IC
Pasfoto's!
FOTO VAN ESSEN
BOUtique „pZNZZ Kom nu kijken naar de Voorjaarskollektie! I
Baarn
HET DREIGEND HARTINFARCT
„GARAGE STAM"
SPAARLOON
E. G. KERKHOF
HET RESUSVRAAGSTUK
BE MUNT
SAMEN IN DE LIFT
3A... GEZELLIG!
BOROBUDUR
GEMAR SOEST
KASSIèRE
CO
ALLEN PLUIM
lisiers opgelet
uissteden
f
AGOiAR
fele, goede
msrken.
ivee! om op
:e noemen,
aak zelf uw
uze, en laat
deskundig
adviseren,
Kom vrij»
;vend kijken.
Nu ruim 15.000 doden per jaar
U KUNT ER OP WACHTEN BIJ
BIRKSTRAAT2
SOEST-ZUID
%■- voor oen nieuwe
goede gebruikte
RENAULT
Stam Renault
Rectificatie
Een bloedgroepenkwestie
Kentekenplaten
Specialiteiten van de
houtskoolgrill
Blétto
De Diesel
„Zelfs de sfeer
smaakt Frans"
Gevonden voorwerpen
Enquete over werkgelegenheid verloopt goed
Gemeente is tevreden
Monument van een wereldgodsdienst
J. A. Smorenburg
Begrafenisondernemer
in Soesterberg, Soest
en omstreken.
Het geboortekaartje
Drukkerij Smit
VAN WEEDESTRAAT 51, tegenover Mets - SOEST - TELEFOON 8865
terdag 7 en 9.15 uur
mg film in kleuren
'an de geheimzinnige
2.30 uur
namiet
i een spannende
lm
9 februari, 8 uur
zijn appartement om
e klauwende vingers
naar.
knoflooksausje.
VLLE STOFFEN
seld in het maandblad
p" verkrijgbaar bij
DE MODE VER VOORUIT
RATIE KUNST-
l'TEN, snel en billijk,
nlaan 9A, Baarn. tel.,
4136.
eigen import en fa-
;e, le kwaliteit vlek-'
vrije marmers.
5 UIT HONDERDEN
COMBINATIES,
tijns Onyx 120 x 50
150. Pakistaans Onyx
50 cm 165. Pak.
op smeedijzer, rond
i 265. Rond 90 cm
Italia op zwaar ko-
ïet brede rand 335
s ƒ450). Mimisets
3-delig leisteen op
lijzer. Leisteen op
lijzer ƒ245 (120 x 50
Dp maten, op bestel-
n ronde. Ovaal Onyx
koper frame ƒ295.
uit voorraad en gratis
iezorgd. Tevens AN-
koperwerk, steen
haardplaat, schalen,
lamp enz. KI. wieltjes -
If lamp te maken-1-
ijksstraatweg 106
(Koetshuys)
lenen a.d. Vecht,
Tel. 02943 - 3388
n van dinsdag t e.m.
zaterdag.
Krommcwcg 28
VIEL- EN BROM-
ETSHANDELAAR
Vrijdag 4 februari 1972
/aarlijks sterven in Nederland ruim 15.000 mensen aan een hartinfarct. Toch zou
In vele een plotselinge hartdood of een hartinfarct voorkomen kunnen
worden. Bp hijna de helft van de patiënten die met een hartinfarct in het zieken
huis worden opgenomen, bleken voorafgaande aan het hartinfarct reeds duidelijke
klachten te z«n opgetreden. Maar deze werden noch door de patiënt, noch door
de huisarts als zodanig herkend.
Betere voorlichting over het vóórkomen
èn de herkenning van de ziektever
schijnselen zou heel wat mensenlevens
kunnen redden, zo poneren de hartspe
cialisten prof. Durrer en dr. Wellens en
enkele andere specialisten in het Neder
lands Tijdschrift voor Geneeskunde.
Hartpatiënten moeten hun
klachten ernstig nemen
Welke klachten worden als typisch be
schouwd voor een dreigend hartinfarct?
Bij vele patiënten trad pijn of een be
klemd gevoel op de borst op bij inspan
ning. Bij rust verdween dit aanvankelijk
snel, maar na enkele dagen keerden de
klachten na minder inspanning terug,
waarbij het langer duurde voordat de
verschijnselen weer verdwenen.
Een onderzoek onder 200 hartinfarcten
toonde aan, dat in vele gevallen hun
huisarts de klachten, voorafgaande aan
het hartinfarct, niet juist interpreteerde.
Van de 200 patiënten hadden 36 hun
huisarts met deze klachten bezocht en
liefst 27 huisartsen hadden de sympto
men niet op hun juiste betekenis geschat.
Een onstellend gegeven eigenlijk, dat
prof. Durrer brengt tot de uitspraak dat
R4'r- R6 -r R8 R10 R12 R16
AUTOMOBIELBEDRIJF
jB Sinds'1913 r.
Nieuwerhoekplein - Soestdijk
Telefoon 02155-8850 *1'
of een
een veilige combinatie
ook voor u!
>R4 R6 R8 R10 R12 RÏ6
Bij de gedachte aan maatschappij-ver
nieuwing kunnen velen hun fantasie de
vrije teugel laten. Velen, die anders de
voorpagina van onze publiciteit niet ha
len, krijgen een kans. Tot hen behoort
ook ir. Smit die de afdeling technische
ekonomie van het Kon. Instituut van
Ingenieurs mede bestuurt. Op een bij
eenkomst pleitte deze heer Smit voor
een verplicht spaarloon van werknemers,
dat naar eigen keuze belegd zou mogen
worden in de kollektieve sfeer.
De heer Smit weet als ieder ander dat
de meeste besparingen worden gemaakt
door de overheid, de institutionele beleg
gers en door ondernemingen. Hij wil een
deel van de spaardrift in deze sfeer
overplanten naar de werknemers.
Toch vergeet hij dat de meeste werkne
mers dat helemaal niet willen. Een ge
dwongen belegging in tunnels of rekrea-
tie objekten is geen besparing maar een
belasting. De bijdrage tot de sociale ver
zekeringen ten eigen bate wordt ook als
een belasting ervaren. Niet alleen het
verplichte sparen zal als dwang ervaren
worden, maar ook de gedwongen beleg
ging in de kollektieve sfeer.
Wanneer men zijn eigen geld spaart
moet men vrij zijn dit te beleggen op
de manier zoals dat de belegger het
beste lijkt. Uit deze kritische benadering
groeien de meest effektieve investerin
gen, zo is in de praktijk gebleken.
Een andere door de overheid te dirige
ren investeringspolitiek leidt naar mis
lukkingen en derhalve naar kapitaalver
spilling.
Als de inkomenstrekker de vrije be
schikking over zijn verdiende inkomen
verliest kan de overheid naar believen
manipuleren met de koopkracht van zijn
onderdanen. Wij zien dat nu reeds bij
de belastingheffing, waar voor vele kon-
tribuanten door de overheid de grens
van het aanvaardbare reeds is over-
streden.
Een verdere aantasting van de indivi
duele vrijheid is tot heden nog afgewe
zen. Zij het dat door de inflatie door de
overheid ook al sluipende diefstal wordt
VERWARMINGSBEDRIJF
Het adres voor een goede op
gas gestookte CENTRALE
VERWARMING.
Hartwcg 58
Soest
Telef. 02155-4332
huisartsen verplicht zouden moeten wor
den om eens in de vijf jaar een weken
lange nascholingscursus te volgen, waar
hun de nieuwe verworvenheden van de
geneeskunde worden bijgebracht.
De onderzoekers, die hun onderzoek uit
voerden in opdracht van de universi
teitskliniek voor Cardiologie en Sociale
Geneeskunde te Amsterdam, interview
den niet alleen patiënten, maar ook art
sen. Van de 41 huisartsen, die werden
geïnterviewd bleken slechts 17 bekend te
zijn met het z.g. pre-infarctsyndroom
(klachten voorafgaande aan het hartin
farct).
Een groot deel van de huisartsen weet
dus onvoldoende van deze materie, waar
bij nota bene het leven van de patiënt
op het spel staat (60% van de 15.000
patiënten die jaarlijks aan een akuut
hartinfarct sterven, overlijden al voordat
zij het ziekenhuis bereikt hebben). In
dit licht bezien is prof. Durrer's pleidooi
voor een nascholingscursus voor huisart
sen ons dan ook uit het hart gegrepen.
Niet bagatelliseren
Het blijkt echter ook, dat vele mensen
die klachten hebben, die zouden kunnen
wijzen op een dreigend hartinfarct, hun
arts niet raadplegen. Hoe is dit moge
lijk? In vele gevallen ligt de oorzaak in
de relatie patiënt-huisarts. Maar in ver
moedelijk nog meer gevallen ligt de oor
zaak in de persoonlijkheidsstruktuur van
de patiënt zelf.
Vele patiënten bagatelliseren hun klach
ten, stellen zichzelf gerust. Zij weren de
afschuwelijke gedachte, dat er met hun
hart iets mis zou kunnen zijn, bij voor
baat af. Zij maken zichzelf wijs „dat het
allemaal best meevalt", dat „het allemaal
zenuwen zijn" enz.
De onderzoekers constateerden dat in
sommige gevallen deze houding voor
komt in combinatie met angst voor mo
gelijke sociale problemen als gevolg van
ziekte (geen vervanging voor het werk,
derving van inkomsten enz.).
In de meeste gevallen raadpleegt deze
categorie van patiënten dus niet tijdig,
een arts, als zich de eerste symptomen
van een mogelijke hartziekte voordoen.
Dus ontberen zij ook de noodzakelijke
therapie (bedrust, anti-stollingsmiddelen
e.d.). Deze patiënten met een dreigend
hartinfarct hebben een sterk verhoogde
kans op plotselinge hartdood.
Prof. Durrer en zijn collega's menen dat
indien deze patiënten tijdig een dokter
consulteren en wanneer deze hen op de
juiste wijze behandelt, men een aan
zienlijke vermindering van het aantal
gevallen van plotselinge hartdood mag
verwachten.
Voorlichting
Het is dus duidelijk dat zowel betere
voorlichting van de arts maar ook van
de patiënt over herkenning en behande
ling van het pre-hartinfarctsyndroom
noodzakelijk is.
Op dit aspekt hamert prof. Durrer
voortdurend. Hij meent vooral dat de
arts er voor moet waken, dat de patiënt
zijn klachten niet bagatelliseert. Volgens
prof. Durrer durft menig hartpatiënt zijn
situatie niet onder ogen te zien. De Am
sterdamse hoogleraar stelt: „Ik heb dra
gers van hoge wetenschappelijke onder
scheidingen bij zichzelf de diagnose „kou
op de borst" horen stellen op grond van
klachten, waarvan zij later toegaven „de
ernst te hebben aangevoeld".
Prof. Durrer heeft de ervaring opgedaan
dat men goede resultaten kan bereiken
„door de patiënt in cardiologisch opzicht
op te voeden". Daarom wijst hij de art
sen er op, dat zij in een rustig gesprek
hun patiënten moeten uitleggen welke
verschijnselen duiden op naderend on
heil. „Een duidelijke uitspraak dat de
patiënt met b.v. angina pectoris of hart
infarct in vele opzichten zijn leven zelf
in handen heeft, zal vermoedelijk een
gunstige uitwerking hebben.
Prof. Durrer denkt in dit verband zelfs
aan opvoeding van het publiek via tele
visie en dergelijke. Hij ziet de risico's
hiervan, maar acht het mogelijk dat een
groep deskundigen hiervoor een aan
vaardbare oplossing zal vinden.
In het door de heer J. v. d. Koppel in
gezonden artikeltje „Missieijver", dat in
ons blad van dinsdag j.1. werd opgeno
men onder rubliek Meningen van Lezers,
was een van de beide vermelde telefoon
nummers niet juist. Deze nummers zijn:
5277 en 7735.
Er wordt nogal eens gesproken over „de resusfaktor", over „resusnegatief bloed",
over „een resuskindje". Toch hebben de meeste mensen die daar allemaal zo ge
makkelijk over praten geen erg duidelijke voorstelling van hetgeen dit nu allamaal
betekent. Het is daarom nuttig om het resusvraagstuk eens nader te beschouwen.
Allereerst hebben we hier te maken met
een bloedgroepenkwestie. De rode
bloedcellen van de mensen kunnen di
verse eigenschappen bezitten en al naar
de aanwezigheid of het ontbreken .daar-,
van wordt het bloed, gerangschikt in
e.n aantal groepen.
Het langst bekend zijn de faktoren die
A en B zijn genoemd; het bloed
van een bepaald persoon kan worden
geklassificeerd als behorend tot de A-
groep of de B-groep; maar ook komt
het voor dat iemand, zowel de A- als de
B-faktor in zijn rode bloedlichaampjes
heeft (dit is dan de groep AB) of dat
zowel A als B ontbreken (de groep O).
Transfusiedienst
Het feit dat de bloedgroepen van mens
tot mens verschillen heeft in gewone
omstandigheden niet de minste beteke
nis. Anders wordt dit wanneer iemand
bij ernstig bloedverlies, bij zwaktetoe
standen of na een operatie een bloed
transfusie moet ondergaan: er kunnen
grote narigheden optreden wanneer de
bloedgroepen van de gever (donor) en
van de ontvanger niet harmoniëren.
Dit heeft dan tot gevolg dat afweer-
stoffen in het bloedserum van de ont
vanger een aanval doen op het transfu-
siebloed en de rode cellen daarvan be
schadigen. Het is dus om dergelijke
moeilijkheden te voorkomen, dat tevoren
moet worden bepaald tot welke bloed
groep de patiënt behoort en dat even
eens bekend moet zijn tot welke groep
de personen behoren die zich als donor
beschikbaar stellen (bij de transfusie-
dienst van het Rode Kruis).
Naam van het aapje
Ook de resusfaktor is een aan de rode
bloedcellen gebonden kenmerk. Hij is
later dan de A- en B-faktor ontdekt.
Voor het eerst werd zijn bestaan vast
gesteld in het jaar 1940 en wel bij een
dier: het resusaapje. Het is toen geble
ken dat bij het merendeel van de men
sen - in Europa in 85 procent, bij niet-
Europa bevolkingen in een nog hoger
percentage - de resusfaktor aanwezig is.
Bij 15 procent van de Europeanen ont
breekt de resusfaktor, deze mensen zijn
resusnegatief. Bij transfusie zijn de ge
volgen van „resustagonisme" de zelfde
als die van tegenstellingen in de fakto
ren A en B. Alleen treden de schadelijke
gevolgen niet dadelijk zo dramatisch aan
het licht: het duurt namelijk enige tijd
voordat zich bij een resusnegatieve ont
vanger afweerstoffen tegen resuspositief
transfusiebloed hebben gevormd. Pas bij
een herhaling van een soortgelijke
transfusie zijn er dus gevaren te duch
ten.
Bij het tweede kind
We komen nu tot het tweede gevaar van
het resusantagonisme, namelijk de toe
stand die kan optreden wanneer een
aanstaande moeder wat betreft de re
susfaktor negetief is, terwijl haar nog
ongeboren baby resuspositief is.
In zo'n geval kunnen zich, wanneer het
bloed van het kind met dat van de moe
der in aanraking komt - en dit behoort
altijd tot de mogelijkheden - bij haar
afweerstoffen vormen tegen de bij het
kind aanwezige resusfaktor.
De ontwikkeling van deze antistoffen
vergt, zoals hierboven reeds werd ver
meld, enige tijd. Daarom plegen er geen
moeilijkheden op te treden als het een
eerste zwangerschap betreft.
Anders wordt dit wanneer deze moeder,
bij wie nu dus afweerstoffen tegen de
resusfaktor aanwezig zijn, - die anti
lichamen blijven gedurende het verdere"
leven steeds in haar .bloed - circuleren -
een tweede baby verwacht, die eveneens
resuspositief is: de bloedcellen van dit
kind worden dan beschadigd door de af
weerstoffen van de moeder.
Niet zo zeldzaam
Het betrokken kind kan door die be
schadiging zwaar bloedarm worden en.
nog andere gevolgen, soms lichte soms
ernstige, kunnen er door worden veroor
zaakt. Iets dergelijks doet zich niet al te
zeldzaam voor, namelijk éénmaal op
ruim tweehonderd geboorten.
Gelukkig zijn er tegenwoordig maatre
gelen te nemen waarmee zulk een baby
te beschermen is tegen een steeds verer-
gerrende vernietiging van zijn rode
bloedcellen. Daartoe kan het nodig zijn
reeds voor de geboorte in te grijpen.
Maar ook kan het eenmaal geboren kind
worden gered door het toedienen van
veelvuldige kleine transfusies van
resusnegatief bloed. "Waarom dat toege
diende bloed negatief moet zijn, verdient
nog een afzonderlijke verklaring: het
kind was immers positief!
Het is de bedoeling, dat het aangetaste
bloed van de baby wordt vervangen
door bloed dat vrij is van de antistoffen,
die al zoveel schade hebben aangericht.
Bloed dat door een donor ter beschik
king is gesteld bevat dergelijke afweer
stoffen natuurlijk niet; het mag echter
ook geen resusfaktor bevatten, anders
zouden ook de vers ingebrachte rode
cellen onmiddellijk worden aangetast
door de aanvankelijk bij het kind nog
in flinke hoeveelheid aanwezige anti
lichamen die nog van de moeder afkom
stig zijn.
Vandaar dat bij de transfusie van het
Rode Kruis een speciale vraag is naar
resusnegatieve donors voor de behande
ling van 2ulke kindertjes! Daarnaast
dient er ook voldoende negatief bloed
ter beschikking te staan voor de geval
len dat een resusnegatief persoon bij
ziekte of ongeval een transfusie nodig
heeft.
Toekomstige moederschap
Dit laatste geldt in het bijzonder voor
transfusies bij jonge resusnegatieve
vrouwen. Zij immers zouden bij een
eventuele transfusie met resuspositief
bloed nodeloos worden gesensibiliseerd,
dat is overgevoeling gemaakt tegen de
resusfaktor.
In zulk een geval zouden er bij een jon
ge vrouw immers geleidelijk aan af
weerstoffen tegen de resusfaktor ont
staan en bij een mogelijk later volgend
moederschap zou dit vervroegde en ver
hoogde kans op noodlottige komplikaties
voor het kind met zich meebrengen.
NIEUWEWEG 49 - TEL. 3126
klaar terwijl U wacht.
BURG. GROTHESTR. 16 - SOEST
TELEFOON 02155- 7249
Reservering na 16 uur.
Elke dag geopend van 17.00-24.00 u.
De navolgende voorwerpen werden op
het politiebureau als gevonden aangege
ven: contactsleuteltje, portemonnaie met
inhoud, kinderhandschoen, hondje, he
renhorloge, kindermuts, dameshorloge,
een paar kinderwanten, hond, schaats-
muts, dameshandschoenen, diverse sjaals,
sleutel, bromfiets, herenfiets, schaatsbe-
schermers, schakelarmband, fietstas,
bont muts, een paar herenhandschoenen
en een etui met sleutels.
Betreffende deze voorwerpen kunnen
aan het bureau van politie, op woensdag
en zaterdag van 14 tot 18 uur, inlichtin
gen worden verkregen.
Er zaten .zeven mensen in
een weigerende lift,
de situatie werd benauwd
en er ontstond gekift,
de laatste die was ingestapt
kreeg duid'lijk het verwijt:
„Wij zessen zijn de dupe van
je grote stommiteit".
„Je let niet op wat is bepaald
voor 't maximaal getal:
Zes mensen hoogstens; door jou
schuld
zitten wij in de val,
de mededeling staat er niet
voor niets, o nare vent,
jij let niet op, wij zitten nu
in dit isolement".
En de gesjochte zevende
die 't voorschrift overtrad,
vroeg of er iemand met zijn doen
ook iets te maken had,
hij wilde wel eens weten wie
zich nimmer had vergist,
hij nam het niet, hij was niet bang,
en of men dit wel wist?
„Ik ben gereed, je komt maar op,
wie werp de eerste steen?
al sta ik tegenover zes
dan helemaal alleen",
dit werkte als de olie die
op het reeds brandend vuur
geworpen wordt, daar in de lift
die vast zat als een muur.
En onder het gezelschap was
een man, van zessen-klaar,
die bood de kwade zevende
een tik van hier tot daar,
zo kwam het handgemeen op gang,
de dames gilden luid
in 't nacht'lijk uur, de heren, ach
die lagen op een kluit.
De vrede was er hoop'loos zoek,
en in de kleine cel,
maakte een Weegmee-vrienden-
schaar
het leven tot een hel,
al in de lift, die was defect
en die zich niet bewoog,
niet daalde met het zevental,
er niet mee ging omhoog.
En de gemoederen, o mens,
ze bleven maar verhit,
waar ben je als je in de angst
en in je piepzak zit?
de brandweer die, gealarmeerd
de lift weer had hersteld,
gaf daarmee aan de strijdenden
een groter oorlogsveld.
Nog sloeg men hier, nog sloeg men
daar
nog drupte er een traan,
maar de politie kwam, die bracht
een einde aan het slaan,
het sein weerklonk: „De lift is los,
gelukkig is het land,
nog even nageblust, we zijn
nu meester van de brand!"
In de maand december j.1. verzond de
gemeente ruim 2100 enquete formulieren
aan het bedrijfsleven binnen de gemeen
te om, in verband met het vaststellen
van een nieuw structuurplan, te weten
hoeveel werkgelegenheid er is en waar
deze gelegen is.
Over de eerste respons is de gemeente
zeer tevreden. Ruim 60 van verzon
den formulieren kwam, zoals gevraagd,
voor 15 januari terug.
De bedrijven die dit nog niet deden
werden op 25 januari, middels een brief
aan de enquete herinnerd. De reactie
hierop was zeer gunstig. Gemiddeld 25
brieven per dag zijn sindsdien binnen
gekomen, wat tot nu toe geresulteerd
heeft in nog eens 20% terugontvangen
formulieren.
De reseterende 20 bedrijven wordt ln
de loop van de volgende week telefo
nisch benaderd. In totaal rekent men op
inzending van ongeveer 2000 formulieren
wat ruimschoots voldoende is om een
verantwoorde conclusie te trekken.
„Tuin van Java", zo wordt het gedeelte van het belangrijkste Indonesische eiland
genoemd waarin plaatsen als Djokjakarta, Soerakarta en Semarang liggen. In deze
vruchtbare vlakte van MIdden-Java staat de Borobudur. Al eeuwen. Immers, om-
streekt 800 na Christus werd begonnen met de bouw van dit imposante heiligdom
van het Buddhisme.
Juist in een tijd, dat de religie van
Buddha en de daaruit voortspruitende
kunstuitingen hun hoogtepunten hadden
bereikt. En over die Borobudur lezen
we: „Een diepe gedachtenwereld werd
op schone en indrukwekkende wijze ge
stalte gegeven als nooit tevoren en nooit
daarna op zo'n grote schaal. De Boro
budur behoort tot het belangrijkste dat
de mensheid in zichtbare vorm op gees
telijk gebied heeft voortgebracht."
Heiligdom van het Buddhisme
Dit machtige monument dat door een
van de grootste wereldgodsdiensten tot
stand is gebracht verkeert in verval. Dit
verval wordt mede veroorzaakt door de
structuur van een deels kunstmatige
heuvel die er de basis van is. Ongelijke
draagkracht van de ondergrond had ver
zakking tot gevolg en veroorzaakte
scheuren in belangrijk beeldhouwwerk
en zorgde voorts voor een wankel even
wicht, dat gevaar voor instorten in
houdt. Onherstelbare schade bedreigt het
monument ook door de „ziekte van
steen". Algen, mossen, schimmels en an
dere organismen tasten de steen aan.
Het regenwater doet zijn verwoestend
werk doordat het indringt in de steen
Hierdoor vervagen de reliëfs, die boven
dien afbrokkelen door de werking van
het tropisch klimaat.
Ruim een eeuw na de bouw van de
Borobudur heeft zich daar in de vlakte
van Kedu een ramp voorgedaan. Het
lijkt waarschijnlijk, dat die ramp een
uitbarsting is geweest van de vulkaan
Marapi. Het kan bijna niet anders of
deze uitbarsting moet gepaard gegaan
zijn met zware aardverschuivingen, lava
stromen en asregens. Grote delen van
deze streek werden met lava en as be
dekt. Zo ook de Borobudur. Tropische
bomengroei deed de rest. De Borobudur
- het heiligdom van het Buddhisme -
verzonk niet alleen in as en vegetatie,
maar ook in vergetelheid.
Herontdekt
„Een beschrijving geven van de Borobu
dur is moeilijk" zeggen ze bij het Ko
ninklijk Instituut voor de Tropen. „Alle
terrassen lopen in elkaar over. Van de
buitenkant ziet het geheel er zeer ge
sloten uit Duidelijk zichtbaar zijn zeven
terrassen. Op de onderste vier zijn alle
vraag voor direkt een
boven, de 18 jaar, voor de vrijdag
avond van 17.00 tot 21.00 uur.
Aanmelden dagelijks, ook telefonisch
onder no. 7469
Generaal Winkelmanstraat 62
Soesterberg.
Telefoon 03463 - 1223 - 1458
OOK VOOR CREMATIE.
Tevens algehele verzorging door
geheel het land.
(Geen klassesysteem.)
Een naam voor uw Kind
behoeven wij niet te bedenken 1
verzorgen wij wel,
gjed en. snel!
Uitgebreide er. moderne collectie
ter inzage.
Van Weedestraat 29a - Soest
Telefoon 02155-2566-5154
muren voorzien van reliëfs, die het da
gelijkse leven van het Indonesië van
toen weerspiegelen. De drie hoogste ter
rassen ademen een volstrekte rust."
In de achttiende eeuw moet van de
bovenste terrassen nog maar net iets te
zien zijn geweest. Althans net zoveel,
dat in 1814, bij een bezoek aan Sema
rang van de Engelse bewindsman Raf-
fles, hij geïnformeerd kon worden over
het bestaan van een merkwaardige
ruïne. Hij gaf de Nederlander Cornelius
opdracht een onderzoek in te stellen.
Dat leidde tot een gedeeltelijke ontgra
ving. Met tweehonderd man werd ruim
zes weken gewerkt om een beschrijving
en tekeningen te maken.
Rond 1880 werd het voorstel gedaan het
bouwwerk maar af te breken. De ver
antwoordelijke autoriteiten hadden niet
zoveel belangstelling voor dergèlijke
scheppingen. Maar het protest was he
vig. Zodanig, dat men aan de luitenant
van de genie Th. van Erp opdracht gaf
het bouwwerk zo goed mogelijk te her
stellen.
Dat gebeurde in de jaren 1907-1911. De
wijze waarop Van Erp dit deed was de
tijd vervooruit. Met de meest mogelijke
piëteit en met de vaste wil het monu
ment te behouden is deze genie-luite
nant te werk gegaan. Hij hergaf het een
deel van de gaafheid en schoonheid. Dat
was geen peuleschil, want alle denkbare
mensenmaten vallen in het niet bij de
enorme grootsheid en kolossaalheid van
dit heiligdom.
Afbreken
Toch kreeg men in Nederland kennelijk
spijt van het vele geld dat er al voor
uitgegeven was en nog uitgegeven zou
moeten worden. De officiële belangstel
ling voor de Borobudur verflauwde en
het waren slechts enkelen, die vóór de
tweede wereldoorlog in ongerustheid
verkeerden over het steeds toenemende
verval en de verwaarlozing van het mo
numentale bouwwerk. Na de oorlog
kwam daar verandering in.
Nog vóór de soevereiniteits-overdracht
nodigde de regering van de republiek
Indonesia twee archeologen uit India uit
om advies te geven. Acht jaar later
kreeg professor Paul Gorremans van de
Unesco de opdracht om een uitvoerig
rapport uit te brengen omtrent de oor
zaken van het verval en de maatregelen
die genomen moesten worden om dit
verval tegen te gaan. Vijf jaar geleden
besloot de Indonesische regering de res
tauratie zelf ter hand te nemen.
De bedoeling is nu het bouwwerk vol
ledig af te breken om het daarna weer
op te bouwen. Tussen de gehouwen ste
nen en de kern van het monument zal
een ommanteling van beton moeten ko
men, die zowel druk als schokken op
weet te vangen. Bovendien wordt dan
voorkomen dat het regenwater door kan
sijpelen. De ontmanteling en de weder
opbouw zal geschieden door de'Indone
sische regering. De plaatsing van de
betonnen fundering is echter toever
trouwd aan een Nederlands ingenieurs
bureau.
Het thans ontworpen herstelplan houdt
dus in, dat steen voor steen uitgenomen
zal worden. Dit zal een periode van zes
jaar vergen. De kosten hiervan worden
geraamd op ruim twintig miljoen gul
den. In Unesco-verband werken Franse,
Indonesische en Nederlandse deskundi
gen samen om deze restauratie voor te
bereiden en uit te voeren.
Wat nu is er op de terrassen aan beeld
houwwerk te zien? Men mag aannemen,
dat de kunstenaars die in het grijs ver
leden aan de reliëfs van de Borobudur
werkten kinderen waren van hun tijd.
Zij zullen zeker belangstelling gehad
hebben voor de gewone dingen des le
vens.
Een enkele maal wordt een boer afge
beeld die met zijn ploeg aan het werk is.
Of die bundels padi huiswaarts draagt.
We zien voorstellingen van dansen be
geleid door eenvoudige muziekinstru
menten. Of we zien hoe vissers in de
weer zijn met hun vangsten en die aan
land brengen. We zien op de reliëfs ja
gers die met blaasroeren schieten op
apen en vogels. Zelfs vinden we op een
reliëf het dobbelspel uitgebeeld.
„Allerlei details verraden dus stellig
iets van het werkelijke leven uit de tijd
dat het monument werd gebouwd: niet
alleen de voorwerpen, maar ook situa
ties als een kraambed of het bouwen
van een brug, het schenken van gaven
aan armen en blinden, het discussiëren
over godsdienstige teksten of het kijken
naar rondtrekkende kermisklanten en
jongleurs" schrijft P. H. Pott in een ge
schrift over de Borobudur. En hij vindt,
dat het monument hierdoor een veel
ruimere betekenis krijgt dan alleen dat
van een majestueus monument van het
Buddhisme. „Het wordt er menselijker
door en levendiger".
Ondanks de grote zorgen, die thans voor
de Borobudur aan de dag gelegd wor
den, gaan verwering en erosie nog dage
lijks door. Door het bezoek van Ko
ningin en Prins aan dit bouwwerk van
grote allure, aan dit monument van een
wereldgodsdienst zal de belangstelling
hiervoor ook in ons land zeker toene
men.
