De
huisvrouw
bakt ze weer bruin s
in de keuken
Bak zelf uw koekevrijer'
Oude waarheden over speculaaspoppen
Boter is gezonder i
dan u denkt i
KUNSTVEZELS VEROVERDEN
EEN EIGEN PLAATS
5 CADEAUS
195
98
98
90
98
125
88
aaimachine,
HALEN ZONDER BETALEN
reek met die sleur, geeft
;ns iets anders;
;n een
chef
VOORUIT
ver ritsen
apen? Hoeft u na het
ïtrekken uw haren
ttekammen.De
irgemakkeli jkste trui
op de aardbol is te
stlandwol 28,75
rERBERGSSSTRAAT 61 - SOEST
["MATTEN - tuinbek-
- gaas en draad -
- stokken enz.
«iTOKO VAN DRIE,
ierdamseweg 139,
rsfoort, telefoon
01-17031.
inker en Bemina),
een paspop - naaidoos
>n of mandjes, rokspuit,
haar of een leuk hand-
srkje, b.v. schellekoord,
n kussen, wandkleed
)k altijd op prijs ge-
of ketting, fantasie
:ho, dameszakdoekjes,
ikverpakking, of wat
ap stof of cadeaubon,
v eigen WISO zaak,
achter het fornuis te gaan staan. Eén
voorwaarde is, dat u er plezier in hebt,
anders komt er niets van terecht en
kost het u alleen maar (weggegooid)
geld. Veel succes in de komende dagen
en weken.
o
U weet het natuurlijk niet, maar als
u de kop van een speculaas- of taai
taai-pop afbijt en smakelijk afpeuzelt
gedraagt u zich ongeveer als een kan
nibaal. Want wat wij alleen nog maar
zien als een lekkernij, was voor onze
verre voorouders een offerande.
De betekenis van de oude gebruiken
ligt vaak veel dieper dan wordt aan
genomen. Wat wij er thans nog van
zien zijn niet meer dan herinneringen
aan lang vervlogen tijden. Zo waren
ook eens de Sinterklaasgebruiken voor
namelijk dingen, die door het gehele
volk werden beleefd, feestelijke ge
woontes van de volwassenen, waarvan
het kinderfeest slechts een klein onder
deel vormde. Zo is het een bekende op
vatting uit de oudheid dat de afbeelding
van een persoon in de plaats kan tre
den van de persoon zelf. Men beschouw
de de mens als een afbeelding van de
Godheid en aan dat beeld kende men
dezelfde kracht en macht toe als aan
de Godheid zelf.
Dit leidde tenslotte tot de symbolie-
ke plaatsvervangende offers, waarbij
bijvoorbeeld dieren van koek de plaats
innamen van echte dieren, en als .koe
ken" aan de Godheid werden geofferd.
Zowel in India als in Griekenland ken
nen wij dit gebruik in het verleden.
Het dier van koek werd geofferd
door het op te eten.
Onze speculaas- en taai-taai-poppen
behoren oorspronkelijk ook nog tot de
ze koekoffers. Vroeger werden de af
beeldingen van man en vrouw als koek-
figuren gegeten omdat men aannam,
dat daardoor aan de gestorven familie
leden de wedergeboorte in de gezamen
lijke verwanten, de familie werd moge
lijk gemaakt. De levenskracht der in
koek gesymboliseerde man en vrouw
keerde zo terug in de familiekring.
Vandaar dan ook dat men vroeger
vooral in Friesland niet sprak van
het „opeten" van de taai of speculaas,
maar van ,,het slachten".
De verhalen uit de oudheid zijn ver
bleekt; velen hebben er nooit van ge
hoord. Maar het eten van taai-taai en
speculaas op het feest van de Goed
heiligman heeft men in ere gehouden.
Denk er eens aan als u dit jaar gretig
de kop van een speculaaskop afbijt.
Hij zal er u trouwens niet minder lek
ker om smaken.
„We zouden best onze
prijzen kunnen verlagen
als er niet zoveel werd
gestolen", aldus ver
klaarde onlangs de be
heerder van een middel
groot levensmiddelenbe-
drijf in de Bondsrepu
bliek. En bij navraag in
een soortgelijk bedrijf in
ons land bleek al gauw,
dat de Nederlandse
vrouw geen haartje be
ter is. Ja, het is triest,
maar diefstallen in le-
vensmiddelenbedrijven
worden voor het grootste
deel door vrouwen be
dreven.
Alweer in de Bondsre
publiek schat men de
schade als gevolg van
die oneerlijkheid op vele
honderden miljoenen gul
dens. Optimisten noem
den een bedrag van 250
miljoen gulden, maar
pessimisten meenden dat
de op die wijze toege
brachte schade aan de
middenstand en t groot
bedrijf tegen de één mil
jard loopt. De helft van
alle winkeldiefstallen
wordt gepleegd in le-
vènsmiddelenbedrijven.
In 1968 zijn in de Bonds
republiek 80.000 winkel-
dieveggen (en -dieven)
voor de rechter gebracht,
maar dat is slechts een
klein deel van de daders.
Want het grootste deel
van hen wordt niet ver
volgd of loopt niet tegen
de lamp omdat de mees
ten ontsnappen aan het
waakzame oog van per
soneel en winkeldetecti
ves.
Bij het verhoren van be
trapte winkeldieveggen
bleek, dat vélen de dief
stal beschouwen als een
soort sport waarmee ze
hun handigheid willen
bewijzen. De winkeliers
zijn rijk genoeg, luidt
hun leuze. Als er een
ziekelijke diefachtigheid,
de zogenaamde klepto-
manie in het spél is.
wordt de zaak natuurlijk
triester. Zelden is echter
werkelijke armoede of
geldgebrek de oorzaak
van de oneerlijkheid.
Halen zonder betalen"
is helaas ook in onze tijd
van welstand nog een ge
zegde dat opgang doet.
We leven nog steeds in de tijd van de slanke lijn, of beter ge-
zegd, in het tijdperk waarop de meeste vrouwen graag slank
willen zijn of worden. Niet alléén omdat we anders uit ons
„maatje-40" groeien eten we een paar aardappels en een bo-
terham minder; we weten ook zo langzamerhand wel dat slan-
ke mensen langer leven dan dikkerds en dat veel eten - te
veel een sollicitatie is voor het krijgen van hart- of vaat-
ziekte, vooral als men de eerste jeugd achter de rug heeft.
Toch zijn er nog vele vrouwen die alleen maar vet en vette spijzen als
de boosdoeners van het hart en de bloedvaten zien. Ze drinken zonder
enige wroeging „suiker met koffie" en „suiker met thee", en eten er m
als het kan een gebakje, wat bonbons of minstens een paar koekjes bij.
Want koffie zonder wat erbij vinden ze het ongezelligst wat ze zich
maar kunnen bedenken. Wat ook vaak wordt vergeten is, dat vet niet
alleen dik maakt, maar ook het cholesterol-gehalte in het bloed kan J
verhogen, met alle nare gevolgen van dien.
Maar ik wilde een woordje over „boter" zeggen en daar komt het dan. J
Op vele bijeenkomsten van vrouwen duikt de vraag op welke boter of
margarine beter is voor de gezondheid. En dan spuit ieder zijn wijs-
heid en worden er meestal merken genoemd. Eenstemmig is men het
er echter over eens, dat het gebruik van boter valt te ontraden. Dit nu J
is op z'n zachtst gezegd overdreven, want voedseldeskundigen hebben
vastgesteld, dat men gerust boter op de boterham kan gebruiken, als
er in het middagpotje maar plantaardige vetten worden verwerkt. U
kunt dus best wat roomboter op uw beschuitje of uw boterhammetje
smeren, als u er uw verstand maar bij gebruikt. Want „duimen dik"
boter is natuurlijk weer het andere uiterste en bovendien sterk af te
raden. Een matig gebruik ervan maken zal echter geen enkel gezor.d
mens schade doen.
De Nederlandse huisvrouwen staan ervoor bekend dat ze graag bak
ken en braden. Dat is een goede eigenschap, want het is een teken
dat ze er iets voor over hebben wat lekkers op tafel te zetten. Mis
schien speelt het feit ,,dat de liefde van de man door de maag gaat"
ook wel een rol bij de keuken-activiteiten, want bakken en braden
kost veel tijd en welke huisvrouw heeft tijd over met haar „tachtig-
urige werkweek"? Om echt plezier aan dat gezwoeg in de keuken te
hebben moet de vrouw natuurlijk wél „dankbare gasten" in huis heb
ben. Dat wil zeggen, dat de huisgenoten niet met ongeïnteresseerde
gezichten het eten naar binnen moeten schrokken. Vader moet ge
regeld het kan zelfs geen kwaad als dit elke dag gebeurt waar
derend zeggen, dat er weer zo smakelijk is gekookt, ledereen heeft
op zijn tijd nu eenmaal een schouderklopje nodig en na wat waarde
ring geoogst te hebben, zal moeder de volgende dag weer met dub
bel plezier achter het fornuis gaan staan.
Maar niet alleen in Nederland hou
den vele vrouwen van kokkerellen.
Zo begint in Duitsland al weken voor
dat in ons land de paardevoetjes be
ginnen te trappelen de grote trek naar
het fornuis. Zo tegen eind november
en zeker begin december ruikt het in
vele Duitse fornuizen naar specerijen
en kruidkoek, naar gebraden appels,
naar vanille en karwij. Er wordt ge
klopt, geroerd, gemengd, gewogen,
meel gezeefd en noten geblancheerd.
De jaarlijkse bakweken zijn aangebro
ken.
Voor hen, die van grootmoeder of
moeder de kunst van het bakken niet
hebben geleerd, zijn er in vele Duitse
steden en dorpen speciale bakcursus-
sen. Met autobussen vol trekken leden
van verenigingen van plattelandsvrou
wen en anderen naar proefkeukens van
bedrijven, die steeds mooiere en mo
dernere fornuizen en keukengerei in
de handel brengen. Ook gaan oude re
cepten van hand tot hand.
SPECIALE GEBRUIKEN
Iedere streek van Duitsland heeft
*Ün eigen gebruiken. In Zuid-Duitsland
komen in de Adventstijd de „kwetsen-
mannetjes" weer te voorschijn. Het
lijfje van deze smakelijke wezentjes
bestaat uit pruimedanten en vijgen,
de kop uit een beschilderde walnoot,
de voetjes uit apenootjes, Gekleed in
rokjes broekjes of capes van lint of
crepepapier, het notenhoofd getooid
met een mutsje van wol of veertjes,
zijn deze kwetsenmannetjes en -vrouw
tjes een vast artikel op de kerstmark
ten die lang vóór 25 december begin
nen.
Uit Oostenrijk werd het gebruik over
genomen om uit eiwitten en gebrande
nootjes „suikerkusjes" te bakken. Ook
vanillekransjes en brosse koekjes uit
een mengsel van noten en suiker ko
men uit dit om zijn smakelijke bakke-
rijprodukten bekende land. De kroon
spant echter de „Apfelstrudel'. waar
van het bladdeeg zo flinterdun moet
worden getrokken, dat men er een
„krant doorheen kan lezen". Het deeg
wordt dan gevuld met appels en rozij
nen, soms met kwark of een mengsel
van noten, en het gebakken eindpro-
dukt smaakt verrukkelijk.
DE KERSTSTOL
De vluchtelingen uit Saksen brachten
hun beroemde bakprodukt, de kerststol
naar Duitsland. Bij bakkers en banket
bakkers, bij kruideniers en op de le
vensmiddelenafdeling van warenhui
zen kan men die met een dikke laag
poedersuiker bestrooide stollen kopen.
Echt goed is dit baksel echter pas,
als men de moeite neemt het zelf te
maken. Daarvoor moet men al weken
van te voren het zware deeg uit de
vele ingrediënten mengen, wat ook
voor speculaas en taai-taai het geval
ls. Ook dat gebak wordt in Duitsland
nog veel thuis gemaakt.
In het Odenwoud bleef het gebruik
bewaard om zelf in beukehouten bak
vormen vier figuren te bakken: de rui
ter, de pop, het botervrouwtje en het
hart. De ruiter is de verpersoonlijking
van de boze ridder, die in de weken
vóór Kerstmis tijdens de najaarsstor
men door de lucht jaagt. De andere
figuren hebben een menselijker en mil
dere betekenis.
RECEPT VOOR VEELVRATEN
Een typisch recept uit deze streek,
dat ook nu daar nog wordt klaarge
maakt luidt: Neem 28 kilo honingdeeg,
15 kilo stroopdeeg, 5 kilo suikerdeeg,
potas, specerijen en een beetje gist,
Het eindprodukt is mierzoet, maar kin
deren zyn er dol op. Je moet er wel
een groot gezin voor hebben!
U ziet het wel, u hoeft er zich niet
voor te schamen als u de laatste we
ken van het jaar wat veel tijd in de
keuken doorbrengt. In heel Nederland
en ook in het buitenland doen vele
van uw seksegenoten het ook, al leven
we dan naar men zegt in een onroman
tische harde tijd. En trouwens, al zou
den anderen het niet doen, dan nog
xou dit voor u geen bezwaar zijn wel
We hebben tegenwoordig allemaal wel een beetje verstand van het materiaal
waarvan onze kleren worden gemaakt. We kennen de voor- en nadelen van
natuurlijke vezels en kunststoffen. We weten dat wol ondanks alle nieuwe ve
zelstoffen nog steeds een belangrijke plaats blijft Innemen bij de fabricage
van kleren: de natuurlijke eigenschappen (kroezing en veerkracht) maken
dat wol warm Is in de winter en koel In de zomer. Verder kan wol vocht In
dampvorm opnemen tot ongeveer een derde van haar gewicht, zonder klam
aan te voelen, terwijl het bovendien waterdruppels van buitenaf afstoot. Ka
toen Is óók In de moderne tijd een grote rol blijven spelen. Katoen heeft een
groot absorberend èn ventilerend vermogen het Is koel en luchtig en Is goed
wasbaar. Toch hebben de nieuwe textielvezels. de synthetische vezelstoffen
zo'n grote plaats veroverd, dat ze nog maar nauwelijks zijn weg te denken
bij de stoffen- en kledingfabricage. De voordelen ervan zijn bekend: kleur
echtheid, onkreukbaarheid, vullafstotend, IJzersterk, gemakkelijk te wassen en
sneldrogend. Hebt u al gehoord van „enkasheer", een nieuw garen voor da
meskousen en panty-nylons? Het is zowel stretch èn doorzichtig, twee eigen
schappen welke tot nu toe in de kousenfabricage niet te verwezenlijken wa
ren. Een draagproef onder een groot aantal Nederlandse vrouwen heeft uit
gewezen, dat de beoordeling van de nieuwe kous en panty zeer gunstig is.
Zo zullen er telkens weer nieuwe mogelijkheden op het gebied van de fabrica
ge van kleding worden ontdekt. En al is elke verandering geen verbetering,
in negen van de tien gevallen „spint de vrouw er toch wel garen bij".
De ouderen onder ons kennen het be
grip „koekevrijer" nog wel. Als de ver
liefde jongeman vroeger zijn meisje
met Sint Nicolaas een pakje liet bezor
gen, was daar haast altijd wel een spe
culaaspop bij, de zogenaamde „koeke
vrijer". De jongen wilde daarmee dui
delijk maken, dat hij van haar hield,
want de „vrijer" had een symbolische
betekenis: hij bood haar de man van
koek alvast aan als zijn „tijdelijke plaats
vervanger". Misschien mocht hij van
de ouders van het meisje nog niet bij
haar thuiskomen (ja, vroeger hadden
de ouders óók een stem in 't kapittel)
misschien had het meisje tot dat
moment zijn liefde nog niet beant
woord, of misschien ook was de jon
gen alleen maar een .stille vereerder".
Maar hoe dan ook, hij zorgde er wel
voor, dat het meisje op de een of an
dere manier te weten kwam wie haar
met een koekevrijer had bedeeld. Ge
steld nu eens dat u graag kokkerelt
in de keuken en dat u liever zelf bakt
dan naar de winkel gaat. Voor u
geef ik hier een recept, opdat u zelf
uw koekevrijer kunt bakken. U hebt
er natuurlijk een speculaasplank (of
kleine speculaasprenten) voor nodig,
plus de volgende ingrediënten.
50 g amandelen, 200 g (2% kopje)
zelfrijzend bakmeel, 100 g (ruim 1
kopje) bruine basterdsuiker, zout,
8 g (1 eetlepel) speculaaskruiden, 75
g boter of margarine en 2 eetlepels
melk.
Broei de amandelen in heet water,
pel ze en snipper ze. Het zelfrijzend
bakmeel, de bruine suiker, het zout en
de kruiden samen zeven. De boter of
margarine in de bloem kleinsnijden.
De melk toevoegen en van de massa
een gelijkmatig deeg kneden. De spe-
culaasplank(en) bestuiven met rijste
bloem. Het deeg in de vorm (en) uit
drukken. Het overtollige deeg met een
scherp mes afsnijden. De amandelstuk
jes in het deeg drukken. Het deeg uit
de plank kloppen en op een vetgemaakt
bakblik leggen. Of: het deeg uitrollen
tot een dikte van ongeveer een kwart
centimeter en bestrooien met amandel
snippers. De amandeltjes luchtig in 't
deeg drukken. Met een uitsteekvorm
pje (kleine) speculaasjes uit het deeg
steken, of het deeg modelleren tot een
grote speculaaspop. De kleine speculaas
jes in een matig warme oven in plm.
10 tot 15 minuten gaar bakken. De bak
tijd van de speculaaspop is 25 tot 30
minuten. U hebt wel gemerkt, wat
moeite moet u er wel voor over hebben.
Maar als uw baksel goed lukt, hebt u
ook dubbel en dwars plezier van uw
zelfgebakken koekevrijer.
Rechts: Ook in de sector van de regenkleding is kunststof favoriet. Hier
een plastic kapje met doorzichtige rand van dun plastic.
Links: Extra modern maar weinig draagbaar is deze japon van de toe
komst, vervaardigd van kunststof en afgezet met metalen plaatjes.
Onder: Algemeen ingevoerd is de lak jas met lakmuts, een goede vorm van
het gebruik van kunststof in de textielindustrie.
