwatter van deze in
dustrieën heeft van de Eem een rivier
tieve betekenis nauwelijks waar kan ma-
gemaakt, die zijn toenemende recrea-
ken. De oorzaak van de vervuiling van
de Eem moet echter vooral gezocht wor
den bij de industrieën, gevestigd aan
het Valleikanaal, waarvan de AKU in
Ede wel de belangrijkste is.
Juist in droge en warme tijden is het
verre van aangenaam toeven op of aan
Dit is de nieuwe Phantom F-4E straaljager, waarover het 32ste Fighter
Interceptor Squadron op Soesterberg sinds verleden week de beschik
king heeft gekregen. De Phantoms vervangen de Delta Daggers, die
inmiddels al naar Amerika zijn teruggevlogen. In totaal zullen 18 Phan
toms op Soesterberg worden gestationneerd. Tegen het einde van sep
tember zullen alle toestellen op Soesterberg zijn.
Gisteren zijn de eerste vluchten met het nieuwe toestel gemaakt. De
piloten zijn buitengewoon enthousiast over de snelheid, wendbaarheid
en het wapensysteem. De wapensystemen werken volgens de eerste er
varingen zeer nauwkeurig. De Phantom kan een snelheid van 2585 km
per uur bereiken op een hoogte van 16 kilometer. Met deze nieuwe
jagers kan een hoogte worden bereikt van meer dan 30 kilometer. Het
toestel wint snel hoogte. Reeds 34,5 seconden na de start heeft het een
hoogte van 3000 meter bereikt. Na 61 seconden bedraagt de hoogte al
9000 meter, na 114,5 seconden 15.000 meter, na 230 seconden 25.000 me
ter en na ruim zes minuten 30.000 meter.
In vergelijking met de Delta Dagger is de Phantom vrijwel even breed,
maar aanmerkelijk korter en lager. Niettemin is de Phantom tweemaal
zo zwaar als de Delta, maar zijn maximum snelheid is ook tweemaal zo
groot als die van de F-102 Delta's. De Phantom heeft een tweekoppige
bemanning.
de Eem. De omstandigheden zijn uiter
mate gunstig om allerlei chemische pro
cessen op gang te brengen en te houden,
waarbij zuurstof aan het water wordt
onttrokken (met massale vissterfte tot
gevolg) en zwavelwaterstof vrij komt
(met een grote stank voor de omwonen
den als resultaat). Deze processen begin
nen al bij een watertemperatuur van
twaalf graden op gang te komen maar
verlopen sneller en vollediger, naarmate
de temperatuur hoger wordt.
De nadelige gevolgen van een en ander
ondervinden de watersportverenigingen
langs de Eem in de eerste plaats.
Inmiddels is het Eemmeer van de rest
van het IJsselmeer afgesloten. Dat be
tekent, dat 100.000 m3 water uit een af-
voergebied van 900 km2 de Eem niet
meer in een onmetelijk en woelig IJssel
meer uitkomt, maar in het stilstaand
water van een meer met beperkte om
vang. Hoewel het Eemmeer verhoudings
gewijs behoorlijk groot is en deze af
voer voorlopig wel kan opvangen dient
men voor de toekomst in het belang
van de recreatieve ontwikkelingen aan
dit randmeer toch wel rekening te hou
den.
Bovenstaande gegevens zijn gedeeltelijk
ontleend aan het boek van de heer Heu-
pens „Beeld van Eemland".
De dichter Rilke heeft eens gezegd dat
roem de som van misverstanden is, die
zich om een doorluchtige naam ophopen.
Maar toch zijn de namen, die in het
boek van Klio met hoofdletters worden
ingeschreven, niet toevallig noch wille
keurig gekozen. De figuren van de
mensdom, die mettertijd een symboli
sche betekenis krijgen, zijn ongetwijfeld
uitzonderlijk geweest, zowel wat hun
persoonlijkheid als hun prestaties be
treft.
Dat geldt zeker voor Leonardo da Vinei,
wiens 450ste sterfdag dit jaar wordt
herdacht. Hij is niet alleen een der
grootste schilders uit de geschiedenis,
hij was ook beeldhouwer, schrijver, mu
sicus en last but not least een weten
schappelijk genie. Zijn scheppingsdrang
en zijn zoeken naar alle dingen, die het
leven van een mens inhoud kunnen ge
ven, zullen door de eeuwen heen een
lichtbaken blijven voor ieder, die een
KAMERPLANTEN in een
grote sortering.
Snijbloemen - Kamerplan-
tenmest - Gieters
Spuiten enz.
TUINTOKO VAN DRIE,
Amsterdamseweg 139,
Amersfoort, telefoon
(03490)-!7031.
BAARN'S TUINCENTRUM
voor tegels, flagstones,
lavasteen, gele okersteen,
turf, compost, mest. grond.
FA. L. KUIJER,
Berkenweg 32. tel. 02154-
3077. Ook ingang Zand
voortweg.
Boomkwekerij - Tuin
architectuur.
RIETMATTEN - tuinhek
ken - gaas en draad -
palen - stokken enz.
TUINTOKO VAN DRIE,
Amsterdamseweg 139,
Amersfoort, telefoon
(03490)-!7031.
Van Weedestraat 29A
SCHOOLSTRAAT 29 - BAARN - TEL. 2804 of 4418
(ook '8 avonds)
levenskunstenaar wil zijn.
Homo Universalis
Er gaat bijna geen dag voorbij of er
trekt wel een culturele processie langs
een of ander doorluchtig standbeeld, dat
wij een ereplaats in het uitgebreide
pantheon der historische grootheden
hebben ingeruimd. Maar waarschijnlijk
zou Da Vinei zelf heel weinig ingeno
men zijn geweest met de nogal zeer
eenzijdige onsterfelijkheid, die hem ten
deel is gevallen.
Het grote publiek kent hem immers
vooral of uitsluitend als de schepper
van het beroemdste vrouwenportret uit
de schilderkunst, de Mona Lisa of La
Giaconda. Maar met alle eerbied voor
dit magistrale schilderij moet men toch
zeggen, dat men de grootheid van de
mens en kunstenaar Da Vinei niet aan
dit unieke portret kan afmeten.
Wat wij in Da Vinei het meest moeten
bewonderen is zijn universaliteit, zijn
veelzijdigheid of liever afzijdigheid, die
in het bijzonder de mensen van onze
tijd zal aanspreken, gewend als wij zijn
aan specialisten en vakmensen, die
slechts op één terrein deskundig zijn.
Leonardo was niet alleen een groot
schilder, maar ook een bekwaam musi
cus, en dichter. Als jongeling bespeelde
hij reeds verschillende muziekinstru
menten en menig gedicht vloeide uit
zijn pen.
Vliegtuigen en onderzeeërs!
Maar hierin verschilde Da Vinei vooral
van grote tijdgenoten als bijvoorbeeld
Michelangelo, dat hij geen wezenlijk ver
schil zag tussen kunst en wetenschap.
De wetenschap interesseerde hem net
zoveel als de kunst. Hij bezocht niet
alleen concerten, hij dwaalde niet alleen
door kerken om kunstschatten te leren
kennen, hij bestudeerde ook de natuur-
knnde, plantkunde, sterrenkunde en
anatomie. Onder zijn vrienden vond men
kunstenaars, maar ook wiskundigen,
sterrenkundigen en aardrijkskundigen.
Deze geniale schilder, die op zijn doe
ken talrijke mensen zo treffend wist te
karakteriseren, was ook een pionier op
wetenschappelijk gebied. Ais zodanig
was hij zijn tijd ver vooruit. Een eeuw
voordat Galileï de gemoederen schokte
met zijn nieuwe inzichten, concludeer
de Da Vinei reeds, dat de aarde niet het
middelpunt van het heelal was zoals
toen nog algemeen werd verondersteld,
maar een planeet die om de zon draait.
Maar op andere gebied was hij zijn tijd
niet een eeuw, maar zeker vier eeuwen
vooruit.
Uit de aantekeningen, die men van hem
heeft gevonden, blijkt onder meer dat
hij reeds modellen voor vliegtuigen en
onderzeeërs had ontworpen! Zijn proef
nemingen met papieren modellen tonen
aan dat het vliegtuig in zijn brein be
slist geen onwezenlijke utopie meer was.
Hij schijnt zelfs een proefvlucht met
een zweefvliegtuig georganiseerd te heb
ben. Zijn plannen voor onderzeeboten
verkeerden in een vergevorderd sta
dium. Later heeft Da Vinei deze schet-
Ajje ut ming vraog
dan mok zeige daat
zo ant end vaant ve-
kaansie-seijzoen mit
un gerus haart ken
stelle daat geen mins
dit jaor ken zeige
dattie nie zuk bes
weer hep gehaad mit
zun vekaansie. Oft
zouw iemaand motte
weze die" nie in eige laand is gebleve
maor om vaan mooij weer vurzekerd
te weze naort buutelaand waas egaon.
Waant turwijl in eige iaand de tempe-
tetuure an de tropiese kaant waore en
bleve, mottut int buutelaand toch veur-
sekommo weze daat de vekaansie-gaan-
ierebinne moste blieve weges ut slech
te weer. Mojje je veurstelle dajje un
heute zak mit daolders hep neergeteld
om die paor daoge vrie die un mins per
iaor hep in ellek gevaal in de zon deur
te brenge, en daan in un bar ver laand
te zitte, waor jie haos geen ™ms be-
griep, aal kejje urn zoas altied gezeit
word wel vurstaon, en waor de meeste
minse mit un opgetrokke neus naort
ete zitte te kieke.
In eige laand ist allemaol wel effe aors
ecaon. Opt straand, en daat zitter ne-
tuurluk ok wel in as de temperetuur
int binnelaand oploop tot zoon bietje
dartug graode, waas geen enkele daag,
maor un heul klein stukkie straand me
vol mit zonnebaoders, zwemmurs, stap
pers en gao maor deur. De minse die
daor un zaokie haadde waor ijs en nat-
tughied te koop waas, hebbe ut mes-
schien wel zwaor en bar warrum ge
haad, maor ik schaat zo daat zullie vaan
der leve ok nog nooijt zo bar veul ver
diend hebbe, en veur ming magge zullie
daat bes, ajje allenug maor effe denk
an de meraokels slechte fcomurs vaan
de leste jaore. Toeng kongde die luu
nog maor net hullie onkoste dekke. of
messchien daat zelluf nog wel nie. Maor
die klappe binne zu noeng in een keer
te bove.
Ut staot as un paol bove waoter datter
nog wel meer minse bar gelukkug mit
ut mooije weer binne.
En daorbie denk ik veuraal an de baoze
vaan zwembaode, de febrieke die de
baadpaakke maoke, en ok de zaoke die
die dinge an de maan of de vrouw
braachte. Zoveul minse aster noeng weer
veurt eers in jaore ut waoter hebbe
opgezoch, ik gloof nie datter iemaand
is die daat ok maor un heul klein bietje
zouw kenne schaatte.
Zelluf hak ok wel graog effe int waotur
vaant een of aore zwembaad wille duu-
ke, maor omdak vaan ming ouweluu
vruuger nie in de Eem mog zwemme.
omdaat ut nie zo netjes waas om in je
naokie int waoter te duuke, bink een
vaan de vele Nederlaanders die die kuns
nie machtug binne. Mit opzet zeig ik
noeng een vaan de veule, omdak een
nie de enugge bin, die zu kop bove
waoter ken houwe as die geen vaaste
grongd meer ongder zu voete hep.
Ik schaat, maor daan mok veurop stelle
dak volleguns Kneliao nie tot oordele
bevoeg bin, daat vaan de minse die mit
deuze warrume daoge ant waoter ver
toefde een darde gedeelte nie kon zwem
me, oft allenug in woord en gebaor waor
kongde maoke.
Ik vingd de kraant. geen betrouwbaore
graodmeter, maor ajje der vaanuut gaot
daat minse die nie kenne zwemme, of
haos nie ant waoter wel bar veurzich-
tug zalle weze en jle lees daan in de
kraant hoeveul vaan die waoghalze mes
schien hullie eerste zwempaartie mit de
dood moste bekope, daan kriejje toch
welt gevuul datter heul waat minse
rongdlope, die eigeluk nie in de buurt
vaan bar diep waoter moste komme.
Maor die groep diek noeng opt oog hep,
vorreme eigeluk nie meer de allerjong
sten, waant ongze kingders, die vaan
joe bedoelk netuurluk, kriege noeng op
school ut zwemme mit de paaplepul in-
gegote. En zo bekeke magge de kingders
in Soes heul nie moppere, mit zoon me-
raokuls mooij zweembaad naos de deur.
Daat doch ik ok, vaan daor daat mong
waoful waogewied opeviel toengk hoorde
daat der in Soes schoalkingder binne
die vaanuut school mit de bus arruguns
aors zwemme gaon lere. Ik gao ming
daor nie meej bemuuije, maor ajje zo
waat hoort, daan gao jie toch wel effe
zitte denke waorom.
En daan kenne der un paor rede weze,
ut is bie ongs te duur. der binne geen
goeije lesgevurs, der is geen plaots int
zwembaad veur, maor zo leig ut nie.
Wullie hebbe geen overdek instruksie-
baad, das ut heule prebleem. Ik bin nie
de maan om prebleme op te losse, enk
weet nie ofter in de gemeenteraod minse
zitte die zelluf kingders hebbe die nog
nie kenne zwemme. As daat nie zo is,
daan kenk der in komme daat ze der
nie an denke, maor aster wel un paor
bie binne, laote die daan mit mekaor
de haande inmekaor slaon. Daormeej
word daan veurkomme datter in de
kraant komp te staon daat en daal
kingd uut Soes is verdronke, omdaat ut
nie kon zwemme. As vaoriejaant opt
bekende gezeigde zouk wille zeige, laoter
in Soes un overdekte zwemput komme,
veur der naorughied vaan komp.
sen vernietigd, omdat hij vreesde dat
de mensen zijn ideeën alleen maar zou
den misbruiken om elkaar op de bodem
van de zee te vernietigen. Een waar
lijk profetische uitspraak!
Pantserwagen
Hoewel de unieke grootheid van Da
Vincvi door zijn tijdgenoten ternauwer
nood werd beseft, kon men zijn weten
schappelijke inzichten soms toch wel
gebruiken. Reeds op 29-jarige leeftijd
werd hij aan het hof in Turijn ontboden
om zijn denkbeelden over de krijgs
kunde toe te lichten. Da Vinei had na
melijk een apparaat ontworpen, waar
door het mogelijk zou worden de grach
ten van belegerde vestingen leeg te
pompen. Bovendien had hij strijdwagens
ontworpen, die zichzelf konden voort
bewegen, een soort pantserwagen!
In Milaan ontwierp Leonardo een inge
nieus kanalenstelsel en leverde hi,i tevens
een ontwerp voor een wagenstelsel af,
waarbij de ene weg boven de andere
kwam te liggen. Het zou nog vier eeu
wen duren voordat Da Vinci's denk
beelden hieromtrent in de praktijk zou
den worden toegepast. Zelfs de atoom
theorie heeft hij reeds voorzien. In zijn
geschriften voorspelt hij dat er eens een
uitvinding zou worden gedaan die ertoe
zou leiden dat in één ogenblik duizen
den mensen gedood en gehele steden
verwoest zouden worden.
Het is wonderlijk dat deze man met het
wonderbaarlijk wetenschappelijk vernuft
nog de tijd vond om te schilcieren en
als een der grootste schilders de ge
schiedenis zou ingaan. Zijn schetsen,
schilderijen en tekeningen lopen in de
honderden en tonen ons de gevoelige
kanten van een der grootste persoon
lijkheden uit de wereldgeschiedenis.
