I!!ll!!l!!l!lll!|]!
AUTORIJSCHOOL
M, LOS
De arbeidsovereenkomst
Mohammedaanse vrouwen
streven naar emancipatie
„Soest toen - Soest nu" ten einde
UW SULLES
IS
ONZE RECLAME
Over Siberië naar Tokio
„GARAGE STAM"
Frans Bosman N.V.
voor een nieuwe
goede gebruikte
KENAIJLT
Stam Renault
Openingstijden
hulpsecretarie
Themadienst buitenlandse
werknemers in de
R.K. Kerk Soest-Zuid
L.T.C. Soest
Jeugdontmoetins:
Tennis ver. Soest-Zuid
en Tennisver. Naarden
EEN HELD
Pianohandel W. van Tol - Soest
Loonvormen en voldoening
In 1919 vestigden wij ons ln Soest met een boekhandel en een drukkerij.
In onze boekhandel zocht men aanvankelijk tevergeefs naar aanzicht-
kaarten met dorpsgezichten van Soest. Toen waren er uitsluitend kaar
ten verkijrgbaar met afbeeldingen van het Paleis Soestdijk en de ge
denknaald tegenover het palels.
Voor de vervaardiging van aanzichtkaarten van Soest lieten wij toen
veel foto's maken, die sindsdien in ons archief bewaard bleven, totdat
wij besloten ze nogmaals te gaan gebruiken, doch nu voor een foto-
rubriek ln onze Soester Courant: „Soest toen - Soest nu".
Op 4 januari 1966, 6V* Jaar geleden, plaatsten wij de eerste foto.
Dat deze rubriek op prijs werd gesteld bleek wel uit het feit, dat zeer
veel lezers van ons blad uit deze rubriek een plakboek samenstelden.
Ons archief is nu echter geheel verwerkt, zodat wij helaas met „Soest
toen - Soest nu"'moeten eindigen.
Redactie.
1*0 U IJ %J U I l_ _IT_nj-U"L
v/h ENGEL
Van Lenneplaan 47 - Telefoon 6621
W\j lessen in
OPEL ASCONA - OPEL KADETT - DAF
Gedipl. V.A.M.O.R. - M.L. - F.N.O.P.
De kortste route van Europa naar Japan voert over Siberië. Hoewel al sedert
1958 tussen Japan en Rusland werd onderhandeld om te komen tot luchtlijnen
over Siberië, hebben de Russen dit jarenlang tegengehouden. Vijf jaar geleden
echter, in april 1967, begonnen de Aeroflot en de Japan Air Lines met' de
eerste luchtlijnen over Siberië naar en van Japan.
Voorwaarde van de Russen was nog,
dat de J.A.L. gebruik moest maken
van Aeroflot-machines en bemannin
gen. Alleen het cabinepersoneel mocht
Japans zijn. De dienst werd gepoend
met Toepolev Toe-114's, die in juni
1969 werden vervangen door IL-62's.
Zoals bekend vliegt op dit moment ook
de K.L.M. over Siberië naar Tokio,
met IL-62's van Aeroflot.
De J.A.L. was opnieuw de eerste die,
in maart 1970, haar eigen DC-achten
en cockpitcrews op de Siberië-route
mocht gaan inzetten, tussen Tokio en
Parijs via Moskou, in mei 1970 gevolgd
door de route Tokio-Moskou-Londen.
Op 4 april J.l. is nu ook de lijn Ko-
penhogen-Moskou-Tokio met de Super
DC-8 van da J.A.L. geopend en wij
hebben die openingsvlucht meege
maakt. Japan Air Lines vliegt nu 23
maal per week tussen Europa en To
kio, t.w. 5 maal via Moskou (tweemaal
Londen, tweemaal Parijs, eenmaal Ko
penhagen), 9 maal over de pool, 5 maal
langs de ziudelijke route en 4 maal
via New York en San Francisco, langs
de andere kant van de aardbol. Van de
23 vluchten worden er 3 (over de pool)
met de Jumbo Jet gevlogen. Met haar
23 vluchten per week op 8 Europese
steden heeft de J.A.L. een capaciteit
van 3900 zitplaatsen en 172 ton vracht.
In 13*/* uur naar Tokio
De vlucht over Siberië naar Tokio
duurt 4 uur korter dan de vlucht over
de noodpool, via Anchorage. De Super
DC-8 (153 passagiers) doet er vanuit
Kopenhagen 13 uur en 25 minuten
over, inklusief een stop in Moskou van
75 minuten. Al sinds 1961 vloog de
J.A.L. driemaal per week over de pool
naar Kopenhagen. Eén van deze vluch
ten is nu vervallen en vervangen door
de vlucht over Siberië.
R4 R6 R8 R10 R12 R16
f X- -4
AUTOMOBIELBEDRIJF
Sinds 1913
Nieuwerhoekplein - Soestdijk
Telefoon 02155-8850
ELÉCTROTECMNISCH BUREAU
Grote sortering
hangverlichting
en staande lampen
Showroom Sbesterbergsestraat 20a
Telefoon 7253
f 'i of een
k;"
S&
een veilige combinatie
ook voor u!
R4 R6 R8 R10 R12 R16
Hoewel de route over Siberië verreweg
de kortste is tussen Europa en Japan,
wordt nog geenszins de rechte lijn ge
vlogen tussen Moskou en Tokio. Wie
op de kaart de route bekijkt ziet, dat
er nog een vrij groot stuk noordelijk
ln een grote boog wordt „omgevlogen".
De reden daarvan is ons niet bekend,
maar de vlucht zou nog aanmerkelijk
korter kunnen duren indien de Russen
toestonden de rechte lijn te volgen.
We vlogen eerst met een DC-9 van de
K.L.M. in 55 minuten naar Kopenha
gen en stapten daar over in de DC-8-
62 JA-8051 die ons eerst in 2 uur naar
Moskou bracht. De tussenlanding op
de fraai in de bossen gelegen lucht
haven Sheremetjevo was stellig inte
ressant. Er staan hier honderden Aero-
flot-machines geparkeerd, vooral IL-
62's - die nu de Toe-104's op de Euro
pese lijnen gaan vervangen, dus ook op
de route naar Amsterdam -, Toe-154's,
IL-18's, Jak-40's, Au-12's en Toe-104's.
Doodleuk tussen al die kisten zagen we
ook de Toe-144 staan, de Russische
Concorde. Alsof die al in operationele
dienst wasErgens op het véld
stond een groen gecamoufleerde Da-
kota (Li-2) van de Russische lucht
macht met registratie 06. Verder ook
een IL-18 van een ons onbekende kom-
munistische luchtmacht. De K.L.M.
IL-62 stond ook op het platform.
„Nulstart"
In het stationsgebouw hingen op grote
propagandaborden enkele interessante
foto's, o.a. van een tweepersoons Jak-
28 P met slanke radarneus (registratie
64) en een foto van een Mig-17 met
grote raketmotor onder de staart, ge
monteerd op een mobiele wagen en
kennelijk gereed voor een z.g. „nul
start".
Het begon juist donker te worden toen
onze Super DC-8 opsteeg voor de
vlucht over Siberië, die 11 uur duurde,
op een hoogte van 11 km met een snel
heid van 965 km per uur. Het tijdver
schil tussen Tokio en ons land is 8
uur, zodat we ons horloge 8 uur voor
uit moesten draaien. Omdat het hier
een nachtvlucht betrof was er van Si
berië niet veel te zien. Toen het licht
werd zagen we sneeuw en ijs op de
heuvels onder ons liggen.
Het regende pijpestelen toen we op de
Haneda-luchthaven van Tokio neer
streken. De volgende morgen scheen de
zon echter weer uit een stralende he
mel toen we met de volgeboekte Jum
bo Jet JA-8108 in 3 uur 45 minuten
van Tokio naar Hongkong- vlogen en
genoten van het prachtige gezicht op
de heilige met sneeuw bedekte Fujija-
ma berg.
Het binnenkomen op de aan zee gele
gen baan van Kai Tak Airport in
Hongkong vonden we een sensatie. Er
waren niet veel meters baan meer over
nadat we na heel krachtig remmen tot
stilstand waren gekomen.
R.A.F.-basis
Hongkong is nog vol Britse invloeden
en een bewijs daarvan vormen de
R.A.F.-vliegtuigen op Kai Tak Airport,
zoals een VC-10, een gecamoufleerde
Hercules, een Victor V-bommenwerper
en een Short Belfast transportvliegtuig.
Van Hbngkong vlogen we naar Parijs
met de DC-8 JA-8013, via Bangkok (2
uur 27 minuten), New Delhi (4 uur),
Teheran (3V2 uur).. Beyrouth (3 uur 45
minuten). Rome (3 uur) en Parijs (l*/t
uur). Interessant tussen de vele Ame
rikaanse kisten op Teheran in dienst
van de I.I.A.F. flmperial Iranian Air
Force) was een IL-14 van de I.I.A.F.
de 55-5.
In Parijs stapte we in een „Garden
Jet" van de J.A.L. die ons in 55 minu
ten terugbracht naar Amsterdam. We
hadden een „vluggertje" rond de we
reld gemaakt in vier dagen en we wa
ren weer een heleboel interessante
luchtvaartervaringen rijker. Eén ding
is ons op deze wereldvlucht nog weer
eens opgevallen, nl. dat het ronduit
schandalig is zoals men op grote we
reldluchthavens als Bangkok, Teheran
en Beyrouth de transitopassagiers in
lelijke, ongezellige hokken zonder noe
menswaardige akkomodatie bijeen
drijft, anno 1972. Vijf maanden gele
den waren we in Bangkok en men was
toen de transitoruimte aan het vertim
meren. Het was er een enorme rotzooi.
En nu, 5 maanden later, was er nog
niets veranderd. Wij, Hollanders, mo
gen dan graag lopen kankeren en
schelden op „ons" Schiphol, maar dat
is werkelijk een juweeltje van een
luchthaven als we het vergelijken met
tal van grote luchthavens elders op
deze wereld.
Wegens vakantie ls de hulpsecretarie
te Soesterberg gedurende de periode
22 juni-18 juli alleen geopend op dins
dag 27 juni, donderdag 29 juni, dinsdag
4 juli, donderdag 6 juli, dinsdag 11 juli
en donderdag 13 juli, telkens van 9-12
uur. Voor dringende zaken kan men
zich ook wenden tot het gemeentehuis
te Soest.
De Werkgroep „Buitenlandse Werkne
mers" in Soest kreeg van de Parochie
raad van de R.K. Parochie van de H.
Familie in Soest-Zuid (Willibrordus-
straat) de medewerking om aandacht te
vestigen op de problemen van onze bui
tenlandse dorpsgenoten.
De Eucharistieviering van zaterdag 24
juni, 19.00 uur, en van zondag 25 juni,
9.30 uur, zal geheel in het teken staan
van de buitenlandse werknemers in
Soest.
In predikatie, zang en gebed zal speci
aal aan hen worden gedacht, terwijl ons
vanuit het Evangelie gewezen zal wor
den op onze plicht jegens onze naaste
en de weg gewezen zal worden waarop
wij hen tegemoet kunnen gaan.
Na afloop van deze diensten is er gele
genheid informatie te krijgen over de
wijze waarop U mede actief kunt zijn
ten dienste van onze buitenlandse mede
broeders.
De Lawn Tennis Club Soest heeft afge
lopen zaterdag het competitie-tennis
met wisselend succes afgesloten. Het le
jeugdteam, Soest-D, speelde thuis de
beslissende promotiewedstrijd tegen Ra-
pid B. Was de kampioenswedstrijd tegen
Manger Cats een zware kluif, nu liepen
zij over de degradanten van de le klas
se heen.
Harriët Wilten won regelmatig haar en
kelspel met 6-3, 6-2. Het jongens-enkel
spel ging met grote overmacht naar
Koos Mirck 6-1, 6-1. De promotie van
Soest D was een feit toen Brigitte Wil
ten en Henk Korvinus het gemengddub-
bel op hun naam hadden geschreven.
Nadat de jongedames in de bloemetjes
waren gezet en het gehele team gefeli
citeerd, waren zowel de meisjes- als
jongensdubbel nog slechts een formali
teit. Het meisjesdubbel werd 6-3, 6-1 en
het jongensdubbel 6-1, 6-3.
Het eerste jeugdteam zal het volgende
seizoen in de le klaèse van het district
mogen uitkomen.
Het senioren B-team trok zaterdag
j.l. naar Utrecht om tegen Wilskracht te
proberen, via een overwinning degrada
tie te ontlopen.
H. Kuiphof verloor zijn enkelspel
terwijl mevr. E. Twijsel het damesenkel
op haar naam bracht. Mevr. E. Twijsel
en mevr. M.' Kamlag wisten de dames-
dubbel in winst om te zetten. Nadat de
herendubbel van H. Kuiphof en J. Kam
lag met het kleinst mogelijke verschil
(7-5 in de 3e set) verloren ging, zou het
gemengd dubbel de beslissing moeten
brengen.
Ondanks het gezwoeg van het echtpaar
Kamlag bleef de uiteindelijke winst in
Utrecht. Ook deze partij vergde 3 sets.
Dus aan spanning heeft het beslist niet
ontbroken.
Resumerend'. 4 kampioenen, welke alle
4 promoveerden. Daartegenover stonden
3 districtsteams die het degradatiespook
niet konden ontlopen.
De LTC kan terug zien op een geslaag
de competitie.
In het kader van de jaarlijkse ontmoe
ting zijn zondag j.l. de junioren van
tennisver. „Naarden" bij de junioren van
tennisver. „Soest-Zuid" op bezoek ge
weest.
Konden de Naarden-junioren vorig jaar
middels een 8-7 overwinning de voor
deze wedstrijden beschikbaar gestelde
wisselbeker in de prijzenkast houden, dit
keer moest door een 11-4 nederlaag de
beker aan de junioren van Soest-Zuid
worden overgedragen.
Onder verre van ideaal tennisweer -
hevige rukwinden joegen vaak enorme
gravelwolken over de banen - is er met
veel inzet en goed spel om de knikkers
gestreden. Het was duidelijk, dat de
junioren van Soest-Zuid veel ervaring
uit de competitie hebben opgedaan Ook
de lessen van trainer Van Harskamp, die
sinds dit seizoen alle junioren van Soest-
Zuid de fijne kneepjes van het tennis
spel bijbrengt, hebben tot opvoering van
het spelpeil, waaraan, de jeugd eigen,
uiteraard nog wat slordigheden kleven,
bijgedragen. Het was hartverwarmend
om te zien hoe knap o.a. Bea Smit en
Monique van Harskamp - elk 2 turven
hoog - hun partij meebliezen zowel te
zamen in een meisjesdubbel als met hun
partners in de gemengde dubbels. Dat
belooft wat voor de (nabije) toekomst.
De volledige resultaten waren:
Jongens enkelspelen, Evert Hooyer-Jan
Jaap Brandt Corstius 6-0, 6-4; Bert
Smit-Stefan Jansen 7-5, 6-8, 0-6; Arie
Cijfer-Henk Meijer 6-3, 6-4.
Meisjes enkelspelen. Suzanne Steendijk-
Annette Mastenbroek 6-2, 6-4; Marijke
Keet-Ank de Vries 6-3, 6-1; Ingeborg
Swart-Lonneke Offenberg 4-6, 7-9.
Jongens dubbels. Evert Hooyer/John
Smit-Jan Jaap Brandt Corstius/Peeter
de Oude 6-4, 3-6, 8-10; Bert Smit/Arie
Cijfer-Henk Meijer/Stefan Jansen 9-7,
6-3; Robert Vink/Eddy Hibbel-Jaap
Klouwen/Hein Schimmel 9-7, 8-6.
Meisjes dubbels. Suzanne Steendijk/Ma-
rijke Keet-Annette Mastenbroek/Ank de
Vries 6-2, 6-2; Ingeborg Swart/Francis
Veul-Lonneke Offenberg/Caroline Fran-
swa 6-8, 6-4, 5-7; Bea Smit/Monique van
Harskamp-Nicolle Gonkel/Gonneke
Koopman 6-4, 6-1.
Gemengde dubbels. John en Bea Smit-
Pieter de Oude/Caroline Franswa 3-6,
6-2, 6-3; Robert Vink/Francis Veul-Jaap
Klouwen/Gonneke Koopman. 6-4, 3-6,
6-3; Eddy Hibbel/Monique van Hars
kamp-Hein Schimmel/Nicolle Gonkel
11-9, 6-0.
Hij zond mij een ansicht
vanuit de zaal,
waar hij lag met een
ongenees'lijke kwaal.
Ik heb hem bezocht
zo eventjes maar,
de zuster maakte
geen enkel bezwaar.
We hebben gefluisterd
over dit, over dat,
hij zei dat een mens
ook altijd wat had.
Hij zou ook wel niet
zo héél lang meer leven,
toen ben ik vertrokken
het was maar voor even.
Hij schreef mij nog later
met bevende hand:
„ze bèreikten met mij
toch eenmaal geen land
Daarom lig ik thuis
vanwaar ik je groet,
ik wens je het beste
en hou je maar goed.
Dit wilde ik zeggen
hier vanuit mijn bed,
al gaat het wat moeilijk,
dat ik mij wel red".
BURG. GROTHESTRAAT 20 - TEL. 2968
Voor: Inkoop - Verkoop - Onderhoud etc.
Het huwelijk uit liefde, in de westerse wereld een ongeschreven wet voor de
verhouding der geslachten, is voor de meerderheid van de Moslims ook nu nog
iets nieuws, iets raadselachtigs. In de landen van het midden-oosten is het
tijdperk van de harems en veelwijverij weliswaar zo goed als voorbij, maar
het Isolement van de gesluierde vrouw die gevangen zit in een komplex van
door mannen ontworpen leefregels, wordt slechts langzaam opgeheven.
Terwijl Jn Egypte en Marokko de
emancipatie van de vrouw zich in vrij
snel tempo voortzet, worden in Saoedi-
Arabië nog meisjes tegen voordelige
prijzen op de slavenmarkten verkocht
en doen in Pakistan de mannen veelal
nog de boodschappen, omdat de vrou
wen niet met geld mogen omgaan.
i Sociale positie van Oosterse vrouw
wordt sterker
De emancipatie van de vrouw schijnt
in Azië en Afrika sneller te vorderen
dan op het eerste gezicht blijkt. In
vrijwel alle landen van het midden
oosten, het duidelijkst in de hogere
sociale kringen en in de stedelijke mi-
lieus, valt een gisting waar te ne-
1 men, waarin vrouwen van toenemen-
de opstandigheid tegen de gevestigde
orde getuigen.
Niet in alle oosterse landen heeft dit
verzet direkt tot duidelijk zichtbare
veranderingen geleid. Maar in mense-
lijke verhoudingen heeft het direkt
waarneembare steeds een langdurig en
subtiel voorspel in het verborgene.
I De berusting, waarmee de Arabische
I vrouwen eeuwenlang hun last hebben
getorst, begint meer en meer inslag te
vertonen van ongeduld en dit kan
natuurlijk gemakkelijk uitmonden in
stemmingen van verzet, zoals in ver-
1 schillende oosters landen ook al is ge-
I schied.
De verschuivingen in de sociale positie
van de vrouw maakten het meeste
voortgang in die landen, waar vrou
wen, die krachtens hun voorname po
sitie veel gezag hadden, zich inzetten
voor de emancipatie. Dat deed zich b.v.
voor in Marokko, waar 's konings
zuster prinses Lala Aischa als pleit
bezorgster voor de rechten van de
vrouw is opgetreden. Deze prinses
wist reeds in het begin der zestiger
jaren te bereiken dat er een wet werd
aangenomen, waarin het de man ver
boden werd een tweede vrouw te
trouwen, wanneer de eerste vrouw
daartoe geen toestemming verleende.
5 polygaam
In landen met een overwegend wes
terse maatschappij vorm manifesteert
de emancipatie van de vrouw zich het
nadrukkelijkst. Met name in Egypte,
waar ongesluierde meisjes in vrolijke
zomerjurken de straten van Kaïro en
Alexandrië bevolken, studeren aan
universiteiten en gearmd met hun
verloofde rondlopen, peinzend nage
staard door vrouwen uit de minst ont
wikkelde klassen, die nog de typisch
Arabische klederdracht dragen.
In Egypte is er ook een massale toe
loop van jonge vrouwen naar nieuwe
beroepen, passend in de nieuwe socia
le strukturen waarin de sektor „dien
sten" groot is geworden. Tal van Egyp
tische vrouwen bekleden een zelf
standige positie en dit inspireert hun
onafhankelijkheidsdrang. Alleen de
lagere salarissen voor vrouwen vor
men een bewijs, dat in konservatieve
kringen nog veel verzet bestaat tegen
deze nieuwe orde.
Volgens de Koran mag de man er
maximaal vier vrouwen op nahouden,
die hij met gelijke zorg en liefde dient
te behandelen. Nochtans komt polyga
mie in de mohammedaanse landen bij
na niet meer voor. Hooguit 5 van
de mannen is met meer dan één
vrouw getrouwd.
Dit geringe percentage heeft twee
oorzaken. In de eerste plaats zijn in
alle islamietische landen de vrouwen
in verzet gekomen tegen de polygamie
en hebben zij, individueel en in
groepsverband, op afschaffing aange
drongen. In de tweede plaats is het
houden van meer dan één vrouw een
kostbare zaak, die voor de meeste
mannen in het midden-oosten ekono-
misch al niet haalbaar is.
Harems
De tijdgeest brengt mee, dat in de
Arabische landen ook het aantal ha
rems snel terugloopt. Alleen in Saoedi-
Arabië, Perzië, Jordanië, Pakistan en
Afghanistan leven nog een handvol
rijke vorsten, die er een harem op na
houden. In Saoedi-Arabië, een der
achterlijkste landen van het midden
oosten, wordt zelfs nog handel gedre
ven in slavinnen. Deze behoren me
rendeels tot het midden-Afrikaanse
ras en brengen al naar gelang hun
leeftijd en uiterlijk schoon prijzen tot
plm. 15.000,op.
Gelukkig zijn de toestanden in de
overige mohammedaanse landen heel
wat rooskleuriger. In Egypte, Perzië
en Marokko behoeft een meisje geen
genoegen meer te nemen met de man,
welke haar ouders haar hadden toe
gedacht. Dat. is ongetwijfeld een grote
vooruitgang, ook vergeleken met de
situatie in landen als Afghanistan en
Pakistan, waar de meerdeheid van de
vrouwen niet gevraagd wordt of zij
tevreden zijn met de man, die voor
hen is uitgezocht. Maar ook in deze
landen laten vrouwenorganisaties hun
stem steeds nadrukkelijker klinken en
dat zal stellig tot gevolg hebben dat
ook hier de relatie tussen ouders en
dochter drastische veranderingen zal
ondergaan.
Echtscheiding
Het initiatief tot echtscheiding gaat in
de islamietsche landen nog altijd van
de man uit, een bewijs dat het emanci
patieproces zich nog niet heeft vol
tooid. Maar b.v. in Egypte is de hu
welijkswetgeving reeds zodanig ver
anderd, dat het de mannen moeilij
ker is gemaakt zich op een gemakke
lijke manier van hun vrouw te ont
doen en een ander te trouwen.
Toch is men in de oosterse landen nog
niet toe aan een toestand, waarin de
mannen en vrouwen gelijke rechten
hebben. De positie van de man is er
nog steeds een dominerende, zelfs in
Egypte, dat wat de vrouwenemanci
patie betreft mét Turkije duidelijk
voorligt op de overige islamietische
landen. Zo wordt de financiële kant
van het huishouden geheel door de
mannen geregeld. In Pakistan doen
niet de vrouwen, maar de mannen de
boodschappen....
Voorts wordt de emancipatie van de
vrouw .vooral van de minder-ontwik-
kelde vrouw, in de oosterse landen
door een geheel andere oorzaak te
gengehouden. De mohammedaanse
huisvrouw heeft het heel wat gemak
kelijker dan de Europese. Meubilair
is er in haar huis praktisch niet, zij
heeft dus niet veel om handen en dit
is nu niet bepaald geschikt voor de
ontwikkeling van haar zelfgevoel.
Vaak berusten deze vrouwen dan ook
in hun nederige positie. Maar ook dat
verandert. Veel vrouwen, die voor
hun huwelijk een zelfstandige werk
kring bekleedden, zullen na hun hu
welijk zich niet meer door hun man
laten ringeloren. Het is dus wel zeker
dat het getij aan het keren is en dat in
de komende jaren verder geknabbeld
zal worden aan de eeuwenoude tradi
ties, waaraan orthodoxe moslims zich
zo krampachtig trachten vast te hou
den.
Volgens de wet mag het loon van
werknemers niet anders worden vast
gesteld dan in: a. geld; b. voedsel te
nuttigen, alsmede verlichtings- en ver
warmingsmiddelen te gebruiken, ter
plaatse waar ze worden verstrekt; c.
dienstkleding; d. een bepaalde hoeveel
heid van de voortbrengselen van het
bedrijf waarin het loon verdiend wordt
of van de grond- of hulpstoffen, in dat
bedrijf gebruikt, een en ander voorzo
ver die voortbrengselen of grond- of
hulpstoffen, wat aard en hoeveelheid
betreft, behoren tot de eerste levens
behoeften van de werknemer en zijn
gezin, of als grond- of hulpstoffen,
werktuigeru of gereedschappen in het
bedrijf van de werknemer worden ge
bruikt, en in ieder geval met uitslui
ting van alcoholhoudende drank; e. het
gebruik van een aangewezen woning
of lokaal, van een bepaald stuk grond
of van een weide of stalling voor een
bepaald aantal naar de soort aange
duide dieren, toebehorende aan de
werknemer of aan een der leden van
zijn gezin; het gebruik van werktuigen
of gereedschappen, alsmede het onder
houd daarvan; f. bepaalde werkzaam
heden of diensten, door of voor reke
ning van de werkgever te verrichten;
g. onderricht door of vanwege de
werkgever aan de werknemer te ver
strekken.
Indien in overeenstemming met punt a.
het gebruik van een woning tot het
loon moet worden gerekend, is er geen
sprake van huur en eindigt het recht
op gebruik van die (dienst) woning bij
het eindigen van de dienstbetrekking.
(Het is natuurlijk ook mogelijk dat
partijen twee overeenkomsten hebben
gesloten, t.w. een arbeidsovereenkomst,
waarbij A. als werknemer in dienst
treedt bij werkgever B., en een huur
overeenkomst waarbij A. als huurder
bij B. een woning huurt. Dèn valt het
einde van het gebruik van de woning
niet automatisch met het einde van de
dienstbetrekking samen).
Vaststelling van het loon op andere
dan de hiervoor genoemde wijze(n) kan
wettelijk de patroon heel wat extra
kosten. (Dit is als afschrikking bedoeld).
Voldoening van het loon
Geldloon moet in ons land steeds in
Nederlands wettig betaalmiddel worden
voldaan, ook al is het vastgesteld in
buitenlands geld. Een uitzondering
maakt de wet slechts voor sommige
grensgemeenten, waar de werkgever,
doch alleen indien de werknemer daar
mee gnoegen wil nemen, kan volstaan
met betaling in vreemd geld.
Niet in geld vastgesteld loon, dus be
loning in natura, moet geschieden zo
als dat bij overeenkomst of reglement
is bedongen. Indien een ongeoorloofde
vorm van natura-beloning (zie hierbo
ven) is vastgesteld, is omrekening in
geld verplicht. We houden hierbij nog
in het oog, dat art. 1639 t van het Bur
gerlijk Wetboek bepaalt: „Indien het
loon des arbeiders geheel of gedeelte
lijk in inwoning, kost of andere le
vensbenodigdheden is vastgesteld, is de
wergever verplicht dit, mits overeen
komstig de vereisten van gezondheid
en goede zeden, volgens plaatselijk ge
bruik te voldoen. Elk beding, waardoor
deze verplichting des werkgevers zou
worden uitgesloten of beperkt is nietig
"s ongeldig)".
Indien het loon op een andere wijze is
voldaan dan geoorloofd is (zie hierbo
ven), zelfs met toestemming van de
werknemer, kan de werknemer (bin
nen 6 maanden) nogmaals betaling in
de geoorloofde vorm eisen, zonder dat
hij het in ongeoorloofde vorm ontvan-
gene behoeft terug te geven. De rech
ter kan dan echter de vordering van
de werknemer tot een in verband met
de omstandigheden billijk bedragen
matigen. De strekking van deze wette
lijke regeling is immers niet om de
werknemer door de ongeoorloofde
loonsbetaling een voordeel in de schoot
te werpen maar om (preventief) de
werkgever ervan af te schrikken in
ongeoorloofde vorm te betalen.
Plaats van uitbetaling
Omtrent de plaats waar het loon vol
daan moet worden, zegt de wet dat,
Indien deze niet in de overeenkomst of
het reglement is vastgesteld of niet uit
het gebruik volgt, de werkgever mag
kiezen of hij wil betalen ter plaatse
waar de arbeid in de regel geschiedt
of wel zijn kantoor (mits dit in dezelf
de gemeente ligt waar de meerderheid
zijner werknemers woont) of wel aan
de woning van de werknemer. We hou
den hierbij in het oog dat het in het
algemeen verboden is om arbeidslonen
uit te betalen in lokalen waar spiritu
aliën mogen worden geschonken. De
bedoeling hiervan is zonder twijfel
duidelijk.
Op welk tijdstip
Als het loon naar tijdsruimte (b.v. per
week) is vastgesteld, moet men onder
scheid maken tussen inwonende en uit
wonende werknemers.
Voor uitwonende werknemers geldt als
normale regeling dat het loon uitbe
taald moet worden: a. indien het bij
de week bij kortere tijdruimte (b.v. per
dag of per uur) is vastgesteld, telkens
na een week; b. indien het bij een
tijdsruimte langer dan een week doch
korter dan een maand (b.v. per halv#
maand) is vastgesteld, telkens na ver
loop van die tijd waarbij het is vastge
steld; c. indien het bij een langer#
tijdsruimte dan een maand (b.v. per
kwartaal of per jaar) is vastgesteld,
telkens na een kwartaal.
Bij schriftelijke overeenkomst, regle
ment of bij c.a.o. (dus niet mondeling!)
mogen deze termijn verlengd worden.
Echter moet loon dat bij een halve
maand of korter is vastgesteld, toch
steeds uiterlijk telkens na een halv#
maand betaald worden, terwijl uitbe
taling van loon dat bij langere tijds
ruimte is vastgesteld, toch steeds ui
terlijk per kwartaal moet geschieden.
Aan inwonende werknemers moet hei
loon uitbetaald worden telkens na ver
loop van de tijdsruimte, aangegeven
door het plaatselijk gebruik, ook al
wordt daardoor van de tot dusver ge
schetste regels afgeweken. Indien h#t
plaatselijk gebruik afwijkt, kan echter
bij schriftelijke overeenkomst, regle
ment of c.a.o. bedongen worden dat de
normale regeling van de wet gevolgd
zal worden.
In alle gevallen staat het de partijen
wel vrij om de termijnen van uitbeta
ling met onderling goedvinden korter
te nemen dan uit het voorgaande
blijkt.
Als het geldloon niet naar tijdsruimte
is vastgesteld (dus b.v. bij stukloon)
moet de werkgever het uitbetalen op
de tijdstippen, die volgens de hierbo
ven geschetste regelingen gelden voor
dezelfde of zoveel mogelijk er op lij
kende arbeid, die in tijdloon verricht
wordt.
Vertraging
Indien het geldloon, waarop de werk
nemer op de betaaldag recht heeft (on
der aftrek van hetgeen de werkgever
mag, resp. moet korten (staangeld
boetes, sociale premies e.d.), niet ui
terlijk op de derde werkdag na dien Is
uitbetaald, heeft de werknemer aan
spraak op een verhoging wegens de
vertraging. Deze verhoging is enkel
verschuldigd als de vertraging is toe te
schrijven aan een in de sfeer var. de
werkgever ontstane oorzaak, doch niet
ingeval van overmacht. Dus wel als hij
veroorzaakt is door een vergissing,
door gebrek aan kontanten e.d., maar
niet bij fabrieksbrand, plotseling ge
brek aan kontanten door oorlog e.d.
De rechter heeft de bevoegdheid de
verhoging (die kan oplopen tot maxi
maal 50 naar zijn billijkheidsin-
zicht te matigen.
Verjaring
Indien de betaling van loon in rechte
gevorderd wordt, moet dit binnen
zekere tijd geschieden, willen we niet
de kans lopen dat de tegenpartij zich
op vex-jaring beroept. Als het in ge'd
vastgesteld loon telkens na korteie
tijdsruimte dan een kwartaal moest
worden betaald, acht de wet na één
jaar en anders na twéé jaar het ver
moeden aanwezig dat reeds netaald i*.
De werknemer behoudt echter htl
recht in het proces van de werkge
ver te verlangen dat deze onder ede
verklaart dat werkelijk betaald is.
Als echter de werkgever erkent niet
betaald te hebben (maar b.v. ontkent
het gevorderde bedrag aan Icon ooi!
schuldig geweest te zijn), duurt het
vijf jaar eer de vordering verjaard
is. Daarna is In ieder geval alle mo
gelijkheid loon in rechte te vorderen
te niet gegaan. Uit het hiervoor be
handelde blijkt weer eens overduide
lijk dat de Wet op de Arbeidsover
eenkomst een sociale bescher-nin^swet
van de eerste orde is. Derhalve een
wet met veel dwingend recht. iTéérin
ligt juist de krachj; van c'cze wet. Im
mers. zou het toegestaan jjy.i nfyr.a
overal afwijkende afspraken tc rrakt n
dan zou de positie van met name d*
werknemer ernsffg worden or rkrmtjnd
en de wet wellicht tot een wassen
neus worden.
