'kun je voor mij contact opnemen
met mensen in nood? nu of nooit!'
drama
van
damour
caritas
libanon
l i ui mi
Soester Courant van donderdag 17 juni 1976
Biddende oude man, inwoner van Libanon
voor mij bestemd is. Dat maakt
het gemakkelijker. Ik ben als het
ware een supplement van
Caritas voor de niet-
christenen.... Leo, deze brief
gaat morgen mee naar Frankrijk.
We gaan rustig door mot helpen.
Plannen maken is er voorlopig
niet bij. Van harte gegroet'.
rotterdam 1940
28 maart 1976. Beste Leo. Even
wat nieuws uit Beyrouth. We
leven in een ware helHet
doet me denken aan Rotterdam
14 mei 1940. De brand is niet
meer meester te wordenDe
voedselvoorziening begint
hopeloos te worden. Talloos zijn
de vluchtelingen die alles kwijt
zijn. Talloos zijn ook zij, die niet
meer tegen de ellende zijn
opgewassen. Terwijl ik dit
schrijf, vliegen ons letterlijk de
raketten om de oren. Even
kijken, of er medische hulp
nodig is. Veel ruiten
gesprongen, dus niets aan de
hand. Leo, je moest eens
kunnen horen, wat wij hier
horen. Er wordt gegild. Even
kijkenWie laat nu ook zijn
hond uit. De hond komt thuis en
de baas ligt in mootjes op straat
Straks maar opruimen als het
•wat kalmer is.... Ai, dat is
dichtbij. Het wordt me te heet.
Naar mijn schuilplaatsVan
hoorde ik, dat iemand met
ƒ20.000 is aangekomen. Maar
hij zit in de bergen. Geen
contact mogelijk..Komt wel in
orde. We houden de moed erin.
En als God wil, tot ziens'.
plannen waren rond
Tot zover een deel van de
briefwisseling tussen Frans uit
Libanon en Leo in Nederland.
En dan te weten, dat Frans op 2
januari 1975 nog vol
enthousiasme schreef over zijn
nieuwbouwplannen in de
volkswijk Quarantaine: 'Ik geloof
dat ik op het ogenblik zeggen
kan, dat alles in kannen en
kruiken is. We hebben alle
documenten en handtekeningen
die we nodig hebben'. Het
sociaal centrum in de wijk
bloeide, de balans was positief,
veel eigen mensen uit de wijk
gingen verantwoordelijkheid
dragen. 'Leo, nogmaals een
gezegend nieuwjaar en veel
groeten aan allen en tot de
volgende brief', aldus de laatste
brief die Leo ontving vóór de
brief van 13 april, waarin Frans
melding maakt van het in vuur
en vlam staan van de stad.
Een,'niet 'nader te npèmen
f ranse Jezuïef heeft'een
aancjrijpert^ verslag:
uitgebracht van zijn'bezoek
aanJiet 2(ƒ000 inwoners
tellende stadje Damour
të'gèh de^hellingen van
Libanon aan dé Middellandse
ZëeVgelegen^ Na zijn
bëèchfTjVirjg' van de
verhoest in gèn in de dood
TgewoTd'en stad, vervolgt hij:
Pp^de terugweg *agen we
één wagen staan. Een man
én twee vróuwen kwamen
-:,erüjt .Het-waren'
..vly^htelingen., teruggekomen
<om tè zien wat .hen nog
restte. NiefSimeer'Hun huis
'_waë vërnield Een van' de
'Wouwen fiet ons.schreiend
'^aar-kjéren ziery'.Tk heb niets
meer dari yvat ik aan heb1'
•Pe meestp bewoners van
;PÓm öui; ZV|r> onbemiddeld,
Iéder had'zijn eigen hüisje.
erfdeel 'van-vader Tof;
•grootvader Het zijn kleine
'loontrekkers,-handelaren en
ambachtëliedenr-zoals
,:lQoiers.;dievoo'r 15;..— tot
25^ s^chapevachten'
-verkochtenDé/meesten
moestén rbn'dkomen'rrlel
f.300 tot 500per
'maand. Darik zij een kleine
boomgaard met enkele
sinaasappel bomen-eri
bananenplante.n konden zé
rondkomen. Damour was eew
rustige stad,-weinig
voorbereid.op een strijd. De
weersjandyaóde.inwoners
tegen de;goed gewapende
-rnenigtë was-van korte duur.
;:Door een',razende-bende
wqrd alles, verwoest, met
methode, maar vooral;met
haat'
Onbeschrijflijke verwoestingen
in de stralen van-Beyrouth en
andere Libanese steden.
NOODKREET UIT LIBANON:
In Libanon werken vanouds veel
Jezulieten. Een van hen heeft in
het voorbije jaar regelmatig
brieven geschreven aan zijn
vriend Leo in Nederland. Het
zou te ver voeren de brieven
helemaal af te drukken. Vandaar
dat we er de vorm van een
Logboek uit Libanon van
gemaakt hebben.
de hel is los
13 april 1975. 'Beste Leo, mijn
hoofd staat niet naar brieven
schrijven, maar een gedwongen
huisarrest doet veel. Sinds
zondagmorgen staat Beyrouth in
vuur en vlam. Het begon om tien
uur 's morgens. Pierre Gemayel,
de leider der Falangisten,
woonde een mis bij in een
Christenwijk. Zijn lijfwacht stond
aan de ingang van de kerk. Een
jeep met Fedayin kwam voorbij.
Op deze en de volgende
pagina's informatie óver
Libanon, de burgeroorlog eh
de hulpverlening. Pater
Sicking schrijft (op pag. 6)
over de achtergronden van
de burgeroorlog. Een beeld
van dé verschrikkingen wordt
gegeven, jo het Logboek uit
Libanon (hiernaast).
Dernóg Vrij' jonge Caritas-
organisatie van Libanon heeft'
eind.maart bij haaf
zusterorganisatie Caritas
.Néèrlandjca (Mensen jn.
"Nood) in Dén" ÓóSch eem
aanvraag voor,-ürgente~.
hülpvefiehing jhg'edïéhct.'
Daaruit blijkt dat,in november
ruim i-07$pQi'per$onen -dóór!..
CaritasJÊi banph werden.r
ge.holfDphvjn de.cëmbeK---- -
.179.,000 en jn'maart-a^rnèer
-1 dan 4ÖO OOO.-Het*2ljn
oóthèemdé mensen die niets'
meenbezitten'. (Op 21 april
wprd hun aantal in een nieuw
.Rapport op 750 000 geschat).
De projecten -van Caritas
-Libanon hébben onder meer
betrekking pp
-vdedsël- en medische hirlp
benodigdheden voor
poliklinieken'
- matrassen, dekens-,
'keukengerei.en dergelijke.
-
Vooral voedsel is. dringend
nodig, melkpoeder, sui.ker.
Vleesrijst; meel meelspijzen
kaas, vet. oliën. Tegen sterk
concurrerende prijzen kan
Caritas Libanon ëen aantal
produkte.ri kopen in
Griekenland, Turkije én
.'-.Cyprus, Verspreid óver-het'
land hééft- Carjtës io Libanon
distributiecentra.
Caritas Neerlaodia/Mensen in
Noèd heeft begin dit. jaar al
f 100.000 gegeven .voor
noodhulp. Giften'voor
Libanon kunnen gestort
worden op giro 1.1.11.222- vgn
Mensen in Nood:. Den Bosch:
•onder vermelding'Libahon'.
Puur provocatie. Wie het eerst
geschoten heeft?? Doden aan
beide zijden. Tien minuten later
kwam een grote autobus vol
Fedayin ter plaatse.
Ondertussen was ieder huis een
versterking geworden. Resultaat:
geen enkele overlevende bij de
Fedayin. En sindsdien is de hel
los. Het is levensgevaarlijk op
straat te komen. Terwijl ik dit
schrijf is hier vlakbij een zware
schietpartij. Overal hoor je
mensen schreeuwen en roepen.
Gistermorgen'ben ik nog in de
Quarantaine geweest (wijk van
de stad). Eerlijk gezegd
realiseerde ik me de ernst van
de situatie niet. Het ziekenhuis
was een chaos. De lijken liggen
langs de muren. Overal grote
plassen bloed en het
onbeschrijflijke misbaar van
vrouwen, die hun man of zoon
ontdekken, zich aan het lijk
vastklampen of zich de haren bij
bosjes uit het hoofd trekken en
zich met het bloed van hun man
besmeuren. Dit was niet om aan
te zien. Nauwelijks was ik het
ziekenhuis uit, of de kogels
floten om me heen. Ik heb een
schuilplaats gezocht bij mensen.
Na een uur hield het schieten
op. Ik heb twee gewonden in
mijn auto meegenomen.
Onderweg vond ik nog een
meisje met een zware
kogelwond in het hoofd. Het
kind lag dwars op mijn knieën
en daar is het gestorven
Beste Leo, ik hoop dat ik je de
volgende keer opgewekter
nieuws kan schrijven
angst en haat
6 juni 1975. 'We hebben
vannacht weer kunnen slapen en
ook vandaag is het doodstil. De
afgelopen weken zijn
verschrikkelijk geweest. De
angst, de haat, ongelooflijk.
Mishandelingen en
verminkingen. Zelfs een
woedend beest doet zulke
dingen niet. Meestal ben ik elke
morgen naar het ziekenhuisje in
de Quarantaine gegaan. Een dag
of tien geleden is er een
bombardement geweest. We
hadden 37 ernstige gevallen op
de eerste-hulpafdeling. Geen
dokter en geen verpleegster. Met
een zuster hebben we de zaak
gerund. We hebben gedaan wat
we konden. We hebben ons ook
beperkt tot het strikt
noodzakelijke. Op een gegeven
moment wordt het de zuster te
machtig. Ze moet buiten
overgeven.
Daar sta je dan alleen in een
ruimte van dertig vierkante
meter. In de ene hoek ligt
iemand zijn laatste bloed uit te
spuwen. Longschot. In de
andere hoek ligt iemand met een
kogel in zijn hoofd, al stervende.
Een ander met een hoofdwond
gaat tekeer als een bezetene. Ik
heb hem moeten vastbinden.
Een vierde een weggeslagen
oog. En zo een hele litanie
Vorige week is mijn auto nog
het slachtoffer geweest van een
sluipschutter. Niet ik. Op weg
naar huis. geen kip te zien.
ineens paf. Een ruit in duizend
stukjes en een kogel net boven
mijn hoofd in de voering van het
dak. Gas op de plank en
wegwezen, was mijn enigste
reactieDe Quarantaine is at
een dag of tien rustig. Een groot
deel van de bevolking is
gevlucht. Veel is verwoest. We
zullen ons werk weer van voren
af aan moeten beginnen. Mijn
sociaal werksters sterven van
angst. De leidster van mijn
ateliers heeft een zenuwcrisis.
Het zal maanden duren voor we
weer een beetje kunnen gaan
werken. In onze wijk heerst
echte hongersnood. Niet
werken. Niet eten. Met een
aantal jongeren ben ik een
grootscheepse voedseldistributie
aan het opzetten
probleem blijft
16 juni 1975. 'Beste
LeoOndanks alles draaien we
(in het atelier) weer volop. De
rommel is opgeruimd en de
hoognodige reparaties zijn
gedaan. Wat de toekomst
brengen gaat? Wie weet, maar
het probleem is in het geheel
niet opgelost. Van harte
gegroet'.
ik moet er even uit
13 juli 1975. Dierbare Leo. Na
een korte pauze is de strijd weer
opgelaaid en nu heviger dan de
vorige keren. De Quarantaine is
een van de heetste punten
geweest. Er is zwaar gevochten.
Veel doden en gewonden en de
enigste 'dokter' in de hele wijk
was ik. Het ziekenhuisje was
volkomen verlaten. Geen Rode
Kruis of wat dan ook. Redden
wat er te redden was en verder
'helpen doodgaan'. Een deel van
de wijk is afgebrand. Zo'n
honderd gezinnen zijn dakloos.
Ons céntrum is geforceerd. De
kindertuin, geen ruit meer heel,
de muren een vergiet en het
meubilair? Ondanks alles zijn we
volop aan het werk. Met mijn
jongens heb ik 24 nieuwe
'huizen' gebouwd, veel voedsel
verstrekt en uitgebreide
medische hulp verschaft.
Vergeet niet dat her hier 35
graden is. Ik ben van plan begin
augustus voor een maand naar
Nederland te komen. Ik moet er
werkelijk even uit om weer
opnieuw te kunnen beginnen. Er
is veel te praten en te regelen.
Leo, mijn beste wensen er> tot
straks in Nijmegen
15 november 1975. 'Beste Leo,
even een levensteken uit
Beyrouth....
Op 22 september ben ik met een
pantserwagen naar het
ziekenhuisje van de Quarantaine
gegaan. Na een week weer terug
met een lijkentransport. Even
uitblazen, wassen en
verschonen. Maar ik kon niet
meer terug. Alle straten zijn hier
versperd met barricades. Toen
ben ik een eerstehulppost
begonnen in een kelder, niet ver
hier vandaan. Met zes
verpleegsters en drie doktoren
in toerbeurten van acht uur
Er heerst een enorme.psychose.
Niemand durft naar zijn werk.
Gisteren zijn er nog meer dan
tweehonderd personen
ontvoerd. De spanning is
tastbaarAls hel kalm blijft
begin ik overmorgen een
inentingscampagne tegen tyfus
en kinderverlamming. Leo, van
harte gegroet en veel groeten
aan bekenden. Brief
meegegeven aan iemand die
naar Frankrijk gaat. De PTT ligt
hier op zijn dooie rug'.
mag ik je iets vragen?
Kerstmis 1975. Dierbare Leo
Ik geef deze brief mee
aanDe post werkt niet. Ik
heb geen bericht of wat dan ook
ontvangen sinds augustus. Leo.
het is hier erg droevig gesteld.
Negen maanden burgeroorlog.
Wat een leed. wat een haat, wat
een angst. Alles en alles wordt
geplunderd. Niets is meer veilig.
Geen leven en geen goederen.
Enorme verwoestingen. Sinds
negen maanden is er niet meer
gewerkt. De handel is dood.
Velen hebben het land verlaten
of zijn de bergen ingevlucht. Het
is een ramp, waarvan de
gevolgen niet te overzien zijn....
Mijn centrum deels verwoest,
mijn ateliers zonder werk, mijn
personeel gevlucht. In de
volkswijken, en vooral in de
Quarantaine, wordt zwaar
honger geleden. Het zijn vooral
de kinderen die het gelag
moeten betalen. Er heerst hier
een noodtoestand, zoals wij die
zelfs niet in de winter van '44
gekend hebben. Er blijft mij nog
een ding over: Met het geld dat
ik nog heb, koop ik voedsel. En
zo gauw het vervoer mogelijk is,
begin ik aan de distributie. En
dan??? We gaan door, hoe dan
ook, maar dan moet ik ook
kunnen rekenen op een ruime
steun van het thuisfront. Leo,
mag Ik je iets vragen? Kun je
voor mij contact opnemen met
Mensen in Nood in Den Bosch.
Voor een financiële bijdrage. Nu
of nooit. Transport is
onmogelijk. Geen boot doet
Beyrouth nog aan. Misschien zie
je nog andere mogelijkheden.
Mag ik het initiatief aan jou
overlaten? Is het mogelijk om
berichten te sturen via de
ambassade? Ik reken op je.
Vrede op aarde aan de mensen
van goede wil.
8 februari 1976. 'Dierbare Leo.
Het is nu alweer drie weken
geleden, dat de Quarantaine ten
onder gegaan is in een enorme
zee van vuur. Wie zal op een
honderd nauwkeurig het aantal
slachtoffers kunnen noemen?
Op een bevolking van ongeveer
10.000 zo'n 2.000 doden.
Woorden schieten tekort. Er is
geroofd, gemoord, verkracht,
geplunderd en geëxecuteerd. En
dat door mensen met een groot
kruis op de borst. Velen van
mijn beste vrienden zijn niet
meer. Ik heb ze zien liggen in de
straten en huizen, mannen,
vrouwen, kinderen,
uiteengereten door een intensief
mortierbombardement. En acht
dagen later lagen ze er nog. Een
ongelooflijke stank van
brandend vlees hangt over deze
wijk. Er woont niemand meer.
Ongeveer 8.000 vluchtelingen uit
de wijk hebben zich genesteld in
de badhuisjes op het strand ten
zuiden van Beyrouth. Ze hebben
niets en niets meer. Er is geen
familie, of men betreurt 2, 3 of 4
doden. Mijn centrum is
verdwenen, mijn kindertuin
eveneens, mijn kliniek was al
eerder weg, mijn atelier is
geplunderd. Alleen rond het
atelier vond ik de lijken van 230
mensen die ik stuk voor stuk
heb gekend. Mijn God, hoe kan
dit mogelijk zijnNa elf jaar
werken onder de mensen van de
Quarantaine, ga ik door om hen
het hoogstnodige basisvoedsel
te geven. Gelukkig.heb ik vijf
maanden geleden in een verlicht
ogenblik zelf voedsel gekocht.
Zodoende kon ik helpen, en
onpartijdig! Toen Caritas eens
zonder melkpoeder zat, heb ik
de organisatie 150 dozen
gestuurd. We helpen elkaar,
maar dikwijls buiten het officiële
comité om. Graag zou ik erop
willen kunnen rekenen, dat de
voedselzendingen verzorgd
worden door Caritas in Den
Bosch, zoals in de afgelopen
jaren. Caritas heeft grote
voorrechten op het gebied van
invoer, douane en transport.
Voedselzendingen dienen
normaal naar Caritas Libanon te
worden gestuurd met de
vermelding welke hoeveelheid
De hulp wordt met name verleend via Caritas Libanon, de
zusterorganisatie van Mensen in Nood (Caritas Neerlandica).
Een doodkist temidden van de
verwoestingen in Beyrouth.
Libanon. (De foto's van Libanon
in dit nummer zijn van Karl
Gahwyler van Caritas
Zwitserland)
P.S. Van Wilde Ganzen uit
Hilversum heb ik 10.000
ontvangen. Dit geld is al volledig
besteed aan voedsel. Ik verzoek
je om mijn dank over te
brengen'.
mijn god
