16
17
de gemeente
soest vraagt uw
aandacht voor:
gemeente soestt
s/-
Weet je nog wel.oudje
Bouwzaken
Spreekuur burgemeester
Personeel gevraagd
medewerk(st)er tevens
waarnemend kassier/kassière
twee opperman-straatmakers
Openbare
commissievergaderingen
Foutje van
justitie
Weet je nog wel.
oudje
Banketbakkerij
DEMEY
Slagroomtaart
Lange Soesters
De oude
kerkbeelden in den
toren van Soest
U
met o.a.
demonstraties
vliegwedstrijden
filmprogramma
4
5
Soester Courant van woensdag 14 februari 1979
hebben wij op
3 in te zetten is
onze afdeling
1.00-17.00 uur.
he produkten.
man, die wij
(Openbare bekendmaking)
Toepassing artikel 19 Wet op de Ruimtelijke Ordening en artikel 50. lid 8
van de Woningwet.
Bij het college is een aanvraag binnengekomen voor:
het vergroten van een jeugdherberg op een terrein gelegen aan de Bos
straat 16, (kadastraal bekend gemeente Soest, sectie G, nummer 4643).
Genoemd bouwplan ligt vanaf vrijdag 16 februari 1979 gedurende 14 da
gen op de gemeentesecretarie (afdeling I) op de werkdagen tussen 9 en
12 uur ter inzage.
Gedurende bovengenoemde termijn kunnen bij het college van burge
meester en. wethouders schriftelijk bezwaren worden ingediend tegen het
voorgenomen bouwplan.
De burgemeester is verhinderd dinsdag 20 februari spreekuur te houden.
Bij het bureau Centraal Kasbeheer van de afdeling comptabiliteit
van de gemeentesecretarie wordt gevraagd een:
Functie-informatie: Kassiersadministratie, waaronder de inning en
betaling van gelden, alsmede de administratieve verwerking
van kas-, bank- en girobetalingen en de verrekening met diver
se gemeentelijke diensten, bedrijven en stichtingen.
Functie-eisen: Tenminste vereist een opleiding op MAVO-4-niveau,
het bezit van een praktijkdiploma Boekhouden, ruime prak
tische ervaring en goede contactuele eigenschappen.
Salaris afhankelijk van opleiding en ervaring maximaal f 2.665,-
bruto per maand.
Nadere informaties kunnen worden verkregen bij de heer P. Huyser
van voormelde afdeling (telefoon (02155) -16744, toestel 412).
Sollicitaties aan burgemeester en wethouders binnen 10 dagen
na de verschijning van dit blad onder vermelding van het vacature
nummer 79-10.
Bij de afdeling onderhoud wegen c.a. van het bedrijf gemeente
werken is plaats voor:
Ervaring in wegwerkzaamheden strekt tot aanbeveling.
Salaris afhankelijk van leeftijd en ervaring maximaal f 2.072,- bruto
per maand (voor 21 jaar en ouder).
Regeling voor kledingtoelage en vergoeding van het gebruik van
eigen rijwiel is van toepassing.
Gelegenheid voor persoonlijke aanmelding bij de heer Kramer, chef
van voornoemde afdeling op maandag en donderdag tussen 9 en
12 uur.
Sollicitaties onder vermelding van het vacaturenummer 79-11 kun
nen ook schriftelijk worden gericht aan de waarnemend directeur
van gemeentewerken. Lange Brinkweg 77 te Soest, binnen een
week na verschijning van dit blad.
maandag 19 februari -17.00 uur - kantine gebouw gemeentewerken. Lange
Brinkweg 77
Commissie Openbare Werken.
Op de agenda staat o.m.
aanleg riolering gedeelte Bosstraat tussen Den Blieklaan en sport
velden.
maandag 19 februari - 19.30 uur - gebouw afdeling welzijn, Lange Brink
weg 79:
Onderwijscommissie.
In deze vergadering komen o.m. de volgende punten ter tafel:
verlenen van subsidie voor het houden van twee cursussen Vrouwen
Oriënteren zich op de Samenleving V.O.S.
concept-onderwijsnota n.a.v. binnengekomen reakties
dinsdag 20 februari - 19.30 uur - gebouw afdeling welzijn. Lange Brink
weg 79:
Commissie Ruimtelijke Ordening.
Op de agenda staat o.m.
toetreding tot de stichting Regionaal Dienstverleningscentrum
Utrecht.
woensdag 21 februari -19.30 uur - gebouw afdeling welzijn, Lange Brink
weg 79:
Commissie Maatschappelijke Dienstverlening.
donderdag22 februari - 16.30 uur - gebouw afdeling welzijn. Lange Brink
weg 79:
Commissie Algemene Bestuurszaken.
Op de agenda van deze vergadering staat o.m.
wijziging Algemene Brandbeveiligings Verordening
wijziging Verordening A.R.O.B.
donderdag 22 februari -19.30 uur - gebouw afdeling welzijn, Lange Brink
weg 79:
Financiële Commissie.
In deze vergadering wordt o.m. behandeld:
vaststelling tarief Onroerend Goed Belasting
aanvullend krediet aanleg C.A.I.
lening bibliotheek voor filiaal in wijk(diensten)centrum De Borg
verlening subsidie voor het houden van twee V.O.S.-cursussen.
De volledige agenda's en de concept-voorstellen liggen op de vergader
datum en de werkdag daarvoor ter inzage bij bureau voorlichting, ge
meentehuis.
Bij een handelaar in Soest zijn een flink
aantal zenders in de verkoop geweest,
die afkomstig bleken te zijn van een
partij in beslag genomen apparaten,
die op last van de rechter moesten
worden vernietigd.
I De Soester handelaar kreeg de partij in
handen toen hij in Huissen bij Arnhem
een partij schroot kocht. De aangebo
den kavels waren afkomstig van de
dienst der domeinen. Daar waren de
zenders gedeponeerd om te worden
vernietigd.
Die vernietiging heeft, naar nu geble
ken is, bestaan uit hier en daar een
klap met een hamer. Enkele apparaten
liepen daardoor wat uiterlijke schade
op, maar het gros was gewoon intact.
Sommige zenders waren nog voorzien
van de gegevens van de oorspronke
lijke eigenaar en de naam van de
politie-ambtenaar, die de apparatuur
in beslag nam.
De Soester handelaar gaat uiteraard
vrij uit: hij kocht op een openbare
verkoping „schroot". Toch ls het een
merkwaardige zaak als men daarbij
betrekt de aktie van de Soester politie
van half januari, waarbij elf illegale
zenders in beslag genomen werden.
Waar de politie zorgt voor naleving van
de wet, handelt justitie uiterst onzorg
vuldig. Een foutje nog daar aan toe,
maar zestig zenders weer op de markt
brengen is voor de politie om moede
loos van te worden.
Logisch is dan ook dat de Soester
politie de hoofdofficier van justitie in
Utrecht, mr. G. H. C. van Dijken, in
kennis gesteld heeft van deze typische
gang van zaken.
Het Soest van vandaag met ruim 40.000 inwoners kent geen re
presentatief hotel. Het Soest van vroeger, toen er nog geen 5000
inwoners waren, kende Hotel-café-restaurant DE GOUDEN
PLOEG, gelegen aan de Middelwijkstraat.
De geschiedenis van DE GOUDEN PLOEG begint ten tijde van
de aanleg van de spoorlijn Baarn - Utrecht, ruim honderd jaar
geleden.
De overlevering vertelt dat in
de kelder van het hotel een
schoenmakerij gevestigd was.
De begane grond was gereser
veerd voor hotel - dorpsher
berg en restaurant.
In alle bescheidenheid begon
nen kreeg DE GOUDEN
PLOEG spoedig grote bekend
heid, temeer omdat de koet
siers van de toenmalige paar
dentram bij DE GOUDEN
PLOEG hun paarden verwis
selden, en reizigers de tijd had
den een kop koffie óf een bor
rel te bestellen.
De prijskaarten maken duide
lijk dat een Harteveltse borrel
(in DE GOUDEN PLOEG werd
uitsluitend dit merk geschon
ken) een bedrag van 5 cent
vroeg, eenzelfde bedrag werd
neergeteld voor een kop koffie,
terwijl heerlijk helder Heine-
ken per glas achttien cent liet
noteren.
DE GOUDEN PLOEG was er
niet alleen voor. de reizigers.
Vooral in de zomermaanden
werd het een familie-hotel. Za
kenmensen uit 't Gooi en Am
sterdam die in redelijke wel
stand leefden brachten er tij
dens de vakanties hun echt
genotes en kinderen. Voor de
somma van 1,25 p.p. had men
er logies met ontbijt. En wat
voor ontbijt. Broodjes, be
schuit, roggebrood, ontbijt
koek, gekookt eitje, jam, kaas
en vleeswaren.
Waren de mannen weer naar
het werk vertrokken, dan trok
ken de moeders met de kinde
ren de Soester bossen in, of
leerden, bijgestaan door mede
werkers van de firma Fugers,
fietsen.
Toen het inwonertal van Soest
wat groter werd begon het ver
enigingsleven zich te ontplooi
en. De wieg van vele vereni
gingen heeft dan ook in DE
GOUDEN PLO^G.gestaan.
De heer Westeneng, die vorige
week vertelde over de Koud-
hoornweg en de boerderij ,,De
Koudhoorn" had het bijna bij
het rechte eind, weet een an
dere geboren en getogen Soes
ter, de heer J. Rams.
,,Wij woonden", aldus de heer
Rams, in .Huize Johanna",
een huis dat stond tegenover
de SEC-velden aan de Bos
straat, ongeveer op de plaats'
waar nu S.O. Soest voetbalt.
Mijn vader had de klandestiene
jeneverstokerij'
Aan deze mededeling hoeft o.i.
niet getwijfeld te worden; ze
komt van de zoon van de ille
gale jeneverstoker. De heer
Rams weet nog dat er weieens
invallen waren van de kant van
de plaatselijke politie. Zulke za
ken bleven uiteraard niet ver
borgen en waren soms tevoren
al uitgelekt. Zo kan het ge
beurd zijn dat een mandfles
met vijf liter jenever, waar de
heer Westeneng over sprak,
tijdelijk" terecht gekomen is
in het kippenhok bij de boer
derij ,,De Koudhoorn".
Dat kan dan ook het geval ge
weest zijn toen die boerderij
in vlammen opging, waarbij
het kippenhok gespaard bleef
en de gebroeders Westeneng
er enkele dagen later de mand
fles aantroffen verborgen in
het stro.
Toch hoor je zo nog eens iets
over het Soest van vroeger.
Mogelijk komt er volgende
week weer een aanvulling van
iemand die spontaan reageert.
De families die DE GOUDEN
PLOEG hebben geëxploiteerd
kwaen vooral in de eerste we
reldoorlog '14 - '18 handen
tekort. In die jaren diende DE
GOUDEN PLOEG als onderko
men voor Belgische vluchtelin
gen.
Duizenden maaltijden werden
verstrekt totdat het einde van de
oorlog kwam.
Grote populariteit genoot DE
GOUDEN PLOEG ook door de
veilingen die er regelmatig
werden gehouden. Welke vei
ling er ook plaats vond: Jan
Nop was er altijd present om
zijn beroemde Soester Moppen
(koekjes) aan de man en aan
de vrouw te brengen.
Een bekende figuur in en rond
DE GOUDEN PLOEG was ook
Jan Buij er. Hij was herken
baar aan zijn trommels specu
laas die aan een melkjuk wa
ren bevestigd. Hij had een
merkwaardige verkooptaktiek.
Iedere klant mocht met dobbel
stenen 3 x gooien voor een dub
beltje. Onder de negen of boven
de twaalf was goed voor een
half pond speculaas. Won men
niets dan riep de verkoper:
,,Dat is dus weer een dubbel
tje voor Jan..."
Verhalen uit en om DE GOU
DEN PLOEG, je zou er een
boek over kunnen schrijven.
Neem nou eens het verhaal
van die boer die graag een bor
reltje lustte, de indruk wekte re
delijk veel geld te bezitten,
maar desondanks nooit eens
een rondje weggaf. Drie schijn
baar slimme Amsterdammers
die in de veronderstelling leef
den dat de boer veel geld bij
zich had, nodigen hem uit een
paar dagen op stap te gaan.
De Soester boer, in tegenstel
ling tot de verwachting geheel
platzak, nam de uitnodiging
aan. Enkele dagen later kwam
hij in DE GOUDEN PLOEG
weer boven water en deelde
triomfantelijk mede bar veel
schik te hebben gehad. Het
had hèm geen cent gekost. De
drie Amsterdammers hebben
zich nadien in DE GOUDEN
PLOEG niet meer laten zien.
Legendarisch zijn ook de blau
we wolkenvelden geweest die
er in DE GOUDEN PLOEG
regelmatig te zien waren.
Ome Jan, een van de stam
gasten, richtte op zo maar een
donderdagavond een „pijpen-
club" op. Hij zorgde zelf voor
lange Gouwenaars en potten
tabak. Na verloop van enkele
weken werd zijn aanhang zo
groot dat de herberg te klein
geworden was.
De mensen die in DE GOUDEN
PLOEG hun boterham moes
ten verdienen hebben er geen
kapitalen aan overgehouden.
Nog altijd getuigen de vroege
re stamgasten: ,,Dat kon ook
niet, ze waren te goed voor hun
gasten, maar gezellig was 't
wel. Wat hebben we een schik
gehad".
Naam en adres van inzender
zijn bij Red. S. C. bekend.
Deze maand:
van 15^50 rn
voor I l,3U
4 stuks
van 5,- voorü,üU
SOESTERBERGSESTR. 41
TELEFOON 12927
Ruime parkeergelegenheid.
In 1905 werden bij herstelwerkzaamheden in een verborgen nis van de toren der
N.H. kerk een aantal beelden gevonden, die daar tijdens de beeldenstorm in
veiligheid waren gebracht. De kunstwerken bevinden zich nu in het Rijksmu
seum te Amsterdam, in Flehite te Amersfoort en het Centraal Museum in Utrecht
Vijftig jaar geleden verscheen in ons krant van de hand van de
in Baarn wonende historicus T. Pluim een bijdrage over „de
oude kerkbeelden in den toren van Soest". Het lijkt ons aardig
dit verhaal nog eens mee te nemen, ook al omdat menigeen wel
eens gehoord heeft over deze beelden, die bij de reformatie in de
toren gemetseld werden en zo rond 1905 bij een restauratie van
de toren tevoorschijn kwamen. De werkzaamheden werden des
tijds uitgevoerd, onder supervisie van de Haagse architect Fro-
wein, door het Soester bedrijf Swager.
Hier volgt het verhaal van Pluim:
door T. Pluim.
In 't laatst der vorige eeuw be
gon de toren van Soest zóó
bouwvallig te worden, dat men
de klokken niet meer durfde
luiden.
Een afdoende verbetering ging
boven de geldelijke draag
kracht der burgerlijke ge
meente, (die sedert 1798 door
een Regeeringsbesluit in 't be
zit van den toren was geko
men); immers de restauratie
zou niet minder dan 10.000,-
vereischen («en bedrag dat
thans met het drievoudige ge
lijk staat). De Raad besloot
daarom zich tot het Rijk te
wenden en nu kwam dr. P. J.
Cuypers, onze beroemde bouw
meester, den toren bezichti
gen.
Hij noemde hem ,,een stuk van
niet geringe bouwkundige
waarde, dat in zijn oorspron-
kelijken vorm voor de toe
komst diende bewaard te blij
ven. Hij dagteekende kerk en
toren uit 't laatst der Middel
eeuwen (dus plm. 1400).
Nu zulk een voornaam archi
tect zoo gunstig over het oude
bouwwerk had geoordeeld,
koesterde men hoop, dat het
Rijk een subsidie zou willen
toestaan. Inderdaad kwam in
Augustus 1904 van het Rijk het
bericht in, dat de plannen der
restauratie waren goedge
keurd en het Rijk de helft der
geraamde kosten wilde dra
gen, dus 5000,-. Aanstonds
werd met het werk begonnen
onder toezicht van den archi
tect J. F. L. Frowein te 's-Gra-
venhage. In 't voorjaar van
1906 was de restauratie vol
tooid. Op 11 Maart konden de
klokken na jaren zwijgens
weer geluid worden en wel op
den dag van 't zilveren ambts-
feest van Burgemeester Mr.
C. J. W. Loten van Doelen
Grothe.
Intusschen was de raming met
ongeveer het dubbele over
schreden, zoodat de geheele
kosten bijna 20.000,- bedragen
hebben. Daarom was de Ge
meenteraad genoodzaakt aan
het Rijk een nieuwe bijdrage te
verzoeken. Hierop werd 2500,-
toegestaan onder zekere voor
waarden, die ik straks zal noe
men, terwijl van iemand, die
onbekend wenscht te blijven,
nog 7000,- ontvangen werd.
(Ja, ja: de klokken hadden
niet voor niemendal op 's Bur
gemeesters zilveren ambts-
feest weer voor 't eerst geluid).
Zoodoende bleek van de ge
meentekas geen verhoogde bij
drage noodig, die kon dus met
de oorspronkelijke 5000,- vol
staan.
En nu de voorwaarde, door 't
Rijk bij de tweede subsidie
gesteld.
In het bijtorentje aan de oost
zijde bevond zich een ruimte,
die de koster als bergplaats
voor allerlei afgedankte dingen
gebruikte. Het was den Predi
kant Bos al meermalen opge
vallen, dat de steenen vloer
van dit vertrekje wel 1,5 M.
boven den beganen grond lag,
zoodat de predikant bij de res
tauratie van den toren begon te
vermoeden, dat er onder dien
vloer een ruimte moest zijn,
die misschien een of ander ver
borg. Op zijn verzoek brak men
dan ook op 1 Sept. 1905 van
buiten af door den muur heen.
En zie, men deed een hoogst
merkwaardige vondst: de
ruimte was gevuld met een
18-tal kerkbeelden en beeld
groepen, uit eikenhout gesne
den. Jammer genoeg hadden
zij veel door den houtworm of
den tijd geleden, zoodat er van
de meesten weinig meer dan
brokstukken over waren.
De architect, de heer Frowein,
haastte zich van deze belang
rijke vondst aan deskundigen
kennis te geven, zoodat de Di
recteur van het Rijksmuseum
te Amsterdam last gaf, alles
voorloopig zoo goed mogelijk
op te bergen. Weldra kwamen
bevoegden de beelden bezichti
gen om hun oordeel er over te
vormen. Allen waren het er
over eens, dat hier een zeer
gewichtige vondst was gedaan.
Te oordeelen naar de kleding
van enkele Heiligen, naar den
stijl der plooien, naar de uit
drukking en den vorm der ge
zichten, meende men ze te
moeten dateeren tusschen 1470
en 1520, alzoo een zeer eerbied
waardige ouderdom. En de
vondst was van nog des te meer
belang, daar men in deze beel
den „echte overblijfselen van
oud-Nederlandsche kunst
mocht zien en wel in sommige
stukken kunst van hooge waar
de".
Blijkbaar had men deze beel
den opgeborgen, toen de Beel
denstorm dreigde. Maar over
den tijd van de opberging bleef
men in 't duister verkeeren.
Toevallig hield ik mij in 1907
bezig met de bronnen over de
invoering der Hervorming in
Eemland, en vond ik o.a. een
voorname document „de Visi
tatie der kerken ten platte lan
de in het Sticht van Utrecht
in den jare 1593". Toen Utrecht
tot de Geuzenpartij was over
gegaan (in 1580 had in die stad
de Beeldenstorm plaats), ge
boden de Staten der Provincie,
dat ook ten plattelande de Her
vorming zou worden inge
voerd. Doch zij hoorden weldra
bij geruchte, dat de Reforma
tie in de dorpen maar weinig
voortgang maakte, omdat in 't
algemeen de groote meerder
heid liever Katholiek bleef.
Om nu te onderzoeken, hoe
de zaken na 12 jaar stonden (in
1593), gaven de Staten aan een
commissie opdracht alle ker
ken en gemeenten op het plat
teland te gaan bezoeken en
over den stand der Hervorming
verslag uit te brengen; vooral
moest de commissie ook letten
op den staat der kerkgebouwen
en het onderhoud daarvan.
Dit onderzoek en het uitge
brachte rapport staat bekend
als de bovengenoemde „Visa-
tatie enz.". Hierin nu las ik
van Soest o.a.: „De Kercke en
is niet wel gerepareert noch
behoorlyck van d'oude wesen
gesuyvert (d.w.z. er zijn nog
Katholieke beelden enz. in)".
Maar in 1606 verklaart de Soés-
ter predikant voor de Synode
van Utrecht, dat „hij redelick
gehoor heeft". Toen werd er
niet meer van beelden in de
kerk gesproken. Uit een combi
natie van beide gegevens kon
ik de gevolgtrekking maken,
dat de kerkbeelden tusschen
1593 en 1606 verdwenen moeten
zijn. Immers toen het bedoel
de uitgebrachte rapport (na de
visitatie) liet zien, dat de Her
vorming nog weinig vorderin
gen maakte, traden de Staten
van Utrecht scherper op er.
gelastten alle beelden, altaren,
enz. uit de kerken te verwij
deren. Zoo zijn in Soest de be
doelde beelden vermoedelijk
uit piëteit niet vernietigd,
maar ingemetseld.
Ik zal niet alle beelden en groe
pen opnoemen, doch doe
slechts een paar grepen.
Een Madonna-beeld, hoog 1.4
M., waarvan beschadigd zijn
een arm, het aangezicht en 't
kleed aan de voeten, benevens
het been en de armen van het
kindeke Jezus.
Een borstbeeld van een bis
schop, hoog 0.65 M. De myter
is vergaan, het aangezicht ge
schonden; de handen ontbre
ken.
Een beeld (van den Goeden
Herder?), hoog 0.85 M., waar
van aangezicht en handen ont
breken; overigens vrij gaaf.
Aan den voet een schaap.
Een krijgsmansfiguur, hoog
0,80 M., geharnast met over
kleed, vrij gaaf; mist de han
den.
Een groep, hoog 0,90 M., be
staande uit een groot vrouwen
beeld (St. Anna?), waarvoor
een zittende Madonna, wier
kleed zeer beschadigd is; van 't
Kindeke is alleen het midden
lijf bewaard.
Een brokstuk van een groep,
voorstellende de „graflegging
van Jezus". Op een der beel
den is de polychromie (schil
derwerk in kleuren) nog duide
lijk zichtbaar.
Brokstukken van twee groe
pen, waarvan de eene waar
schijnlijk voorstelt „de afne
ming van het kruis".
In 't geheel zijn er 18 beelden
of groepen gevonden.
Soms ben ik geneigd de vraag
te stellen: „Is die verminking
der meeste beelden uitsluitend
het werk van den houtworm en
het vocht? Of zou er een beel
denstorm hebben plaatsgehad,
na 't gebod der Staten? Mis
schien heeft toen iemand (de
koster?de rest uit piëteit ver
borgen". Nadere berichten
daarover ontbreken helaas.
In elk geval was de vondst
van groot belang, voor de ge
schiedenis der kerkelijke
kunst, wat ook hieruit blijkt,
dat 't Rijk zich voor 2500,-
't bezit er van verzekerde.
De beelden worden nu in 't
Rijks museum te Amsterdam
bewaard.
Baarn, April 1929.
N.B.
De beelden zijn nu in drie mu
sea ondergebracht: het Rijks
museum te Amsterdam; in
Flehite te Amersfoort en in het
Bisschoppelijk museum te
Utrecht.
Er worden pogingen gedaan
om zo mogelijk toch een aan
tal van deze beelden in het
kader van de viering van het
950-jarig bestaan van Soest,
hier tentoongesteld te krijgen.
Pogingen daartoe in het nabije
verleden mislukten steeds.
Redactie 1979.
manifestatie
van modelbouw
en andere
technische hobby's
w
jaarbeurs utrecht
Toegang 16.- p.p.
Voordelige Trein-
Toegangsbiljetten
aan vele stations
dagelijks
10-18 uur
v ijuoy
v
