De nieuwe geboorte
HOGE BLOEDDRUK
Het levensreddend geschenk
„Toen ik remde
was 't te laat"
Slecht weer foto-weer
kwik-kwik - low
Bacteriepreparaten: Biologisch
wonder of boerenbedrog?
Hoe komt een baby het prettigst ter wereld
Herken de voortekenen van een hartinfarct.
Soester Courant van donderdag 24 maart 1977
Het jaarthema van de Nederlandse Hartstichting heeft in dit voor
jaar betrekking op de strijd tegen de acute liartdood. Van de 20.000
Nederlanders die per jaar sterven aan de gevolgen van een hart
aanval, overlijden er plm. 12.000 in het eerste kwartier na het op
treden van de aanval.
Daarom heeft het zin om maatregelen te treffen - onder meer re-
suscitatie: hartmassage/mond-op-mondbeademing - waardoor wel
licht duizenden levens gered kunnen worden. Er zijn meer terreinen
waarop preventie van hart- en vaatziekten succes kan opleveren.
Dat is bijvoorbeeld de bestrijding van de hoge bloeddruk.
Hoge bloeddruk of hypertensie is voor
arts en patiënt een getal op de bloed
drukmeter. Wanneer het hart zich sa
mentrekt. pompt het bloed naar de
slagaders. De druk, die nodig is om de
slagader in de bovenarm met de man
chet van de bloeddrukmeter dicht te
drukken, is de bovenste waarde of systo-
lische druk.
Als het hart zich ontspant, vloeit het
bloed uit de slagaders weg naar de
haarvaten en daalt de druk. De onderste
waarde, de diastolische druk, wordt dan
bepaald door de weerstand in de kleine
s lagade rve r takk in ge n.
Onze bloeddruk is een eindprodukt van
allerlei factoren als houding, emotie,
inspanning, vochtopneming en hormo
nen. Ook de pompfunctie van het hart en
de elasticiteit van onze vaten hebben
invloed op de gemeten waarde. Om die
reden kan men dan ook niet spreken van
de bloeddruk, want deze varieert voort
durend binnen bepaalde grenzen. Zo is
de bloeddruk in de slaap bijzonder laag
en stijgt flink na inspanning en emotie.
Als de bovengrens van een normale
Nederlandse bloeddruk op middelbare
leeftijd geldt de druk van 140/90 mm
kwik druk. Men spreekt van verhoogde
tyloeddruk als de onderste, diatolische
Waarde boven de 90 mm kwik ligt,
waarbij dan ook gelijktijdig de systoli-
sche druk stijgt. Er is echter geen
scherpe grens tussen normale en ver
hoogde bloeddruk, maar een geleidelijke
overgang.
Op grond van bevolkingsonderzoek en
levensverzekeringsgeneeskunde weten
wij dat de laagste bloeddruk de gunstig
ste leeftijdsverwachting heeft en dat het
;risico van hart- en vaatziekten evenredig
met de bloeddruk stijgt.
Verspreiding van hoge bloeddruk
,Er zijn grote verschillen in het voorkó
men van hoge bloeddruk in de wereld.
Bij geïsoleerd levende stammen in het
Amazone - gebied en Nieuw - Guinea,
maar ook op eilandjes in de Stille Oceaan
bleek het zoutgebruik bijzonder laag te
werd in de urine minder dan een halve
gram zout per dag gevonden. Bij al deze
bevolkingsgroepen bleek geen hoge
bloeddruk aanwezig en steeg ook de
normale bloeddruk niet met de leeftijd.
Deze lage bloeddruk kon niet worden
verklaard door afwezigheid van de psy-
chische belasting, zoals in onze verste
delijkte samenleving. Bij naburige
stammen, die met het Westen en daar
mee met zoutgebruik in aanraking wa
ren gekomen, werd wel degelijk ver
hoogde bloeddruk aangetroffen.
Omgekeerd wordt in bepaalde gebieden
met excessief zoutgebruik, zoals in Ko-
ea en Noord-Japan, veel en ernstige
pertensie aangetroffen. Men gebruikt
er dagelijks meer dan 25 gram tegen 10
tot 15 gram in Westerse landen.
Het lijkt dus mogelijk dat zoutgebruik in
deze omvang - een betrekkelijk nieuwe
gewoonte - bij sommige mensen de
handhaving van een normale bloeddruk
bemoeilijkt. Aangenomen wordt dat het
lichaam dit teveel aan zout alleen kan
uitscheiden ten koste van een hogere
bloeddruk.
Bevolkingsonderzoek op grote schaal, in
de Verenigde Staten, Europa en ook
Nederland heeft de laatste jaren aange
toond dat bij de volwassen bevolking in
15 tot 20 verhoogde bloeddruk wordt
aangetroffen, iets waarvan de meeste
onderzochte mensen zich niet bewust
waren.
De gevolgen vaahoge bloeddruk.
Hoge bloeddruk is een symptoom van
een ontspoord regelmechanisme, de
handhaving van een normale bloeddruk.
Het is alsof een thermostaat hoger is
afgesteld door een onbekende. Bij gron
dig onderzoek van de hoge bloeddruk
patiënt worden als regel geen andere
afwijkingen gevonden die een verklaring
kunnen geven. Slechts bij een klein
percentage wordt een nierziekte, een
afwijking in bijnierschors- of merg of
een vernauwing van de lichaamsslag
ader of niervaten gevonden.
Bij hoge bloeddruk zonder aantoonbare,
veroorzakende ziekte wordt dan ook het
verlegenheidsetiket essentiële hyperten
sie opgeplakt.
Hoge bloeddruk wordt vaak bij toeval
gevonden bij een keuring of een alge
meen onderzoek. In tegenstelling tot wat
men denkt, zijn er zelden klachten en
zijn hoofdpijn, moeheid of duizeligheid
beslist niet typerend. Niettemin heeft
een verhoogde bloeddruk wel degelijk
late gevolgen wanneer hart- en vaatstel
sel lange jaren aan een verhoogde druk
zijn blootgesteld.
Een - inmiddels door behandeling vrij
wel verdwenen - complicatie, de hersen
bloeding of apoplexie, leidde vroeger
vaak tot verlamming, invaliditeit of
dood. Zeer ernstige hoge bloeddruk leid
de tot nierbeschadiging en niervergifti
ging en ook dat gevolg is door goede
behandeling te voorkomen.
Bij de oudere patiënt vormde de hoge
bloeddruk een belasting voor de pomp
functie van het hart en nam de kans op
longstuwing met kortademigheid bij in
spanning en liggen sterk toe. Een tijdige
behandeling van hoge bloeddruk kan ook
dit late gevolg goeddeels voorkomen.
Hoge bloeddruk is tenslotte een belang
rijke risicofactor bij het ontstaan van het
hartinfarct, naast de hoogte van het
plasma cholesterol, het aantal gerookte
sigaretten en de aanwezigheid van sui
kerziekte. Tot op heden is nog niet
overtuigend gebleken dat effectieve be
handeling van verhoogde bloeddruk tot
een aanzienlijk minder optreden van het
hartinfarct leidt.
Mogelijk was bij de aanvang van de
antihypertensieve behandeling al een
zodanige vernauwing van de kransvaten
van het hart aanwezig, dat bloeddruk
verlaging op de voortgang van het pro
ces geen invloed van betekenis kon
hebben.
Toch is, door het ter beschikking komen
van veilige en effectieve geneesmidde
len voor hoge bloeddruk, het aantal
ernstige en levensbedreigende complica
ties met tweederde verminderd. Om die
reden is het van groot belang dat hoge
bloeddruk tijdig wordt ontdekt en behan
deld.
Opsporingen behandeling van hoge
bloeddruk
In Nederland is - onder meer met steun
van de Hartstichting - bij bevolkings
onderzoek gebleken dat niet alleen veel
mensen ongeweten een hoge bloeddruk
bezitten, maar ook dat deze uitvinding
vaak niet tot behandeling leidt.
Hoge bloeddruk geeft immers geerv
klachten. Echter, wie zich ervoor laat
behandelen investeert daarmee in een
gezonde toekomst zonder complicaties.
Voor die behandeling is wel onderzoek,
controle, gebruik van medicamenten en
dieet nodig en dat gedurende vele jaren.
Om die redenen wordt een behandeling
vaak niet begonnen of volgehouden en
blijkt in herhaald onderzoek dat één op
de vijf hypertensiepatienten niet werke
lijk wordt behandeld.
Daaraan heeft wellicht ook het gebruik
van sommige medicamenten bijgedra
gen. die soms als bijwerkingen slaperig
heid, depressie, stoornissen in sexuele
beleving en sterke bloeddrukdaling bij
rechtopstaan veroorzaakten. Momenteel
is het vrijwel mogelijk voor iedere
patiënt een combinatie van geneesmid
delen te vinden, die veilig en effectief is
en ook zonder belangrijke bijwerkingen
wordt verdragen. Gezien het symptoom-
loze karakter van verhoogde bloeddruk
met de ernstige schade op lange termijn
is het zinvol hoge bloeddruk daar op te
sporen waar deze gevonden kan worden.
Dat geldt voor keuringen op sportgebied,
bij militaire dienst en beroep en ook bij
verzekeringen. Elke arts die een patiënt
om andere redenen dan de hoge bloed
druk onderzoekt, de oogarts, de vrou
wenarts, zenuwarts en misschien zelf
tandarts, zou éénmaal de bloeddruk
moeten meten om te zien of deze wel
normaal is. De Amerikaanse Hartstich
ting propageert het bloeddrukmeten als
een uitdaging aan een doodbrengende
ziekte, die als een stille moordenaar
door onze samenleving waart.
Bij alle discussies over de bloeddruk en
de grens tussen normaal en abnormaal
is het van belang geen conclusie te
trekken uit één enkele meting. Niets is
variabeler dan een mens en voor de
diagnose hypertensie zijn een aantal
nauwkeurige metingen in de tijd noodza-
kelijk. Daarna moet enig eenvoudig
onderzoek worden verricht om na te
gaan of een mogelijke, soms zeldzame
oorzaak te vinden of uit te sluiten is. Zo
kan in een zeer beperkt aantal patiënten
de anticonceptie-pil hoge bloeddruk ver
ergeren of doen ontstaan en hetzelfde
geldt voor excessief gebruik van drop.
Ook een vernauwing van ee.n -nierslag
ader kan hoge bloeddruk bij jongen
mensen veroorzaken, waarvoor effectie
ve chirurgische behandeling mogelijk is.
In de overgrote meerderheid zal de
patiënt echter jaar in jaar uit behandeld
en gecontroleerd moeten worden vanwe
ge de hoge bloeddruk. Wanneer deze
normaal is geworden, kunnen de medi
camenten niet gestaakt worden, zoals
vaak ten onrechte wordt gemeend. Het is
daarom uitermate belangrijk dat mede
werking en medeverantwoordelijkheid
van de patiënt in de therapie wordt ver
kregen. Dat kan door met de patiënt de
bloéddrukmeting te bespreken, hem of
haar zelf thuis te laten meten en aan
dacht besteden aan eventuele bijwerkin
gen van geneesmiddelen.
Voorlichting van de patiënt, individueel
door zijn behandelend arts en als groep
door instellingen als de Hartstichting, is
Plotseling dood. Op straat, in huis, op het werk of tussen de hevig
geëmotioneerde massa in het voetbalstadionDe praktijk van alle
dag. Want dagelijks sterven mensen plotseling als gevolg van een
hartaandoening. En elke dag weer blijkt achteraf, dat een aantal
van die mensen nog gered had kunnen worden. Als er maar op tijd,
of zoals dat heet ,,op het laatste nippertje" hulp was geweest.
Naar schatting overlijden in Nederland, per jaar, 20.000 mensen
aan een acuut verschijnsel, dat alles te maken heeft met de ziekte
van de kransslagaderen. Ongeveer 12.000 van hen sterven binnen de
vijftien minuten. Dit betekentdat binnen dat kwartiertje nog kan
worden ingegrepen. In ieder geval nog een poging kan worden
ondernomen om iemand uit de crisis-situatie te halen.
Het is onzinnig om te verwachten dat
op elke hoek van de straat een hulp
post voor acute gevallen is ingericht.
Het is wel zinnig om. daar waar ge
regeld veel mensen bij elkaar zijn. des
kundige hulp beschikbaar te hebben.
Zoals dat al enkele jaren in het Rotter-
damse Feijenoord-stadion gebeurt,
waar bij elke wedstrijd een groot
aantal Rode-Kruis-mensen. één of twee
hartspecialisten en speciaal daarvoor
opgeleide verpleegkundigen in de
startblokken staan óm slachtoffers ter
plekke op te vangen. De resultaten
zijn zeer de moeite waard, ook al lijken
ze een druppel op de gloeiende plaat.
Onder de hartaandoeningen komt de
ziekte van de kransslagaderen het
meest voor. De slagaderen slibben als
het ware dicht, waardoor de bloed
circulatie vermindert of op een kwaad
moment stopt. Sommige mensen heb
ben slechts in geringe mate verstopte
slagaderen en voelen dan bij extra in
spanning pijn in de borst. Anderen
lijden aan langzaam voortschrijdend
verlies van hartweefsel, krijgen al dan
niet een hartinfarct en komen in een
steeds slechtere toestand.
Maar mensen met zieke kransslag
aderen kunnen ziek zijn zonder, dat zij
daar ooit iets van hebben gemerkt.
Wanneer de slagaderen in een deel
van het hart zó tekort schieten, kan
het komen tot een storing van het nor
male hartritme.
- De spierwanden van het hart maken
een soort wriemelende beweging. In
medische termen heet dat „het kamer-
fibrilleren".
De hartkamers die normaal als pomp
functioneren, trekken niet meer nor
maal samen.
- Door gebrek aan bloedcirculatie en
dan ook nuttig en nodig. Ook de huisart
sen hebben behoefte aan praktische
voorlichting en begeleiding op het hyper-
tensieterrein, waar zich de laatste jaren
grote veranderingen in inzicht en behan
deling hebben voorgedaan. In Nederland
is hiertoe het initiatief genomen door het
huisartsengenootschap, dat aan zijn le
den een aantal praktische aanbevelingen
doet toekomen. Ook de farmaceutische
industrie heeft vaak door bijscholings
cursussen een zinnige en veelal objectie
ve bijdrage geleverd. De Nederlandse
Hartstichting zal dit jaar voor de huis
arts een hypertensiegids laten verschij
nen, geschreven door prof. dr. M. Koster
en dr. A. J. Dunning te Amsterdam,
waar praktische informatie over proble
men van bloeddruk en behandeling in te
vinden zijn.
In 1978 zal bijzondere nadruk worden
gelegd op de opsporing en behandeling
van hypertensie.
Er wordt getracht meer aandacht en
activiteit te ontwikkelen voor een aan
doening, die in stilte schade doet door de
bedreiging voor hart- en vaatstelsel
Ondanks de betrekkelijke eenvoud van
opsporing, onderzoek en behandeling
van de hoge bloeddruk kunnen arts en
patiënt beiden nog aanzienlijk bijdragen
tot verbetering daarvan.
aan zuurstof raken dan bewusteloos.
Wanneer op zo'n moment niet onmid
dellijk wordt ingegrepen, gaat iemand
dood. Bovendien moet die hulp - uit
wendige hartmassage en beademing -
liefst binnen één minuut, maximaal
vier a zes minuten beginnen, om te
voorkomen dat het hersenweefsel on
herstelbaar wordt beschadigd. Het
komt dus aan op die eerste minuutjes.
Door ervoor te zorgen dat weer bloed
en zuurstof naar de hersenen stromen,
kan tijd worden gerekt totdat andere,
nog betere hulp. ter plaatse is. Het
heeft bij stilstand van de bloedsomloop
geen enkele zin alleen zuurstof toe te
dienen zonder uitwendige hart
massage. Het bloed dat-in de longen
van zuürstof wordt voorzien, moet
naar de hersenen worden gebracht.
Die wriemelende bewegingen van de
hartwand, kunnen uiteindelijk worden
opgeheven door gebruik van de de-
fibrillator. Dit apparaat, dat enkele
jaren geleden door de Nederlandse
Hartstichting is geschonken aan enkele
voetbalstadions, geeft een kortdurende
stroomstoot van maar liefst enkele
duizenden volt. Daarmee wordt het
kamerfibrilleren tot staan gebracht
en krijgt het hart de gelegenheid weer
te functioneren.
Dr. A. de Neeling, als hartspecialist
verbonden aan het Rotterdamse Clara-
ziekenhuis, behoort tot de medische
stand-by ploeg, die tijdens wedstrijden
in „de kuip" mensenlevens probeert
te redden. In een aantal gevallen is dat
al gelukt.
Dr. De Neeling: „Als je een hartstil
stand goed behandelt, kun je iemand in
leven houden. Vooral in Amerika is
men erg kien op'die eerste hulp bij
een acute situatie. In Nederland komt
die hulp zo langzamerhand ook aardig
op gang. Met een korte cursus kan
iemand al worden geleerd, hoe hij een
geval van hartstilstand moet handelen.
Het is niet te realiseren om iedereen
bij die hulp in te schakelen. Meestal
zal de familie van iemand die al eens
een hartinfarct heeft gehad willen we
ten, wat op een goed moment gedaan
moet worden. Het kamerfibrilleren
komt namelijk ook wel voor na een
hartinfarct. De hulp is eigenlijk heel
eenvoudig. Maar je moet wel je best
doen tot het moment dat er andere
hulp is".
Dat snel ingrijpen mensenlevens kan
redden, blijkt uit de ervaringen in het
Feijenoord-stadion.' In de tijd dat er
nog geen hulppost was voor acute hart
aandoeningen, overleden regelmatig
mensen gedurende wedstrijden. Voor
dat ze in het ziekenhuis aankwamen,
waren ze al overleden. In 1972 nog
werden drie supporters overvallen
door een plotselinge dood. In dat jaar
voerde de Nederlandse Hartstichting
aktie voor het gebruik van de defibril-
lator. Ook het stadion in Rotterdam
kreeg zo'n apparaat aangeboden.
Dr. De Neeling: „Omdat we met ons
ziekenhuis op een steenworp afstand
zitten van het stadion,' besloten we met
mensen en middelen daar post te vat
ten. De hulpploeg bestaat uit twee
hartspecialisten, gespecialiseerde
verpleegkundigen en maar liefst veer
tig Rofle-Kruis-mensen. Die veertig
staan klaar om meteen in te grijpen
en de slachtoffers naar de hulppost te
vervoeren. Je moet je voorstellen dat
er tientallen wedstrijden per jaar zijn.
En dat bij één zo'n wedstrijd de bevol
king van een hele stad bij elkaar zit.
Als je bedenkt hoeveel mensen in een
gewone stad een hartaandoening krij
gen, kun je er zeker van zijn dat dat
in het stadion zeker niet minder is".
Vanaf mei 1972 tot december 1976 was
het Feijenoord-stadion bevolkt door
ruim vier miljoen mensen. In die
periode had de medische ploeg bij elke
grote wedstrijd dienst. Van de negen
mensen die op weg naar of in de hulp
post een hartstilstand kregen (dus
mensen die,bewusteloos raakten) kon
den er vijf worden gered dankzij de
defibrillator en twee op een andere
manier. Ook waren er twaalf mensen
met een hartinfarct (dus zonder hart
stilstand). Zij konden direct worden
geholpen en naar het ziekenhuis en of
later naar huis worden gebracht.
Dr. De Neeling: „Hoewel het aantal
geredde levens niet van doorslag
gevende betekenis zal zijn voor de
statistieken, is het zeer de moeite
waard om- een goede eerste hulp op
poten te zetten. Zeker op plaatsen waar
zoveel mensen bij elkaar komen, moet
je zorgen voor medische opvang. Van
de mensen die binnen het kwartier
overlijden, heeft ongeveer eenderde
zelfs nooit iets gemerkt van hun
kwaal".
De Rotterdamse specialist moet nog
van het hart, dat preventie de enige
manier is om de afschrikwekkende
getallen in de statistieken gunstig te
beïnvloeden.
„Uiteindelijk zal het van die preventie
moeten komen. Het is toch een duide
lijke zaak dat een verhoogde of te hoge
bloeddruk, teveel roken en een te hoog
vetgehalte in het bloed de oorzaak
zijn van hartkwalen. Het zou verplicht
moeten zijn om bij iedereen vanaf
het twintigste Jaar geregeld de bloed
druk te meten. Als je last hebt van de
bloeddruk, je rookt er nog bij en je
hebt een te hoog vetgehalte in het
bloed, is de kans op een hartkwaal
vele malen groter. Die risicofactoren
moeten veel meer in de gaten worden
gehouden. Op scholen en in kantoren
moeten daar beter op gelet worden.
Als je ergens niet mag roken, raak je
daar snel aan gewend".
Van tijd tot tijd verschijnen er mysterieuze bacteriepreparaten in de handel. Boeren
die een betere kwaliteit mest op hun land willen, bedrijven met een overbelaste
zuiveringsinstallatie en degenen die het sleutelen aan verstopte gootstenen beu zijn,
hoeven nu slechts B. Rus uit St Maarten (NH) te bellen en het leed is geleden. De
gevriesdroogde bacteriën die onder de naam biobacs door Rus geïmporteerd
worden, zijn volgens een folder van het Ierse bedrijf „Worne Biochemicals Ltd."
uitgezocht door een Amerikaanse professor. Deze heeft de hele wereld afgereisd om
speciale bacteriën en schimmels te vinden. Daarna heeft de professor ze zo
behandeld dat ze tal van verontreinigingen, vergiften, olie, plastics en bestrijdings
middelen kunnen afbreken.
Terwijl sommige gebruikers toch duide
lijk enthousiaste geluidên laten horen,
staan de meeste wetenschappers scep
tisch tegenover het nut van bacteriepre
paraten. Weliswaar zijn er 'zeer weinig
onderzoeken naar het effect van derge
lijke middelen geweest, maar daar valt
wel de conclusie uit te trekken dat er
geen sprake is van een wondermiddel.
Bij een onderzoek in Friesland bijvoor
beeld bleek dat er op het terrein van
voedingswaarde voor de plant en stank
vermindering geen verschil aan te tonen
was tussen behandelde en onbehandelde
mest. Alleen was de verpompbaarheid
van de behandelde mest beter.
Ook ten aanzien van de waterzuivering
spreken wetenschappers twijfel uit over
het effect van de bacteriemengsels. In de
zuiveringsinstallaties zijn al kolossale
hoeveelheden bacteriën van sterk ver- li<Ir ,rQri
schillende soorten aanwezig. Er treden J tvan naturk oen trrJa*k' Y f,nos
constant veranderingen op in de eigen- ™"™tUr8 6 bacterieflora
pen. Hoewel het de ene keer beter werkt
dan de andere valt niet te ontkennen dat
het werkt. De firma Rodi uit Warder
gebruikt sinds een half jaar de prepara
ten in de zuiveringsinstallatie. Sindsdien
vormen mest en vetafval geen proble
men meer: volgens de leiding van 'het
slachtprodukten verwerkende bedrijf is
het resultaat geweldig. Ook veehouder
Klouwerd uit de Wieringerwaard is te
vreden met de bacteriën. Zijn vier jaar
lange ervaring met de preparaten is dat
de mest zoveel beter wordt dat minder
kunstmest gestrooid hoeft te worden.
Wat blijft er nu bij dit merkwaardige
verschil tussen tevreden gebruikers en
sceptische onderzoekers over ten gunste
van de bacteriepreparaten? Volgens dr.
ir. W. Verstraete van de Rijksuniversi
teit Gent zijn de preparaten voorname-
aanwezig is.
In Israël heeft men bijvoorbeeld een.
methode ontwikkeld om onbruikbaar
olieafval om te zetten in voor veevoeder
geschikt eiwit. In het geval van water
zuivering en mestverbetering is echter
al een aangepaste bacteriebevolking
aanwezig en lijken de preparaten over
bodig.
Men kan echter niet uitsluiten dat de
preparaten in sommige gevallen toch
enig nut kunnen hebben. De enkele
onderzoeken die er aan de preparaten
hebben plaatsgevonden zijn beperkt van
opzet gebleven. Daar in de wetenschap
pelijke literatuur geen bewijzen van de
schappen van die bacteriën. Alleen
stammen die de aanwezige verontreini
gingen in hun voordeel kunnen gebrui
ken, zullen zich kunnen handhaven. Een
bacteriebevolking die een tijd met een
bepaalde verontreiniging in kontakt is
geweest, is dus in veel gevallen geschikt
voor de afbraak van die verontreiniging.
Zo heeft men bij DSM bacterieprepara
ten vergeleken met een „natuurlijke
ophoping" van bacteriën die verzameld
waren in de aarde rond een pompstation.
De gratis verkregen bacteriën bleken
even effectief in het afbreken van
olieprodukten als het commerciële pre
paraat.
Toch zijn enkele gebruikers van deeffectiviteit van de middelen verschenen
preparaten zeer tevreden. Op de prak- zijn, is er weinig bereidheid om nieuw
tijkschool voor de pluimveehouderij in onderzoek te starten. De vicieuze cirkel
Barneveld wordt een bacteriemengsel van „onbekend maakt onbemind" kan
toegepast om afvoerputten te ontstop- blijven voortbestaan.
De Franse verloskundige Frédérick Leboyer is weer in het nieuws.
Leboyer beweert al jaren dat de huidige geboortetechniek voor
het kind erg pijnlijk is en op latere leeftijd tot geboortetrauma's
leidt. De meeste verloskundigen concluderen uit het schreeuwen
van een pasgeboren baby dat het kind gezond is, maar Leboyer
zegt dat het kind huilt omdat het pijn heeft. Pijn die hij zegt te voor
komen met een speciale verlosmethode, waarbij ondermeer in het
halfdonker gewerkt wordt, de navelstreng enige minuten intact ge
laten en de rug niet opeens wordt gestrekt. De methode, door Leboyer
in 1974 in zijn bestseller „Geboren worden zonder pijn" beschreven,
wordt al enige jaren door hem en zijn volgelingen toegepast. Veel
collega-verloskundigen staan huiverig tegenover zijn, volgens hen,
onwetenschappelijke redeneringen. Nu heeft een Franse psychologe,
Danielle Rapoport, een studie gemaakt van de geestelijke ontwik
keling van 120 „Leboyer-kinderen". Zij komt tot de overtuiging dat
deze kinderen zich op tal van punten opvallend goed ontwikkelen.
Geboren worden zonder pijn.
Essentieel in de methode van Leboyer is
dat hij aanneemt dat het pasgeboren
kind een kleine persoonlijkheid is, die
zeer .gevoelig is voor de buitenwereld.
Hij probeert zich in de situatie van de
foetus in de baarmoeder te verplaatsen
en vindt dan de overgang bij de geboorte
erg drastisch. Het kind heeft de laatste
tijd gekromd gezeten in een nauw, half
donkere, waterige omgeving van kon
stante temperatuur en wordt opeens
gekonfronteerd met een fel verlichte
kamer en opgewonden,h elkaar felicite
rende, mensen. Vervolgens wordt de
navelstreng doorgesneden, het kind
wordt aan de enkels omhoog gehouden
én wordt op een koude weegschaal
gelegd, aldus Leboyer. Hij opponeert fel
tegen een dergelijke geboorte.
Leboyer wijst erop dat het kind tijdens
de geboorte twee zuurstofbronnen heeft,
de longen en de navelstreng. Bij een
normale geboorte is het volgens hem niet
nodig de navelstreng ogenblikkelijk door
te knippen. Door het verbreken van de
zuurstoftoevoer via de navelstreng
wordt het kind gedwongen adem te
halen. Leboyer beweert dat die eerste
ademhalingen voor het kind zeer pijnlijk
zijn„de lucht brandt"Wordt daarente
gen de navelstreng intact gelaten, dan
komt volgens Leboyer de ademhaling
geleidelijk aan vanzelf op gang. Vier of
vijf minuten na de geboorte houdt het
kloppen van de navelstreng op en kan
deze worden doorgeknipt. Een ander
belangrijk punt van kritiek vormt voor
Leboyer de abrupte wijze waarop de
wervelkolom gestrekt wordt. De metho
de wordt overigens in Nederland vrijwel
nergens meer toegepast. Als het kihd
geboren is, grijpt men het vaak bij de
enkels beet, mede om te voorkomen dat
het gladde kind uit de handen glijdt. De
rug die tijdens de zwangerschap steeds
sterker is gekromd, wordt dan ineens
rechtgetrokken. Ook ten aanzien van dit
aspect van de geboorte vindt Leboyer de
- overgang veel te snel. Hij wil het kind
eerst rustig op de buik van de moeder
leggen en het langzamerhand laten wen
nen aan de ruimtelijke vrijheid zijn rug
te strekken.
De methode Leboyer wordt geschraagd
door zijn overtuiging, dat het kontakt
tussen moeder en kind van wezenlijk
belang is voor een evenwichtige geeste
lijke ontwikkeling van het kind. Gedu
rende de zwangerschap is volgens Le
boyer het kind gewend geraakt aan tal
van llchaamseigenschappen van de moe
der. De situatie in veel ziekenhuizen,
waarbij de moeder het kind pas na enige
tijd van observatie terug krijgt, sluit
volgens Leboyer niet aan op deze visie.
Het eerste uitwendige kontakt tussen
moeder en kind dient direct na de
geboorte plaats te vinden, bijvoorbeeld
door ritmische strelingen van het kind,
overeenkomstig de beweging van de
baarmoederwand, aldus Leboyer.
Andere aspecten van de methode-Le-
boyer, de lichtsterkte die net voldoende
is om de geboorte te volgen, het fluiste
ren en het badje op lichaamstempera
tuur passen eveneens in zijn opzet om de
overgang van baarmoeder naar buiten
wereld zo geleidelijk mogelijk te laten
verlopen.
Veel critici, weinig onderzoek.
Alhoewel Leboyer's onderzoek uitste
kend is verkocht, heeft het onder zijn
vakgenoten geen gunstig onthaal gekre
gen. De zeer vlotte schrijfstijl, die niet
iedereen zal bevallen, en de onweten
schappelijk aandoende redeneringen
zullen daar ook wel een rol in gespeeld
hebben. Anderzijds zijn de veranderin
gen die Leboyer met zijn nieuwe metho-
de zegt te bereiken (hij heeft zijn boek
geïllustreerd met foto's van tevreden
kinderen met grote open ogen), interes
sant genoeg om niet zomaar aan voorbij
te gaan. In de medische literatuur zijn
echter vrijwel geen resultaten gepubli
ceerd van tegenstanders die de Leboyer-
geboorte aan een grondig en kritisch
onderzoek hebben onderworpen.
Uit lezingen en kommentaren op het
rapport van de Franse psychologie Da
nielle Rapoport, blijkt dat zij 120 „Le
boyer-kinderen" gedurende ongeveer
twee jaar heeft gevolgd. Zij meldt o.a.
dat de kinderen gemiddeld na 13 maan
den begpnnen te lopen, tegen 15 maan
den voor een controle-groep. Zij vond de
emotionele en sociale ontwikkeling van
deze kinderen beter dan het gemiddelde.
Het valt moeilijk te voorzien of dit
rapport iets overtuigends aan de Le-
boyer-discussie kan toevoegen. Bij een
dergelijk onderzoek is vooral de keuze
van een goede controle-groep essentiëel.
De effecten die Danielle Rapoport aan de
methode-Leboyer toeschrijft, kunnen bij
een onjuist gekozen controle-groep mak
kelijk aan andere factoren worden toege
schreven. Zo kan het heel goed dat de
vrouwen die bewust voor de Leboyer-ge-
boorte kiezen, toch al meer aandacht
zullen geven aan hun kind en dat even
tueel betere resultaten van de Leboyer-
klnderen zo verklaard kunnen worden.
In Nederland wordt de methode-Leboyer
met toegepast. Dr. J. de Haan van de
Polikliniek voor Verloskunde en Gynae
cologie in Nijmegen wijst de methode
zeker niet af, de vraag is volgens hem
allleen of het publiek er warm voor te
krijgen is. Leboyer's methode kan vol
gens hem beschouwd worden als een
reactie op de sterk „gemechaniseerde en
geëlectroniseerde" Westerse bevalling,
waarbij Leboyer naar de andere kant is
doorgeslagen.
Volgens de bioloog dr. C. Naaktgeboren
van het Amsterdams Wilhelmina Gast
huis, die de geboorte bij mens en dier
met elkaar vergeleken heeft en ook een
aantal educatieve films over de geboorte
heeft begeleid, doet de methode moeder
en kind geen kwaad. Hij betwijfelt ech
ter of mensen er later lichamelijk en
geestelijk gezonder door zullen worden,
zoals Leboyer beweert.
Prof, G. J. Kloosterman, eveneens van
het Amsterdams Wilhelmina Gasthuis,
staat heel positief tegenover de gedachte
achter de methode. Hij is bang dat het
overgrote deel van de huidige bevallin
gen een weinig natuurlijk gebeuren
meer is. De wetenschappelijke basis
voor de methode ontbreekt echter volko
men. Alleen een onderzoek van de Le
boyer-kinderen zou de juistheid van de
Leboyer-veronderstellingen aan kunnen
tonen. Het onderzoek van Danielle Rapo
port leek hem hiervoor in eerste Instan
tie niet geschikt, daar het hier kinderen
tot twee jaar betrof. Om de effecten van
de methode op de emotionele ontwikke
ling goed te toetsen zouden de kinderen
minstens zes, en liefst twaalf jaar moe
ten zijn. aldus Kloosterman.
Veel voorkomende pijngebieden voor
een infarct:
middenvoor
in de borst
of rug
één of
beide
armen
SYMPTOMEN:
1. Hevig samentrekkende pijn
middenvoor in de borst.
2. Pijn houdt langer dan
5 minuten aan, ook als men
rustig zit of ligt.
3. Transpireren en onrust,
misselijkheid en braken
kunnen voorkomen.
4. Pijn kan uitstralen naar
hals, rug of armen.
N.B. Korte, scherpe steken
op één plaats op de borst
wijzen vrijwel nooit op een
hartinfarct.
„Ik zag 'm pas op het laatste ogenblik. Toen Ik remde, zat ik er al bovenal". Dat ex
cuus wordt menigmaal aangevoerd na een botsing op een kruispunt. Reactie van de
politie'. „De mensen hebben er absoluut geen idee van hoe lang de remweg is die
men nodig heeft om te stoppen. Er zijn er die zeggen: M'n auto heeft heel goede rem
men, binnen vijf meter sta ik stil. Nou, de praktijk is heel anders".
Een zachte winter gaat altijd gespaard met regen, kale bomen en verplicht thuis
zitten op zondagen.
Voor de fotograaf zijn dit trieste dagen, want hij wordt gedwongen zijn hobby te
laten voor wat het is, en te waehten tot betere tijden aanbreken.
Toeh zijn er voor de ondernemende fotograaf mogelijkheden te over, wat betreft
het vinden van foto-onderwerpen.
kale takken, en het tapijt van bruine bla
deren op de grond vormen prachtige
composities. Voor de verandering zou
den ook wat zwart-wit opnamen ge
maakt kunnen worden.
De regenachtige dagen die zeker nog
zullen volgen, zou u kunnen besteden aan
liet zelf ontwikkelen en afdrukken van
de gemaakte foto's. Kodak heeft voor de
amateur een boekje gepubliceerd over
hel ontwikkelen en afdrukken van Kodak
kleurenfilms. En mocht u zich nog niet
durven wagen aan het ontwikkelen en
afdrukken van kleurenfilms, maar het
wel willen proberen met zwart-wit films,
dan is ook hiervoor een boekje verkrijg
baar.
Deze zijn te verkrijgen bij uw Kodak
folohandelaar
Na een regenbui zijn alle saaie, alle
daagse onderwerpen veranderd in fas
cinerende objecten. Straatstenen wor
den glanzend; het licht van de lantaarns
wordt weerkaatst op de stenen: ver
weerde houten schuttingen worden
antracietkleurig: boomstammen glim
men en aan de takken hangen glinsteren
de druppels, Alle kleuren worden inten
ser: de lichtreclames steken helder af
tegen de donker? achtergronden: een
oranje regenjas wordt bijna lichtgevend.
De hoeveelheid kleuren in de stad zijn
een uitdaging voor iedere foto- en film
camera.
De kleuren in de natuur zijn niet zo
veelvuldig, maar daarom nog niet min
der interessant dan in de stad. Toch
biedt de winter ook hier een overmaat
aan foto obj"c,ten De bomen met hup
In de verkeerswetgevlng wordt de eis ge
steld dat de remmen van motorvoertui
gen en bromfietsen een bepaalde (mini
male remvertraging moeten kunnen be
halen.
Vanaf het moment waarop het rempe
daal wordt ingedrukt tot het moment
waarop het voertuig stilstaat, wordt een
bepaalde remweg afgelegd. Bij die rem
weg komt echter nog de afstand die afge
legd wordt in de zogenaamde reactietijd
van de bestuurder, dat is de tijd die tus-
het moment waarop beseft wordt dat er
geremd moet worden en het ogenblik
waarop het werkelijke remmen begint.
Doorgaans wordt rekening gehouden
met een reactietijd van een halve secon
de.
Voorbeeld
Een voorbeeld: Bij een snelheid van 100
km. per uur (ongeveer 28 meter per se
conde) is voor een personenauto met
remmen die juist aan de wettelijke eisen
voldoen, de remweg 74 meter.
De in de reactietijd afgelegde weg is
(minstens) de helft van 28 meter 14
meter. Bij een snelheid van 100 km.
per uur kost het dus 74 14 is 88 me
ter om de wagen tot stilstand te brengen.
Nog een paar gegevens: bij een snelheid
van 20 km. per uur heeft de automobilist
6 meter nodig om te stoppen, bij 50 km.
26 meter, bij 70 km. 46 meter.
De remweg van bromfietsen komt bij
een snelheid van 30 km. per uur neer op
13 meter en bij 40 km. op 22 meter, reke
ning houdend met een reactietijd van
een halve seconde.
Meer meters
Men dient wel te bedenken dat aan bo
vengenoemde remwegen heel wat me
ters moeten worden toegevoegd als het
wegdek nat en glad is. „Als het regent,
regent 't ook aanrijdingen", zegt de poli
tie, daarmee aangevend dat niet ieder
een z'n rijden aanpast aan de weersom
standigheden.
„Slecht weer betekent ook méér auto's
op de weg. Daardoor kun je langzamer
opschieten. Dat wekt weer irritatie bij
een heleboel mensen achter het stuur,
die dan meer risico's gaan nemen, ook al
om de verloren tijd in te halen".
Tiende keer wel
Ander punt dat de politie naar voren
brengt: „Je, neemt elke dag dezelfde
route naar het werk. Op een bepaald
kruispunt komt er negen keer geen ver
keer van rechts, zo heb je ondervonden.
Je rekende er dus niet op dat het de tien
de keer wél het geval was. Je wilde nog
wel voorrang geven, maar
