Komt naar Soest en
vertrekt een week later naar Indonesië
w
Biografie
Interview door Gerard Paul
11
Soester Courant van tvoensdag 28 februari Ï979
11
Henk V eltkamp
„Als je mij vraagt of ik altijd al de zending in wilde, dan zeg ik
gewoon „nee". Dan moet ik er wel wat bij zeggen, hooi*. Belang'
stelling heb ik er wèl altijd voor gehad. Zo is er voor studenten
uit alle mogelijke studie-richtingen een soort weekend-cursus
met colleges en gesprekken over zending in alle continenten.
Die heb ik gevolgd en die vond ik erg goed, ook als aanvulling
op mijn theologische studie. Aan het eind van die cursus kon je je
opgeven voor de bibit-lijst (bibit is jonge rijstaanplant), als je
belangstelling had om ooit nog eens uitgezonden te worden,
maar dat heb ik toen niet gedaan. Van Kampen ging ik naar
Amsterdam om sociologie te studeren, omdat ik geen predikant
wilde worden. Halverwege die studie merkte ik dat theologie
mij toch meer boeide en na acht jaar studeren wilde ik wel
graag doorstuderen, maar dan wel naast een baan. Nou, toen
ben ik gewoon kranten gaan lezen en de advertenties bekeken.
Dè Zending zocht een sekretaris, maar ik had geen flauw idee
wat zo'n man deed. Ik zocht dus gewoon een baan en, gezien
mijn belangstelling, zou het erg leuk zijn als het ergens met
kerkelijk werk te maken zou kunnen hebben, zonder dat ik nu
direkt predikant zou moeten worden".
Aan het woord is Henk Veltkamp, sinds 1972 sekretaris van de
Zending van de gereformeerde kerken en thans beroepen als
vierde predikant van de gereformeerde kerk van Soest, om van
daar te worden uitgezonden naar Indonesië.
Als dat bij kinderen optreedt,
krijg je een beschadiging aan
de hersenen, waardoor ze hun
leven lang achterblijven en de
vicieuze cirkel bestendigen van
werkloosheid, honger en onder
voeding.
Dit projekt wil dus op kleine
schaal iets doen voor de meest
kwetsbare groep".
Akties voor ds. Veltkamp?
Moet je je voorstellen zeg, dat
ik daar met een zak met geld
loop en die studenten zeggen:
„Hé, zeg doe die zak is open".
Op dat ogenblik was ik studen
tenpastor af en werd geldschie
ter. Daar is trouwens het zen
dingsbudget voor.
v tf -> jpgNg
Pekalongan
Semarang
Salatiga
Magelang 0 Surakart'a (Sa|a)
Kebumen Puiwoieio
Cilacap (Tjilatjap)
Er is een grote staatsuniver
siteit met meer dkn 10.000 stu
denten en daarnaast zijn er nog
zo'n veertig akademies en ho-
De benoeming van de pas afge
studeerde theoloog, tevens der
dejaars student sociologie, was
destijds voor het beleidsorgaan
van de Zending een experiment
omdat voor een dergelijke post
altijd iemand uit de praktijk
werd aangetrokken. Meestal
dus een zendingsarbeider, die
om welke reden dan ook re
patrieerde en zodoende kon
profiteren van de opgedane er
varingen in ,,de buitendienst".
Het laat zich verstaan dat de
Zending haar nieuwe mede
werker niet leerde zwemmen
zoals de Batavieren dat vol
gens de overleveringen met
hun kinderen deden: onvoorbe
reid in het water en zwemmen
maar.
Op het Hendrik Kraemer Insti
tuut in Oegstgeest kreeg hij
een praktijkgerichte opleiding
voor de dienst aan de partner-
kerken overzee. Daar wordt de
taal van het land gedoceerd en
ruime aandacht geschonken
aan cultuur èn leefgewoonten
van het (tijdelijk) nieuwe va
derland. Aansluitend heeft het
echtpaar Veltkamp een oriën
tatiereis van zes maanden naar
Indonesië gemaakt. In die tijd
waren ze in Sumatra en trok
ken door heel Midden-Java om
allerlei mensen te ontmoeten
en de situatie met eigen ogen
te aanschouwen. Vandaar dat
Yogyakarta voor hen niet zo
vreemd in de oren klinkt.
Wederzijdse assistentie?
Ds. Lukito Handojo is gemeen
tepredikant in Maassluis en is
uitgenodigd voor de dienst van
a.s. zondagavond, maar verder
weten we er nog weinig op te
zeggen.
„Yogyakarta is een echte Ja
vaanse stad, een kratonstad.
We zeiden vroeger „De Vor
stenlanden".
Dat waren dan Solo en Yog
yakarta waar nog een sultan is,
die binnen de republiek een
plaats heeft met een zekere au
tonomie. De sultan van Yogya
karta bijvoorbeeld is jarenlang
vice-president geweest van In
donesië.
Het is een centrum van cultuur
en ook echt Javaans in die zin
dat je er weinig hoogbouw zal
aantreffen zoals in Djakarta'
In „Zending te gelde", een
jaarlijkse uitgave van het Zem
dingscentrum van de gerefor
meerde kerken worden hoofd
lijnen aangegeven voor de
plannen in 1979. De werkbegro-
ting, ontstaan uit overleg met
de kerken overzee en in Ne
derland, omvat een bedrag van
14.110.500,-, dat omgeslagen
wordt over de kerken. Wie
daarboven nog iets wil doen
(en dat is bepaald geen zeld
zaamheid ontvangt desge
vraagd een projektenlijst.
Daarop zien we o.a. een post
van 7000,- voor betere voeding
voor kinderen rondom Yogya
karta.
„Het gaat hier om kinderen
van het platteland om Yogya
karta heen, waar je te maken
krijgt met het geweldige pro
bleem van het platteland, de
overbevolking en de landvër-
snippering. Er zijn talloze
landloze boeren of boeren met
een zo klein stukje grond dat
er onvoldoende voeding over
blijft voor het gezin. Hoewel
het niet zo schril is, zoals je
dat tegenkomt in Calcutta, ligt
ook hier de ondervoeding voor
de hand. In Indonesië komen
ook mensen om van de honger.
Zelfs was er vorig jaar op
West-Java nog een echte hon
gersnood, maar dat zijn toch
uitzonderingen. Wat op Java
veel dreigender is, is een soort
van „verborgen hongersnood",
waarbij je niet dood gaat van
de honger, maar wel blijven
de schade oploopt door onder
voeding.
^£§§iy§
Ds. H. J. Veltkamp
De naam Yogyakarta komt nóg
een keer voor op de wensen
lijst van de Zending en wel
voor verpleging van arme pa
tiënten in het ziekenhuis „Be-
thesda", één van de grote zen
dingspro jekten uit het begin
van deze eeuw.
Yogyakarta is ook een typische
studentenstad.
Studenten in Yogyakarta
gescholen met alle mogelijke
opleidingen van belastingaca
demie tot een academie voor
beeldende kunsten toe. De pas
torale verzorging van deze dui
zenden studenten hebben vier
plaatselijke kerken in handen
gelegd van een interkerkelijke
commissie, die de „baas"
wordt van ds. Veltkamp. Zij
zochten een opvolger voor drs.
P. P. van Lelyveld, die tot'
voor kort als studentenpredi
kant in Yogyakarta werkzaam
was.
„Aan de universiteit" zo pro
beert ds. Veltkamp zijn taak te
verwoorden, „heb je wel de
gelegenheid om te studeren en
colleges te lopen, maar niet om
te bespreken waar je eigen
lijk mee bezig bent, wat je la
ter gaat doen en wat de maat
schappelijke effekten zijn. Al
dat soort achtergrondvragen
komt op de universiteit niet
ter sprake, maar wèl bij het
christen-studentenwerk. Daar
zijn ook studenten bij, die als
hun godsdienst de islam zul
len opgeven, die toch vanwege
de vragen geïnteresseerd zijn
om mee te doen. Op gespreks-
avonden is het dus heel goed
mogelijk dat je er ook moslim
studenten bij hebt.
Ze zullen heus niet wegblijven
omdat het een avond is van
christen-studenten. Die gren
zen zijn daar niet zo scherp
getekend, maar dan moet je
niet zeggen dat zoiets een
mooie gelegenheid tot evange
lieverkondiging is, als je daar
mee bedoelt om ze „fijn bij
de kerk te halen".
Je ontdekt veel eerder een stuk
werk waar je de openheid ziet,
waar je kontakt hebt met men
sen van buiten de kerk. Wat
er dan verder gebeurt, dat zul
len we wel zien.
Afstand Amsterdam - Djakarta
Dat is 20 uur zitten. Wat je
wel ervaart is de taxi-rit van
het vliegveld naar je verblijf
plaats, want dan rijd je on
middellijk langs de krottenwij
ken.
Op dat moment ervaar je op
eens de afstand.
Ik denk dat het pastoraat de
belangrijke taak zal zijn: het
eindeloos mensen thuis ontvan
gen en naar mensen toe gaan.
Het is in Indonesië echt een
praatcultuur, waarin je be
paalde dingen pas zegt als je
al anderhalf uur aan de praat
bent. Ook denk ik dat we veel
met elkaar bezig zijn in ge
spreksgroepen en kringen over
zaken als hoe we na het af
studeren in het dagelijks leven
moeten staan als Indonesiër,
als christen-Indonesiër. Is het
alleen maar de bedoeling om zo
snel mogelijk rijk te worden
of zijn er ook nog andere din
gen waar we ons druk om moe
ten maken?
Moet je als pas afgestudeerd
arts alleen maar denken aan de
snelste manier waarop je een
praktijk opbouwt van mensen
die je consulten kunnen betalen
of is er je ook iets aan gelegen
om wat te doen aan mensen
die nooit op je spreekuur zul
len komen? De verleiding is
bijvoorbeeld geweldig groot als
een internationaal concern je
een goede baan aanbiedt, met
pensioen en al.
Waar vind je dat in Indonesië?
Als je nou kijkt naar de hele
opzet van het werk, hè. De ker
ken daar hebben mij uitdruk
kelijk gevraagd te komen en ik
ben door de hervormde en ge
reformeerde kerken hier, uit
geleend.
Dat vind ik eigenlijk een gewel
dige kans om iets terug te spe
len. Er staan niet alleen twee
zendingsorganen achter, maar
ik word ook uitgezonden door
de kerk van Soest. Dat bete
kent voor mij een kontakt met
gemeenten, die ik de laatste
tijd een beetje heb leren ken
nen.
In die hele brede stroom van
de Zending hoop ik een klein
stroompje er bij te zijn, maar
dat is wat anders dan dat ik
voor Soest „de Zending" zou
zijn. Zo van „Zending, dat is
voortaan het werk van Velt
kamp in Yogyakarta". Dat is
uit de ouwe doos.
Ik hoop uit het werk dat ik
daar ga doen zo nu en dan
iets te vertellen in een brief
of als ik met verlof ben, waar
door het een beetje duidelijk
wordt waar het in de Zending
konkreet om gaat. Grote vra
gen worden pas duidelijk als je
het heel konkreet vertaalt".
Armoede is als je op het platte
land met mensen zit te praten
die je aanwijzen waar de oogst-
kist staat en laten zien dat ie
bijna leeg is of als je weet
dat ze een salaris hebben waar
ze één week van kunnen leven.
Henk Veltkamp werd geboren op 30 juni 1947 in B enne kom
waar hij de lagere school bezocht.
fla het gymnasium in Ede studeerde hij theologie in
Kampen. Nog niet afgestudeerd zijnde verwisselde hij
„het Mekka van de gereformeerde kerkvoor Amster
dam, waar hij sociologie ging studeren.
Het bloed kroop waar het niet gaan kon en Henk ging
toch door met theologie, welke studie hij in 1972 afrondde
met een doctoraal examen.
Intussen volgde hij in 1967/1968 een zendingscursus als
aanvulling op de studie theologie.
Drs. H. Veltkamp wilde na acht jaar studie graag aan de
slag en werd in 1972 benoemd als sekretaris van de Zen
ding van de gereformeerde kerken voor Indonesië.
Najaar 1972 startte hij met de hervormd/gereformeer
de zendingsopleiding van het Hendrik Kraemer histituut
te Oegstgeest en in april 1973 vertrok het echtpaar Velt
kamp voor een half jaar naar Indonesië voor een uitge
breide oriëntatiereis naar Java Yogyakartaen Su
matra.
Tijdens zijn werk als zendingssekretaris studeerde hij
in 1975 voor de tweede maal af, nu in de sociologie.
De commissie voor studentenwerk in Yogyakarta, die
uitgaat van vier verschillende plaatselijke kerken, vroeg
assistentie voor de pastorale begeleiding en drs. Velt
kamp voelde zich geroepen.
Op 12 maart vertrekt de fam. Veltkamp naar Indonesië,
maar eerst zal op zondag 4 maart a.s. een hervormd/
gereformeerde uitzenddiênst worden gehouden waarin de
a.s. studentenpredikant tevens bevestigd zal worden als
vierde predikant van de gereformeerde kerk van Soest.
Drs. Veltkamp is getrouwd met Joke Elings en heeft drie
kinderen: Gerben (41k)> Matthijs (2J/°) enEline (1).
Als ik vraag of hij zich herkent
in de zendeling die met zijn
tropenhelm de rimboe intrekt,
kiest hij niet de gemakkelijk
ste weg door zich vriendelijk
neerbuigend uit te laten over
een verouderde werkwijze. Hij
neemt het, integendeel zelfs,
voor hem op en meent dat het
op die manier en in die tijd
een heel juiste vertaling was
van de zendingsopdracht.
„In deze tijd en in deze situa
tie zou het misplaatst zijn als
ik met een tropenhelm in het
park van Yogyakarta een ha-
gepreek zou gaan houden. Nu
moet ik proberen te doen wat
de kerken daar mij vragen
om te doen en dat betekent
gewoon een stukje van het ei
gen kerkewerk"
Zonder corruptie gaat het niet
in een maatschappij die de
mensen nog onvoldoende kan
betalen. Ik kan ook echt niet
meer boos worden om de „klei
ne corruptie" van de betjah-
man die je probeert te snijden
als je vooraf geen prijs bedon
gen hebt.
Als de witte man, die onge
vraagd naar vreemde landen
trekt zendingsgeschiedenis
geworden is, waarom moet een
Nederlandse predikant dan zo
nodig naar Indonesië?
Hij schrikt niet van de vraag
en grijpt als ordelijk denkend
en nauwkeurig formulerend
mens, eerst nog even terug op
de geschiedenis die hieraan
vooraf gaat.
„Al vrij kort na de tweede we
reldoorlog zei Bavinck dat het
werk van de Zending er op ge
richt moet zijn om onszelf over
bodig te maken. Nadat een
kerk zelfstandig is geworden
betekent Zending dat je die
kerk zo veel als je kunt helpt
aan mensen en geld en als dat
ook niet meer nodig is probeer
je zoveel mogelijk kontakt met'
elkaar te houden. Ds. R. J.
van der Veen, sekretaris van
de Nederlandse Zendingsraad,
heeft eens gezegd
We hebben jarenlang gebeden
om mensen overzee, die zelf
leiding konden geven. Nou, dat
gebed is verhoord. Het feit dat
onze inzet hier en daar minder
wordt, betekent geen achter
uitgang maar een gebedsver
horing. We zijn „weggeze-
gend'
Op die manier hebben we er
jaren over gedacht.
Dit was ook nog wel de tendens
toen ik in 1972 bij de Zending
kwam, maar sindsdien is er
een nieuwe ontwikkeling op
gang gekomen. Ook als er vol
doende mensen zijn, wordt er
om assistentie gevraagd omdat
ze willen voelen een onderdeel
van de wereldkerk te zijn. Ze
vinden het goed en fijn om
daarvan een levend teken in
hun midden te hebben. Zij heb
ben ook heel duidelijk gevraagd
of ik wilde komen".
Ds. Doeke Land, collega en
ex-zendingsarbeider aan de
rand van het SAHEL-gebied en
nog steeds betrokken bij het
beleid van de Zending op lan
delijk niveau, zegt er dit van:
„De kerken daar vinden dat
wij kunnen putten uit een rij
kere ervaring. Zending ver
ruimt ook je geest, je gaat
je een stukje van de wereld
kerk voelen en het mooie van
deze uitzending is wel heel in
het bijzonder de samen
werking.
Moet je nagaan, er zijn vier
kerken in Yogyakarta die sa
menwerken in één commissie
voor het gehele studentenwerk.
Zij vragen gezamenlijk om as-
stentie, die verleend wordt
door de zendingsinstanties van
zowel de gereformeerde als de
hervormde kerk. Het liefst
werd Henk predikant in beide
kerken, maar dat is (nog) niet
mogelijk en nu wordt hij uit
gezonden in een gezamenlijke
dienst als „onze man in Yog
yakarta". De samenwerking
daar staat ons als voorbeeld
en werkt door. Het stimuleert
ook om op plaatselijk vlak nau
wer met elkaar te gaan samen
werken. Dat is een goede zaak".
De uitzenddienst, waarin drs.
Veltkamp tevens wordt beves
tigd als predikant van de ge
reformeerde kerk van Soest,
is vastgesteld op zondag 4
maart a.s. in de Julianakerk,
aanvang 19.00 uur.
Na afloop is er gelegenheid
voor een persoonlijke ontmoe
ting met Henk en Joke Velt
kamp.
