Onder
narcose
ziekenhuis Zonnegloren
„Ik heb van chirurg Buss
nog nooit een zakdoek gehad.
dat nooit komt, maar waarvoor men het meeste vreest
„taarten
afschaffen"
Hoofdzuster Leontiene Warnies:
A.R.O.S.
Zonnegloren Hilversum 5
15
Soester Courant van woensdag 11 april 1979
15
Het is niet met absolute zekerheid te zeggen, maar de' roman
tische voorstelling die boeken en films over het verpleegsters
vak geven kunnen van invloed zijn geweest op ,,de roeping" van
Leontiene VVarnies, hoofdzuster afdeling chirurgie van het zie
kenhuis Zonnegloren. De uitwerking in haar opleidingstijd duur
de evenwel zeer kort. Zes weken leerling-verpleegster spelen
waren voldoende om haar snikkend van verdriet in de armen
van haar vader te doen belanden. Haar beste vriend reageerde
op een manier die ze nooit van hem had verwacht en waarvoor
ze nu, met pensioen in zicht, nog steeds intens dankbaar is. Va
der stuurde zijn dochter terug naar het ziekenhuis met de mede
deling dat je voor idealen iets over moest hebben, mensen niet
in de steek mocht laten, en contract, contract diende te zijn.
Bijna een mensenleven lang heeft zij zich er doorheen gewor
steld.
Lachend - huilend - blij - verdrietig. Zr. Leontiene Warnies: een
heel apart mensenkind.
Foto Herman van Dam
Zr. Warnies: „als u behoefte heeft aan een verpleegster moet
u even bellen
Schrijven over Zonnegloren zonder bij de AROS, Algemene Radio Omroep
Soest, stil te staan is uitgesloten. Ziekenomroep van hoge kwaliteit die dage
lijks tot groot genoegen van vele patiënten is te beluisteren. Wie lid wil worden
van deze „omroepvereniging" maakt tenminste 7,50 als jaarlijkse bijdrage
over op giro 2849900 of kan terecht bij het rekeningnummer van de Rabo Bank
te Soest nr. 35.99.36.830 postgiro bank: 212775. Dat uw bijdrage veel luister
vreugde verschaft kunt u vaststellen door kennis te nemen van de programma
onderdelen die wij hierbij voor u afdrukken.
Taak verpleegster
Zr. Warnies: „Veel ouders zien als
ideaalbeeld voor hun dochter het be
roep van verpleegster. Mag van mij
hoor, maar dan moeten ze niet alleen
afgaan op wat ze er door films en
boeken van aan de weet gekomen
zijn. Huilende zusters aan de schou
ders van een dokter bestaan niet. Dr.
Buss is een aardige lieve man, maar
de zakdoek om mijn tranen te drogen
moet ik nog steeds van hem krijgen.
Knappe rimpelloze meisjes met hemel
se blikken vormen in het verpleeg
stersvak een minderheid. Daarvoor
moeten we te hard werken, we hebben
geen tijd om mooi te zitten en hemel
se blikken uit te zenden". Zuster War
nies, sinds vele jaren een begrip in
het Zonnegloren-gebeuren. Niet ge
makkelijk voor zichzelf, veeleisend
voor haar „kinderen".
Zr. Warnies: „Verpleegsters-diplo
ma's zijn natuurlijk noodzakelijk om
het vak te kunnen beoefenen, maar er
is veel meer voor nodig om er werke
lijk een sukses van te maken. Je moet
je aangetrokken voelen tot zieken in
zijn totaliteit, met alle lusten en las
ten. Een bed opmaken, een pilletje
geven, het zijn de makkelijkste en
simpelste dingen. Het juiste moment
vinden iets tegen een patiënt te zeggen
waar hij of zij iets aan heeft is heel
wat moeilijker. Ik heb het geluk gehad
van mijn hoofdzusters daarvan tijdens
mijn opleiding iets te leren. In Zonne
gloren probeer ik van wat ik geleerd
heb iets op mijn kinderen over te
brengep. Ik praat niet over de lies
breuk of de galblaas, ik spreek over
de mens die daar, met als enige leef
ruimte zijn bed, bij ons is. Die mens,
man of vrouw ligt in twee meter, dat
is zijn hele bestaan. Daar moet hij
alles in doen. Moet je je voorstellen.
Je komt van je vertrouwde huis en
plotseling ben je afhankelijk van ieder
een. Je moet bellen - je moet vragen.
Dat zijn grote en ingrijpende verande
ringen in ieder mensenleven. Gelukkig
is de patiënt van vandaag mondiger
aan het worden. Dat was trouwens
nodig. Vroeger was dat niet. De zus
ter bepaalde wat er wel of niet gebeur
de, de patiënt had maar te knikken.
Ook in ons beroep is dat anders ge
worden. Op papier ben ik hoofdzuster,
maar ik draai in alles mee. Samen
met Yvonne - Mieke - Jolanda - Tiny -
Sjoertje en Hermien. Zonder hun ben
ik niks en kan ik niets. Geen ene hoofd
zuster is iets zonder haar staf en zon
der haar leerlingen. Als hoofdzuster
heb je natuurlijk wel de taak te leren
en te stimuleren teneinde alles zo goed
mogelijk te laten verlopen.
Daarnaast behoort het tot je taak de
jongeren iets van jezelf mee te geven.
Dat lukt niet altijd, maar er mee
blijven doorgaan. Bovendien leer je
ontzettend veel van patiënten. Bij
voorbeeld het terugnemen van een stuk
eigenwaarde. Je moet je op het stand
punt stellen dat iedere patiënt tenmin
ste evenveel eigenwaarde heeft als je
zelf. Nooit denken: ik weet het alleen
en zij hebben te doen en te laten wat
ik zeg. Een wil opleggen zonder ver
standelijke argumenten aan te voeren
is in Zonnegloren volkomen uit de tijd".
Zr. Warnies, de hoofdzuster van de
afdeling chirurgie Zonnegloren, ziet
het niet als een bezwaar naast ver
pleegster ook gevoelsmens te zijn. Za
ken die naar haar opvatting in haar
beroep niet van elkaar te scheiden zijn.
Zr. Warnies: „Natuurlijk niet/nee hui
len, maar soms wel met de mensen
mee lijden.
Ik bedoel mee lijden in die zin, dat
je op momenten dat mensen verdrie
tig zijn er bij blijft. Paulus noemt
dat geloof ik: blij zijn met de blijen
en droef zijn met de bedroefden. Geen
gemakkelijke dooddoeners plaatsen
bij mensen die het moeilijk hebben.
Dat is het lafste en gemakkelijkste
wat je kunt doen. Niet roepen: als er
wat is dan belt u maar, nee het moet
zijn: als u behoefte heeft aan een ver
pleegster moet u even bellen. Lijkt
misschien wel op elkaar, maar de uit
nodiging in de opmerking klinkt toch
heel anders. Het zijn deze kleine din
gen die het ook in een ziekenhuis als
het onze 't moeten doen. Dat geldt
ook voor de onderlinge verstandhou
ding tussen de zusters van deze afde
ling. Ook al oog ik misschien een beet
je streng, toch proberen wij tijdens het
werk vriendelijk en attent voor el
kaar te zijn. Het werk wat wij doen
moet leefbaar worden gemaakt. Af
gaande op de reacties van leerlingen
die na verloop van tijd 'naar een ande
re afdeling verdwijnen geloof ik dat dat
soms best aardig lukt".
Het woord streng is in dit vraagge
sprek gevallen. Niet gering zijn de
voorwaarden waaraan leerling ver
pleegsters naar de normen van zuster
Warnies moeten voldoen.
„Mensenkennis bezitten of verwerven -
geduld - tact en plezier in het werk
hebben" stelt zuster Warnies. Als ze
daaraan voldoen dat worden het goede
verpleegsters. Niet je zelf wegcijferen,
dat is mij te hoogdravend, je mag
best voor je eigen belangen opkomen,
maar de patiënt tijdens het werk als
het belangrijkst blijven zien".
Psychisch van beton?
Anno 1979 lijken het vooral voor jonge
mensen nauwelijks volledig meer op te
brengen zaken. Of is men in de tegen
woordige gezondheidswereld psy
chisch van beton?
Zr. Warnies: „Iets voor mensen kun
nen en willen betekenen blijft natuur
lijk niet altijd zonder gevolgen. Zonder
geloof breng ik het niet op en deson
danks loop ik nog wel eens jankend
met mijn hond in de duinen om de
ellende wat van mij af te schudden.
Er zijn zulke aangrijpende dingen die
je als mens alleen niet aan kunt. Mijn
persoonlijke mening is dat je als ver
pleegster in een hogere waarde moet
geloven, anders redt je het niet. Als
mensen in doodsnood verkeren ben je
er niet door alleen een pijnstillend pil
letje te brengen. Je hoeft ze niet tot
jouw God of tot jouw geloof te bren
gen, maar je moet wel proberen ze
iets te geven waardoor ze zich bewust
worden niet alleen te zijn. De wissel
werking is ook dat je leert. Ik heb pa
tiënten op de drempel van de dood ge
zien met een overgave en een blijd
schap dat ik wel eens dacht: ik wou
dat ik nou mee kon. Mijn geloof -
lopen met de hond - yoga en zwemmen
houden mij in evenwicht".
Zuster Warnies. Hoeveel mensen heeft
ze als verpleegster getroost en er weer
boven op geholpen. Ze zou naast ver
pleegster ook als onbezoldigde domi
nee in Zonnegloren groot werkterrein
hebben.
Zr. Warnies: „Zo is het ook weer niet,
maar het minste wat je voor je naaste
in nood kunt doen is toch God vragen
de man of vrouw te helpen. Niet ie
dereen neemt vredig afscheid. Ik heb
mensen werkelijk vloekend zien ster
ven. Dat lijkt misschien voor de om-
staanders erg, maar vloeken kan ook
schreeuwen om hulp betekenen. We
zullen er nooit achter komen hoe een
mens in de laatste sekonden worstelt
met zijn Schepper en zich zelf.
Mensen, vooral de zieke mensen, zijn
voor mij altijd boeiend geweest. Ze
houden je dikwijls een spiegel voor en
laten zien hoe of je bent. Ik heb ge
sprekken met mensen gehad waarvan
ik ihet jammer vond dat ze genezen
en wel het ziekenhuis gingen verlaten.
Moeite alleen heb ik mensen die in
een doorlopende voorstelling op alles
en iedereen blijven mopperen en fitten.
Ze stellen je niet in de gelegenheid
ook maar een keer aardig te zijn.
Misschien ligt het ook wel eens aan
mij. Zeer langdurig geduld opbrengen
is niet mijn meest op de voorgrond
tredende eigenschap. Daarom ben ik
ook niet geschikt als hoofdzuster op een
interne afdeling. Geduld is daar eerste
voorwaarde om te slagen".
Zelf ziek zijn
Nog niet aan de orde in dit Zonneglo
ren-verhaal is de vraag gekomen of
verpleegsters ervaringen rijker wor
den wanneer ze zelf eens als patiën
ten in een ziekenhuis worden opgeno
men.
Zr. Warnies: „Dat is mij overkomen
toen ik drie maanden in een ziekenhuis
in Hilversum moest worden opgeno
men. Ik dacht niet op mijn eigen af
deling in Zonnegloren te gaan liggen,
want dan zie en merk je te veel. Het
was heel goed om het elders van de
andere kant ook eens te bekijken. Ik
heb er geleerd hoeveel dingen er nog
moeten. Kloppen als zuster voor je
binnenkomt. De patiënt bij aankomst
informeren en op zijn gemak stellen.
Leerzame tijd. Het zou trouwens zeer
aanbevelenswaardig zijn als specialis
ten ook eens in hun leven in een
ziekenhuisbed terecht kwamen. Daar
zit ik altijd nog op te wachten. Laat
dr. Buss, maar in mijn handen vallen.
Als hij ook maar even kan moet hij
met een pijnlijke knie, of weet ik wat
het bed uit, lopen. We kunnen elkaar
heel goed zetten, maar ik zou hem wel
laten ervaren wat het voor patiënten
is na een operatie weer naast bed te
staan. Je wenst natuurlijk niemand
iets toe, maar wanneer alle specialis
ten hun beroep eens vanuit een zieken
huisbed bekeken dan zouden ze heel
veel dingen anders gaan doen. Mis
schien beter - niet slechter'
Nog vier jaar en de pensionering van
Zonnegloren kondigt zich definitief
aan. Hoe kijkt zr. Warnies vandaag op
haar verpleegstersloopbaan in Zonne
gloren terug?
Zr. Warnies: „Ik was en ben hier ge
durende 27 jaar bijzonder gelukkig ge
weest. Het sanatorium heb ik zieken
huis zien worden. De sfeer is geble
ven. Menselijkheid - hartelijkheid en
liefde voor elkaar uitstralen zijn be
waard. Toen het ziekenhuis werd was
het natuurlijk onontkoombaar dat alles
wat zakelijker werd. Werkbesprekin
gen en vergaderingen vinden tegen
woordig wekelijks plaats. Onderwer
pen als organisatie - verpleegplan -
opleiding - benadering van patiënten
komen regelmatig aan de orde. Geen
vrijblijvend gepraat. Er wordt naar je
geluisterd. Of er altijd iets mee ge
daan wordt is hoofdstuk twee".
Een hoofdzuster met een staat van
dienst als Leontiene Warnies met 27
Zonnegloren-dienstjaren zou best eens
aardige suggesties voor een stukje toe
komst kunnen doen. Een verzoek waar
in graag wordt gehapt.
Zr. Warnies: „In de eerste plaats moet
Zonnegloren blijven - Den Haag moet
in financieel opzicht niet kinderachtig
doen zodat onze specialiteiten wat
meer expansie-mogelijkheden krij
gen - de openheid onder elkaar en die
tot de patiënten moet blijven bestaan -
voorbij gaan aan de tendens van de
ze tijd naast in plaats van met elkaar
te leven".
Bescheiden suggesties van een ex-
patiënt die met veel dankbaarheid op
zijn verblijf in Zonnegloren terugkijkt:
„Niet meten met maten als het om be
zoektijden gaat - een narcotiseur die
voor iedere patiënt in het Nederlands
aanspreekbaar is"
Zr. Warnies: „U heeft absoluut gelijk,
het is ook mijn mening dat die zoge
naamde klasse-bezoektijden anno 1979
niet meer passen. En wat de narco
tiseur betreft: dat is een heel punt.
Niet aleen hier, maar ook in andere
ziekenhuizen. Als ze een andere taal
spreken dan Nederlands dan vind ik
dat een kwalijke zaak. De mensen kun
nen op deze manier niet echt goed ge
rust gesteld worden".
Ik heb het gevoel alsof ik zuster War
nies voor het eerst tijdens mijn verblijf
in het ziekenhuis Zonnegloren een beet
je pijn gedaan heb. Sorry.
Programma A.R.O.S. - Soest:
Zaterdag: WEEKEND.
17.30 u. Top tien en verzoekplaten, die
u graag hoort.
17.45 u. Nieuws uit Soest
ca. 17.50 u. Voortzetting verzoekplaten-
programma
18.30 u. Sluiting
Zondag: GEVARIEERD PRO
GRAMMA
16.30 u. Quiz met aardige prijsjes
Reportages en interviews
Sportuitslagen van Soester clubs
en natuurlijk... plaatjes door en voor
u gevraagd
18.00 u. Sluiting
Mandag: AROS-SPECIAL.
17.30 u. Informatie over diverse afde
lingen van Ziekenhuis Zonnegloren
V erzoekplatenprogramma
18.30 u. Sluiting
Dinsdag: VERZOEKPLATENPRO-
GRAMMA
17.30 u. Muziek voor en door u gevraagd
17.45 u. Nieuws uit Soest
17.50 u. Voortzetting van het verzoek-
platenprogramma
18.30 u. Sluiting
Woensdag: VAN CONCERTZAAL
TOTJUKEBOX
17.30 u. Een verzoekplatenprogramma
met o.a. opera, operette, klassieke en
geestelijke muziek
17.45 u. Nieuws uit Soest
17.50 u. Voortzetting „Van Concert
zaal tot Jukebox"
18.30 u. Sluiting
Donderdag: PLATEN DIE l GRAAG
WILT HOREN.
17.30 u. Uw verzoekplaten
17.45 u. Nieuws uit Soest
17.50 u. Nog meer muziek...
18.30 u. Sluiting
Vrijdag: EN WEER...
17.30 u. U vraagt en wij draaien...
17.45 u. Nieuws uit Soest
17.50 u. Muziek, muziek, muziek...
18.30 u. Sluiting
22.00 u. TUSSEN BEZOEKUUR EN
SLAPENGAAN
Een rustig programma, waarbij u
langzaam in slaap dommelt...
(Geen verzoekjes)
23.00 u. Sluiting.
Er is geen levende sterve
ling in het ziekenhuis Zon
negloren die het niet op
prijs stelt wanneer pa
tiënten bij hun vertrek
verpleegsters op slag
room of mocca-taart trac-
teren. Zulke vriendelijke
gebaren dreigen echter
uit de hand te lopen, in
dien op een afdeling
meerdere patiënten op
een dag tegelijkertijd
verdwijnen. Dan breken
er weken aan dat ver
pleegsters geen gebak
meer kunnen zien. Wat te
doen in zo'n geval? Infor
meer eens naar het be
staan van een verpleeg
sterspot. Tien tegen een
dat die er is. De finan
ciële inhoud van deze pot
stelt afdelingsverpleeg
sters in de gelegenheid op
een vrije avond gezamen
lijk uit eten te gaan. Als
u dan toch iets aardigs
wilt gaan doen weet u
vanaf heden dat daartoe
tenminste twee moge
lijkheden bestaan.
Zr. Warnies: Uithuilen om ellende te vergeten
Op het ogenblik dat u dit leest, wachten er overal in de wereld
talloze mensen op een operatie, net als u. Ze moeten zich hele
maal toevertrouwen aan de zorgen van een groep deskundigen.
Dat geeft vaak gevoelens van onmacht en angst voor pijn, angst
voor het onbekende. Daarom is het belangrijk dat u weet wat er
met u gaat gebeuren.
In dit artikel willen we u iets vertellen over de gang van zaken
rond de narcose.
Door die narcose zult u van de operatie zelf niets voelen.
De voorbereiding
Vóór de operatie wordt meestal de algehele lichamelijke ge
steldheid van de patiënt bekeken.
Tot degenen die u in de regel voor de operatie zult ontmoeten
behoort de anesthesist ook wel narcotiseur genaamd)dat is
een mannelijke of vrouwelijke arts, die gespecialiseerd is in het
toedienen van narcose. In samenwerking met allen, die bij uw
operatie betrokken zijn, draagt hij of zij zorg voor de verdoving
en het goed funktioneren van uw lichaam tijdens de operatie
maar ook voor de bestrijding van pijn en ongemakken daarna.
Een dergelijke veel omvattende taak is niet gemakkelijk, maar
in deze tijd van ultra-moderne hulpmiddelen zijn er weinig -risi
co's aan verbonden.
Wanneer de anesthesist dus voor de operatie een gesprek met u
heeft, zal hij u zonodig vragen naar operaties die u in het ver
leden hebt ondergaan en naar medicijnen die u gebruikt. Hij
kan u ook vragen of u misschien overgevoelig bent voor pleis
ters, jodium of bepaalde geneesmiddelen.
Wanneer u zich zorgen maakt of dingen niet begrijpt, breng het
rustig ter sprake. Bijna iedereen ziet tegen een operatie op, of
voelt zich angstig en onzeker. Uw artsen zijn daaraan gewend
en kunnen u misschien een beetje geruststellen.
Wanneer het onderzoek is afgerond, wordt de voor u meest ge
schikte vorm van anesthesie bepaald. De anesthesist kan kiezen
tussen de algehele narcose, waarmee u dus voledig buiten ken
nis raakt; of een verdoving waardoor een deel van uw lichaam
gevoelloos wordt. Zo'n keuze wordt natuurlijk met u besproken,
zodat u op de dag van de operatie niet voor verrassingen komt
te staan.
Om te zorgen dat u de volgende ochtend goed uitgeslapen bent,
kan men u de avond voor de operatie een slaapmiddel voor
schrijven, ook al heeft u daar normaal eigenlijk geen behoefte
aan. In deze bijzondere situatie zoudt u anders misschien no
deloos uit de slaap gehouden worden door alles wat onwillekeu
rig in u omgaat, een vreemd bed en een nieuwe omgeving.
Het is nog van belang te weten, dat u minstens zes uur vóór de
operatie niets meer mag eten of drinken, om te voorkomen dat
u tijdens of direkt tui de operatie moet overgeven.
Over het algemeen wordt de patiënt verzocht om vóór de opera
tie ringen, horloges of armbanden af te doen, nagellak en
make-up te verwijderen en een ventueel kunstgebit uit te nemen.
Ook kan het zijn dat de haren moeten worden weggeschoren op
en rondom de piek waar de ingreep zal plaatsvinden. En waar
schijnlijk zal men u speciale operatiekleding aantrekken.
De eigenlijke narcose
Kort voor de operatie krijgt u een injektie die uw lichaam voor
bereidt op de narcose. TJ kunt er wat slaperig van worden en
een droge mond krijgen, dat hoort er allemaal bij. Vervolgens
wordt u naar de operatie-afdeling gebracht waar leden van het
operatie-team u ontvangen. U krijgt dan de laatste injektie die
u nog bewust meemaakt, want als de stoffen die worden ingespo
ten eenmaal gaan werken, raakt u onder narcose. Dat kan heel
snel gaan, maar ook geleidelijk, afhankelijk van de narcose-
middelen die de anesthesist voor u heeft uitgekozen.
(Bij kleine kinderen maakt men vaak gebruik van kapjes waar
door narcosedampen worden ingeademd)
Na de inleidende injektie volgt pas de echte narcose, dat wil
zeggen: het geschikt maken van het lichaam om de operatie
te ondergaan. Maar daar merkt u allemaal niets meer van.
Omdat iemand tijdens de narcose zijn lichaam niet zelf kan be
sturen, zorgt de anesthesist daarvoor gedurende de hele opera
tie. Ademhaling, hartslag en bloedsomloop worden gecontro
leerd en als dat nodig is worden met technische hulpmiddelen
bepaalde funkties van uw lichaam tijdelijk overgenomen.
Vocht- en voedingsgehalte worden op peil gehouden en eventueel
bloedverlies vult men aan.
U kunt het gerust aan de anesthesist overlaten. Samen met de
andere leden van het operatie-team waakt hij oTiafgebroken
over uw welzijn, ook na de operatie en zolang als nodig is.
Het ontwaken
Wanneer u bijkomt uit de narcose kan het zijn, dat u in een spe
ciale ruimte vlak bij de operatiekamer ligt. Hier worden de ope
ratie-patiënten bij het ontwaken begeleid door gespecialiseerde
verpleegkundigen. Zij houden voortdurend uw toestand in de ga
ten, zorgen voor alles wat u nodig hebt en dienen eventueel voor
geschreven medicijnen toe.
Als de pijnstillende werking van de narcose geleidelijk minder
wordt, probeert u zich dan zo goed mogelijk te ontspannen. Maar
als dat niet meer helpt, moet u zich niet onnodig flink houden:
vraag dan iets tegen de pijn aan de verpleegkundige.
Hetzelfde geldt voor eventueel opkomende misselijkheid: ook
daartegen bestaan tegenwoordig goede middelen.
Bij het ontwaken kunt u ontdekken dat er een slangetje in uw
arm zit. Dat slangetje is verbonden met een fles vloeistof die om
gekeerd boven uw bed hangt: een infuus. Het dient om vocht
en voedingsmiddelen direkt in het bloed te brengen, aangezien
de meeste mensen kort na een operatie niet kunnen of mogen
eten. Zo'n infuus lijkt vervelender dan het is. U zuu er nauwe
lijks last van hebben en als de arm wat stijf wordt mag u hem
gerust bewegen. Vooral het op en neer bewegen van de vingers
geeft vaak al een opgelucht gevoel.
Schrik niet als u ook een slangetje in de neus hebt. Dat kan bij
voorbeeld bedoeld zijn om de maag tijdelijk te ontlasten. Ook
wordt nogal eens via een masker of slangetje extra zuurstof
toegediend.
In het algemeen adviseren we u om na het ontwaken af en toe
eens flink in en uit te ademen. Dat is goed voor uw longen.
Het herstel
Als het effekt van de narcose voldoende is uitgewerkt wordt u
teruggebracht naar uw afdeling.
Het kan ook gebeuren, dat u nog enige tijd op een speciale be
wakingsafdeling blijft, omdat de aard van uw operatie nog wat
langer intensieve verpleging intensive care') noodzakelijk
maakt.
Eenmaal op de afdeling teruggekomen, kan het best zijn dat u
nog wat doezelig of slaperig bent, of dat pas daar de pijnver-
doving van de narcose uitgewerkt raakt.
Als u na het ontwaken een zwaar of kriebelig gevoel achter in de
keel hebt, is dat een gevolg van de maatregelen die zijn genomen
om tijdens de operatie uw ademhaling veilig te stellen. Meestal
is dat gevoel binnen één dag verdwenen. En mocht u last hebben
van spierpijn: ook die is van voorbijgaande aard. Het moet al
lemaal zijn tijd hebben. Uw lichaam is zich in zijn eigen tempo
aan het herstellen van een ongewone situatie.
De operatie is voorbij. Aarzelt u niet om eventuele bezoekaf-
spraken pas voor 's avonds of de volgende dag te maken. Li
chaam en geest hebben rust nodig om na zo'n ingreep hun ver
trouwde funkties te hernemen
