MATA HAMI
Oudere werklozen kwetsbaar
4 eeuwen gevangenisstraf
Moord om het moorden
Beenderen, spieren en gewrichten
II. G. Rupert
afwezig
II. van Dorssen
Afwezig
Geen spionne kreeg groter bekendheid
Ten onrechte gefusilleerd
Soester Courant van donderdag 29 maart 1973
Ps. 130:3 ber.
Heden nam de Heere nog onverwachts van ons
weg, in de Hope des Eeuwigen levens, onze lieve
vader en opa
HENDRIK VAN DE WERKEN,
weduwnaar van
Maria Teekens,
ln de ouderdom van 80 jaar.
C. van de Werken
J. van de Werken-Grift
Ria
Gert
Kees-Jan
Soest, 28 maart 1973
Molenstraat 98
Corresp.adres: Koninginnelaan 123 A
Geen bloemen
De overledene is opgebaard in een der rouw
kamers van het Ziekenhuis „Zonnegloren", Soes-
terbergsestraat 125 te Soest.
Bezoek aldaar: zaterdag- en zondagavond van
7-8 uur.
De rouwdienst zal DV gehouden worden maan
dag 2 april a.s., om 13.30, uur, in gebouw „Het
Anker", Pastorielaan 4 té Bodegraven, waarna
de teraardbestelling zal plaats hebben op de
Alg. begraafplaats „Vredehof" aldaar.
ARTS
Soestdijk,
van 31 maart tot en met
15 april.
Plaatselijke geneesheren
nemen waar.
Gevraagd per 1 mei in
Soest, Steenhoffstraat 77,
een OPPAS op maandag en
woensdag van 9-18.00 uur
voor mijn kinderen (3 en 6
jaar) in combinatie met
huishoudelijk werk. Mevr.
Claassen, tel. 020-792004.
Gevraagd HULP in de
huishouding voor Vs dag in
de week. Stadhouderslaan
23, tel. 18318.
Te koop kl. overj. HOOI.
Te bevragen Veenzoom 2a,
Soest.
Koperen staande SCHE
MERLAMP, theestoof, an
tieke stoel, 2 kinderveilig
heids autogordels. Aan
hangwagen. Nieuweweg 63.
Te koop gevraagd JON
GENSFIETS, 8-12 jaar.
Tel. 12684.
Te koop partijtje fijne
baaltjes HOOI en haver-
stro. Nieuweweg 51.
Te koop FIAT 850 sport
coupé. Bouwjaar '66. Prijs
n.o.t.k. J. Veth, Wald.
Pyrmontlaan 65, na 5 uur.
Te koop 1 mosgroen
KROON TAPIJT (2.25-3.25)
als nieuw, 1 blank gelakte
legkast (40-60 breed, hoog
1.90), 1 keukenrek (1.10
lang), 1 plastic plantenbak
(6-hoekig). Tel. 02155-15123.
TE HUUR
AANGEBODEN
Te koop modern BANK
STEL in goede staat.
Koninginnelaan 75, tel.
15221.
Te huur te Soestdijk voor
jonge vrouw, b.b.h.h.,
WOONKAMER met balkon
en slaapkamer ƒ150,- per
maand.
Br. onder no 2535 bur.
S. Crt., postbus 57.
Flinke huishoudelijke
HULP gevraagd, 1 x per
week, van 9-12 uur. Mevr.
van Wuyekhuysen, Soes
terbergsestraat 111, flat
204.
Wegens ziekte huidige
werkster tijdelijk (2 a 3
maanden) WERKSTER
gevraagd. Goed loon. Tel.
tussen 17-19 uur 17516.
telefoon 02155-14071.
Gevraagd: MODINETTES.
Tevens kunnen wij nog
enkele gehuwde dames
plaatsen voor de middag
uren. Prettige werkkring.
Zeer goed loon. Sollicitaties
mondeling of schriftelijk
aan: B.V. Pribor Confectie
bedrijven, Parallelweg 9,
Soest. Telefoon 02155-16052.
Te koop MOTORRIJWIEL
Sparta, 250 cc, in onberis
pelijke staat, eventueel
ruilen tegen bromfiets. Te
bevr. Schaepmanstraat 44.
Skai VOUWDEUR met slot
100,- (voor flat Van
Goyenlaan). Opbergkastje
f 12,50. Uitneembare grote
hangkast met 2 laden
35.-. 2 poufjes hoog model
17,50. 1-pers. binnen ve
ringsmatras 17,50. Pop
penwagen met matras
10,-. Poppenkinderstoeltje
ƒ6,-. Keukentafel (groen/
wit) ƒ8,50. Ouderwetse
emaille thee- of koffiepot
17,50. 2 bouclé lopers (elk
3.75 m.) 9,-. 15 zwaar
koperen traproeden ƒ30,-.
Tel. 14327, na 4 uur.
Te koop RENAULT 10,
eind '66, in prima staat,
nieuwe banden. Prijs
100,-. Tel. 16015.
Bejaardencentrum „Braam-
hage" vraagt een HUIS
HOUDELIJKE HULP voor
de ochtenduren. Inl. bij de
Te koop aangeboden Wengé
WANDMEUBEL en 2 mo
derne fauteuils. Alles
nieuw. Veenbesstraat 434,
tel. 17279.
HiFi Stereo DRAAITAFEL
308. Philips, 2 weken oud.
f 335,-. Oude Utrechtseweg
27.
ARTS
Korte Bergstraat 3.
van 2 t.m. 25 april.
Plaatselijke doktoren
nemen waar.
Nu poottijd. Te koop
ROZENSTRUIKEN (gele)
a 1,50, rose a 1,-. Nieu
weweg 29c, tel. 18172.
MEDEWERKER gevraagd,
leeftijd 18 tot 20 jaar. Rij
bewijs vereist. Prettige
werkkring. Fa. Van den
Breemer, Korte Melmweg
15 (inrijden t.o. politie
bureau), Soest, tel. 02155-
12502.
Te koop OLIEHAARD met
buitentank en leiding. Te
bezichtigen Braamweg 51,
na 18.00 uur.
Te koop groene Amazone
PAPAGAAI, praat, lacht
en fluit. Met kooi en staan
der 250,-. Tel. 14443.
v. d. Breemerweg 11, tel.
14039.
TE HUUR GEVRAAGD
Te koop 2 zwarte kunst
leren grote FAUTEUILS
op metalen draaivoet, in
prima staat, 200,- per
stuk. Tel. 15093.
Te koop KINDERWAGEN
(donkerblauw). Stoffen be
kleding. Wilhelminalaan 24.
Te koop FIAT 850 sport
coupé, 1968. Emmalaan 3,
na 6 uur.
Te koop aangeboden goede
ingeruilde TEL-REKEN-
MACHINES, Prijzen vanaf
ƒ50,-. Oosthuizen Kantoor
machines B.V., Soest, tel.
02155-13955.
TE KOOP GEVRAAGD
Jongeren Adviescentrum
(voorheen Meisjesbelangen)
zoekt KAMERS. Kerkpad
z.z. 9 of tel. 17153. Spreek
uren dinsdags- en donder
dagsavonds van 7-8 uur.
WIE wil van 16 april t.m.
half juni in gezin met 4
schoolg. kinderen, de huis
vrouw, die veel weg is,
vervangen van ma. t.m. vr.
Aanmel. na 18.00 uur De
Vries, Irenelaan 25, Soest,
tel. 15646.
Welk MEISJE wil bij ons
opgeleid wonjen tot cas-
sière? Komt u eens praten
of bel ons even om een af
spraak te maken. Reehorst
Supermarkt. Soesterbergse-
straat 51B, Soest-Zuid,
Te koop TOMOS (4 bak),
zwart, bouwjaar '72, km.
stand 2000, z.g.a.n. Te be
vragen Wiardi Beekman-
straat 274, van 17.30-18.30
uur.
KAT B.V. zoekt in Soest of
omgeving voor ongehuwde
stafmedewerker een VRIJE
KAMER met kookgelegen
heid. Br. postbus 101,
Soest, tel 10244.
KLEINE ADVERTENTIES
Uitsluitend bij
vooruitbetaling
Tot 10 woorden ƒ2,50
Elk woord meer 0,10
Advertenties onder nummer
25 cent extra
Advertenties onder letter
70 cent extra.
Te koop aangeboden FIAT
600, motorisch en mecha
nisch in prima staat; kin-
derledikantje met matras
(als nieuw), 2 kinder
dekentjes (wol) met sprei
tje, kinderstoel (modern),
originele waslijnpalen (2
stuks), box. Alles tegen
elk aannemelijk bod. Wal
deck Pyrmontlaan 22.
Te koop electr. TEL
MACHINES. 1 Presica
75,-. 1 TEC 275,-. Tel.
02155-12858.
Te koop aangeboden goed
onderhouden FORD TAU-
NUS 12 M '65. 82.000 l$m.
Stadhouderslaan 25 c,
Soest, tel. *12979.
TE KOOP
AANGEBODEN
Te koop CARAVAN PAF
385 (4/5 sl.pl.) met gesloten
voortent, 3000,-. Tel.
02155-12858.
Te koop gevraagd RIJ
BROEK, lengtemaat. Tel.
15048.
Te huur gevraagd BE
DRIJFSRUIMTE. Garage
of dergelijke met water en
licht. Tel. na 6 uur 18337.
Te koop aangeboden blank
eiken DRESSOIR salon
tafel (teak). Veenbesstraat
434, tel. 17279.
Te koop COMMODE en
ledikantje, kinderstoel,
kinderfiets (5-7 jaar). Tel.
19376.
Wegens verhuizing te koop
1 Markisol ZONWERING,
245 cm breed. 1 Markisol
zonweging, 145 cm breed.
Uitval p.m. 100 cm. Vt jaar
gebruikt, kleur oranje-rood.
Gekost f 675,-, voor 375,-.
Tel. 19820.
Zien is kopen. BROM
FIETS Berini 75,-, kin
derfiets 5 t.m. 10 jaar
f 35,-. Schaepmanstraat 75,
Soest.
Te koop gevraagd electri-
sche VERWARMINGS
RADIATOREN p.m. 6
stuks, mag ook in kleinere
gedeelten, tevens electrisch
imitatie open haardvuur.
Aanbiedingen H. J. van
Buuren, Laanstraat 20,
Soest, tel. 02155-18664.
Jong echtpaar zoekt voor
tijdelijk WOONRUIMTE,
1 of 2 kamers met kook
gelegenheid. Tel. 19632.
PERSONEEL
GEVRAAGD
Echtpaar, zonder kinderen,
waarvan de vrouw ook
werkt, vraagt een huishou
delijke HÜLP voor 2l/t a 3
uur per week, op donder
dag- of vrijdagmiddag, 5,-
per uur. Tel. Soest 16422.
compleet, en partij drank
flesjes. Varenstraat 208.
Te koop 9-delige BROEI-
KOOI met 3 kanaries.
Ringweg 12, Soest.
Te koop RENAULT 4,
bouwjaar 1967, puntgaaf.
Hildebrandlaan 27, tel.
13118.
Te koop aangeboden
z.g.a.n. chroom TELEVI
SIE POOT. Weegbreestraat
545, tel. 18036.
DIVERSEN
Enige en Algemene kennisgeving
Heden is door een noodlottig ongeval plotseling
van ons heengegaan, onze geliefde en zorgzame
vader en huisgenoot, de heer
GIJSBERT VAN OOSTEROM,
op de leeftijd van 59 jaar.
FAMILIE VAN OOSTEROM
M. L. VAN VELZEN
Baarn, 25 maart 1973
Wijkamplaan 56
De teraardebestelling heeft inmiddels plaats ge
had op de Hervormde Begraafplaats te Lage
Vuursche.
Gevraagd nette huishoude
lijke HULP voor 5 dagen.
Wilhelminalaan 8.
Gevraagd BIJLESSEN
handelswetenschappen.
Havo 4 leerling. Tel.
02155-16916.
Te koop MERCEDES,
bouwjaar '65, i.g.st. Buys
Ballotlaan 37, Soesterberg.
Te koop gevraagd PIANO
ca. 100.-, schoorsteenman
tel met ornamenten (wit).
Tel. 02155-12768, tussen 7
en 8 uur.
JONGENS en MEISJES
gevraagd, evt. ook part
time. Super Cleaner B.V.,
Koningsweg 16, Soest. Tel.
14302.
Gevraagd nette WERK
STER, 1 ochtend per week.
Tel. 02155-18506.
Te koop HOUT uit af
braak, w.o. 2 stel 3-dlg
glazen deuren, afm. 195 x
83 en 202 x 78, t.e.a.b.
Ir. Menkolaan 69, tel.
17518.
Bejaardencentrum „Braam-
hage" vraagt AFWAS-
HULP, 5 dagen per week
van 12.30 tot 14.00 uur. Inl.
Wegens verhuizing voor re
delijke prijs ter overname
z.g.a.n. Desso TRAP- en
GANGLOPER (bloemmo
tief), eiken regenton, stof
zuiger, velours gordijnen,
originele wedstrijdsjoelbak,
exclusieve koperen kap-
stokhaken, Remington keu
kenklok, diverse slaapka
merkleedjes, parketvloer-
wrijver, complete vouw
wand voor drive-in wo
ning alsmede donker mar
meren vensterbankplaten.
Tel. 15089.
Te koop nieuwe SKELTER
en hobbelpaard. Vermeer
laan 28.
Voor al Uw PLAAT- en
SPUITWERK Bert Kinder
dijk Autoschades, Konin
ginnelaan 55.
Te koop AUTOBAAN,
compleet, merk Faller, met
wissels en huizen. Haver-
weerd 89, Soest, tel. 18366.
Te koop 4-pers. BUNGA
LOWTENT. Varenstraat 68.
Te koop DEUREN Peugeot
404, z.g.a.n. Renault R4 '66
400,-. Autoradio Philips
(lange en middengolf). Te
bevragen Nieuwstraat 4a.
Te koop TAFEL 4 stoe
len, dressoir en theemeu
bel. Meidoornweg 21, Soest,
tel. 18227.
Te koop 2 CV. Bouwjaar
1964. Rijdt zo weg. Hart
manlaan 30.
Te koop gevraagd WOON
HUIZEN, bewoond of ach
terstallig onderhoud geen
bezwaar. Vlotte afwikke
ling. TeL 02155-18881.
Vertrouwde huishoudelijke
HULP gevraagd, die zelf
standig een huishouding
van 2 personen kan ver
zorgen, bij het ontbreken
van huisvrouw, gedurende
4 ochtenden of middagen
per week op 4-kamer flat.
Aanmelden na 18.00 uur.
Tel. 17653, overdag 15180.
Wegens omst. te koop
Philips STEREO-TUNER-
VERST. met inbouw cass.
ree. boxen, 2 x 10 W.
Bijbeh. Philips pick-up.
Tel. 02155-13479.
Te koop BERGMEUBEL.
Van Lenneplaan 32, Soest.
Te koop TRABANT. Alb.
Cuyplaan 88.
Laat uw KLEDING vak
kundig veranderen.
Pr. Hendriklaan 26, tel.
14048.
Wij vragen zo spoedig mo
gelijk een vrouwelijke
ASSISTENTE (parttime)
voor onze supermarkt.
Reehorst Supermarkt,
Soesterbergsestraat 51B,
Soest-Zuid, telefoon 02155-
14071.
Te koop gevraagd DIEP-
VRIESKAST. Koningsweg
17.
Verbouwings-, timmer-,
metsel-, riolerings- en
ONDERHOUDSWERK.
Br. onder letter W 81 bur.
S. Crt.
Te koop aangeboden
hardhouten DEUR ƒ40.-,
kinderledikant met matras
en 2 dekens 60,-. Soes
terbergsestraat 78, tel.
15102. 1
Uw adres voor
HUSQVARNA
NAAIMACHINES
J. W. LEERTOUWER,
Beukenlaan 41,
Telefoon 13531.
Veruit de meeste werklozen werken liever wel dan niet. B(jna 50 vindt de
werkloosheid alleen al om financiële redenen onverteerbaar. Slechts 7,5 van
de werklozen vindt de voordelen van werkloosheid groter dan de nadelen. Deze
konklusies staan vermeld in het proefschrift „Herintreding in het arbeids
proces", waarop dr. J. van Wezel kortgeleden promoveerde aan de Hogeschool
te Tilburg.
„Wie eenmaal steelt is altijd een dief'
zou men kunnen zeggen: „Wie een
maal werkloos is, blijft zonder werk".
Werklozen hebben kennelijk een on
gunstige image, in veruit de meeste
gevallen volkomen ten onrechte. Ook
vrouwelijke werklozen blijken in een
uiterst moeilijk parket te zitten. Vooral
gehuwde vrouwen komen na een pe
riode van werkloosheid heel moeilijk
aan de slag. Ze moeten bij sollicitaties
niet alleen konkurreren met andere
vrouwen, maar heel dikwijls ook met
mannen. En in vele posities genieten
de mannen nog altijd de voorkeur.
Zo geëmancipeerd is het Nederlandse
bedrijfsleven nu ook weer niet...
Dr. van Wezel heeft nogal wat kri
tiek op de werkwijze van de gewes
telijke arbeidsbureaus. Hij vindt dat
vooral de oudere werklozen veel per
soonlijker moeten worden benaderd.
Opvallend is vaak de moedeloosheid
onder oudere werknemers. Zij geloven
op de duur niet meer in een herplaat
sing. Maar juist degenen die het minst
in de toekomst geloven zien hun som
bere verwachtingen steeds bevestigd.
Dat is een psychologisch feit, dat je
ook op andere terreinen van het leven
tegenkomt. Vandaar dat een persoon
lijke benadering uiterst zinvol kan
zijn, al was het maar alleen om deze
gedeprimeerde mensen weer wat moed
in te spreken, zodat ze weer in zich
zelf en hun toekomst gaan geloven.
Deze dissertatie is toevallig zeer ak-
tueel, omdat onder invloed van de
langzaam teruglopende konjunktuur
de werkloosheid in ons land sterk is
toegenomen (ongeveer 140.000 werk
lozen), vooral in ekonomisch zwakke
re gebieden als b.v. de noordelijke
provincies.
Vooroordelen tegen werklozen
De meeste werklozen werken dus lie
ver wel dan niet. Bijna de helft
noemt vooral de financiël? nadelen
van werkloosheid (de uitkering be
draagt 80% of 75% van het laatst
verdiende bruto-loon), maar ook an
dere redenen worden opgegeven, zo
als b.v. doelloosheid, het gevoel heb
ben er niet meer bij te horen en niet
meer mee te tellen, fysieke spannin
gen enz. Deze konklusie trekt de pro
movendus uit een onderzoek onder
600 werklozen, dat onder zijn super
visie werd gehouden en dat de basis
zou vormen van zijn dissertatie.
Dr. van Wezel konkludeert dat het
heel voorbarig is te beweren dat vele
werklozen geen nieuw werk ambiëren
en heerlijk voortvegeteren dankzij hun
werkloosheidsuitkering.
Speelt die arbeidsbereidheid wel zo'n
rol? Heel wat werklozen worden bij
sollicitaties afgewezen, omdat de werk
gever vooringenomen is tegen iemand
die zonder werk is komen te zitten.
Het begrip „werkloze" is een besmet
woord geworden, dat ondervinden vele
werklozen bij sollicitaties, al worden
de vooroordelen jegens hen niet altijd
openlijk uitgesproken.
Wel staat het vast dat de bereidheid
om nieuw werk aan te pakken bij
mensen met een hogere opleiding (en
hogere uitkering) groter is dan bij
mensen met een lagere opleiding. Dr.
van Wezel meent dat de veelal zeer
ongunstige en toekomstloze werksitua
tie van de laagstbetaalden hiervan de
oorzaak is.
Na 42ste moeilijk
Dr. Van Wezel's studie bevestigd nog
eens uitdrukkelijk dat de oudere
werknemers een tamelijk kwetsbare
groep vormen Als je 42 jaar of ouder
bent is de kans op herplaatsing al
tweemaal zo klein dan wanneer je
25 bent. Het bedrijfsleven wil niet
graag oudere werklozen aannemen,
hoewel de motivering hiervoor vaak
niet op rationele gronden berust.
Veeleer zijn hier allerlei vage voor
oordelen in het spel. Volgens dr. van
Wezel zal het beleid van de overheid
daarom vooral gericht moeten zijn op
het wegnemen van vooroordelen tegen
de oudere werknemers.
Voorts stelt hy een loonkostensubsidie
voor, die financiële bezwaren van de
werkgever tegen het aannemen van
oudere werknemers zou kunnen ophef
fen. Zo'n subsidie kost de gemeen
schap geld, maar werkloosheidsuitke
ringen kosten ook geld en nog aan
zienlijk meer zelfs!
Een loonkostensubsidie wil zeggen dat
de werkgever schadeloos wordt ge
steld voor de hogere kosten die hij
moet betalen wanneer hij ouderen in
dienst neemt.
Persoonlijke benaderirig
Dr. Van Wezel betwijfelt het ten zeer
ste of omscholing van werklozen wel
zoveel effekt sorteert. De ervaring
leert ook dat hogere opleiding lang
niet altijd betere herplaatsingskansen
gerandeert.
Hoe „besmet' 'het begrip „werkloze"
is, blijkt zeer duidelijk uit het feit dat
de herplaatsingskansen van werklozen
in gebieden met een gespannen ar
beidsmarkt nauwelijks hoger liggen
dan in andere kontreien, waar een
gematigder vraag naar arbeidskrach
ten is.
Rudolf MacLeod, kapitein van het Koninklijk Nederlands-Indische Leger, met
verlof te Amsterdam, zocht een geschikte echtgenote en z(jn oog viel op de
beeldschone Greetje Zelle, dochter van een pettenkoopman uit Leeuwarden, die
in Amsterdam met petroleum ventte. Op 11 juli 1895 trad hij met haar in de
echt en hiermede begon het werkelijke leven voor Greet Zelle, de latere Mata
Hari, gevierde schoonheid, danseres en de bekende spionne.
Uit het huwelijk van MacLeod met
Greetje Zelle werden twee kinderen
geboren en wel een jongen, Norman, en
een meisje, Louise Jeanne. De echtge
note bleek echter niet voor het huwe
lijk geschikt te zijn, want zij verwaar
loosde de huishouding en de kinderen
met als resultaat, dat na de dood van
hun zoontje een echtscheiding volgde.
Kort daarop hertrouwde MacLeod en
verloor zijn vroegere vrouw uit het
oog.
„Het oog van de dageraad"
ook oog van de vijand?
Ex-mevrouw MacLeod vertrok naar
Parijs en ontpopte zich daar in minder
dan geen tijd als een oosterse danse
res onder de naam Mata Hari, hetgeen
betekent „Oog van de dageraad".
Door het langdurig verblijf met haar
man in Indië was zij grondig op de
hoogte met de Indische danskunst en
deze wetenschap benutte zij nu door
het uitvoeren van z.g. rituële dansen
uit de Shiwa-kultus. Haar dansen
brachten het Parijse publiek in uiter
ste extase en haar roem was voorgoed
gevestigd. De eerste wereldoorlog brak
uit en Mata Hari danste verder. Men
vertelt, dat zij een der beste spionnen
van de Duitsers werd en deze vele
belangrijke inlichtingen in handen
speelde. De wijze waarop zij dit deed,
uiterst geraffineerd, zou haar gemaakt
hebben tot de bekendste en meest be
ruchtste spionne. De verzinselen, die
rond haar zijn geweven,hebben haar
bekendheid nog vergroot, maar de
werkelijkheid is anders geweest.
Mata Hari is niet die grote spionne
geweest die boeken, tijdschriftartikelen
en films van haar hebben gemaakt.
Voorzover zij voor de Duitsers heeft
gewerkt, is haar spionage-aktiviteit
slechts pover geweest. De laatste akte
van het drama, dat overigens een ver
gissing bleek te zijn, heeft de wereld
het motief tot haar verhaal gegeven.
Een tweede legende
Op 13 februari 1917 werd zij te Parijs
gearresteerd op beschuldiging van
spionnage. Het verraad van het aan
valsplan van Chemin des Dames werd
haar het zwaarst aangerekend en met.
algemene stemmen werd zij ter dood
veroordeeld. Op 15 oktober 1917, 's mor
gens in de vroegte, vielen de schoten
en was Mata Hari, alias Greetje Zelle,
niet meer. Later bleek echter, dat de
Duitsers het aanvalsplan van Chemin
des Dames gevonden hadden op het
lichaam van een gesneuvelde Franse
sergeant-maj oor.
De legende rond Mata Hari was hier
mede echter nog niet ten einde. De
wereld zou nogmaals van haar horen,
zij het in de naam van haar dochter
Louise Jeanne.
Na de tweede wereldoorlog, werd be
kend dat op 15 oktober 1951, precies
34 jaar na het vonnis van Mata Hari,
in noord-Korea voor het vuurpeleton
een zekere Banda gevallen was, be
schuldigd van spionage voor de Ame
rikanen. Deze Banda zou de dochter
van Mata Hari zijn geweest. Het meisje
zou naar Indië vertrokken zijn als on
derwijzeres, alwaar zij tijdens de twee
de wereldoorlog voor de geallieerden
zou hebben gespioneerd. De Jappen
zouden haar nimmer hebben kunnen
vangen.
Na de tweede wereldoorlog zou Banda
haar diensten hebben aangeboden aan
de Amerikanen, voor spiopnage in
noord-Korea. Voortreffelijk werk zou
door haar zijn verricht, doch door een
noodlottig - toeval werd zij door een
Noordkoreaans officier herkend en aan
haar rechters overgeleverd. Op dezelfde
dag en op' ongeveer hetzelfde vroege
morgenuur* zou zij gefusilleerd zijn.
Begraven by Arnhem
De feiten krijten dit verhaal voor ver
zinsel, want volgens andere berichten
zou zij in 1919 te Arnhem plotseling
door een hersenbloeding zijn overleden.
Een grafsteen op de begraafplaats
Heiderust bij Arnhem vertelt ons, dat
zij hier ligt begraven, evenals haar va
der, die negen jaar later overleed.
De naam Mata Hari heeft nu eenmaal
een magische klank gekregen en wordt
vereenzelvigd met avontuur en spion
nage in groot formaat. Zelfs na de dood
van deze vrouw moest het verhaal
voortleven en men creëerde een tweede
Mata Hari, die haar dochter heette te
zijn.
Nimmer heeft het eenvoudige dochter
tje van een pettenkoopman uit Leeu
warden kunnen vermoeden, dat zij voor
eeuwig in de geschiedenis geboekstaafd
zou worden en haar naam zou uit
groeien tot een symbool.
In 1589 werd in Amsterdam de doodstraf uitgesproken tegen een diefje van 16
jaar. Deze absurde straf was de schepenen van de Amstelstad toch te gortig.
Enkele jaren later werd by besluit van de Amsterdamse vroedschap een tucht
huis voor jongens opgericht, niet lang daarna ook een tuchthuis voor vrouwen.
Op deze wijze deed de vrijheidsberoving door middel van opsluiting zijn entree
in het strafrecht.
De gevangenisstraf, zoals wij die ken
nen bestaat dus nog maar vier eeu
wen, veel korter dan velen zullen heb
ben verondersteld. Diezelfde vrijheids
straf vormt de laatste jaren een punt
van toenemende diskussie. Want als
een verblijf in een gevangenis net zo
duur is als de pensionkosten in een
zeer duur hotel, waarom zou men deze
straf dan handhaven als het resultaat
ook nog averechts werkt?
Principe van eenzame
opsluiting afgeschaft
Inderdaad was de vrijheidsstraf tot aan
het eind van de zestiende eeuw niet
gebruikelijk. Behalve opsluiting van de
verdachten tot de berechting kende
men alleen vrijheidsbeperkende straf
fen als verbanning en galeistraf. In de
loop van de zeventiende eeuw komen
er in Nederland meer en meer tucht
huizen, die aldra uitgroeiden tot ver
zamelbakken waar delinkwenten met
zeer uiteenlopende delikten en met een
zeer verschillende persoonlijkheids-
struktuur werden opgeborgen. Jong en
oud en rijp en groen in de misdaad zat
hier door elkaar.
Pas in het begin van de vorige eeuw
doet de gevangenisstraf haar intrede
in de verschillende nationale strafwet
gevingen. Dit betekende helaas dat de
oude tuchthuizen als gevangenis in ge
bruik bleven. In ons land werd aan
vankelijk gekozen voor het celsysteem
oftewel de eenzame opsluiting. Dit prin
cipe werd gekonkretiseerd in het wet
boek van strafrecht, dat uit 1886 da
teert. De bouw van de gevangenissen,
die nu nog grotendeels in gebruik zijn,
werd aan het celsysteem aangepast.
Het duurde enkele tientallen jaren
voor men er achter kwam, dat de een
zame opsluiting zeker voor langge
straften een ondraaglijke wreedheid
betekent. In 1929 kwam er eindelijk
een wettelijke basis voor de mogelijk
heid van gemeenschappelijke aktivitei-
ten van de gevangenen. Dat hield nog
niet in dat de autoriteiten afstapten
van het celstelsel. Hoogstens kan men
zeggen dat dit systeem enigermate
werd verzacht.
Beginselenwet
Pas na de tweede wereldoorlog zou het
gevangeniswezen in het centrum van
de publieke belangstelling komen te
staan. Geen wonder, want tijdens de
Duitse bezetting hadden talloze Neder
landers ondervonden, wat gevangen
schap eigenlijk betekent. Bovendien
kwamen er nu veel meer mensen voor
enkele weken in de cel terecht als
konsekwentie van een verkeersdelikt.
In 1953 werd de nieuwe Beginselenwet
Gevangeniswezen van kracht. Het cel
lulaire stelsel werd verlaten. Artikel
11 van deze wet luidt: „Gevangenis
straf wordt naar gelang van de per
soonlijkheid van de veroordeelde in al
gehele of in beperkte gemeenschap, dan
wel in afzondering ondergaan." In de
praktijk van vandaag komt dat hierop
neer dat gedetineerden alleen 's nachts
in afzondering vertoeven. Alleen de
huizen van bewaring vormen in zekere
zin nog een uitzondering. Hier heerst
het cellulaire systeem nog steeds, zij
het dat gezamenlijke arbeid en rekrea-
tie thans wel tot de mogelijkheden be
horen.
Er zijn in ons land verschillende soor
ten gevangenissen. Langgestraften zit
ten sinds kort niet meer in Breda, doch
in Scheveningen. Er zijn gevangenis
sen voor jeugdigen in o.a. Zutphen en
Zeeland (N.Br.). Er zijn aparte gevan
genissen voor personen, wier werke
lijke straftijd niet meer dan 6 maan
den bedraagt (b.v. Doetinchem).
In Bankenbosch te Veenhuizen ver
blijven degenen die wegens een ver
keersdelikt zijn veroordeeld tot een
straf van 14 dagen tot 6 maanden.
Er zijn ook enkele „open gevangenis
sen". Zij zijn alleen bestemd voor ge
detineerden, die tenminste 4 maanden
in een gesloten gevangenis hebben
doorgebracht en op het moment van
plaatsing in de open gevangenis nog 5
maanden moeten zitten.
Weekendstraffen
Belangrijk is de wetswijziging van
1970, die het mogelijk maakt om ge
vangenisstraffen van ten hoogste 14
dagen tijdens de weekends uit te zit
ten. Tot dan toe werden vrijheids
straffen slechts aaneensluitend ten uit
voer gelegd.
Ondanks humanisering van het gevan
geniswezen blijft de gevangenisstraf
een omstreden zaak. Juist in kringen
van de bij uitstek deskundigen (krimi-
nologen, strafrechtgeleerden, sociologen,
psychiaters, etc.) neemt de kritiek op
de vrijheidsstraf steeds grotere vormen
aan en we mogen aannemen dat deze
gezaghebbende kritiek nu reeds invloed
heeft op rechterlijke uitspraken.
De vraag, die centraal staat is: Heeft
de gevangenisstraf zin als middel om
de gedetineerde zodanig te verbeteren,
dat hij niet wederom in strafbaar ge
drag vervalt? Deze vraag wordt door
vrijwel alle deskundigen ontkennend
beantwoord. Veeleer bestaat de indruk,
dat gevangenisstraf een krimogene wer
king heeft, dat wil zeggen, de misdaad
juist bevordert.
Dat zou wellicht anders zijn, wanneer
de gevangenissen zouden worden „om
geturnd" tot behandelingscentra, waar
met de gedetineerden samen wordt ge
zocht naar de diepere oorzaken van
hun krimineel gedrag. Maar helaas
funktioneren onze strafgestichten nu
nog voornamelijk als pakhuizen, waar
we lastige mensen tijdelijk opbergen.
Positieve effekten behoeve we hier niet
van te verwachten.
In een paar weken tijd is de strijd
in Noord-Ierland radikaal van karakter
veranderd. De terreur die weinig zin,
maar althans nog een doel had is om
geslagen tot een moorden om het
moorden. Een ontwikkeling die nie
mand kan verbazen. Maar wel een die
de kans op een oplossing - toch al niet
groot - weer kleiner maakt en weer
verder in de toekomt verschuift.
De, 'hoe men het ook bekijkt, sociaal
zeer onbevredigende toestand in het
nog rustige Noord-Ierland was van
dien aard dat de katholieke minderheid
zich tekort gedaan mocht voelen. In
haar politieke rechten zowel als in ge
lijkheid van behandeling bij huisves
ting en werkgelegenheid. Dit is de
voedingsbodem geweest voor de I.R.A.-
terreur die uitging van de overtuiging
dat het bestaande politieke bestel der
mate slecht was dat het na verdwij
ning nooit door iets slechters en al
leen door iets beters opgevolgd kon
worden. En de meest verhoopte maar
wel onwerkelijke verwachting was dat
onbestuurbaarheid van dit Britse deel
van het eiland zou bijdragen tot her
eniging met de zelfstandige Ierse re
publiek. Die akties om het staatsbestel
van het zich in zelfbestuur verheugen
de deel van Groot-Brittannië in elkaar
te laten zakken bereikten nauwelijks
iets, behalve dan dat Londen op een
gegeven moment de chaos niet langer
wenste aan te zien en het zelfbestuur
verving door dat van de speciale mi
nister Whitelaw met bijna diktatoriale
bevoegdheden.
Iets wat de katholieken niet meer po
litieke, laat staan sociale rechten op
leverde, maar wat de prestestanten
diep griefde: zij voelden het als een
beroving van hun zelfstandigheid - de
protestanten bestuurden toch vanuit
Belfast het land. Resultaat: tegenover
de I.R.A. kwam de U.D.A. te staan als
grote illegale strijdorganisatie die net
als zijn tegenstander omgeven werd
door allerlei kleinere groepen die nog
extremer waren in hun opvattingen
en in hun terreurmethoden. De doel
loosheid om de Britse militairen te be
stoken die ter handhaving van de orde
waren overgestuurd was eigenlijk van
begin af aan duidelijk, maar ze werden
door scherpschutters beschoten en in
hinderlagen gelokt door de I.R.A. De
U.D.A. had hieraan niet zo'n behoefte
omdat de Britten toch altijd nog wel
een beetje als de bondgenoot van de
protestanten werden beschouwd. Daar
voor was ook wel reden: de volgens
speciale wetgeving gearresteerden die
in een soort konsentratiekampen wer
den opgeborgen waren vrijwel allemaal
katholieken.
Verbastering
Nu de eerste protestanten diezelfde
kampen ingegaan zijn is de woede van
de U.D.A. groot: de protestanten voe
len zich verraden en hun haat leven ze
niet in de eerste plaats uit op de
Britten en in een staking, maar op de
katholieken. Wie het allemaal eenvou
dig wil zien stelt dan dat de misère
toch allemaal begonnen is doordat de
katholieken gingen protesteren dat ze
tekortgedaan werden.
Zowel de I.R.A. als U.D.A. hadden tot
voor kort nog het systeem om bij aan-
groepen, uitgevoerd om het sociale le-1
ven te ontwrichten - gezien als dwang
middel voor de overheid om orde te
scheppen.
Wat nu gebeurt is het wederzijds neer
schieten van mensen waarvan men niet
méér weet dan dat ze wel het andere
geloof zullen aanhangen - de religie is
de enige reden tot moord geworden. En
hoezeer de verstandsverbijstering die
hiertoe leidde vat heeft gekregen blijkt
uit de woorden van de protestantse
voorman Graig, die regelrecht een bur
geroorlog aankondigt - de man is in
dertijd minister geweest.
Een vroeger als extremist te beschou
wen figuur als dominee Paisley kan
thans tot de gematigden worden gere
kend hoewel zijn uitingen en opvattin
gen weinig veranderd zijn.
Burgeroorlog - maar met welk doel?
Wie er aan begint heeft de opzet het
bewind over te nemen - in dit geval
hebben protestanten noch katholieken
enig uitzicht dit te kunnen realiseren.
Zelfs die geringe rechtvaardiging voor
het moorden is er niet. De enige op
lossing van de kwestie is dat beide
groepen zover tot bezinning komen dat
ze in redelijk overleg een kompromis
sluiten waarmee te leven valt. De uit
barsting van steeds verder opgezweep
te, steeds blindere haat kan alleen
maar tot gevolg hebben dat die oplos
sing nog verder af lijkt dan ooit.
op personen daarvoor slachtof
fers te kiezen die op de een of andere
manier geacht konden worden tot de
aktieve tegenstanders te behoren; bom
men werden bij voorkeur geworpen
in café's en andere verzamelplaatsen
van wat ze als de vijand beschouwden.
Daarnaast waren er wel enige bom
aanslagen die op straat slachtoffers
konden maken onder beide bevolkings-
Ons lichaam bevat lal van orgaanstelsels, die elk hun speciale funktie hebben
in het grote geheel van de levensprocessen. Enkele voorbeelden: de longen en
de luchtwegen is de taak van het ademhalen toebedeeld, het spijsverterings
kanaal dient voor het opnemen en verwerken van voedsel, de nieren zorgen
voor de uitscheiding van stofwisselingsprodukten.
tingspunten komen dichter bij elkaar
te liggen. Op deze wijze ontstaan alle
bewegingen, die in verschillende orga
nen en lichaamsdelen plaats hebben.
Ook verplaatsing van het lichaam in
zijn geheel, komt tot stand door
spiersamentrekkingen. Vanzelfsprekend
kan de samentrekking van een spier
door ontspanning, verslapping, worden
gevolgd. Maar nu zijn er nog verschil
lende soorten spieren!
Allereerst de willekeurige of de ske
letspieren, ook wel dwarsgestreepte
spieren genoemd, omdat ze bij micro
scopische beschouwing donkere dwars
geplaatste strepen vertonen. Deze spie
ren zijn aan de beenderen vastgehecht
en ze kunnen opzettelijk, dus als een
uitvloeisel van onze wil, worden be
stuurd. De onwillekeurige spieren ver
tonen onder het microscoop geen stre
ping: er wordt dan van glad spier
weefsel gesproken. Onwilekeurige spie
ren trekken zich samen en ontspannen
zich geheel buiten onze wil om Zulk
glad spierweefsel bevindt zich in al
lerlei organen: maag, darm, galblaas.
Noodzakelijk voor de
instandhouding
van het leven
Ook de steungevende weefsels: been,
kraakbeen en bindweefsel, hebben sa
men met het spierweefsel belangrijke
werkzaamheden voor de instandhou
ding van het leven te verrichten.
Voor zover de funkties van het steun
en spierapparaat in elkaar grijpen, kan
men de beide stelsels vanuit één ge-
zichthoek beschouwen. Men spreekt in
dat geval van het bewegingsapparaat.
We kunnen de hier bedoelde stelsels
ook afzonderlijk bezien en dan valt
het al dadelijk op, dat het geraamte of
skelet drieërlei taak heeft. Allereerst
verleent he1> 'Stevigheid aan het li
chaam; wanneer wij geen skelet had
den, zou ons lichaam een slappe massa
zijn.
Een benen doos
Vervolgens verleent het skelet be
scherming aan inwendige organen. Zo
liggen de hersenen veilig opgeborgen
binnen de harde doos, die door de
schedelbeenderen wordt gevormd.
Hart en longen liggen in de borstkas,
een holte waarvan de wanden stevig
heid krijgen door de ribben, het borst
been en een gedeelte van de wervel
kolom. Een gedeelte van de darmen
nog andere ingewanden worden
omsloten door de beenderen van het
bekken, zij zijn op die manier be
schermd tegen van buitenaf inwer
kend geweld. Tenslotte biedt het ske
let aan de willekeurige spieren gele
genheid om zich vast te hechten. Ver
bindingen van kalk, fosfor en lijmge-
vende stoffen vormen het materiaal
waaruit beenderen bestaan; het skelet
is depot van verschillende mineralen.
Het rode beenmerg in de pijpbeende-
ren is de plaats waar bij voorduring
nieuwe bloedlichaampjes worden ge
maakt.
Met onze wi!
Van geheel ander karakter is het
spierweefsel. Spieren bestaan uit sa-
mentrekbare cellen. De spiercellen -
en daarmee de gehele spier - worden
bij samentrekking korter: de aanhech-
Het hart slaat door.
Het spierweefsel van het hart neemt
een aparte plaats in. Het is wel dwars-
gestreept, maar het wordt niet door
wilsuitingen bestuurd. Men kan het
hart niet naar eigen verkiezing snel
ler of langzamer laten kloppen.
Zoals gezegd, in veel opzichten vormt
het steunweefsel bestaande uit been,
kraakbeen en bindweefsel een eenheid
met het spierapparaat. De willekeurige
spieren zijn vastgehecht aan de been
deren. Tal van spieren gaan bij hun
oorsprong en aanhechting over in pe
zen, die uil bindweefsel zijn gevormd.
De gewrichten die ervoor dienen, dat
het samentrekken der willekeurige
spieren inderdaad kan resulteren in 't
maken van een beweging, bestaan uit
de met kraakbeen bedekte einden van
beenstukken en uit een kapsel en ge
wrichtsbanden van bindweefsel. Met
de spieren hangen de gewrichten in
anatomisch en funktioneel opzicht ten
nauwste' samen.
