BOERIN IN FRANKRIJK LOGEREN
Over
„waaghallen",
brede
schouders en
smalle taille
SPEL EN
ACTIE
Te gast zijn en uit logeren gaan moet een
wederzijds genoegen blijven. Menselijk con
tact is altijd goed en prettig, mits we het
in de gewenste banen weten te houden.
Natuurlijk is het dan in de eerste plaats
aan de gastvrouw het haar gasten zo aan
genaam mogelijk te maken, maar dit is
dikwijls lang niet zo eenvoudig als het op
het eerste gezicht lijkt. Het gaat nl. niet
om haar eigen smaak, maar om de voor
keuren van de ander. Daar de gasten van
hun kant echter zo min mogelijk moeite
willen geven, ontstaat er menigmaal een
„edele wedstrijd" in aanbieden en afwijzen.
Juist dit maakt het vaak zo ingewikkeld de
nare gevoelens te ontdekken. En uil louter
goede bedoeling bezorgt men elkaar heel
wat overbo'dige last. Aan de gastvrouw dus
de taak tijdig de knoop door te hakken en
Tevreden en met trotse blik bekijkt mevrouw Den Hollander haar vee in de stal.
Ergens in een klein Frans dorpje woont Wil den Hollander, een Nederlandse boerin
met haar gezin. Ze emigreerde in 1947 met haar man en zoontje naar Frankrijk en
zag in haar verbeelding haar nieuv/e vaderland als het land van zon en wijn. Er was
zon, hoewel lang niet altijd en de wijn vloeide er rijkelijk. Maar er was ook vooroor
deel, conservatisme speciaal op het gebied van de landbouw en veeteelt; er waren
woningtoestanden zoals wij ons nauwelijks nog kunnen voorstellen; er was corruptie,
achterdocht en een weinig toeschietelijke bevolking.
Na deze inleiding zult u beslist veronderstellen dat de emigratie van het gezin Den
Hollander een debacle is geworden, maar dan hebt u het helemaal mis. Mevrouw Den
Hollander heeft over haar leven, werken, moeilijkheden en geluk in het Franse plaats
je Ir.val-Boiron vier boeken geschreven, die resp. getiteld zijn: „Land van zon en
wijn", „Volwassen mensen huilen niet", „En de boer hij ploegde voort" en „Mijn val
lei in Frankrijk". Dit kwartet (haar debuut), een kroniek waarin In nachtelijke uren
een vrouw het aangrijpende relaas van een hard emigrantenleven waarheidsgetrouw
en met een bevrijdend gevoel voor humor neerschreef, is in een verzamelband uitge
komen bij de Uitgeversmaatschappij „Kosmos" te Amsterdam (prijs 22,50). Het lijkt
ons goed deze moedige vrouw die in eenzaamheid het van levensmoed en doorzet
tingsvermogen getuigende verhaal van zich afschreef eens aan het woord te laten.
IK KEN BOERINNEN
Het leven van de boerinnen is onderling al even verschillend als het leven van de
vrouwen in de stad. Ik ken boerinnen oie 's morgens aj keurig gekleed zijn, 's mid
dags indien nodig een jasschort over hun moderne japonnetje knopen en hel
pen met machinaal melken. Ik ken er ook een die 's midaags, ais net huiswerk aan
Kant is tractorwerk verricht, met de hand gaat melken, pas iaat in de avond klaar is,
maar voor het slapen gaan nog even acnler de piano scnuift, omdat haar man alleen
de beslommeringen en zorgen van aileoag van zich kan afschuiven na het beluisteren
van Uiopin of een andere grote meester.
Ik ken ook een buurvrouw en haar man die tot negen uur in de avond werken in de
sianen. Daarna nuttigen ze een in haast bereid „souper", gaan naar bed en trekken,
op oed zittend met een zware zucht de gummilaarzen van nun door zweet en stof
ac«ngevuiiae voeten. De laarzen staan aaar naast nun bea de hele nacht stank uit te
wannen, het licnaam wassen ze nooit; lijfgoed wordt een keer per maand gewassen.
GEEN RADIO - GEEN KRANTEN
Met die wijde, zware laarzen aan slepen zij zich van 's morgens zes af door mest,
modoer 01 mul zand. De stailen en ae mesivaait liggen op net hoogste punt van het
en; oe woning op riet laagste, ben g.erKeider is er niet. oeznten tu na wei- en
buuwiana, neuoeu ainja giote koppers varkens, een groot aantal kalkoenen, eenden,
ganzen en kippen en dertig siuks vee. De stallen z^n niets meer dan bouwvallige
motten en staan overal vei spreid. Ze bezitten geen radio en lezen geen kranten,
ornaat ze ae Kunst van lezen en schrijven niet mauntig zijn.
De vrouwen verrichten er het zwaarste werk en eiKe week gaan ze naar het markt
stadje nun eieren of pluimvee verkopen. Ze bezitten een viachtwagen voor veever-
voer, een „lelijk eendje" om naar hun land te rijden en een blinkende dure wagen
om nhar ae markt te gaan
„KIND, WAT WIL JE ONS AANDOEN?"
mIs Wil den Moilanuer haar schoondochter citeert, een Frans leraresje dat tegen de
wil van haar ouders met een boer trouwde, zegt ze: „Toen ze haar ouaers „opbiecht
te dat ze met een boer wilde trouwen, staaroen die naar met in ontzetting verwijde
ogen aan. Toen sloeg mama haar keurig verzorgde handen voor de ogen en jammer
de: „Kind, wa Wil je «ns aandoen. Jij met je nogeie scnoolopleiamg, jij win boerin
woroen? Wat zullen je zusters zeggen, onze tamme en kennissen, hoe kan je dat je
ouoers aandoen?" Papa zei niet veel, keek onderzoekend naar het gezicht van zijn
dochter. Hij kende naar als een verstandig meisje. Waarom keek ze zo zelfverzekerd,
waarom die fijne, spottende glimlach? Hij wilde eerst wel eens kennismaken met die
boerenjongen.
En die kennismaking is meegevallen, want die zelfde boerenjongen was al gauw de
meest gerespecteerae van zijn schoonzoons. Mijn zoon is compagnon van zijn vader
en het jonge echtpaar trok in een witte bungalow aan het andere eind van onze tuin.
Zijn vrouw geeft nog les, maar op een lagere school, omdat de middelbare scholen
in de stad zijn, te ver van ons dorp gelegen. Boerin is ze eigenlijk niet, maar haar
hele hart en belangstelling gaan uit naar het boerenleven.
VEELZIJDIGE INTERESSE
Als mijn schoondochter voor de klas staat, kijkt ze al even bezorgd naar de lucht als
wij, verlangt zij al even smachtend naar zon of regen, naargelang de gewassen daar
behoefte aan hebben. Als ze 's avonds thuis komt, wisselen zij en haar man hun dag
ervaringen uit. Daarna wordt er dat onderwerp aangesneden dat er toevallig ter
sprake komt. Met een boer die algemene belangstelling heeft, oren om te luisteren,
ogen om te zien en te lezen, kan men meer onderwerpen bespreken dan alleen zaken
die zijn werk betreffen.
Tijdens haar driemaandelijkse zomervakantie schuift mijn schoondochter elke mid
dag haar slanke benen in een paar zware gummilaarzen. Zo helpt ze mij de koeien
uit het weiland halen en op stal zetten voor het melken. Toen we een melkmachine
kochten, wilde ze het machinemelken meteen leren, want haar liefste wens was een
echte boerin te worden. Mijn schoondochter zegt dat het boerenleven heel anders is
dan ze ooit heeft gedacht, veel zwaarder, met veel meer teleurstellingen, veel meer
risico's. Maar de voldoeningen zijn daartegenover zó groot en zó intens, zegt ze, dat
ze het aanvoelt als het „waarachtige leven dat waard is g,eleefd te worden".
SCHRIJVEN ALS KLANKBORD
Wil den Hollander beschrijft het boerenleven zelf als een „verbaasd ontdekken", we
ten v/at er allemaal voor komt kijken. Ze heeft het leven van haar en haar gezin op
papier gezet omdat ze voelde dat ze het moest doen. Ik voelde geen verheven roe
ping, had geen nieuws te verkondigen, wilde de mensen nergens van overtuigen of van
een dwaalspoor afbrengen, besefte heel goed dat niemand met smart op mijn levens
beschrijving zat te wachten. De enige dwang die Ik voelde was mijn gevoelens en
levenservaringen te uiten, omdat Ik niemand had als klankbord.
Ik schreef alleen 's avonds laat en 's nachts, omdat mijn aandacht overdag volkomen
in beslag werd genomen door mijn werk en mijn gezin. Ik heb getracht mijn gevoe
lens en ervaringen zo zuiver mogelijk, zonder beïnvloeding van buitenaf op papier te
zetten. Ik heb geschreven voor de mensen die begrip voor mij kunnen opbrengen.
De opzet van mijn schrijven was niet in de eerste plaats een boek uit te geven,
„schrijfster" te worden, maar mijn gedachten moesten natuurlijk wel in boekvorm
verschijnen om de mens met begrip te kunnen bereiken.
ZO OUD ALS DE WERELD ZELF
Wat ik te vertellen had was al zo oud als de wereld zelf: de gewone strijd om het
bestaan en de gevoelens en ervaringen van een alledaagse vrouw. Ik realiseerde me
wel dat er In mijn verhaal misschien wat te veel tegenslagen voorkwamen, vooral ook
te veel, omdat de lezer ze wél en wij ze niet In korte tijd moesten verwerken. In feite
hebben wij echter niet méér teleurstellingen en moeilijkheden moeten verwerken dan
alle andere mensen die met beperkte middelen een bestaan willen opbouwen In een
vreemd land, niet méér dan vele anderen in dezelfde omstandigheden.
Er waren ook veel gelukkige momenten, maar die maken op een buitenstaander niet
zoveel indruk. Ze zijn lichtvoetig en dartel als vlinders, terwijl zorgen en verdriet hard
en zwaar als stenen op de bodem van de herinnering zakken. Toen ik schreef was
ik lichamelijk en geestelijk overbelast en de mens heeft de aangeboren neiging tot
zelfkwelling. Mijn boeken zijn geen beschrijvingen van land en volk, maar gevoelens
en levenservaringen van een mens. Misschien heb Ik daarmee toch gepoogd de men
sen van iets te overtuigen, hen van een dwaalspoor af te brengen. Misschien heb ik
toch geprobeerd hen het begrip bij te brengen dat emigreren geen „interessant avon
tuur" is, maar een leven van aanpassen aan andere levensomstandigheden. Het is
noodzakelijk dat men overweegt en waardeert wat men heeft, wat je kunt verliezen;
het is even noodzakelijk dat Je weet dat je een grote strijd zult moeten voeren voor
hetgeen je wilt bereiken.
MEER BEGRIP HEBBEN VOOR ANDEREN
Beoordeel het land dat je nog onbekend is niet naar eigen begrippen en levensopvat
tingen, maar probeer die van hen te begrijpen. Probeer jezelf te zien en te bekritise
ren alsof je het zelf bent. Meer begrip hebben voor anderen dan voor Jezelf Is als
een eerste steenlegging voor de bouw van een betere en leefbare wereld, aldus
Wil den Hollander.
Uit het boek komt een persoonlijkheid naar voren zoals Ik nog maar zelden heb ont
moet, een natuurtalent wier verhaal van de pagina's zal springen en de lezer aangrij
pen, zegt Slmon Vinkenoog. WIJ kunnen deze mening van harte onderstrepen en we
zijn ervan overtuigd dat degenen, die mochten besluiten de 770 pagina's tellende
roman „Boerin In Frankrijk" van Wil den Hollander te kopen deze „turf" geboeid en
in één adem zullen uitlezen.
(„Boeren in Frankrijk" ia een uitgave van Kosmos, Amsterdam.
Prijs f £.50
'1..',
De tijd van de „prognoses" ligt alweer
achter ons: we kunnen nu met eigen
ogen zowel op de weg als in de mode
magazijnen zien wat en vogue is en
graag wordt gedragen. Neo-klassiek is
troef gebleken, met knie-midden voor
de ouderen, kort voor de jeugd en voor
de avond gewoonlijk lang. Vele door de
mode-instituten voorgeschreven stijlen
en richtlijnen zijn consequent doorge
voerd en vier hoofdkleuren, nl. goedgeel
roestrood, middelblauw en grasgroen
hebben het gemaakt. Als gewaagde
maar goede combinatie ziet men gras
groen met goudgeel; als contrastkleu
ren pink en turkoois. De modellen laten
een slank aanliggende en tevens zwie
rige, vloeiende belijning zien. Het meest
opvallende detail is de verbrede schou
derlijn en de smalle taille. Het verbrede
schoudereffect woi-dt nog verhoogd door
wijde „waaghalzen", raglan-en kimono
mouwen, die wijd uitlopen, en door
Wat doen kinderen onder Ideale levens
omstandigheden In hun vrije tijd? Ze
krassen op stenen, graven de zandbak
overhoop, knoeien met modder langs vij
vers en sloten, maken sneeuwballen en
sneeuwpoppen. Van takken wordt een
vogelverschrikker in elkaar gezet of een
schuilhut gebouwd, waarin ze een kamer
Inrichten of Indiaantje spelen.
De ruimte waarin kinderen en jongeren
zich vrij kunnen bewegen en ongestoord
kunnen spelen wordt echter in de steeds
dichter bevolkte industriegebieden hoe lan
ger hoe beperkter. Het verkeer op straat
vormt een bedreiging voor het kind; het
stelt paal en perk aan zijn spontane bewe-
gingsdrang. Natuurgebieden veranderen in
aangelegde parken met verbodsborden. De
stadsjeugd krijgt steeds minder gelegenheid,
haar natuurlijke kreatieve vermogens vrij
tot ontplooiing te brengen, want ze kan
zich nergens meer op grote schaal in kon-
struktieve of destruktieve zin bezighouden.
De voor hun ontwikkeling noodzakelijke
impulsen worden afgeremd en onderdrukt.
Dit heeft een opeenhoping van agressiviteit
tot gevolg, die zich op een gegeven ogen-
vleugelmouwtjes. De mouwinzet is nltt
meer rond, maar hoekig en afgezet met
contrasterende banden. De shorts zijn
langer geworden en wijder, bij de heup
aanliggend en naar onderen toe wijd uit
lopend, zodat ze op minirokjes lijken.
Broekrokjes met plooien zijn ook zeer
gewild. De jurkjes zijn ruim op de
schouder en buste met behulp van inge-
rimpelde stof. Ondanks de oppositie van
verschillende kanten tegen mini, heb
ben we geconstateerd dat maxi in
iedere geval dit jaar en voor 1973 - tot
het verleden behoort.
Links: een midi-jurk met mille fleurs-des-
sin en pelerine. Rechts: een doorknoop-
jurkje met pofmouwen en ruimte onder de
buste. De houdingen van de mannequins
zijn zeer modern, wat tevens wil zeggen
„Zeer onelegant".
blik wel moet ontladen in allerlei vormen
van protestgedrag. Daar komt nog bij dat
de jonge mens niet meer zoveel mogelijk-
heid heeft om ondervinding op te doen als
vroeger: de verwerkelijking van bepaalde
ideeën is voor hem door ruimtegebrek on
bereikbaar geworden.
Dit inzicht is er de oorzaak van geweest
dat dr. Herbert Klettke het besluit nam het
kunstzinnig onderwijs uit te breiden door
er nóg een kreatief vak aan toe te voegen.
Hij bedacht en schiep mogelijkheden om
met behulp van natuurlijke materialen en
oorspronkelijke vormelementen tot kunst
zinnig werk buiten het atelier te komen.
Bij deze geheel nieuwe, totale leergang wa
ren kinderen en jongelui uit alle leeftijds
groepen, tot en met de hoogste klas van
het gymnasium betrokken. Hij liet de kin
deren (in het groot en praktisch zonder
beperkingen of begrenzing) bouwen met
zand, stenen, stokken en andere natuurlijke
materialen; hij liet hen holen graven en
dammen leggen; hij liet hen heel eigen
werkstukken maken van waterverf en krijt,
met praktisch alleen handen en voeten als
gereedschap. De spontane, verheugde wij
ze waarop de kinderen aan de slag gingen
bewees, dat hij met deze therapie op de
goede weg was. Wie daar meer van wil
weten kan zich oriënteren in hel zeer inte
ressante bock dat dr. Herbert Klettke over
zijn nieuwe pedagogische werkwijze heeft
geschreven. Het rijk met foto's geïllustreer
de boek draagt de titel: „Spel en aktie" en
is verschenen als Cantecleer Werkboek bi)
Uitgeverij Cantecleer, De Bilt. (Prijs f9.75)
Heerlijk nonchalant zitten deze twee fijne katoenen corduroy-pakken van
Apo, Amsterdam. Ze zijn bestemd voor koele zomer- en herfstdagen. De
jasjes kunnen heel goed worden gecombineerd met andere broeken. De
pakken kosten rond 130 gld en zijn verkrijgbaar in bruin, zwart en marine.
zelf naar beste weten de beslissing te ne
men die naar haar mening de gasten het
meest welkom zal zijn. Ze doet goed voor
ogen te houden dat niemand het prettig
vindt al te veel aandacht te krijgen. Zo
welkom als eenvoudige spontane hartelijk
heid is, zo bezwarend is het gevoel een
hele huishouding in rep en roer te brengen.
Het prettigst is het als ons leven zó is in
gericht, dat er te allen tijde een gast in ons
huis kan. opgenomen worden. Daarvoor
hoeven we zeker niet altijd in gala te zijn,
maar wel behoorlijk gekleed, zó dat we
ons op ons gemak voelen. Normale bezig
heden zullen altijd een zekere rommel
in huis veroorzaken, doch ook daarvoor
hoeven ze niet in paniek te geraken. Als
we onze „uitstelziekte" te boven zijn ge
komen en proberen al ons werk met een
regelmaat te verrichten zal onze gast ook
niet zo gauw ongelegen komen en zonder
bezwaar een poosje beslag op onze aan
dacht kunnen leggen. Bovendien vindt me.
nige logé het best prettig eens een poosje
„losgelaten" te-worden, zodat hij of zij wat
kan lezen, een bezoekje afleggen of wat
dan ook. We hóeven ons dus niet te ver
ontschuldigen dat we wat te doen hebben.
Het is vanzelfsprekend dat we niet al onze
tijd aan een gast kunnen wijden. Hoe los
ser het verband, hoe aangenamer voor bei
de partijen. Natuurlijk wisselt de behoefte
aan praten en samenzijn van mens tot
mens. We moeten dus te weten zien te ko
men met welke houding we onze logé het
meest op z'n gemak kunnen stellen. Aan de
gast natuurlijk de taak dit alles even pret
tig op te vangen, niet óver-besnaard en
óver-bescheiden maar met een opgewekte
waardering voor hartelijke bedoelingen en
een ongedwongen samenzijn in goede har
monie.
Jetty.
Bij het nieuwe vrijetijds-programma behoort ook deze sportieve pullover met
opstaande kraag van trevira met zuivere scheerwol. Interessant is de ribbelstruk-
tuur, en de gemêleerde kleuren zijn apart in marine, bruin, rood, camel en licht
blauw. (Model: Schiesser Men-fit)
